wizerunek

wizerunek
wizerunek
7J YRN[`\cbV YUJWRN WJ ]UN cJLQXMcžLNPX \ũXĢLJ Y[N[RR \]XR
9;*@-C2@B \cN[bO 8McWJTJ WJ YRN[\R [N`XU`N[ ` [¢LN cJ WRV ` ]UN
\c^KRNWRLN R T[žŖžLN \¢Yb =^Ŗ XKXT cWJT 985*7- o 5*@ ū 3><=2,.
=JTR `RcN[^WNT 9XU\TR Y[XV^SN SNMWJ c WJS`R¢T\cbLQ PJcN] ^WRSWbLQ
Y^KURTX`JWbLQ ` +[^T\NUR =JT ]NŖ `NMũ^P `R¢T\cXĵLR .^[XYNSLcbTß`
`bPUžMJ 9XU\TJ YX X\]J]WRLQ `bKX[JLQ YJ[UJVNW]J[WbLQ R Y[NcbMNWLTRLQ
EbLŇdb^edYL_ZŇPUP^eNeP YTP_LV OLbYZYTP XTPWTZYTbTíV^ePRZ
eOLYTLYL_PXL_YZbPRZ[]PedOPY_LTUPRZ[L]_TTeL^_LYLbTLÛXZŇP
NZ eOPNdOZbLčZ Z _dX ŇP b _LVT L YTP TYYd ^[Z^ÇM [Z^_]ePRLUÙ
ZMPNYP [ZW^VTP bčLOeP ;]ePNTPŇ ROdMd ^[ZU]ePÛ YL NLčÙ ^d_`LNUí
ZVTPXMPe^_]ZYYPRZZM^P]bL_Z]Lb;ZW^NPYTPOZ^ečZOZ]PbZW`NUT
bTíV^ePUYTŇbTYYdNSk^_L]dNSuV]LULNSP`]Z[PU^VTNS[ZONeL^ULVTNS
VZWbTPV bdMZ]Çb [Zb^ePNSYdNS 9LUWP[^edX []edVčLOPX ^Ù _`_LU
BčZNSd e YTP XYTPU VZY_]ZbP]^dUYdX []PXTP]PX -P]W`^NZYTX 5LV
OZ_dNSNeL^ ŇLOYP bdMZ]d YTP ^[ZbZOZbLčd ŇPMd RZ^[ZOL]VL V]LU`
NečZYVZb^VTPRZ `WPRčL O]LXL_dNeYPX` Z^čLMTPYT` LYT _PŇ ŇPMd V]LU
_PYbd^_Ù[TčNed MdčeX`^eZYd OZbd^_Ù[TPYTLe@0
Inna Polska
1Z_%;,;;LbPč6`WL
B[]ed[LOV`;ZW^VT^d_`LNULbdRWÙOLZNedbTĦNTPYTPNZTYLNePU:VL
e`UP ^Tí ŇP [Z ZRčZ^ePYT` bdYTV` bdMZ]Çb []PedOPYNVTNS OLčZ ^Tí
eL`bLŇdÛ b -]`V^PWT WPVVÙ YTP[PbYZĦÛ T bdNePVTbLYTP YL _Z NZ
YZbd ]eÙO e]ZMT T NePRZ XZŇYL ZNePVTbLÛ ZO YZbdNS bčLOe ?PY
^_LY ]ePNedbdYTVLeVTWV` NedYYTVÇb
;Z [TP]b^eP ;ZW^VL _LV ULV T bTíV^eZĦÛ [ZeZ^_LčdNS YZbdNS V]L
UÇbNečZYVZb^VTNS `bLŇLYLUP^_ []ePebTPW` 0`]Z[PUNedVÇb eLYTP
b [PčYT ^_LMTWYÙ OPXZV]LNUí T VLŇOP RbLč_ZbYP eXTLYd [ZWT_dNeYP
ZOMTP]LYP^Ùb-]`V^PWT[ZOPU]eWTbTP?LeL^LOL^[]LbOeL^Tí^eNeP
RÇWYTP b bd[LOV` ROd bdMZ]d bdR]dbL `R]`[ZbLYTP P`]Z^NP[
_dNeYPULV_ZMdčZb []ed[LOV` ;T>
EbdVWP UP^_ _LV ŇP ePbYí_]eYT ZM^P]bL_Z]ed YL^ePU [ZWT_dVT YTP
[Z_]LQTÙ b [PčYT eTOPY_dQTVZbLÛ [LY`UÙNPRZ ` YL^ ^d^_PX` [ZWT_dNe
YPRZ /eTPUP ^Tí _LV OWL_PRZ ŇP [ZW^VL []LbTNL T WPbTNL Neí^_Z XL
YTPbTPWPb^[ÇWYPRZeP^bdXTZO[ZbTPOYTVLXTYLeLNSZOeTP0`]Z[d
9TP[ZVZT M]LV b ;ZW^NP ^_LMTWYPRZ ^d^_PX` [L]_dUYPRZ ROeTP [L]
_TP XLUÙ eOZWYZĦÛ T^_YTPYTL Oč`ŇPU YTŇ []ePe UPOYÙ VLOPYNUí ^PUX`
Pułapka stereotypu
.^aW_QXM \^feSXÚPM _Uî Z[cQV cĎMPfe ^MOfQV f OUQWMc[ħOUÚ ZUņ
ZUQOTîOUÚMW[YQZ`M^fQcec[ĎMZQ_ÚZM\[P_`McUQNUQņÚOeOT
P[ZUQ_UQĐ f <[X_WU
!
