Ochrona konkurencji przez Prezesa UOKiK, ze szczególnym

Ochrona konkurencji przez Prezesa
UOKiK, ze szczególnym
uwzględnieniem ochrony
przed zmowami przetargowymi
Gdańsk, czerwiec 2014 r.
PLAN WYSTĄPIENIA
•
•
•
•
•
•
Zwalczanie zmów przetargowych na tle kompetencji
Prezesa UOKiK
Instrumenty służące zwalczaniu zmów przetargowych
Zakres zakazu zmów przetargowych w prawie
konkurencji (przepisy i praktyka ich stosowania)
Mechanizmy zawierania zmów przetargowych
Metody wykrywania zmów przetargowych
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Zwalczanie zmów przetargowych
na tle kompetencji Prezesa UOKiK
Kompetencje Prezesa UOKiK
art. 29 ust. 1 ustawy z 16.02.2007r. o
ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U.
Nr 50, poz. 331 ze zm.)
 Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów jest centralnym organem
administracji państwowej właściwym w
sprawach ochrony konkurencji i
konsumentów
 Odpowiada bezpośrednio przed Prezesem
Rady Ministrów. Powoływany jest przez
niego spośród osób wyłonionych w drodze
otwartego i konkurencyjnego naboru.
 Do kompetencji Prezesa UOKiK należy
m.in..: kształtowanie polityk: ochrony
konkurencji i ochrony konsumentów .
Kompetencje Prezesa UOKiK
Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie
przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję
– realizują funkcję ochronną organu antymonopolowego
przed takimi praktykami przedsiębiorców, które
ograniczają swobodę działalności gospodarczej innych
przedsiębiorców
b. ochronie podlega konkurencja jako zjawisko
o charakterze instytucjonalnym, charakteryzujące
funkcjonowanie gospodarki. Dobrem objętym ochroną
jest samo istnienie konkurencji jako atmosfery, w jakiej
prowadzona jest działalność gospodarcza
Kompetencje Prezesa UOKiK
-
Intensyfikacja działań w celu zwalczania zmów
przetargowych: jeden z priorytetów działania Urzędu
wg „Polityki Konkurencji na lata 2011-2013”,
dokumentu przyjętego przez rząd RP w maju 2011 r.,
(Poziom I. Obszar A. Priorytet 1.) oraz projektu „Polityki
Konkurencji na lata 2014-2018”
Instrumenty służące zwalczaniu zmów
przetargowych
Kompetencje Prezesa UOKiK
Zmowy przetargowe – delikt administracyjny
prawa ochrony konkurencji
Administracyjno-prawny tryb ścigania naruszenia
(wstępne) postępowanie wyjaśniające
w sprawie badania rynku
mające na celu wstępne ustalenie, czy doszło
do naruszenia przepisów ustawy
(właściwe) postępowanie antymonopolowe
Kompetencje Prezesa UOKiK
Źródła informacji o zmowach / dowodów zmów
monitoring i badania rynku
sygnały od uczestników rynku
wnioski uczestników zmowy o odstąpienie od
wymierzenia kary pieniężnej lub jej złagodzenie
(zasady funkcjonowania „programu łagodzenia kar”
jako swoistej antymonopolowej instytucji „świadka
koronnego” - art. 109 u.o.k.k.)
Kompetencje Prezesa UOKiK
Sankcje z tytułu naruszenia zakazu
 sankcje administracyjne
 środki tymczasowe dla zapobieżenia skutkom
uprawdopodobnionej praktyki – art. 89 u.o.k.k.
 nakaz zaniechania przez przedsiębiorcę stwierdzonej
praktyki – art. 10 u.o.k.k.
 możliwość przyjęcia zobowiązania przedsiębiorcy – art.
12 u.o.k.k.
 sankcje administracyjno-karne
 (fakultatywna) kara pieniężna do 10% rocznego
przychodu przedsiębiorcy – uczestnika porozumienia
W Wyjaśnieniach Prezesa UOKiK w sprawie ustalania
wysokości kar pieniężnych zmowy przetargowe uznano
za najcięższe naruszenia konkurencji…
Kompetencje Prezesa UOKiK
Terminy przedawnienia:
- „Nie wszczyna się (…) postępowania, jeżeli upłynęło 5 lat
od końca roku, w którym dopuszczono się naruszenia przepisów
ustawy” (art. 76 u.o.k.k.)
