lobbing - Prelite

lobbing
1Z_%†0`]Z[PLY.ZXX`YT_d!
lobbing
0fUħ A1 VQ_` ZUQ `eXW[ ZUQf^[faYUMĎM MXQ U \[_`^fQSMZM VMW[ [^SMZUfY W`È^QS[ PQWXM^MOVQ Ofî_`[ _`[VÚ c _\^fQOfZ[ħOU f OfeZMYU
Kryzys komunikacji UE
;ZXTXZ _PRZ ŇP @0 NTP^ed ^Tí [Z[L]NTPX bTíV^eZĦNT 0`]Z[PUNedVÇb
UPOYÙ e UPU YLUbTíV^edNS ^čLMZĦNT UP^_ bčLĦYTP YTP`XTPUí_YZĦÛ ^[]ePOLYTL
^bZUPRZ bTeP]`YV` bčL^YdX ZMdbL_PWZX -]LV ^[ÇUYPU ^_]L_PRTT ZV]P
ĦWZYPRZNPW`TVZYNP[NUTOZVZRZ_LVL^_]L_PRTLXTLčLMdMdÛLO]P^ZbLYL
[ZbZO`UÙYTPe]Ze`XTPYTPYTP_dWVZ_PRZULV@YTL0`]Z[PU^VLQ`YVNUZY`UP
LWPT^LXPU UPU T^_Z_d
;ZOZMYTP ^d_`LNUL bdRWÙOL e VZX`YTVLNUÙ @YTT 0`]Z[PU^VTPU b ĦbTP
NTP B ^d_`LNUT ]Z^YÙNPRZ eLLYRLŇZbLYTL @0 b ĦbTPNTP NZ]Le ML]OeTPU
bTOZNeYL ^_LUP ^Tí YTPXZŇYZĦÛ []ePO^_LbTPYTL UPU b^[ÇWYPRZ bTeP]`YV`
T TY_P]P^Çb bZMPN ^[ZčPNeYZĦNT XTíOedYL]ZOZbPU B ebTÙeV` e _dX
LV_`LWYP ^_LUP ^Tí [d_LYTP ULVTNS TY^_]`XPY_Çb _]ePML `ŇdÛ LMd ZOb]Ç
NTÛ_í_PYOPYNUí:MPNYTPbĦ]ÇObTíV^eZĦNTLYLWT_dVÇb[ZWT_dNeYdNSOeTL
čLUÙNdNS b -]`V^PWT [LY`UP Z[TYTL ŇP b bdUĦNT` e TX[L^` XZŇP [ZXÇN
^_bZ]ePYTP PQPV_dbYTP OeTLčLUÙNPU /d[WZXLNUT ;`MWTNeYPU@0
9LUWP[^eÙTW`^_]LNUÙZMPNYPRZV]ded^`UP^_bdOL]ePYTPULVTXMdčZZ_bL]
NTP b [ZčZbTP WL_ OeTPbTíÛOeTP^TÙ_dNS YZbPRZ [Z]_` WZ_YTNePRZ b >L]L
UPbTP 7Z_YT^VZ _Z MdčZ []LbTP b NLčZĦNT ^QTYLY^ZbLYP e Q`YO`^ed @YTT
0`]Z[PU^VTPU5POYLVŇPbZMPNM]LV`eLTY_P]P^ZbLYTL6ZXT^UT0`]Z[PU^VTPU
T^[Z]`[Lď^_bNečZYVZb^VTNSV_ZXTLčMdMdÛZMPNYdYL`]ZNed^_ZĦNTUPRZ
Z_bL]NTLb^_íRLeZ^_LčLZT]ZYTZ[]ePNTí_L[]ePeÇbNeP^YPRZ^PV]P_L]eL
^_LY`@>,BL]]PYL.S]T^_Z[SP]LBĦbTL_[Z^ečLbTLOZXZĦÛŇPWZ_YT
^VZb>L]LUPbTP bdM`OZbLWT ,XP]dVLYTP
!