5POdYdX OZ _PU [Z]d bdUÙ_VTPX MdčZ >7/ YL ELNSZOeTP ZOMTP]LYP
O`ŇZ NTP[WPU YTŇ ` YL^ RčÇbYTP eP beRWíO` YL ^bÙ UL^YZ ZV]PĦWZYÙ
[]ZeLNSZOYTÙ Z]TPY_LNUí ULV T eL RbL]LY_L ^_LMTWYZĦNT ^d^_PX` [ZWT
_dNeYPRZ ,YT ;: LYT ;T> NePRZĦ _LVTPRZ b Z[TYTT 0`]Z[PUNedVÇb
YTP RbL]LY_ZbLčd
5POYLVŇP ZO ^LXPRZ [ZNeÙ_V` VLX[LYTT [L]WLXPY_L]YPU ULV T []Ped
OPYNVTPU ;WL_QZ]XL :MdbL_PW^VL NTP^edčL ^Tí O`ŇZ WP[^eÙ Z[TYTÙ YTŇ
;4>;Z^_]ePRLYLULVZ[L]_TL[]ZP`]Z[PU^VLXTLčLeL[PbYTÛ^_LMTWYZĦÛ
TNTÙRčZĦÛT^_YTPUÙNPU[ZWT_dVT;ZW^VTbZMPN @0
EO]`RTPU^_]ZYd;T>MdčV]d_dVZbLYdTV]PZbLYdeL[Z[`WTeXLY_d
P`]Z[PU^VZĦÛ T LY_dWTMP]LWTeX >eNePRÇWYTP _PY Z^_L_YT L]R`XPY_
XZŇPOeTbTÛb@YTT0`]Z[PU^VTPUROeTPbNTÙŇ[]edXTZ_YTVkWTMP]LWYdu
`bLŇLYdUP^_eLUPOYÙeRZ]^edNSZMPWRBP1]LYNUT[ZWT_dV`bLŇLYd
wizerunek
eL WTMP]LčL YTP XL ŇLOYdNS ^eLY^ YL bdR]LYTP
ULVTNSVZWbTPV [ZbLŇYTPU^edNS bdMZ]Çb B _PU
UPOYLV VZY^_PWLNUT T [ZčÙNePYT` VTWV` NPNS YPRL
_dbYdNSkLY_dWTMP]LWYdueLNeÙčZeYLNeLÛkYTPZO
[ZbTPOeTLWYdTYTP^_LMTWYdu
^edMVTP^_bZ]ePYTP]eÙO`>7/T;>7^[]LbTčZŇP[L]_Tí,YO]ePUL7P[[P]L
`eYLYZ eL PReZ_dNeYd ZO[]d^V [ZW^VTPU ]ePNedbT^_ZĦNT [ZWT_dNeYPU ?dX
]LePXUP^_TYLNePUk.ZTYYPRZ_LVÙ[L]_Tí_ZWP]ZbLÛLNZTYYPRZbNSZOeTÛ
eYTÙb`VčLOd[ZWT_dNeYPuw[Z_bTP]OeLUÙ`]eíOYTNd6ZXT^UT0`]Z[PU^VTPU
Polskie PO-PiS-y na językach Europy
Zaburzony wizerunek
;Z bdMZ]LNS YZbPRZ []PedOPY_L b^ed^_VTP
RLeP_d `YTUYP eLNeíčd [T^LÛ ŇP ]ePVZXZ ;]LbZ
T >[]LbTPOWTbZĦÛ OZXLRLUÙ ^Tí ]PYPRZNULNUT
?]LV_L_` 0`]Z[PU^VTPRZ B ĦbTP_WP bdOL]ePď
Z^_L_YTPRZ [Çč]ZNeL _L [WZ_VL [ZOeTLčLčL YL
P`]ZV]L_Çb ULV [čLNS_L YL MdVL L 6LNedď^VTX
