CEi n e 52Bod^enfc^rift.
Transkrypt
CEi n e 52Bod^enfc^rift.
5D e i
B r e M d u i f d f t
CE i n e 52B o d ^ e n f c ^ r i f t .
S B iater Satyrgang. K o . 5 .
© onnabenb,
bm
2 ()ten S a n u a r i g o g .
©cgenb bet) 2(vnśbot'f»
S D i e f e © e g e n b i ft n o * b e r t f n f i d j t a u f g e n o m ititit, w e ts
d)e m a n a u f b e m S ß ege v o n ,£ ir fd )b c rg n a d ) @ d ) m i e b e ;
b e r g a u f K r n S b o r f &u, c tw a S red)t8 b a b i n t e r nad)
© t e i n f e if c n u n b w e i t e r re d ;tS a u f e in e n 3 ()ci( beS ® e s
b irg c§ nebfi b c r S d j n e e f o i p p e b a t .
S i e t j i n t c m S e r g e a u f biefem S t a f f c ftnb gicmlidb
b ie fe tb e n , bic fid) bey b c r 2 tb b i t b u u g v o n © d jm i e b e s
b e r g zeig ten .
(Sitte
von
ganj
(M bm ad)cM )
b e f o n b r e r 2 trt.
@5 g i e b t S c u te g e n u g , b c n e n aUe8 > w a s fie an»
r & b re n , j u ® e lb e w i r b ; b a § let)rt bic G r f o b r u n g . © >
n e a l te gried;ifd)C 9Jit>tĘ)e e r j a g t v o n e in e m .Könige,
b e r ficb bic u n fcelige ® a b e erflct)t t ; a t t e , a lie S , w a 8
4 ter S ab rg an g .
C
er
66
e r a n r t i b r t e , gu ® o l b e gu m a d ; e n . 2fbcr w a § fa g e n
m e i n e ü efer gu fo lg e n d e r ®efd>id>te?
3 u g r o n f f u r t a n b e r O b e r f a n b fid) im 3 a b r e 1 5 3 6
eineO ienjfm ng b e in , ® e r t r u b e ' J U t a r r , nu§ 2ebu8
g e b ü r t i g , roeld)e eine 'tirt vo n SEBabnfinn b a t t e , roor*
u m fie allerlei) i r r e s 3 c u g re b c te u n b t b a t . S i e ro a rb
e i n i g e r m a ß e n g e b e i t e t , o b e r n id ft l a n g e , fo braeb eine
o n b re S r a n t b e i t a u 8 , tvelcbe m a n a llg e m e in e in e r g i m
r o i r h m g b e§ © a t a n S b e p m a ß . S ß o b in fie nem ticb
griff, a u f e in e n SLifct), S t e i n , a n bie ä ß o n b , b i e g r b e ,
o b e r a n g e i n a n b e g j t t c i b c r o b e r .f t o r p e r , ü b e r a l l e r;
ro ifd ß e fie ein © t ü d @ e(b, f u b r a b e r foglcid) b a n n t in
b e n ä J lu n b u n b f a u t e cö b ö r b a r ; an d ) f o n n t e m a n bie
S lłu u g en groifd;en ben ß a b n c n fe b » . ® em einig!id )L 'cr;
f d jl a n g fie biefetben m it ein er d n f i r m g u n g , b a ß fie gu
e r ff id e n fcbien, u n b b r a u n u n b b la « m ü r b e , S o trie b
fie boS (S elbfinb en $ a g u n b 9Zad)t.
g i n i g e W nroefcnbe ro a re n fo f t u g , i b r , fo oft fie
ein S t ü d e rro ifd n b a t t e , bie ,f)anb n u f;u b rc d )e n u n b
b ie M eute b t r a u d g u n e b m e n . O f t ro a r fie fo g a r m itbs
t b o t i g g e n u g , Ä c b ü r f t i g c n b a d crroifdjtc ® c l b fetbfl
b a tju re ic b e n .
2 ) a 8 ® e lb beffanb rneift a u S g a n g b a r e n fOtiingen,
9) t 5rfifd)en, 'P c m m e rfc b e n , 9)Zeißnifd)en, ffi&bmifcbeit,
fPolnifcbcn u n b P r c u ß ifc b c n ® r o f d ) e n u n b 'P f e n n i g e n ;
b iśro eitc n ro a re n eS bßfe # ü n g e n ; e in m a l erroifd ite fie
a u d ) e in en A b a t e r , u n b julefet n e b e n b e i aiicb S t e d n o ;
b e ln .