-`J Y[cNP[JWN [NON[NWMJ
TXW\]b]^LbSWN YX\]J`Rũb
YXM cWJTRNV cJYb]JWRJ
MX]bLQLcJ\X`ž YXUR]bT¢
RWOX[VJLbSWž >WRR
.^[XYNS\TRNS 8TJcJũX \R¢
ŖN 4XVR\SJ .^[XYNS\TJ
`N\Yßũ c RWWbVR
RW\]b]^LSJVR WRN YX][JORũJ
\]`X[cbî NONT]b`WNS
\][J]NPRR TXV^WRTJLbSWNS
`XKNL `ũJ\WbLQ XKb`J]NUR
lobbing
@YTL0`]Z[PU^VLNSNÙN^_LÛ^TíR]LNePXĦbTL_Z
bPRZ QZ]XL_` b Z^_L_YTNS WL_LNS e]ZMTčL O`ŇZ
LMd`OZbZOYTÛŇPXLeL]ÇbYZXZŇWTbZĦNTULV
TĦ]ZOVTOZ]PLWTeLNUT^bZTNSLXMTNUT0`]Z[PU^VL
[ZWT_dVLeLR]LYTNeYL[Z^eP]edčL^bZUP^[PV_]`X
OeTLčLYTL eL]ÇbYZ RPZR]LQTNeYTP ULV T Q`YVNUZ
YLWYTP 1`YVNUZYLWYTP ROdŇ [ZbTíV^eZYd eZ^_Lč
eLV]P^ T Ħ]ZOVT UPU ZOOeTLčdbLYTL OZ V_Ç]dNS
XZŇYL eLWTNedÛ Z[P]LNUP bdX`^eLYTL [ZVZU`
VZY_]ZWP R]LYTN _]PYTYR [ZWTNUT Ned b^[L]NTP
[]LbYP T LOXTYT^_]LNdUYP 2PZR]LQTNeYTP ROdŇ
ZMPUX`UP ZYL ^bZTXT OeTLčLYTLXT NZ]Le bTí
NPU ]PRTZYÇb RPZR]LQTNeYdNS 9LUWP[^edX []ed
VčLOPX UP^_ NSZÛMd UPU Z^_L_YTP eLLYRLŇZbLYTP
b 4YOZYPeUT
;ZYLO_ZP`]Z[PU^VL[ZWT_dVLeLR]LYTNeYLed^VLčL
b Z^_L_YTNS WL_LNS YZbP YL]eíOeTL ]PLWTeLNUT
^bdNS NPWÇb 5P^eNeP VTWVL WL_ _PX` T^_YTLč UPOd
YTP bTPWZYL]ZOZbd P`]ZVZ][`^ XZRÙNd TY_P]
bPYTZbLÛ b XT^ULNS `_]edXdbLYTL [ZVZU` kb
T [ZeL 0`]Z[Ùu /eTĦ ]ePNedbT^_ZĦNTÙ ^_LUÙ ^Tí
2]`[d -ZUZbP b ^TWP ML_LWTZY` []ed^_Z^ZbLYP
OZ OeTLčLď b VLŇOdX [`YVNTP YL^ePRZ RWZM`
Tb VLŇOdNS bL]`YVLNS
?Z NePRZ OeTĦ [Z_]ePM`UP @YTL 0`]Z[PU^VL _Z
UPOYZWT_d T Ned_PWYd ZM]Le _PRZ NedX UP^_ @YTL
OZNePRZOÙŇdTNZXZŇPĦbTL_`eLZQP]ZbLÛ5LV
_Z`UÙč[PbTPYMWT^VZb^NSZOYTOd[WZXL_Lk>_LYd
EUPOYZNeZYP ^VčLOLUÙ YLX []Z[ZedNUP YTP OZ
ZO]e`NPYTL 0`]Z[L ^VčLOL []Z[ZedNUP V_Ç]dNS
YTP ]Ze`XTPXdu
/eTĦ @YTL 0`]Z[PU^VL UP^_ YTP _dWVZ YTPe]Ze`
XTLčL LWP T [Z^_]ePRLYL ULVZ Z]RLYTeX V_Ç]PRZ
OPVWL]LNUP Neí^_Z ^_ZUÙ b ^[]ePNeYZĦNT e Ned
YLXT
:^_L_YT []edVčLO `YTUYPU k^NSTeZQ]PYTTu% @YTL