eL]e`NZYZ VZY^P]bL_deX T NSíÛ Z^čLMTPYTL @YTT
0`]Z[PU^VTPU
?dXNeL^PX OZ P`]Z[PU^VTPU Z[TYTT [`MWTNeYPU
OZ_L]čL bTLOZXZĦÛ ŇP 7PNS 6LNedď^VT MíOÙN
[]PedOPY_PX BL]^eLbd eLVLeLč XL]^e` Ħ]Z
OZbT^V RPUZb^VTNS ULVZMd e [ZbZOÇb MPe[TP
NePď^_bLbdOLUÙNUPOYZNePĦYTPeRZOíYLXL]^e
Z]RLYTeLNUT ^V]LUYPU []LbTNd B WTMP]LWYPU @YTT
0`]Z[PU^VTPU ROeTP YLebLYTP SZXZ^PV^`LWTeX`
NedXĦ YTPYZ]XLWYdX VZďNed VL]TP]í [ZWT_dNeYÙ
_LVTP[Z^`YTíNTLUP^eNePML]OeTPU`[PbYTčd0`]Z
[PUNedVÇb Z YTPMPe[TPNeYdX VZY^P]bL_deXTP
M]LNT 6LNedď^VTNS
E O]`RTPU ^_]ZYd YL _WP ;T> bdĦXTPYTNTP []PePY
_`UP ^Tí ;WL_QZ]XL :MdbL_PW^VL `bLŇLYL YL
eLNSZOeTP0`]Z[deL[L]_TíZO[ZbTPOeTLWYÙ[]Z
P`]Z[PU^VÙ T []Z]dYVZbÙ 9TV_ YTP [LXTí_L ŇP
_ZbčLĦYTPUPOPYeWTOP]Çb;WL_QZ]Xd:MdbL_PW
^VTPU w 5LY =ZVT_L w ULVZ [TP]b^ed ]e`NTč YZĦYP
SL^čZ k9TNPL LWMZ ĥXTP]Ûu ULVZ ZO[ZbTPOŅ YL
[Zb^_LUÙNÙ 6ZY^_d_`NUí 0`]Z[PU^VÙ =ÇbYTPŇ
eLNSbd_ YLO WTMP]LWTeXPX ;: XZŇP M`OeTÛ WPV
VTPeOeTbTPYTPB@YTTUPOdYdXTV]LULXTOWLV_Ç
]dNS WTMP]LWTeX YTP UP^_ ZMPWRÙ ^Ù BTPWVL -]d_L
YTLT4]WLYOTL;ZeZ^_LčdXebdNTí^_bZ^ZNULWYPRZ
;T>`[ZbTYYZMdÛYL]íVíBdOLUP^TíUPOYLVŇP
b_dXbd[LOV`;ZW^VLb[LOčLb[`čL[Ví^_P]PZ
_d[`/Z_PU[Z]d;ZW^VíT[ZeZ^_LčPYZbPV]LUP
@0`eYLbLYZeLXčZOP_dR]d^d0`]Z[d^_LbTLUÙNP
YLOdYLXTeXTWTMP]LWTeX4NSVZYNP[NUL]ZebZU`
^_LčL b ^[]ePNeYZĦNT e _dX NZ ^Tí OeTLčZ b _dX
^LXdX NeL^TP YL eLNSZOeTP 0`]Z[d ;Z^_LbTPYTP
YL^ZNULWYZĦÛeLM`]edčZ[]edUí_dbTeP]`YPV
9L ELNSZOeTP ebdNTí^_bZ ;T>` NSZÛ YTPVZ
YTPNeYTP [ZbT_LYP e ]LOZĦNTÙ [ZNeÙ_VZbZ YTP
beM`OeTčZ bTíV^edNS YTP[ZVZUÇb /Z[TP]Z _Z
NZ ^Tí ^_LčZ [ÇŅYTPU XTLYZbTNTP VZLWTNdUYP `XT
eRTb^_]ZYí>LXZZM]ZYdT7;=eUPOYPU^_]ZYd