2 t n ( ta t t n u n bie © a d ; e g e n a u gu u n te rfu d fe n u n b
bie b a r u n t e r v e r b o r g e n e ä f e t r ü g e r e p gu b ela u fd jc n ,
n a h m m a n , b c m ® eiftc fencr S e it e n g e m ä ß , bie 3 u ;
flucbt gu SBcfcbroßrungen. 2)cn erflen , a b e r vergebli-fbfti
67
$ c n ö e r f u c h m och te ein fatfoolifcher $ r i e ß c r a u 5 ^ r o f s
fe n. (Snblicb w e n b e te fid) b e r g r a n f f u r t e r ^ r e b i g e r
2 t n b r e a 6 @ b e r t , g e b ü r t i g a u 8 © u i n b e r g , febriftz
lieh tin fe in en iieh te r, b e n d o c t o r 8 u t () e r in S i t s
t e n b e r g , u n b b a t h u m fein en M a t h . S u t h e r a n t w o r »
te te u n t e r m g t e n ‘t t u g u ß ; „ e 8 w äre, ein fc ltfa m u n e r s
„ l ) 5rt S i n g u n b ein S i t b etlicher g i ir f i e n , b a m i t © o t t
„ a n j e i g e bu rch b e n © a t a n , w i e f i e v i e t © e i b u n b
,,© u t n e h m e n u n b f r e f f e n u n b g l e i c h w o h l
„ n i d) t i u n e b m e n " j u l e b t g ie b t er b en M a t h : baff
m a n bie «Wtagb in bie ß ) re b ig t f ü h r e n u n b ® o t t f ü r fie
b i t t e n f o t t e , fo w ü r b e e8 m it b e r g e it beffer m it ih r
w erben.
£>iefer M a t h w a r b b e f o l g t , u n b fo fe £ r a u # %n=
fangei b e r bófe © e i ß in biefer $ e r f o n fich ß r ä u b f e y n b
t o b t e , fo fchroieg er bod) enb tity u n b bie .ftra n fe w a r b
völlig g efu n b , fo b a ß |te b e r fic h e rte , n ic h t ) u w iffen,
w a § m it il)r v o rg e g a n g e n ftp ,
, ß eljtlid ; a b e r , fc&t ß)oliu$ fe h t n a i v hin%u, (ß ft>
gleid)Wol)l vo m S e u f e l g e f d i a n b f l e i e t w o r b e n ,
m a a jfe n fie v o n ein em b6fen S u b e n ) u g a t t e g e f o m m e n
u n b a u ś g u r e b t v o r b e r © t r ä f e heim tieb en tro id )en i ß .
— 58c r m u tb ii d ) m o d ) tc b i e f c r b ö f e S u b e fchon b o n a n z
f a n g an u n t e r b e m g a n z e n © e l b h p c r c h s S e t r u g e m iN
ß e e fe n , a b e r bie g u te n S cute faljeti ben S a l b v o r lau z
t e r S a u m e n nicht. 5) e r b&fe $ u b e w a r nem iieh b e r
© o h n bed a r m e n S ü r g c r S Von g r a n f f u r t , b e r j u e r ß
bie f r a n f e © e r t r u b a u f g e n o m m e n u n b g e p ß e g t h a t t e ,
«fjeut j u S a g e w ü r b e bie $ o l i j e i j eine fo(d>e © c lb m a z
cherinn fchneljer u n b f r a f ti g e r h e i l e n , a l 6 e8 b a m a l s
ffiefch-vorungen u n b $ r e b i g t b c f u d ) c v e rm o c h te n . S a n f
fei) e8 b em (fo oft g e fc h m ä h f* " ) 8 i # t e w nferer g e l t e n ,
6 2
baß
68
b a ß ftd) 9 Z ttm a n b m e p t b ep F o m m e n l a ß t , b u r t p fcen
l e i b h a f t e n © a t a n © c lb ftu erroifcpen, utiD b a ß r e it in
f o l g e n $ d Ö e n © e i b t a p e r , rote S u ti g f c r © e r t r u b , b a l b
- a u f bie g i n g e r f lo p fe n r o ü t b e n , op n e etfl e in e n SEÖiti
t e n b e r g e r D o c t o r j u beh elligen .
Sn.
2Cit e i b o t e tu
D er
gitSntySfeinb.
D e r Ä a r b i n a l «Pafftonei r o a r ein e r f l ä t t c r ^einł>
b e r SJtöncpc. © in jl b e g e g n e te n ih m , a id er e b e n a u d ;
f u h r , ^roep j t a p u ß n e r , u n b a n f t a t t t p n %u g r ü ß e n ,
m a c h te n fie eine tiefe e h r e r b ie tig e V e r b e u g u n g » e r fei;
n e u 'P fe rb e n . D a ß fiel b e m Ä a r b i n a l a u f , u n b e r li e ß
bie t f a p u j i n e r f r a g e n : ro o r u m fie feine 5)ferbe g e g r ü ß t
h a t t e n . 903fr h a b e n u n d bep b en p f e r b e n b e b a n f t,
lie ß e n ih m bie Ä a p u j i n e r j u r ä n t r o o r t fa g en , roeil ro it
geroiß ü b e rz e u g t ft'nb, b a ß , ro enn f i e n id ) t ro ä rc n , b e t
j ta r f c in a l o h n e V c b e n f e n u n d a n ben S B a g e n fp a n n e tt
>v ürb e.