- „Nie wszczyna się postępowania w sprawie stosowania praktyk
ograniczających konkurencję, jeżeli od końca roku, w którym
zaprzestano ich stosowania, upłynął rok” (art. 93 u.o.k.k. – projekt
nowelizacji u.o.k.k. zakłada wydłużenie tego terminu do 5 lat)
Zakres zakazu zmów przetargowych w prawie
konkurencji (przepisy i praktyka
ich stosowania)
Co to są zmowy przetargowe
•
Zmowy przetargowe to szczególna kategoria zakazanych
porozumień ograniczających konkurencję, tj.:
„porozumień, których celem lub skutkiem jest
wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie
w inny sposób konkurencji na rynku właściwym…”
(art. 6 ust. 1 u.o.k.k.)
Co to są zmowy przetargowe
•
W świetle przepisów prawa antymonopolowego
(art. 6 ust. 1 pkt 7 u.o.k.k.) zmowy przetargowe to:
(i) uzgodnienia
(ii) między:
- przedsiębiorcami przystępującymi
do przetargu
- lub między tymi przedsiębiorcami
i przedsiębiorcą będącym organizatorem
przetargu
(iii) dotyczące warunków składanych ofert,
w szczególności zakresu prac lub ceny”
Co to są zmowy przetargowe
•
Zmowa przetargowa to jeden z najcięższych przejawów
zakazanych porozumień:
•
w świetle przepisów prawa antymonopolowego;
zakaz porozumień (art. 6 uokk) dotyczy zmów
przetargowych niezależnie od wysokości udziału
rynkowego uczestników zmowy (art. 7 ust. 2 uokk)
•
w świetle orzecznictwa antymonopolowego
[np. wyrok SN z 14.01.2009, III SK 26/08]
Co to są zmowy przetargowe
1.
Co na gruncie prawa antymonopolowego stanowi
zakazaną zmowę przetargową:
–
jakich podmiotów dotyczy zakaz zmów
przetargowych?
–
jakie działania mogą stanowić „porozumienie”?
–
kiedy uzgodnienia są zakazane (kiedy mogą
ograniczać konkurencję)?
Co to są zmowy przetargowe
•
Jakich podmiotów dotyczy zakaz zmów
przetargowych?
–
na podstawie przepisów prawa antymonopolowego
zakazane są porozumienia między przedsiębiorcami
–
zastosowanie zakazu wymaga wykazania stosowania
praktyki przez przedsiębiorców
–
…i choć zawsze wiąże się ona z konkretnymi
działaniami konkretnych osób fizycznych (np.
członków zarządu, kierowników, handlowców etc.),
to nie jest konieczne przypisanie praktyki tym
osobom oraz wykazanie ich winy
Co to są zmowy przetargowe
–
w prawie antymonopolowym stosowana jest
szeroka definicja przedsiębiorcy (art. 4 pkt 1
u.o.k.k.) obejmująca podmioty faktycznie
uczestniczące w obrocie gospodarczym i mogące
(negatywnie)
oddziaływać na rynek:
> przedsiębiorcy w rozumieniu usdg
> podmioty świadczące / organizujące usługi
o charakterze użyteczności publicznej
> os. fizyczne wykonujące wolne zawody
> związki przedsiębiorców
Co to są zmowy przetargowe
–
szeroka definicja przedsiębiorcy istotna w sprawach
zmów między uczestnikiem postępowania
o zamówienie publiczne a jego organizatorem.
Za przedsiębiorcę uznawane są np.:
> jednostki samorządu terytorialnego, gdy świadczą usługi
użyteczności publicznej lub gdy je organizują (wyrok SN
z 20.11.2008 r., III SK 12/08, Glosa 2009/3/102
> NFZ (decyzja z 10.07.2009 r. nr RWA-9/2009;
wyrok SA z 23.05.2012 r., VI ACa 1142/11, niepubl.)
> Skarb Państwa - Lasy Państwowe (wyrok SN z
5.11.2008 r., III SK 5/08, OSNP 2010/11-12/152).