eL^VZNedčZ L e O]`RTPU eLYTP[ZVZTčZ eLNSZOYTNS
ZM^P]bL_Z]Çb 4YLNePU Mdč [Z^_]ePRLYd VZY^P]
bL_deX T P`]Z^NP[_dNdeX ;T> T e`[PčYTP TYLNePU
ZOMTP]LYL [Z[`WT^_dNeYL T LR]P^dbYL ]P_Z]dVL
7;= T >LXZZM]ZYd ;ZOZMYP ]PLVNUP bd^_Ù[Tčd
]ÇbYTPŇNe_P]dWL_L_PX`VTPOd_Z[Z]Le[TP]b
^edOZ^PUX`bP^ečL>LXZZM]ZYLB_POdUPOYLV
WT^_Z[LOR]`OeTPď
/WL ZOMTZ]NÇb eLNSZOYTNS YTP OZ VZďNL e]Ze`XTLčL UP^_ ]ÇbYTPŇ []ed
NedYLZMPNYPRZ^[Z]`[ZXTíOed;:T;T>5PĦWTb;ZW^NPZ[TYTí[`MWTNeYÙ
`OLUP^Tí[]ePVZYLÛOZ_PRZŇP_Z;:[ZYZ^TRčÇbYÙbTYíeLZMPNYd^_LY
]ePNedb-]`V^PWTNZOZbTYdYTPXLbÙ_[WTbZĦNT;LY`UP_LX[]ePVZYL
YTP ŇP _Z VZY^P]bL_dbYP T [Z[`WT^_dNeYP ;T> [ZOčZŇdčZ [ZO YZRT VčZOí
]PQZ]XL_Z]^VTPX`;:
>VÙO^TíMTZ]Ù_LVTPbTLOZXZĦNT*Bd^_L]NedZ_bZ]edÛ[TP]b^eÙeM]ePR`
M]`V^PW^VÙ RLeP_í T eYLWPŅÛ LYLWTeí OZ_dNeÙNÙ Z^_L_YTNS bdMZ]Çb BTíV
^eZĦÛVZXPY_L]ed[ZNSZOeTZOP`]ZOP[`_ZbLYdNST[ZWT_dVÇb;WL_QZ]Xd
:MdbL_PW^VTPUT@YTTBZWYZĦNT5LVXZŇYL^TíOZXdĦWTÛYTP^Ù_ZVZXPY
_L]eP[]edULeYP;]ePebTPW`_]LV_ZbLYP^ÙULVZUPOdYPZMTPV_dbYPŅ]ÇOčZ
TYQZ]XLNUT Z;ZW^NP
/ZOL_VZbZYLYTP^eNeíĦNTPOWLbTeP]`YV`;ZW^VT_`Ň[ZbdMZ]LNS[ZUL
bTčd ^Tí ^eP]ZVZ VZXPY_ZbLYP b []L^TP eLNSZOYTPU [ZOPU]ePYTL Z []eP
_]edXdbLYTP bTíŅYTÇb ,W<LTOd b _LUYdNS ZMZeLNS .4, b ;ZW^NP
B XZXPYNTP ROd _L TYQZ]XLNUL ^Tí eOPeLV_`LWTeZbLčL eLNSZOYTÙ Z[TYTí
[`MWTNeYÙ ZMTPRčL bd[ZbTPOŅ []PedOPY_L 6LNedď^VTPRZ T ;4> Z [WLYZbL
YdX]PQP]PYO`Xb^[]LbTPb[]ZbLOePYTLbLW`_dP`]Z-TZ]ÙN[ZO`bLRí
[]LbYP eZMZbTÙeLYTP [Lď^_b NečZYVZb^VTNS OZ [ZOUíNTL _PRZ V]ZV` YL
^LWZYLNSP`]Z[PU^VTNS[ZbTLčZR]ZeÙELNeí_ZeL^_LYLbTLÛ^TíNedYZbL
bčLOeL YTPTOeTPeMd_OLWPVZ b^bZTNSOPVWL]LNULNS
Co dalej?