Unfittnige
©epimpfpobrter.
(Sin ß a n b m a n n o e r f l a g t e feinen 9l a d ) b a r roegen be*
le ib ig e n b e r © e b im p fte b e n . S tacp b em er b e re u eine
g a n w Steiße p e r g e j ä p lt u n b i m m e r »erfiepert p a t t e , bie
w ä r e n noep g a r n iep td , rü c tte er enb lid) m i t b e m 2terg»
fte n p e r a u d . D e u t e n © i e , fa g te er j u m Stiebtet, u n b
j u l c p t p a t er mtep e in en ö l i p b l a u c n ^ ü n c r f o t p g e i
n a n n t . V e r g e b e n d fuepte i p n b e r Sticpter *u über^eu^
gen ,
69
g e n , b o g biefeS © c g im p f r o o r t g o t n i d ) t S b e b e u t e ; b e t
K l ä g e r fa n b fid) g r a b e b u r d ) biefeS a m m e ijte n be lets
b ig t. — £>iefe u n S m i t g e t b e i l t e 21neEbote e r i n n e r t u n 6
o n eine © t e i le im © e n c f a ( d e c o n s t , s a p 1 7 ) , m o e 8
g e i ß t : b o g s . C o r n e l i u s a l le © e g m d g u n g e n f e i n e s 0 e g ;
n e r S C o r b u l o gelaffen a n g e b ó r t g a b e , a b e t olS biefce
il)n e in en Bagien © t r a u f t n a n n t e , b a b a b e e r g e m e i n t ;
u n b j r o a r eben ü b e r b a 6 % b g e f c g m a ( P t e biefeS
© c b im p f m o r t e S . D a S © c f ü g l beS SB eleibigten ent;
p&r t ftd) b a n n a m « te i lt e n , ro e n n b i e S e l e i b i g u n g n iegt
e inm al © in n u n b S e b e u tu n g g o t.
Gnn
olteS C p ig to m m .
% 1S bie ^ e f u i t e n 1 7 2 & i n S r e S l a u m e h r e re ffiü ri
g e r b ä u f e r j u ig re rn Ä o lle g io b e f a m e n , a b e r bie C » a n s
gelifegen bie C r r o e i t e r u n g b e r Ä ircg e j u b e n 1 1 0 0 0
S u n o f r a u e n v o m $ o f e n id )t e r h a l te n F o n n t e n , m o d ; t e
S c r n o n b fo lg en b e S C p i g r o m m t
CVrrltc CIVes M ocnla DestrVVntVr (1728.)
3 g r S ü r g e r l a u f e t f o r t ! m a n r e iß t bie SDtouern ein,
© 0 Bonnt i g r P u n ftig n ie g t in 9J t a u e r n fieger fe g n .
Unb gebt igr vor baS $ g o r , fo febet igr m i t ©cgredFen
Cilftaufenb J u n g f e r n fiegn, bie niegt bie © eg a m be;
beden.
© glbcnfpiel,
C i n 9R o n n og n e S3e r b ie n |t g a t t e i n fein em SBop«
g e n e in e n Ü Bcinflocf, b e r fieg u m e in e n S i r n b a u m
fd )long u n b m i t t e n in ein e m © e tr o ib c f e lb e jla n b . 35er
J f a r b i n a l SBolfeg f r a g t e : roaS biefeS S ß o p p e n b e b c u t e ?
üu
U n g r a u v i t u p e r i o fa g te G a t a f u l l a ' ( e i n e n g r o ß e n
© cfyim pf.) © o g SZBortfpicI lie g t in b en S B ó r t e r n G r a n
( J t o r n ) v i t e (ä B ein fio cf) u n b p e r o ( B i r n b a u m . )
© inige 33i-e6iouifd)c ©eEularin*
r . 3 m 3 o b r e r 5 ° 3 r o a r t| brt6 9i i E o l < t i « 2: b o t
g e b a u t . £ )t)n (lre itig get)6rt biefeg 2 l ) o r , fe in er B a u s
o r t n a d ; , &u bett f ü n f t e n , eg b a t e in e n e b r w ti r b ig
o n t i f e n © t t ) l , u n b e r in n e r t le b h a ft a n bie B e ite n b e t
B u r g e n u n b g e l)b e n . B e i ; v e rfd )icb en en (§inj\vtgert
v o n {Regenten i(t eg a u f g e m a l t , a n b en g i g u r c n ver=
g o lb e t u n b fonft gcfdjm ücft w o r b e n ; &um (B löd1 b o t bie
S e i t biefe b u n t e n ^ i n f e l c p e n bepnaljc gon% w i e b e r w e g ;
g e w i f d j t , u n b b c m SDEauenvcrfe bie g a r b e b e§ 2 tlte r §
j u ritc fg e g e b c n . — © e t jvuyferflccbcr S t ie b t e t, iefct i n
B e r l i n , b o t e in e n feljr » o l) lg e tr o f f e n e n £ u p f e r |l i d ) v o n
b ie fe m 2 b o r e g e lie fe rt.