Co to są zmowy przetargowe
•
zakaz porozumień ograniczających konkurencję
dotyczy tylko porozumień między przedsiębiorcami
niezależnymi
- prawo antymonopolowe nie ingeruje w stosunki
wewnątrzorganizacyjne przedsiębiorstwa
- zakazy praktyk ograniczających konkurencję służą ochronie
przed działaniami podejmowanymi przez przedsiębiorstwo
„na zewnątrz”, nie dotyczą natomiast decyzji dotyczących
wewnętrznej organizacji zadań w ramach grupy kapitałowej
(art. 4 pkt 13 u.o.k.k.)
Co to są zmowy przetargowe
•
Jakie działania mogą stanowić „porozumienie”?
a. szeroki zakres przedmiotowy zakazu porozumień:
pojęcie porozumienia obejmuje wszelkiego rodzaju
relacje między przedsiębiorcami będące wyrazem
wspólnych zamierzeń odnośnie do podejmowanych
zachowań rynkowych (art. 4 pkt 5 u.o.k.k.)
„Definicja przyjęta przez ustawodawcę odbiega od
cywilistycznego rozumienia pojęcia porozumienia
w tym sensie, że została zakreślona szeroko pozwalając
przyjąć za porozumienia uzgodnienia, a zatem wszelkie
formy skoordynowanych działań, które zmierzają do
naruszenia konkurencji” (wyr. SA w W-wie, sygn. VI Aca
809/10)
Co to są zmowy przetargowe
1.
Działania mogące stanowić porozumienie [cd.]
a. rodzaje porozumień:
 umowy pomiędzy przedsiębiorcami,
pomiędzy związkami przedsiębiorców
oraz pomiędzy przedsiębiorcami i ich związkami
 uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez
przedsiębiorców lub ich związki
 uchwała lub inny akt związku przedsiębiorców
lub jego organów statutowych
Co to są zmowy przetargowe
1.
Działania mogące stanowić porozumienie [cd.]
a. przykładowe formy zawarcia porozumienia:
 pisemna umowa (np. producenta z dystrybutorem
określająca warunki udziału w sieci dystrybucji)
 umowa dżentelmeńska (gentlemen’s agreement),
którą strony w praktyce traktują jako wiążącą
 korespondencyjne (e-mail) uzgodnienie przez
prezesów konkurencyjnych spółek podwyżki cen
 przesyłanie sobie przez konkurentów informacji
o planowanych warunkach ofert przetargowych,
uzgodnione na jedynym spotkaniu przedstawicieli
tych przedsiębiorców
 kodeks etyki zawodowej samorządu zawodowego
Co to są zmowy przetargowe
•
Kiedy uzgodnienia są zakazane (kiedy mogą ograniczać
konkurencję)?
a. rodzaje zmów przetargowych [1]:
> mające wymiar horyzontalny [zawarte pomiędzy
przedsiębiorcami - uczestnikami przetargu]
> mające wymiar wertykalny [zawarte pomiędzy
uczestnikiem przetargu i jego organizatorem]
(UWAGA: w porównaniu z art. 305 kk ograniczone
zastosowanie zakazu zmów o wymiarze wertykalnym –
dotyczy tylko spraw, w których organizator ma status
przedsiębiorcy)
Co to są zmowy przetargowe
a. rodzaje zmów przetargowych [2]:
> uzgodnienia w przetargach organizowanych
w trybie przepisów o zamówieniach publicznych
> uzgodnienia w przetargach niepublicznych
Mechanizmy zawierania zmów
przetargowych
Mechanizmy zmów przetargowych
1. Zmowy pionowe (wertykalne):
•
•
•
•
przedmiotem uzgodnienia jest faworyzowanie,
przyznanie szczególnie korzystnych warunków jednemu,
lub grupie uczestników przetargu;
może polegać np. na wcześniejszym ujawnieniu treści
SIWZ, lub tworzeniu SIWZ „pod” konkretnego
wykonawcę;
najczęściej występuje element korupcyjny, ale jego
wystąpienie nie jest konieczne do stwierdzenia
naruszenia prawa antymonopolowego;
jeśli zamawiający posiada pozycję dominującą na rynku
i nie ma dowodów na dokonywanie uzgodnień między
zamawiającym a wykonawcą/wykonawcami, jego
działanie można uznać za nadużycie pozycji
dominującej.
(por. decyzja Prezesa UOKiK nr RWA-9/2009)
Mechanizmy zmów przetargowych
2.