0`]Z[PU^VL bdOLUP eLVLe bULeO` YL UPU _P]d_Z
]T`X`eMPNVTX[ZWT_dVZXMPe[ZĦ]POYTZZO[Z
bTPOeTLWYdX eL XL^LV]í b ,YOTŇLYTP b XLU`
]ZV` 5POYZNePĦYTP UPOYLV ZVLe`UP ^Tí ŇP
b3LYZbP]eP[]ePMdbL`eMPNVT8TYT^_P]>[]Lb
BPbYí_]eYdNS ELVT]UZY ,WXL_Za ZV]edVYTí_d
U`Ň []ePe ĦbTL_ZbP Z]RLYTeLNUP M]ZYTÙNP []Lb
NečZbTPVL k]ePŅYTVTPX e ,YOTŇLY`u 9TPXTPNVT
8TYT^_P] >[]Lb ELR]LYTNeYdNS b VZXPY_L]e`
^_bTP]OeLŇPk,WXL_Zb[]ePMdbLb9TPXNePNS
e[ZbZOÇbS`XLYT_L]YdNSu?dX[ZbZOPXULV
^TíZVLe`UPUP^_^VZX[WTVZbLYLZ[P]LNULbUPO
YPU e []dbL_YdNS YTPXTPNVTNS VWTYTV =ePNeYTV
[]L^Zbd 5LaTP]L >ZWLYd b _dX ^LXdX NeL^TP
VZY^_L_`UP% k9TP bTOeTXd b _dX QLVNTP ŇLOYPRZ
[]ZMWPX`u
4 eYÇb @YTL e UPOYPU ^_]ZYd OPVWL]`UP ^TPMTP
ULVZYLUbTíV^ePRZZQTL]ZOLbNí[ZXZNdOWLV]L
UÇb _]ePNTPRZ ĦbTL_L Z]Le YLUbLŇYTPU^ePRZ TNS
[L]_YP]LSLYOWZbPRZTPVZYZXTNeYPRZLeO]`
RTPU ULVZ MWZV V_Ç]d [Z[]ePe ^`M^dOTL ]ZWYTNeP
T B^[ÇWYÙ ;ZWT_dVí =ZWYÙ `_]`OYTL W`M b]íNe
W`_d!
`YTPXZŇWTbTL PQPV_dbYd SLYOPW []ZO`V_LXT ]ZWYdXT e V]LULXT ]ZebTULUÙ
NdXT^Tí
9LOP b^ed^_VZ UPOYLV [ZXTXZ b^ePWVTNS OZ_dNSNeL^ZbdNS []ÇM @YTL
0`]Z[PU^VL bNTÙŇ YTP [Z_]LQT YL L]PYTP XTíOedYL]ZOZbPU []ePXLbTLÛ
UPOYdX RčZ^PX ;ZOeTLč bĦ]ÇO NečZYVÇb @YTT bZMPN TY_P]bPYNUT @>,
b 4]LV` UP^_ YLUML]OeTPU UL^V]LbdX LWP T YTP UPOdYdX _PRZ []edVčLOPX
BTPW` []ePNTbYTVÇb _PU TY_P]bPYNUT OZ OeTĦ eL]e`NL @YTT ŇP YTP bdOLčL
ZYLLYTUPOYPU]PeZW`NUT [Z_í[TLUÙNPU _ZbdOL]ePYTP
Potrzeba Dyplomacji Publicznej UE
/WLNePRZUPOYLV`eYLYZŇPbčLĦYTPOd[WZXLNUL[`MWTNeYLXZŇP^_LYZbTÛ
WPVYL [Z[]Lbí VZX`YTVLNUT@YTTePĦbTL_PXePbYí_]eYdX*
,Md ZO[ZbTPOeTPÛ YL _Z [d_LYTP _]ePML e]Ze`XTPÛ NZ ^Tí V]dUP eL _dX
ZV]PĦWPYTPX >LX _P]XTY kOd[WZXLNUL [`MWTNeYLu [ZULbTč ^Tí b WT_P]L_`
]eP YL`VZbPU b [ZčZbTP WL_ ^ePĦÛOeTP^TÙ_dNS CC bTPV` b]Le e YL]ZOeT