2 . 3 m % o b re 1 3 0 3 fl a r b b c r f R a t b m o n n S y f «
f r i d u s , b e n id) bie* a u f f ü b r e , old e in en B e w e i g v o n
b e m h o b e n 2fl t e r b e t 9J?älj;etä o b e r B i e r b r a u e r ^ B u n f t
i n B r e g l a u . @ t w a r n e m lid ) B r a s i a t o r , w eleßeg fo
Viel a(6 S R ä l j e t o b e r B i e r b r a u e r b eb e u tc te .
3 . 3 m 3 0 ( ) ( ( - 1 4 0 3 f a m b ie r t i n e n e u e efjattb;
lu n g § g e fe llfd )a ft, bie 2B i l b p r e t l ) ä n b l e r a u f , e in
( B e w e rb e , tvelcbeg b ig b a b i n w a l)rfd )ein lid ) fret; g ew e ;
fen w a r . 3 n b e t b a r u b e r o u g g e f e rtig te n B e r o t b n u n g
b e i ß t cg u n t e r o n b e r n , b a ß fie ein gefireifteg @iebl)orn
( b o m a l g eine g r o ß e © e li f a t e f f e ) niebt tl; e u r e r , a lg u m
4 -&((:
4 g e l l e r geb en fe ilen . (Sine a n b r e S B e ro r b n u n g n u
g e n b e t 235gel f. i m @ r;ń i)(cr 3 a l ) r g . 1 8 0 1 ® . 1 0 .
4.
3 m 3<tl)r 1 6 0 3 tv av b b e r Ä t r c b b o f &u © f .
f f ie r n b a r b in in b e r 9Z euflnbt e r r o c i t e r t , u n b b e r itodj
fie b e n b e (S flocfentljutm e r b a u t . $ 3cr $ l a ß b a j u fpjte*
te 1 0 0 j:i)iilcr.
G in aited Sob bed <Srf>Xefifd>eit $ftauen>
Simmerd,
S o n ß ib ig e r a u s bem 3 a # (
1 7 0 3 . *)
»CS g ra u e n u o lfe S t)ier abfonberlid) ;it b en fen ,
•D am it m a n biefeä n u n eom ib fe n SDiuffiggang
» e r S aflor H n fa ń g ab ; u r SEugenb m öge len fen ,
© 0 taffen ihnen h ier ben ßligel n id jt jtt la n g ,
SBaS H uge « ß lü tte r fin b t m a n p f l e g t f i c a n j u b i n b e n
9% i t g a b e n , © e i b e n , ß m i r n im m U erlidjen JgiauS.
. D a s g r a u e n ; ! m m r r m uß im ß i m m e r ftd) befinben,
© o n ft w irb b er 9 ta m e falfd) u n b g r a u e n g a f f e n b ra u ś ,
S B i c t e i t e r n f e i l t e n f i d ) b i e ß f e t j n g e f a g e t la f*
fen:
D a ß f i e b e n % & d, t c r n b a d ; f o l e i d j t e r l a u b e n
11 i d) t,
g r e g , m u f f ig u n b a l i t in ;u la u f e n a u f bit ©af,
fen,
D a m it
*) gilfo bunkert ffabte a l t , 1111b eben barimt frcnlieb niebt im
ncmfreii poetifeben ©ekbmnrfe, inbeffen rotgen ber litmliebt’ii
Sarlfclluna unb berwermmftigen unb bebenenSroertbeii (%<
taufen tvobl nicht gans immer i b , auf ein fßaar (leinen © e i
ten einmal micber erneuert ju werben. » a S ©niijc beffnbet
fieh in Sibiger# Slnmerfuiigen jii öenclii ©iltfiogrnpbic S a p .
6. © 68?.
79
X D a m it fccnfelben n i * t b erg te i* en wai gcidjicßt,
9Ba6 3 a to b 8 $ o d ) tc r b o rt ber D in a w a r gefdjctjcn.
@6 trie b b a s fro m m e Ä in b a u fs Ranb ber JBorwifc a u ł ,
© o S u n g fe rn tß e u cr m a * t , f i* b o rte n um gufeljeng
D ie S u n g f r a u g i e n g t j i n w e g , bic S t u t t e r f a r o
nad) £ a u « .
Sffieim fid) ciii et)rlid) S ta n n in © b ftan b w ill begeben,
S B itb n i * t naeß e in e r , fo fd)tm a u fg e p u ß t, g e fra g t,
S B o ß la b e r: o b f i e f ä t j r t e i n e i n g e g o g e n R e b e n ,
U n b ob f i e fid) f e i n fr i f * i n £ ä d ) u n b dt e t t e r
wagt?