Zmowy poziome (horyzontalne):
Aby uznać zachowanie wykonawców za
zakazaną zmowę przetargową „przedsiębiorcy
nie muszą ustalać wszystkich warunków udziału
w przetargu. Wystarczy fakt porozumienia się
w przedmiocie jednego z elementów postępowania
np. ceny lub tego, iż jeden z potencjalnych
oferentów, który z reguły występował w przetargach
wycofa się”.
(wyrok SA w W-wie z dnia 13 października 2009 r., VI ACa 6/09)
Mechanizmy zmów przetargowych
2.1. Oferty kurtuazyjne, podkładowe,
komplementarne, (ang. cover bidding,
complementary bidding):
•
•
•
•
przedmiot uzgodnienia dotyczy tego, że potencjalny
konkurent złoży ofertę, która będzie celowo mniej korzystna
dla zamawiającego od oferty wytypowanej na zwycięską;
oferta ta ma za zadanie uwiarygodnienie konkurencyjności
przetargu, czy wywołanie wrażenia, że cena z oferty
wspieranej jest względnie korzystna;
oferta kurtuazyjna często zawiera warunki, które nie mogą
zostać zaakceptowane przez zamawiającego, lub zawiera
błędy formalne, lub też jest niekompletna;
oferta ta często przewyższa szacunkową wartość zamówienia.
(por. decyzja Prezesa UOKiK nr RWR-12/2003)
Mechanizmy zmów przetargowych
Przykład - decyzja Prezesa UOKiK nr RWR-12/2003:
•
•
•
•
uzgodnienie parametrów składanych ofert przez dwie
wrocławskie spółki biorące udział w przetargu na prowadzenie
zorganizowanej kontroli biletowej w pojazdach komunikacji
zbiorowej na terenie Wrocławia;
w przetargu dopuszczono możliwość składania ofert
częściowych na każdy z trzech, wyodrębnionych przez
zamawiającego obszarów kontroli biletowej;
w obszarze I i III najkorzystniejsze oferty złożyła spółka A,
a w obszarze II – spółka B. Każda ze zwycięskich ofert uzyskała
dokładnie po 10 punktów, a zaproponowane przez spółki
odpowiednio w „przegrywających” i „wygrywających”
obszarach ceny i wartości poszczególnych współczynników były
dokładnie takie same;
strony porozumienia w „przegrywających” obszarach złożyły
oferty podkładowe, tak by mogły podzielić się zamówieniem
w proporcji 2/3 dla spółki A i 1/3 dla Spółki B.
Mechanizmy zmów przetargowych
2.2 Ograniczanie ofert (ang. bid suppression):
•
•
•
•
uzgodnienie co do nieuczestniczenia w określonym
przetargu;
uzgodnienie co do niespełnienia warunków udziału
w przetargu, co skutkować ma wykluczeniem
wykonawcy;
uzgodnienie co do złożenia oferty podlegającej
odrzuceniu;
uzgodnienie co do wycofania już złożonej oferty.
(por. decyzja Prezesa UOKiK nr RPZ-20/2005,
wyrok SN z dnia 14 stycznia 2009 r., III SK 26/08)
Mechanizmy zmów przetargowych
Przykład - decyzja Prezesa UOKiK nr RPZ-20/2005:
•
•
•
•
uzgodnienia cenowych warunków składanych ofert oraz
uzgodnienia zachowań podejmowanych w toku przetargu przez
dwóch przedsiębiorców, którzy ubiegali się o udzielenie
zamówienia na czyszczenie ulic w rejonie Poznania – Wilda;
oferenci nie dołączyli do składanej dokumentacji wymaganych
prawem oświadczeń;
wezwany przez organizatora przetargu do uzupełnienia tych
braków wykonawca składający najkorzystniejszą ofertę nie
dostarczył przedmiotowego oświadczenia;
doprowadziło to do wyboru przez zamawiającego oferty
drugiej w kolejności, która była o 75% wyższa od oferty
najkorzystniejszej.
Mechanizmy zmów przetargowych
2.3. Rotacja ofert (ang. bid rotation):
•
systemowe ustalenia co do dwóch lub więcej
przetargów, w których oferta danego wykonawcy
będzie zwycięska - uczestnicy zmowy umawiają się
przykładowo, że będą wygrywać przetargi na zmianę,
często według określonego schematu.