YLXT @> 4YQZ]XL_TZY ,RPYNd V_Ç]PU eLOLYTPX MdčZ ^_bZ]ePYTP [`MWTNe
YPU Od[WZXLNUT >_LYÇb EUPOYZNeZYdNS XLUÙNPU b eLXTP]ePYT` ZOP[]ePÛ
kVZX`YT^_dNeYÙ[]Z[LRLYOíuE_PRZbeRWíO`b_LX_dXZV]P^TPMdčYTP
UPOYZV]Z_YTP `_ZŇ^LXTLYd e []Z[LRLYOÙ ELVZďNePYTP eTXYPU bZUYd YTP
[ZčZŇdčZ UPOYLV V]P^` _PU QZ]Xd LV_dbYZĦNT ]eÙO` @>, L ^bÇU []Lb
OeTbd ]PYP^LY^ LXP]dVLď^VL Od[WZXLNUL [`MWTNeYL []ePŇdčL [Z eLXL
NSLNS _P]]Z]d^_dNeYdNS b]ePĦYTL ]ZV` VTPOd _Z kbLWVL TOPTu
MdčL LXP]dVLď^VÙ ZO[ZbTPOeTÙ YL bTeUí ĦbTL_L T [Z]eÙOV` ^[ZčPNeYPRZ
]Ze[Zb^ePNSYTLYPRZ []ePe X`e`čXLď^VTNS ]LOdVLčÇb 9TP YLWPŇd XdWTÛ
b_dXLYTŇLOYdXTYYdXVZY_PVĦNTP[`MWTNOT[WZXLNdT[]Z[LRLYOd=ÇŇ
YTNLUP^_eL^LOYTNeL
/d[WZXLNUL [`MWTNeYL ZeYLNeL _LVŇP NZĦ bTíNPU YTŇ _dWVZ []ePVLedbLYTP
TYQZ]XLNUT ^[ZčPNePď^_bZX TYYdNS V]LUÇb .SL]LV_P]de`UP ZYL b^ePWVTP
LV_dbYZĦNTebTÙeLYPeMLOLYTLXTTLYLWTeÙYL^_]ZUÇb^[ZčPNePď^_bZMNdNS
V]LUÇbL_LVŇPZMPUX`UP[]ZbLOePYTP^eP]ZVZ[ZUí_dNSLVNUTV`W_`]LWYdNS
T PO`VLNdUYdNS _LVTNS ULV []ZR]LXd bdXTLYd XčZOeTPŇd Ned ^_LŇP eLR]L
YTNeYdNS^_`OPY_Çb YL]ZOeTXdNS`YTbP]^d_P_LNS
BdOLUP ^Tí ŇP YLU[]Z^_^eL OPQTYTNUL _Z _L V_Ç]L XÇbT ŇP Od[WZXLNUL
[`MWTNeYL eL [ZXZNÙ XTíVVTNS Ħ]ZOVÇb ^_bL]eL [Zed_dbYÙ L_XZ^QP]í
bV_Ç]PUXZŇPMdÛ]PLWTeZbLYdTY_P]P^YL]ZOZbdOLYPRZ[ZOXTZ_`XTí
OedYL]ZOZbPRZ:O_]LOdNdUYPUOd[WZXLNUT]ÇŇYT^Tí_dXŇPUP^_^VTP]Z
bLYL YTP _dWVZ OZ OPNdOPY_Çb [ZWT_dNeYdNS LWP T OZ NLčPRZ ^[ZčPNePď
^_bL/d^[ZY`UP_LVŇPOZOL_VZbdXTĦ]ZOVLXTOZ]PLWTeLNUT^bZTNSNPWÇb
:[TP]L^TíMZbTPXYLOeTLčLWYZĦNTZ]RLYTeLNUT[ZeL]eÙOZbdNSQ`YOLNULNS
[]ZR]LXLNS bdXTLYd XčZOeTPŇd T ^_`OPY_Çb Ned LXML^LOZ]Çb V`W_`]d
B eRWZMLWTeZbLYdX ĦbTPNTP b^ed^_VTP _P Ħ]ZOVT XLUÙ Z bTPWP bTíV^ed
b[čdb YL V^e_Lč_ZbLYTP Z[TYTT [`MWTNeYPU YTŇ _]LOdNdUYP ^_]`V_`]d [Lď