S ß a i fonft bie ä ? ä u $ ti* fe it u n b JCucßel an b e ta n g e t,
dCömmt u n fer g ra ite n o o il in biefer jtu n f t fo 1) 0 * ,
D a ß m a n w e it rc in iid je r u n b befirc © p e if’ e m p fa n g e t,
SBon iß re n > £ än b en , aI8 eon m aiidjem © u betto eß ,
.
D o * fo m m et mond>e ff lr itt fein faubev aufgezogen,
S tftß m t eine S B irtßin fid), b eto ntm et einen S ta n n ,
g n b e f f e n f i n b e t fid) b e r a r m e Ä e r l b e t r o g e n ,
S B c i t f e i n e © t t b l e r i n n i d j t © u p p e t o d j e n f a n n . —9tod) a n b re A rb e it p fleg t biefi g arte S3olE ju m a * e n ,
S B ann m it ber S tab et e6 bie b u n ten SSlumen m a ß tt,
D ie tß e g re n D ecfen (lieft u n b a n b re n e tte SSadjen,
D ie m a n m it Pietern © etb fonft a n b e rw ä rts b eg aßtt. — .
D ie \£ a n b w e rf6 fra u e n f tn b , ben fÖiiSnnern bcpgujießcn
(S te ts fe rtig unb b e r e it, fie fp a re n feinet) g le iß ,
(Sie w afd)cn, baefen a u * , fie (liefen, flirten, n ä ß e n ,
© ie fp in n en , w eben, unb oerbienen iß r e n ^ r e iß . —
© in ® e ib pfleg t a u f bem Raub iß r A rb e it aud) gu ß ab cii,
SBcrfleßt a u f (ZBirtßfcßaft fid), a u f S til* fp c iß , $ ie ß cg 'ti* t,
© ie ß ilft ben © a rte n b a u n , fa n n g rafen , tä te n , g ra b en ,
ttn b w enn bi* Q trnbte f o m m t , fo fa m m e lt fie bie g v u * t,
91#
73
SRo# ciitc ^ r o b e <mS bern lebten 2Cft ber
<£d;lad)t bet; Söalftatt*
9l c u n t e v A u f t r i t t .
gret)e3 gelb. £ e r j o g
e i n r i d> u n b 9 ? i < * ,
i i 6 1a u 8.
£ e r ; o g ( i n bie g e r n e fe b e n b .)
SDHcb b ü n F t, b a § erfte T re ff e n n> ud)et lin F S :
($6 fint» noct) u n g e ü b t e ß e u te — jen e g a f ) ne
® e l)5r t b en fp olen j u — fie b r i n g t v o r a u s .
SB ir roerben b a l b m i t u n f e r n b ep b e n R a u f e n
S i e beeten m u ffe n , w e n n bie beu tfeben S l i t t e r
9l i d ; t fe ß e r ßel)n.
(roriter öorgetjenb.)
S i e S c b i a c ß t i ß b l u t ig
' SRiejiöt.
S lin b
U n b r a fe n b b a u t b t r T a r t a r u n t fid) I;er.
S i e b a b e n u n § bie S t e i f u n g a b g e l e r n t,
g ü n f R a u f e n ß cljn b e n u n f e r n g e g e n ü b e r ;
S o d > icber itjrer R a u f e n i ß fo g r o ß ,
SEBie u n fe r h a lb e s .£>eer.
£er*og.
«cht eine 3eittang frfnueigenb timber, bann flefjt er betrauten»
fiiU.
S i e b ! b a e r b e b t ficb fdf>on
S i e S o n n e — f e r n e r u n b b l u t i g , biefeS g e l b
S3oU » t u t u n b S a m m e r j u beleu ch ten . S o
© i e n g f t e , fo l a n g id) lebe, n ie m i r a u f . —
S B e rb ’ icb fic u n te r g e b e n fetjn ? — S ic lle ic b t
3 ß b ieß m e i n l e t t e r b o r g e n
© a ttin n
Su
74
5) u t b e u r e © a t t i n n ! j t i n b t r ! S O tu fter! w o
23o w e ilt iftr jefct! w ic m i ß t ih r m e in e r b e n f e n !
ß n tjeiffem S te h e n lieg t bie f r o m m e ü f tu tt e r
$ B tc ü d d ) t v o r O v t t — itn b m e in e 2£nno r i n g t
a j c r jw e i f t u n g S v o l l bie J ß d n b e — m e in e S t n b e r
S i e r u fe n j m n m e r n b no d) beu t 23n t « r ! — ® o t t !
JDoö 8o o 3 b e s S u r f t e n ift ein fd)w cre8 8 0 0 8 . —
5 ) o ftel)’ id) n u n , tm b m e in e m S B in f g r b o r f a m
© e l)n X o u f e n b e bein b l u t g e n S o b ’ e n tg e g e n ,
U n b Sloufenb j a m m e r n b e n © e b tie b n e n no d ).