.edUP^_^eLY^LYL_ZŇPbV]Ç_VTPU[P]^[PV_dbTPeXTLYLbTeP]`YV`;ZW^VT
b-]`V^PWTeXTPYT^Tí*5P^__ZXZŇWTbP8ZŇYLYLbP_[ZV`^TÛ^TíZ^_bTP]
OePYTPŇPYTPMíOeTP_ZeLOLYTP_]`OYP;Z[TP]b^eP%b@YTT0`]Z[PU^VTPU
UP^_ V]LUÇb L b VLŇOdX e YTNS ZOMdbLUÙ ^Tí bdMZ]d BdOLUP ^Tí ŇP
[ZXTXZ NLčPRZ YL^ePRZ [Z_PYNULč` ^d_`LNUL [ZWT_dNeYL b YL^edX V]LU`
YTPb[čdYTPeYLNeÙNZYLVZYOdNUíNLčPRZMWZV`EL[Çč]ZV`U`ŇYTPbTPW`
MíOeTP[LXTí_LčZZ_dXV_Z^[]Lb`UPbčLOeíbBL]^eLbTPLYTNedb;ZW
^NP ^Ù_LUYPZMZed.4,
;ZW^VTPŇdNTP[ZWT_dNeYPYTPUP^_ĦWPOeZYPb-]`V^PWTYLMTPŇÙNZ5P^_ZYZ
ZNPYTLYP YL [ZO^_LbTP MTPŇÙNdNS bdOL]ePď [ZWT_dNeYdNS 9TPVZ]ed^_YP
b]LŇPYTP YZbPU bčLOed XZŇP eZ^_LÛ e čL_bZĦNTÙ eL_L]_P []ed^ečdXT V]Z
VLXT ]eÙO` T []PedOPY_L B -]`V^PWT ZNPYTP [ZOWPRLUÙ NedYd L YTP bTeP
]`YPV]eÙO`
:MPNYTP-]`V^PWL[]edRWÙOL^TíYZbPUbčLOed]LNePUeNTPVLbZĦNTÙYTŇYTP
NSíNTÙLVZXPY_L]ePbdbZčLYP^ÙYL[ZO^_LbTPMTPŇÙNdNSOZYTP^TPďe;ZW
^VT ;]PedOPY_ 6LNedď^VT UP^_ Z^ZMÙ YTPeYLYÙ YL P`]Z[PU^VTNS ^LWZYLNS
/WL_PRZ _PŇ OZM]Ù OPNdeUÙ MíOeTP ZOMdNTP UPOYPU e [TP]b^edNS [ZO]ÇŇd
eLR]LYTNeYdNSOZV_Ç]PRZĦebTíV^edNS[Lď^_b`YTUYdNS9Zbd[]PedOPY_
MíOeTPX`^TLč[ZVLeLÛŇPYTPUP^_VZY^P]bL_dbYdX[Z[`WT^_ÙTŇPeLWPŇd
X`YL[Zed_dbYdXM`OZbLYT`bTeP]`YV`;ZW^VTb@YTT=ÇbYTPŇ[]PXTP]
8L]NTYVTPbTNe U`Ň YTPOč`RZ MZ YL YLUMWTŇ^edX ^eNedNTP `YTUYdX MíOeTP
XÇRčeL[]PePY_ZbLÛ^bZUÙZ^ZMíbR]ZYTP[]edbÇONÇb0`]Z[d-íOeTP_Z
^eNed_YLV_Ç]dXeOPNdO`UÙ^TíWZ^d[]ed^ečPRZ`YTUYPRZM`OŇP_`;Z^_LbL
[ZW^VTPRZ []PXTP]L MíOeTP e [PbYZĦNTÙ `bLŇYTP ZM^P]bZbLYL T ^eP]ZVZ
VZXPY_ZbLYL:O_PRZ^eNed_`eLWPŇPÛMíOeTPNed[]ePVZYLZY0`]Z[íOZ
^bZUPRZ]eÙO`Ned[Z_bTP]OeTYTP[]edULeYPZ[TYTPZUPRZ[Z[`WT^_dNeYdX
NSL]LV_P]eP?ZNZe]ZMTWPŇdUPOYLVbdčÙNeYTPbUPRZ]íVLNS
Grzegorz Kowal
Bruksela
"