^_bZbP?Zb^ed^_VZĦbTLONedZO`ŇdX[Z_PYNULWPOd[WZXLNUT[`MWTNeYPU
ULVZYL]eíOeT`V^e_Lč_`UÙNdXZ[TYTí [`MWTNeYÙ
Dyplomacja Publiczna w UE
@YTL0`]Z[PU^VLXLVTWVL[ZbZOÇbLMdOZNPYTÛ]ZWíOd[WZXLNUT[`MWTNe
YPU ;Z [TP]b^eP be]L^_LUÙNL ]ZWL B^[ÇWYPU ;ZWT_dVT ELR]LYTNeYPU T -Pe
[TPNePď^_bL T NZ]Le bTíV^eL LV_dbYZĦÛ XTíOedYL]ZOZbL @0 bdXLRLUÙ
^_bZ]ePYTL OeTLčLUÙNdNS YL]eíOeT XL]VP_TYRZbdNS >_LbVÙ UP^_ _`_LU ^V`
_PNeYZĦÛ[]ZbLOeZYPU[]ePe ^TPMTP[ZWT_dVTeLR]LYTNeYPU
BeXTPYTLUÙNdX^TíĦbTPNTPbV_Ç]dXNZ]LebTíV^eÙ]ZWíbV^e_Lč_ZbL
YT` ]ePNedbT^_ZĦNT XTíOedYL]ZOZbPU ZOR]dbLUÙ ^[ZčPNePď^_bL T TNS [P]
NP[NUL [Z^_]ePRLYTL ]ePNedbT^_ZĦNT []ZbLOePYTP Od[WZXLNUT [`MWTNeYPU
ULVZYL]eíOeTL[]ZXZNUT bčL^YdNSTY_P]P^ÇbYLMTP]L YZbPRZeYLNePYTL
;Z O]`RTP @YTL 0`]Z[PU^VL XL OZ []ePO^_LbTPYTL ĦbTL_` ^bZUÙ YTP
VbP^_TZYZbLYÙ ST^_Z]Tí ^`VNP^` /eTĦ @0 ZOR]dbL NZ]Le bTíV^eÙ ]ZWí
YL QZ]`X :9E T :-B0 >_LUP ^Tí beZ]NZbdX XZOPWPX TY_PR]LNUT OWL
!
lobbing
lobbing
TYYdNS ]PRTZYÇb ĦbTL_L ,eUT T ,XP]dVT ČLNTď^VTPU B 0`]Z[TP ]Ze^eP
]ePYTP b [ZVZUZbd ^[Z^ÇM eXTPYTčZ ZMWTNeP NLčPRZ VZY_dYPY_` L @YTL
0`]Z[PU^VL ^_LčL ^Tí RčÇbYdX RbL]LY_PX ^_LMTWYZĦNT T be]Z^_` .edXĦ
NePRZYTP MdčLb^_LYTP Z^TÙRYÙÛ b ZV]P^TP eTXYPU bZUYd
;ZYLO_Z@YTL0`]Z[PU^VLbĦbTPNTPXLZWM]edXTV]POd_eL`QLYTL:Ob]Z_
YTP YTŇ b []ed[LOV` >_LYÇb EUPOYZNeZYdNS YTP X`^T []ePVZYdbLÛ ^[Z
čPNeYZĦNT XTíOedYL]ZOZbPU OZ ^bZTNS OZM]dNS TY_PYNUT ;]ZMWPX UPOYLV
WPŇd b _dX ŇP YTPbTPW` bTP NedX @YTL UP^_ T NZ XL ]ePNedbTĦNTP OZ
eLZQP]ZbLYTL ELOLYTPX Od[WZXLNUT [`MWTNeYPU bdOLUP ^Tí eL_PX []ePO
^_LbTPYTP OZ_dNSNeL^ZbdNS Z^TÙRYTíÛ @YTT 0`]Z[PU^VTPU
,V_dbTeLNULOd[WZXLNUT[`MWTNeYPUXZŇPZVLeLÛ^Tí^eLY^ÙYLeXYTPU^ePYTP
]ZWTTY^_]`XPY_`[ZWT_dNeYPRZULVTXMdčOZ_PU[Z]d[]Z^[PV_]Ze^eP]ePYTL
@YTT ULVZ YL]eíOeTL YLVčLYTLUÙNPRZ [Lď^_bL VLYOdOLNVTP OZ b[]ZbLOeL