U n b id) — id) fü h re fie j u m 3 o b e : m td )
G r i f f t biefer J a m m e r b e r 23e r lo f t n e n ! ftźein,
SMid) nicht — ich b in n id)t S d ) u l b a n biefem © r e u e l ;
3 d ) b in n u r S B erfy eug in b e t töorficftt 4> anb.
5)<trf m a n b en S l t'6 v e r f l o g e n , w e n n er S e e g e n
U n b § r u d ) t b n v f e i t b e r (Srbe b r i n g e n b , hier
(Sin ftilteö ^ > o u 8 , b o r t e in e n SEburm jcrfctjn jcttc rt ?
© e l) o rd )t er n id it b e r e w ig e n S t a t u r ,
•Die if)n i(um © e e g e n u n b 33e ro e tb e n febuf?
3 ) ic S iorficyt tieft b e r g e i n b e w i(b e § J j e e r
3 'n u n fre © r e n n e n b r in g e n . .K onnte fie,
2 )ie ollefi f o n n , ih n n id )t, w ie # a t o o n
Sföit ollem ^>eer, i m tie fe n « S tr o m erfA ufen?
, £ o t fie n id ) t S3ti!jc, biefen ftot%en g e i n b
3 n e in e m S S e tle r %u v e r t il g e n ? «Stcftn
SUcftt $ e f t u n b S e u c h e n b em '.MtlmAcbtigen
© 0 g u t , w ie « S tr o m u n b S B c t t e r , ) u © e b o tf ) ?
U n b b e n n o d ) lieft er fie in u n te r ß a n b ! —
S ö i r olfo feilen u n fre J t r n f t v e r f u g e n ;
(Sr fdjicft ttnö .K rieg, er g i e b t b a S @ d ) w e r b t u n ß f e l b f t
3 n u n fre . £ a n b . 3 * bin be?> ß o n b e ß g u r f t ,
3 d) m uft b e n a u ö g e riffn c n S t r o m b u rd ) 5) 5m m e
23on
75
23c n u n f e r n J ü t t e n b r i n g e n , m u ß W £ a u 5,
£>aS © o t t e ś 93(i^ z e r t r ü m m e r t , n eu e rb a tin ,
S e m roilbcn g e i n b , b e r u n frc © r c u j c n ( t u r m f ,
SDZit .g>eerc§mad)t e n tg e g e n t r e t e n .
S B eim
® i e 23orfiet>t U nglficf fe n b e t , m u ß b e r $fenfd>
S a 5 © e i n e tfyun, b e m U iig lü rf j u b e g e g n e n ,
© o ipic b e r A 'ra n fe b u r d ; bic 2£rjenep
S e m © d ;m e r z e © r e n j e n fetst, ber fb n b efd ttt.
3 d; t b u e , roaS bie V flid )t g e b e u t : b e r fÜZenfd;
«£>at f e in e n l;ól)ern £ c r r n , «16 fein e fPffietyt —
S a u n f v sJ)fIid)t ift u n f e r ( S o t t ! g ß o f)(a n ,
9ß e r © o t t g e b o r g t , f a n n niefjt j u @d;anben werben.
9H i e c i s r .
& a u f d ) t m id ; m e in H u g e ? SDber b r i n g t m a n b o r t
9Zid;t e in e n f e r n e r S3e r rc u n b c te n g e f ü h r t ?
(£6 i|t b e r S e lb fje rrn ein e r.
3 ff )n tc t T C uftritt.
$ o le 6 ta u 6 m it » erb un b en em Ä opfe , ta n g fa m oon jw cp © o tb ate n g efü h rt. 2>ie S e n g e n .
5DZ i c * i§ K.
S3o lc$(att5 !
tG'ifdjrocten.) SD we(d() ein H n b lic f! G b fe r, ö f te r $ r c u n b !
93o I c S l a u § .
(Bdjroad).) SBie g l u d l i d ) , b a ß id; — bicf> n o d ; e i n m a l
fel;n —
SDZein Cebcroofjl b i r (Znmmefn F a n n — m i t m i r
31%
76
3(1 § a u 8 — fen t>u — m e in m a c f te r tfccurcr $ r e u n b —
Sefct g lu d lic b e r , a lg id) — b a n n (terb’ id) g e r n —
j
G g fc u n felt m i r — » e r ? (u g e n — m e in e .ftnice
G e t r a g e n m ich — n id ) t la n g e r . — g e b e t ro o b l!
((d)tcicl)t rceiter.)
/
^ertog.
(lange in fpvadjtofer JHütjimig.)
£ e b rool)l! leb m o b i l S a l b fel)n m i r u n 8 bieHeid>t
S n e in e m a n b e r n g e b e n m ie b e r . — D e r ift b i n !