Mechanizmy zmów przetargowych
2.4. Podział rynku (ang. market allocation):
•
systemowe ustalenia, iż dani wykonawcy nie będą
składać najkorzystniejszych ofert, lub uczestniczyć
w przetargach organizowanych przez określonych
zamawiających (podział podmiotowy), lub
organizowanych w obrębie określonych obszarów
geograficznych (podział geograficzny),
albo w przetargach dotyczących określonego
przedmiotu zamówienia (podział przedmiotowy).
(por. wyrok SOKiK z dnia 17.04.2008 r., XVII AmA 117/05)
Mechanizmy zmów przetargowych
2.5. Antykonkurencyjne konsorcja
•
przedsiębiorcy, którzy mogliby skutecznie uczestniczyć
w przetargu jako samodzielni wykonawcy uzgadniają
utworzenie antykonkurencyjnego konsorcjum.
(por. decyzja Prezesa UOKiK nr RLU-38/2012)
Mechanizmy zmów przetargowych
3.
Metody wynagradzania - podziału zysków
ze zmowy (ang. sharing the spoils):
•
•
•
•
•
•
wypłata gotówki (ang. cash payments);
podwykonawstwo (ang. subcontract);
dodatkowe umowy (ang. side contract);
rotacja ofert (ang. bid rotation);
alokacja rynków (ang. market allocation);
konsorcja.
Sposoby wykrywania zmów
przetargowych
Standard dowodu
Standard dowodu
Ustalenia w zakresie zmów
przetargowych mogą być bardzo trudne
do wykrycia gdyż zwykle zawiera
się je w tajemnicy.
Standard dowodu
•
•
Podstawowe przyczyny trudności dowodowych:
uzgodnienia mają charakter tajny, konspiracyjny,
a używane przez zmawiających się metody bywają mocno
zaawansowane, wysublimowane, co znacząco utrudnia
uzyskanie bezpośrednich dowodów naruszenia;
praktycznie wszystkie osoby zaangażowane w zmowę
na ogół będą zainteresowane jej ukryciem – z uwagi
na zagrożenie odpowiedzialnością karną (art. 305 kodeksu
karnego).
Standard dowodu
Stąd, Sądy dopuszczają opieranie się na dowodach
pośrednich.
WARUNEK: całokształt ustalonych w sprawie faktów nie
może dać się wyjaśnić inaczej, aniżeli zawarciem
porozumienia ograniczającego konkurencję.
(decyzja Prezesa UOKiK z dnia 26 marca 2010 r. RGD 5/2010)
Fakt zawarcia zmowy jest oceniany po „rezultatach,
przesłankach i całokształcie okoliczności sprawy”.
(wyrok SOKiK z dnia 17 kwietnia 2008r., XVII AmA 117/05)
Standard dowodu
Ponadto, dowiedzenie zawarcia zmowy przetargowej
na gruncie prawa antymonopolowego (art. 6 ust. 1
u.o.k.k.) nie wymaga:

wykazania zaistnienia skutków porozumienia – już
samo zawarcie zmowy przetargowej narusza prawo,
gdyż zmowy takie są antykonkurencyjne
ze względu na sam swój cel;

wykazania szkody zamawiającego – samo zawarcie
porozumienia jest zakazane;

wykazania winy konkretnych osób fizycznych,
które dopuszczają do zawarcia porozumienia przez
przedsiębiorcę.
Okoliczności i dowody
pośrednie zmowy
I. Cechy składanych ofert
1. Czynniki dotyczące treści składanych ofert
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej:
•
identyczne oferty;
•
jednakowe niektóre parametry w ofertach,
np. ceny na niektóre produkty i usługi (RKT-22/2007);
•
jednakowy sposób kalkulacji przyjęty w ofertach
(RKT-22/2007);
•
nieuzasadnione parametry, przykładowo podobne koszty
transportu określają lokalni wykonawcy
i wykonawcy spoza określonego rejonu;
•
odwoływanie się w ofertach do treści ofert innych
uczestników;
•
takie same fragmenty ofert lub pism (RKT-22/2007,
RLU-21/2005);
I. Cechy składanych ofert
1. Czynniki dotyczące treści składanych ofert
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej, c.d.:
•
ceny niektórych wykonawców znacznie, i często o tę
samą wartość, różnią się od ceny wygrywającego
przetarg;
•
mało szczegółowe „pozorne” dokumenty przetargowe
złożone przez określonych wykonawców i wyraźnie
bardziej dokładna oferta wykonawcy typowanego
przez zmawiających się jako wygrywającego przetarg;
•
tam, gdzie w przetargu bierze udział przedsiębiorca
spoza grupy zmawiających się, porównanie jego oferty
z innymi ofertami ujawnia ich anomalie, zbieżności, czy
błędy.