YTL ]PQZ]X RZ^[ZOL]NedNS T ]eÙOÇb OPXZV]LNUT T []LbL ;Z Z^_L_YTPU QLWT
]Ze^eP]ePYTLb]ZV`T[WLYZbLYPULVNP^UT-`čRL]TTT=`X`YTTb"
@YTL 0`]Z[PU^VL YTP MíOeTP b ^_LYTP b MWTŇ^ePU []ed^ečZĦNT []eP_]LbTÛ
VZWPUYdNS]Ze^eP]ePď_LVbTíN[P]^[PV_dbLbPUĦNTLOZ]ZOeTYdV]LUÇb@0
OWLP`]Z[PU^VTNS^Ù^TLOÇb[]eP^_LYTPZOR]dbLÛeYLNePYTPULVZMZOeTPNOZ
[]eP[]ZbLOeLYTL]PQZ]X[ZWT_dNeYdNSTRZ^[ZOL]NedNSB_LVTXbd[LOV`
^V`_PNeYLOd[WZXLNUL[`MWTNeYLXZŇP[ZVLeLÛŇPbNTÙŇ@0ULVZRbL]LY_
^_LMTWYZĦNT [ZWT_dNeYPU T RZ^[ZOL]NePU []Z^[P]T_d XL TX bTPWP OZ eLZQP
]ZbLYTL
/ZOL_VZbZ _LV ebLYP OeTLčLYTL XL]VP_TYRZbP ^Ù [Z_]ePMYP b ZMWTNe`
[]ePR]LYdNS ]PQP]PYOÇb VZY^_d_`NdUYdNS V_Ç]P b V]LULNS ^Ù^TPOeVTNS
T VLYOdOLNVTNS @YTT eZ^_Lčd ZOPM]LYP ULVZ UPU ^[]ePNTb []ePNTbVZ OLW
^ePX`]Ze^eP]ePYT`:MPNYTPbTíV^eZĦÛ^[ZčPNePď^_bV]LUÇb^Ù^TPOeVTNS
ZMUí_dNS 0`]Z[PU^VÙ ;ZWT_dVÙ >Ù^TPOe_bL 09; `bLŇL _í QZ]Xí b^[Çč
[]LNd[ZWT_dNeYZRZ^[ZOL]NePUeLRZ]^ed^`M^_d_`_]Ze^eP]ePYTL;]edNedYÙ
_LVTPU [P]NP[NUT ^[ZčPNeYPU UP^_ XTíOed TYYdXT M]LV Od[WZXLNUT [`MWTNeYPU
b _dXeLV]P^TP
9TP UP^_ UPOYLV _LV ŇP @YTL 0`]Z[PU^VL YTP []ZbLOeT ŇLOYPU Od[WZXL
NUT [`MWTNeYPU 5POYLV [Z [TP]b^eP _]ePML [ZbTPOeTPÛ ŇP b ]ZeXZbLNS
e`]eíOYTVLXT6ZXT^UT0`]Z[PU^VTPUZ[T^`UÙNdNSTNSOeTLčLYTLTYQZ]XLNdUYP
YTROd YTP `^čd^ed ^Tí ^čZbL kOd[WZXLNUL [`MWTNeYLu B -]`V^PWT bNTÙŇ
ZeYLNeL _Z ^dYZYTX []Z[LRLYOd 8ÇbTÙN YL_ZXTL^_ Z kOeTLčLYTLNS TYQZ]
XLNdUYdNS ]ZOeTYd =070Cu b ^VčLO V_Ç]PU bNSZOeÙ b^ePWVTP TY^_d_`NUP
`YTUYP []ZbLOeÙNP ePbYí_]eYP OeTLčLYTL @YTT 0`]Z[PU^VTPU% /2 =070C
/2 0YWL]RPXPY_ /2 .ZXXP]NP /2 /PaPWZ[XPY_ 0`]Z[,TO 0.3:
;]ePO^_LbTNTPW^_bL ;L]WLXPY_` 0`]Z[PU^VTPRZ =LOd T 6ZXT^UT 0`]Z[PU
^VTPU XZŇYL [ZOeTPWTÛ UÙ YL _í []ZbLOeZYÙ eL [ZXZNÙ Ħ]ZOVÇb LV_db
YdNS VZYQP]PYNUP ^_`Od _Z`]^ P_N ULV T [L^dbYdNS M]Z^e`]d `WZ_VT