9t u n F o m m t bie W eil)’ a n m id ). — 5Bte r o u n b e t b a t
3 ( t b a g ® c f u b l , fo ju>ifd)cn 2 o b u n b g e b e n ,
2 lm © d )e ib e rc e g e b a j u Heben ! — ge($t
S o l l t r a f t u n b S J tu tb ) u roivfen, u n b uictleiebt
S n ro enig 2lugen blicF en b i n g e f t r e d t ,
9tid )t m el)r &u fe i;n ! —
SK i e 5 i ö f.
3(tif ung l)iel){r,
D a § cr(te Treffen (türm t
3Jtan boret Siegggefcbret) 1
8n.
e i n g )aar tód^eritdf)c G o n ) h : u ü t o » M ( # v
aud bc(anntcnS3i!i((;enu
D i e erfte 2Cu8ga b c b e fo rg te 91. 91. i n C t u ö r t . 3 el)n
S « l) re b a r a u f g a b eg b e r a u b 9t. 9t. e in febr g e le h rte r
u n b c c rb ic n f tv o ß e r SDtann in D u o b e j . ( G i n getcl)r<
t c r S t a n n in D u o b e j !
9t. 9t.
77
91, 91. e r b a u t e biefeS g a n j e © e b ^ u b e # o n © r u n b
a u s , w a r b 1 5 6 0 g a n j n e u an g ć fłc id ;e n im b fta r b
1580.
U m 2 U h r g e b t je b e S m a l bi c r e i t e n b e $ o ß
a b , a u f e in e m g a n j f d ;m a l e n SB a g e n , b a b e rS J tie m a n b
f n itfa l) tc n t a n n t *)
® r w a r ein g u te r G b r ijt, ein w a h r e r «Wenfebens
f r e u n b , u n b h ie lt ü b e r 6 3o U .
R i c h e r get)5r t auch bic 9ta d > r ic h t, b ie % b e lu n g in
fein er S tb eo rie b e6 S t y l S a n f i i b r t : 3 m S a b r e 1 7 7 —
w ü r b e n in S M ogbebnrg 3 1 0 Ä i n b e r g e t a u f t , w o r u n t e r
e i n erw ach fen e r ß u b e .
3B er bie © c b w e i j bereifen w i H , em pfehle feine
SBege © o t t u n b laffe fich bie © d ; u b e m i t S tü g e ln be?
fchlagcn.
$ o eti*
* ) D ic § gleicht flerotITeh S ® ibctfptuc6cil, beirgleiibeii befonbert
bie etifllifcbc (Sprache m ehrere liefert, ß . B . von u n reifen
g rü cb tcii braucht Mefelbc ein - B o r t , iv c ltb d aueb « r i n
beifit. ® in lüngfäitber rounbprtc ficb cin il, entert ieg en aim ieit
(S cbm ai'ibetrcit =0 rrn tK l) m it votbeit »Beeren heroncbuii ttt icc
beit. S ticićt btt tiic b t, fugte fein »Begleiter, ba§ bie f cb to a r*
i t 11 ‘B e e re n im m e r r o l l ) ffnb, w enn fie g m 11 jtu b ? — t5 »
fggeit w ir int ö e u tfe b e n t ß n btefer lä c te n b w irb a n m an»
eben Z a g e n fe in Z a g .
7*
$poctifcl;c S e rfm itib ig fe iL
S e i t ein fP n a r S a l d e n h a t ein f o g e n a n n t c r S ń b ;
p reußifc bcr ' P a t r i o t , b e 5 S ia m e n S © . 9t . (fo fd jre ib t
e r ) m e h r e r e S o g e n t>oU g e r e i m te r S e ite n btttefen laf=
f e n , weiche n e b e n b en fPoefien eine« gew iffen £ e r r n
9) a u l m a n n in jfpalbcrftabt u n t e r bie poetifchen 9J t e r f s
w u r b i g f e i t e n biefer S e i t gerech n et &u w e r b e n o e rb ie ;
ncn.
Jg>err ® . 9t. m ach t eben fo f i i h n , w ie ip a u ls
m a n n , g a n j n e u e S B i r t c r , ric h te t fiel) b u rc b a u S nicht
nach ben ®efe($en h e r © r a m m a t i f u n b b e r tpro fobie,
u u b fa g t D i n g e , bet) b t n e n m a n i r r e w i r b , ob b e r
«Öevfaffcr n W oieüeicht f e l b ß -------D o c h w i r w ollen u n f e r n g e f e r n b a s Sßcrgm 'igen
l a f f e n , feibjt ; u e r r a t h e n , w ie e-3 m i t b e m ö e r =
faffer fic h t/ in b e m w i r auö fein en S o g e n * ) ein
S t u d h e r a u S h e b e n , . r o o r i n n er fiel) m i t Ä l o p s
fl o c f, S3 o 11 a i r e u n b S t o u f f e a u a u f a m m e n f tc lit.
g j j a n fleh t b a r a u S , b a ß e r 9tót)r h e i ß t u n b feinen
t J ta m c n fct>v finn reich j u b en u ß e n w e iß .