I. Cechy składanych ofert
2. Czynniki dotyczące formy składanych ofert
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej:
•
ten sam charakter pisma w ofertach lub pismach;
•
jednakowe błędy obliczeniowe, ortograficzne,
gramatyczne lub stylistyczne;
•
ten sam numer telefonu, faksu nadawcy, lub adres
do korespondencji;
•
jednakowy wygląd graficzny ofert lub pism;
•
jednakowe formularze, blankiety, materiały
piśmiennicze;
•
jednakowy stempel pocztowy ofert składanych
przez wykonawców mających oddalone siedziby;
•
liczne, podobne poprawki (np. wprowadzane odręcznie).
II. Cechy przedsiębiorców
Czynniki dotyczące przedsiębiorców zwiększające
prawdopodobieństwo zawierania zmów:
•
powiązania gospodarcze (RPZ-20/2005, RPZ-28/2005);
•
powiązania kapitałowe;
•
powiązania organizacyjne, takie jak prowadzenie
odrębnych działalności pod tym samym adresem,
korzystanie z jednej skrzynki elektronicznej, strony
internetowej, czy numeru telefonu;
•
członkostwo w organizacjach branżowych;
•
częste umowy, przykładowo o podwykonawstwo
(RKT-22/2007);
•
powiązania towarzyskie, rodzinne i inne.
III. Zachowania przedsiębiorców
1. Typowe zachowania przedsiębiorców przed złożeniem
ofert, w trakcie przetargu i po ogłoszeniu wyników
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej:
•
jednoczesne stawienie się w siedzibie zamawiającego
i pobranie dokumentacji przetargowej przez kilku
wykonawców (RLU-21/2005);
•
jeden wykonawca pobiera dokumentację przetargową
również dla konkurentów;
•
złożenie wszystkich ofert przez jednego wykonawcę;
•
złożenie ofert jednocześnie (RLU-21/2005);
•
zbliżony czas złożenia ofert;
•
przybycie do zamawiającego z kilkoma ofertami
i ostatecznie złożenie jednej z nich;
III. Zachowania przedsiębiorców
1. Typowe zachowania przedsiębiorców przed złożeniem
ofert, w trakcie przetargu i po ogłoszeniu wyników
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej, c.d.:
•
z informacji pochodzących od przedsiębiorców wynika,
iż zawarli oni niedozwolone porozumienie;
•
zachowanie wskazujące na znajomość ofert
konkurentów;
•
zachowanie wskazujące na pewność co do przyszłego
wyniku przetargu (brak zainteresowania wynikiem
ze względu na symbolicznie składaną ofertę,
lub traktowanie przetargu jako już wygranego);
•
stawianie się na otwarciu ofert tylko jednego
z uczestników porozumienia, który następnie informuje
pozostałych o przebiegu czynności;
III. Zachowania przedsiębiorców
1. Typowe zachowania przedsiębiorców przed złożeniem
ofert, w trakcie przetargu i po ogłoszeniu wyników
uprawdopodabniające zawarcie zmowy przetargowej, c.d.:
•
sporządzenie najkorzystniejszej oferty z błędami,
czy brakami i ich nieusunięcie lub nieuzupełnienie
dokumentacji pomimo wezwania, tak aby musiała zostać
wybrana oferta następna w kolejności (mniej korzystna)
(RPZ-20/2005, RKT-22/2007);
•
nieoczekiwana rezygnacja z uczestnictwa w przetargu,
zwłaszcza wykonawcy, któremu następnie proponowane
jest przez wygrywającego podwykonawstwo
(RPZ-20/2005);
•
wykonawca składający zwycięską ofertę zawiera umowę
podwykonawstwa z wykonawcą, który nie złożył
najkorzystniejszej oferty lub też wycofał swoją ofertę.