^_]ZYd TY_P]YP_ZbP 9TP^_P_d MPe beRWíO` YL _Z ULVTXT XP_ZOLXT []Z
bLOeZYLUP^_`YTUYL[ZWT_dVLTYQZ]XLNdUYLYTPeLVčLOLZYLLYTM`OZbLYTL
Oč`RZ_P]XTYZbPU^_]L_PRTTTYQZ]XLNdUYPULYT_PŇYTPMTP]eP[ZO`bLRí[P]
NP[NUT T ]PLVNUT [Z_PYNULWYPRZ ZOMTZ]Nd YL Z_]edXdbLYÙ TYQZ]XLNUí
B _PU NSbTWT UPOYdX e YLUbLŇYTPU^edNS bdXTL]Çb Od[WZXLNUT [`MWTNeYPU
^Ù[]ZR]LXdbdXTLYdXčZOeTPŇdT^_`OPY_ÇbLb^eNePRÇWYZĦNTM`OZbL
^TPNT b^[Çč[]LNd [ZXTíOed eLR]LYTNeYdXT ZĦ]ZOVLXT LVLOPXTNVTXT Z]Le
[]ZXZNUL P`]Z[PU^VTNS `NePWYT bdŇ^edNS ULVZ YZbZNeP^YdNS [WLNÇbPV
YL`VZbdNS 9L _PY NPW @YTL 0`]Z[PU^VL b ]ZV` []ePeYLNedčL XTWTZYÇb P`]Z
6ZWPUYdX YL]eíOeTPX Z Q`YOLXPY_LWYdX eYLNePYT` []ZX`UÙNdX bTPOeí
Z @YTT 0`]Z[PU^VTPU UP^_ _PWPbTeUL >e_LYOL]ZbdX kYL]eíOeTPXu 6ZXT^UT
UP^_b_dXbdXTL]eP_PWPbTeULk0`]ZYPb^ubeYLNeYPUNeíĦNTQTYLY^ZbLYL
eP Ħ]ZOVÇb 6ZXT^UT 0`]Z[PU^VTPU L OZNTP]LUÙNL OZ [ZYLO XTWTZYÇb
ZOMTZ]NÇb Z]Le k0`]Z[P Md >L_PWT__Pu w `YTUYL _PWPbTeUL _]LY^XT_`UÙNL
YL MTPŇÙNZ b^ePWVTP bLŇYTPU^eP bdOL]ePYTL ebTÙeLYP e OeTLčLWYZĦNTÙ @YTT
0`]Z[PU^VTPU
!
:M]Le @YTT 0`]Z[PU^VTPU b ĦbTPNTP UP^_ b []eP
bLŇLUÙNPU NeíĦNT [Zed_dbYd 4Y^_d_`NUP `YTUYP
NZ ]ZV` []ZO`V`UÙ VTWVL^P_ _d^TíNd PRePX[WL]ed
M]Z^e`] bdULĦYTLUÙNdNS ]ZWí T LV_dbYZĦÛ @YTT
b ĦbTPNTP ;ZYLO_Z @YTL UP^_ YLUbTíV^edX YL
ĦbTPNTP OZYZ]PX [ZXZNd OWL V]LUÇb _]ePNTPRZ
ĦbTL_L;ZXTXZ_PRZb^eP]^ePUĦbTL_ZbPUZ[TYTT
UP^_eYLYLXLčZW`MbNLWPLNTV_Ç]ed@YTí0`]Z
[PU^VÙeYLUÙT]Ze`XTPUÙYTP`bLŇLUÙMdYLUXYTPU
UPUbVčLO`b]ePNedbT^_ZĦÛXTíOedYL]ZOZbÙeL
NZĦT^_Z_YPRZ
;]LbOZ[ZOZMYTP YLUbLŇYTPU^edX [ZbZOPX
_LVTPRZ^_LY`]ePNedUP^_M]LVUPOYZWT_PUT^[ÇUYPU
^_]L_PRTT VZX`YTVLNdUYPU /eTLčLYTL TYQZ]XLNdUYP
bčZYTP`YTUYdNSTY^_d_`NUT^Ù]ZeMT_PTYTP^[ÇUYP
B^LXPU6ZXT^UTVLŇOLOd]PVNUL[]ZbLOeTbčL^Yd
M`OŇP_[]ePeYLNeZYdYL[]ZXZNUí^bZTNSeLOLď