D ie z u f ä llig e S c r a n b e r u n g be§ D ichter«
Stam en aur G leichheit in folgenbcm.
D e r k e n n e t fdjdfjt .RlopfloctS @ebict)tc
U nb liefet b ie , bes 9tól)iftoct6 m i t ;
a ü n s e rftte r fingt im tjolien Siebte
k r e iß t l e t t e r u n » e tl)ü llt g c v id jt't.
© tu r g t
*) S i e fuhren ben Xitti: £>ie fßofüune ber Sßieberitiünner in
9?ermel)vtin$ von jivcg Wegen neu patriotifcb gelungen von
bem befn miten ß u b p re u ß e n , be5 9?omcnei (&), Sf. ereilet
fOrucf aufgelegt unb auCgcgcbcn im 3al;r m o i.
< £ tu v jt S e t t a i r m it erh ab n en 3 B i|
£>£6 2lbevglau6en$ — nid;t 'gc SSScrCe 5
SBeiß m an to d ) feinen SDulbungd =®i6
3um 5Ked)te feineö ©potted © t M e .
tln b leb et Sffouffeau m it jU u g tjeit fdjon
D ie SDtenidjen - M edjte in g e ftim m u n g i
g le iß m a n itjm feiner, ttjeucen Sotm
U m © ittcnlefyre (d)ioad)ee © v ü n b u n g .
D a tu m frefteVt bag Sfficvf bet & t u t —
311
bem K .. V , u n b jm enen I I R e n *)
© u d jt m an b ie r poetifdje © p u t —
finb cd glcidje © iu iu ź = jp v n e n .
£0
' I
*)
511 ben « n fa n g d b u tb lla b cn ifjrer trto e b n c b fe n i'tio m e n . m enu
bag lareiitMcbc V fu r em U o elif.ii w irb , «Id m it < of*r <i
fin b : K . V . R. K. ober S eebeffevim g, b it ein jcücr © e b r iit1
(teller m it feinen jliidgabcn incpuet.
®ie
(entern
( @ d )iH tc n , y i i | . )
© d ;i f t o ( l .)
(Cordten:
r . © ebflttrnriff.
2 . © t o i f f i f d f . ( 6 t c t f , g i j t y —-
8o
(E t) a i a b e n :
i. Śtcęfęlbig.
&rep ©ptbcn g5f)V id). — 2Cu6 bcn bepbcit crfmt quillt',
Sffiie ¢6 bcS ©djictfal fügt, brr fdjónften Gśtbrnfrcuben
Gin gabetranf, bod) and) bad ©ift von bittern geiben.
3t)n, brr an biefem Cutell bcn gebendbedjer füllt,
3 b n fp rid jt m ein © anjefi a n d . SOIein b ritte S ta n n allein
S m vollen @ tnne fdjon ein © fjren = S tanie fepn.
@6 gelpt bcn erftcrn n u r — ber- 3 u fa ll lä ß t« gcfd;eljen — «
S n m einem łto o rte n a d ) , n ottjm enbig fe n jt v o ra n .
S B e i;! SOtcinem © a n j c n ! a d ) ! lcid)t Um fein ©lücF gctlpan,
© e tp a n f ü r im m e r iff « , w ie w ir n id jt fe tte n fetjen,
Ä ßirb cd m ein 2 cętcrc6 nidpt gan$ $u fetpn v erließ en.
2. 3 m e i ) f t ) l b t g .
® ic erfte ©iplbc — n u r m ü ß t iß r nießt a u f 2fbelting« Stedpts
fd jreib u ng gefeßworen ßaben — berooßnt bic U cberrefte von ß lo :
te n d vergänglichen Ä in b e rn . Z)ie jw e p te , u n E ó rp c tlid ), w irb
von bem g ro ß e m , a b e r b a ru m n id jt v c rjfä n b ig c tn aißeile b e t
SK enfdxn lieb er g eg eben , al« an g en o m m en . ® a« © a n je , bem
b a« jw ep te billig im m er m it Sfebadpt vorangetjen fe ilte , beneid),
' n e t bie roidy.igfie ^ a n b lu n g im m enfdjlidjen geben.
2Mtfet G r ü b l e r nebft b o j u n e ^ r i g e m Ättpfer w irb a ß ;
SB od)en i n $ r c t > lo u in b e t S 5artb * u n b # a i n b e r g e r f d p e n
® u d ) f ) o n b lu n g i n b e t g o lb n e n S o n n e a u f b e m ff a r a b e »
p(o&, b e t g r o ß e n SÜßaage g e g e n ü b e r a b g e g e b e n , u .
<ft auf allen ÄBnjgl. łJ )tifłimtern ju bäben.
6