III. Zachowania przedsiębiorców
2. Typowe zachowania przedsiębiorców mogące
wskazywać na zmowę rozpoznawane metodą
porównawczą, tj. oceniane na tle innych przetargów:
•
•
•
udział w przetargach bądź składanie najkorzystniejszej
oferty stale przez tych samych wykonawców w danych
regionach geograficznych lub w przetargach
organizowanych przez danych zamawiających;
nieskładanie nigdy najkorzystniejszych ofert przez
określonych wykonawców, mimo że regularnie
uczestniczą w przetargach;
inne zależności, schematy, wzory w składaniu
najkorzystniejszej oferty w grupie określonych
wykonawców;
.
III. Zachowania przedsiębiorców
2. Typowe zachowania przedsiębiorców mogące
wskazywać na zmowę rozpoznawane metodą
porównawczą, tj. oceniane na tle innych przetargów, c.d.:
•
•
•
niezłożenie ofert przez „stałych wykonawców”
w przetargach, po których „logicznie” spodziewano się,
iż będą uczestnikami przetargu;
oferty cenowe określonych wykonawców w danym
przetargu są znacznie mniej korzystne niż ich oferty
w innym, podobnym przetargu, lub ich oferty
cennikowe;
złożenie przez danego wykonawcę oferty znacznie
korzystniejszej cenowo w stosunku do wcześniejszych
jego ofert, po złożeniu oferty przez nowego
wykonawcę, nieuczestniczącego, lub rzadko
uczestniczącego we wcześniejszych przetargach.
.
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Skuteczne, systemowe zwalczanie zmów przetargowych
nie jest możliwe bez informacji od podmiotów mających
bezpośrednią wiedzę o przetargu (zamawiający, podmioty
nadzorujące etc.)
i/ znajomość i wiedza o rynku;
ii/ wiedza historyczna o zachowaniach oferentów i innych
uczestników rynku;
ii/ dostęp do dokumentacji przetargowej;
iii/ wiedza fachowa pozwalająca interpretować dokumenty
przedsiębiorców.
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Dla skutecznego zwalczania zmów przetargowych pomocne
jest przekazywanie informacji budzących podejrzenie
Centrali UOKiK lub delegaturom terenowym UOKiK
(i innym właściwym służbom).
Daje to UOKiK możliwość oceny symptomów zmowy
i podjęcia odpowiednich kroków formalnych.
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Dane i informacje istotne dla oceny sprawy przez
Prezesa UOKiK [1]
- każdy może zgłosić Prezesowi UOKiK na piśmie
zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk
ograniczających konkurencję wraz z uzasadnieniem
(art. 86 ust. 1 u.o.k.k.);
- zawiadamiający nie musi przedstawić dowodów zmowy
(ich zebranie jest rolą prowadzącego postępowanie w
sprawie);
- by ocena sprawy była możliwa przekazane informacje
nie mogą jednak być zdawkowe;
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Dane i informacje istotne dla oceny sprawy przez
Prezesa UOKiK [2]
Ocena sprawy w UOKiK jest możliwą, jeśli zawiadamiający:
- wskaże przedsiębiorców, którym jest zarzucana zmowa;
- zidentyfikuje przetarg (przetargi), których sprawa dotyczy;
- opisze stan faktyczny, na podstawie którego domniemywa
istnienie zmowy;
- przekaże dokumenty, które uważa za dowody zmowy
(art. 86 ust. 2 i 3 u.o.k.k.).
Podejrzenie zmowy – co dalej?
UWAGA! Każdy, kto podejrzewa zmowę powinien
przedsięwziąć środki ostrożności, tj.:
•
nieprzedstawiać wątpliwości uczestnikom
przetargu, lub uczestnikom przetargu
i organizatorowi przetargu, w stosunku do których
istnieje podejrzenie zmowy;
•
zachować wszelkie, nawet mniej znaczące
informacje, które mogą stanowić ww. pośrednie
dowody zmowy;
•
już na wczesnym etapie podejrzenia zmowy podjąć
kontakt z Centralą UOKiK (DOK) lub delegaturą
terenową Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów;
•
ograniczyć krąg osób wiedzących o podejrzeniu
zmowy i przedsięwziętych krokach.
Podejrzenie zmowy – co dalej?
Wzór zawiadomienia o podejrzeniu zmowy przetargowej
dostępny jest na stronach Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów: www.uokik.gov.pl
Dziękuję za uwagę!
Małgorzata Lenczewska-Michowska
[email protected]
Magdalena Wereszczak
[email protected]
[email protected]
www.uokik.gov.pl