B VLŇOPU e YTNS ZMZbTÙe`UÙ ]ÇbYTPŇ TYYP ^_LY
OL]Od []LNd T ^[Z^ZMd []ePVLedbLYTL TYQZ]XLNUT
OZ[`MWTNeYPUbTLOZXZĦNT6LŇOL`YTUYLTY^_d_`
NUL [Z^TLOL bčL^YP Ħ]ZOVT T XP_ZOd []ZXZNUT
b NeíĦNT ML]OeZ ]ÇŇYP ZO _dNS ULVTP ^_Z^`UP
6ZXT^UL0`]Z[PU^VL5P^eNePNeíĦNTPUTNSOeTLčLYTL
bZRÇWP YTP^ÙeP^ZMÙ^VZZ]OdYZbLYP
;ZXTXZ bTPW` ]ÇŇYTN b ^[Z^ZMTP VZX`YTVL
NUT ePbYí_]eYPU [Z^eNePRÇWYdNS TY^_d_`NUT `YTU
YdNS XLUÙ ZYP UPOYÙ ]ePNe b^[ÇWYÙ 5P^_ YTÙ
M]LV UL^YPU ^_]L_PRTT V_Ç]L [ZXZRčLMd ^_bZ]edÛ
UPOPY ]Ze[ZeYLbLWYd T čL_bd OZ eTOPY_dQTVZbL
YTL ^_]`XTPď bTLOZXZĦNT e]Ze`XTLčd OWL ZV]P
ĦWZYPU R]`[d ^[ZčPNeYPU 9LUbLŇYTPU^edX UPOYLV
NedYYTVTPXZMYTŇLUÙNdX^V`_PNeYZĦÛTYQZ]XLNUT
ULVÙNSNP[]ePVLeLÛ@0UP^_UPU[L^dbYZĦÛ/WL
_PRZ _PŇ e [PbYZĦNTÙ ZMPNYTP YLUML]OeTPU [TWYÙ
]ePNeÙ UP^_ ]ZebTYTíNTP eOZWYZĦNT LYLWT_dNeYZ
MLOLbNedNS 6ZXT^UT 0`]Z[PU^VTPU V_Ç]P ^_bZ
]eÙ_PZ]P_dNeYÙ[ZO^_LbíOWL^V`_PNeYPU^_]L_P
RTT VZX`YTVLNdUYPU @YTT 0`]Z[PU^VTPU 6ZWPUYdX
V]ZVTPX [ZbTYYL MdÛ VZYNPY_]LNUL bd^TčVÇb
T Ņ]ÇOPč b^ed^_VTNS `YTUYdNS LRPYNUT b UPOYdX
[ZYLOTY^_d_`NUZYLWYdX NTPWP V_Ç]P MíOeTP []Z
bLOeTčZTVZZ]OdYZbLčZb^ePWVTPLVNUPebTÙeLYP
e VZX`YTVLNUÙ @YTT 0`]Z[PU^VTPU b ĦbTPNTP 5PĦWT
UPOYLV []Z[ZedNUL [ZbZčLYTL VZWPUYPU `YTUYPU
LRPYOd XZŇP ^[Z_VLÛ ^Tí eP ^[]ePNTbPX NeíĦNT
`YTUYdNS OPNdOPY_Çb T []LbOZ[ZOZMYTP bTíV
^eZĦNT Z[TYTT [`MWTNeYPU _Z UPOYLV b^ed^Nd eRL
OeLUÙ^TíNZOZ_PRZŇP@YTLX`^T[Z[TP]b^eP
^VZZ]OdYZbLÛ bd^TčVT VZX`YTVLNdUYP eL]ÇbYZ
YL [ZeTZXTP [Lď^_b YL]ZOZbdNS ULV T TY^_d_`
NUT P`]Z[PU^VTNS L [Z O]`RTP eL]e`NTÛ ebdNeLU
[L^dbYPRZ T TYQZ]XLNdUYPRZ ^[Z^ZM` []ePVLe`
TYQZ]XLNUT /eTĦ YLNT^V UP^_ VčLOeTZYd YL _Z kNZ
XÇbT@0uLYTPYL_ZkNZ]Ze`XTPUÙZOMTZ]Ndu
4_Z X`^T^TíeXTPYTÛ
Grzegorz Kowal
Podyskutuj o tym artykule w
w serwisie media.wp.pl