Autor: Marian Penar Realizacja eksperymentu wg instrukcji.

Autor: Marian Penar Realizacja eksperymentu wg instrukcji.

Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Autor: Marian Penar
Realizacja eksperymentu wg instrukcji. – „Typowe plamy
szkolne i co dalej?”
Realizowane treści podstawy programowej
1.
Przedmiot
Matematyka
Fizyka
Chemia
Biologia
Geografia
Informatyka
Realizowana treść podstawy programowej
brak
1. analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów;
2. opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie;
1. bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;
2. opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych
substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji,
które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady
substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;
3. planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na
szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie;
4. proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą.
1. przedstawia podstawowe zasady higieny;
1. wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce; wymienia
formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we
własnym regionie.
brak
2. Kształcone kompetencje:
1) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,
2) kompetencje społeczne i obywatelskie,
3) inicjatywność i przedsiębiorczość.
3. Cele szczegółowe jednostki:
1) zbadanie różnych sposobów usuwania typowych plam szkolnych,
2) znalezienie najbardziej ekonomicznych rozwiązań w tym zakresie.
4. Umiejętności jakie uczeń nabędzie
1) opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych odczynników;
2) wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia;
3) uczeń:
 potrafi pracować samodzielnie i w zespole,
 potrafi bezpiecznie obchodzić się z przygotowanymi odczynnikami,
 potrafi podzielić mydła na rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie,
 potrafi uzyskać wodę miękką z wody twardej,
 potrafi formułować wnioski w oparciu o wyniki własnych obserwacji,
 potrafi wskazać możliwe zastosowania obserwowanych efektów.
5. Wykaz pomocy dydaktycznych:
Lp.
1
2
3
4
Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu
Miski plastikowe (5l)
Pojemniki z roztworem wody z proszkiem (0,5L)
Pojemniki z roztworem wody ciepłej z proszkiem (0,5L)
Pojemniki z roztworem wody z mydłem (0,5L)
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ilość sztuk
5
5
5
5
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
5
Pojemniki z 10% roztworem wody ciepłej z solą kuchenną (0,5L)
6
Pojemniki z 10% roztworem wody z kwaskiem cytrynowym (0,2L)
7
Pojemniki z wodą (1,5L)
8
Pojemniki z wodą ciepłą(1,5L)
9
Pojemniki z 10% roztworem wody z kwasem octowym (0,2L)
10
Mydło zwykłe
Inne materiały przygotowane przez nauczyciela:
1
Kawałki białej tkaniny
2
Do zrobienia plam na tkaninie użyte będą: atrament niebieski, tusz czerwony,
długopis zielony, flamaster żółty, toner
3
Ręczniki papierowe
4
Rękawice gumowe jednorazowe
*wszystkie pojemniki powinny być obowiązkowo podpisane.
5
5
5
5
5
5
25
5
5
20
6. Proponowany przebieg zajęć z rozliczeniem czasowym:
Lp.
Opis kolejnych działań
Uwagi do realizacji dla
n-la (rysunki, schematy,
fotografie, linki do
WWW, itp.)
Czynności wprowadzające:
Co to jest plama? Jak w waszych domach usuwa się
plamy? Rola wody w procesie prania. Woda twarda, woda
miękka. Co to są detergenty, mydła – ich wpływ na skórę
człowieka? Zanieczyszczanie wód środkami piorącymi.
Podzielenie uczniów na pięć grup. Rozdanie kart pracy.
Objaśnienie przebiegu dalszych zajęć w grupach.
2
Wykonanie 5 różnych plam na czterech kawałkach
z białej tkaniny.
3
Płukanie wielokrotne w wodzie z mydłem pierwszego
kawałka tkaniny i sporządzenie wyników obserwacji.
4
Przecieranie szmatkami zwilżonymi 10% roztworem
wody z kwasem octowym wszystkich plam po kolei na
drugim kawałku tkaniny i sporządzenie wyników
obserwacji.
5
Namaczanie kilkakrotne trzeciego kawałka tkaniny
w roztworze ciepłej wody z solą kuchenną i sporządzenie
wyników obserwacji.
6
Pranie czwartego kawałka tkaniny w roztworze wody
z proszkiem i sporządzenie wyników obserwacji.
7
Wyciągnięcie odpowiednich wniosków wynikających
z obserwacji.
8
Każda grupa wykona czynności dotyczące usunięcia
plamy z kawałka tkaniny według przygotowanej
procedury.
9
Zebranie informacji z poszczególnych grup w formie
pisemnej (karty pracy) i ustnej (prezentacja wyników).
10 Podsumowanie zajęć, dokonanie ewaluacji zajęć
i samooceny swojej pracy przez uczniów.
11 Sprzątanie pracowni przez wszystkich uczniów.
Całkowity czas trwania jednostki
* po każdej próbie kawałek tkaniny płuczemy kilkakrotnie w wodzie!
1
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czas
trwania
(min)
10
5
*
8
*
8
*
8
*
8
5
*
10
15
8
5
90
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
7. Obudowa do lekcji:
Materiał dla nauczyciela (kartka w formie załącznika nr 1).
8. Karta pracy ucznia:
Materiał dla ucznia (kartka w formie załącznika nr 2).
Kosztorys pomocy naukowych, kosztorys pracy grupy – nauka ekonomicznego planowania, kończy
się pytaniem zaproponuj sposób obniżenia kosztów eksperymentu?
Lp. Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia
eksperymentu
1
Proszek do prania – 0,4 kg
2
Mydło w płynie – 300 ml
3
Sól kuchenna – 1 kg
4
Kwasek cytrynowy – 0,5 kg
5
Ocet 10% - 0,5 L
6
Ręcznik papierowy
7
Rękawice gumowe - opakowanie
Suma kosztów
Ilość
sztuk
1
1
1
1
2
5
1
Cena
Cena łączna
jednostkowa
5,4 zł
5,40 zł
5,5 zł
5,50 zł
0,8 zł
0,80 zł
5,5 zł
5,50 zł
1,45 zł
2,90 zł
2,4 zł
12,00 zł
2,5 zł
2,50 zł
34,60 zł
Oszacowanie kosztów pracy:
Lp. zadanie
Czas
Liczba
wykonania osób
(h)
0,5
2
1
2
Łącznie
osobogodzin
pracy
1
2
Cena
Koszt
osobogodziny (zł)
pracy (zł)
15 zł
15 zł
15 zł
30 zł
45 zł
1
Ogrzewanie wody w czajniku
2
Przygotowanie materiałów
Suma:
* Zaproponuj w jaki sposób można zmniejszyć koszty eksperymentu:
1) …………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………
2) …………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………
9. Ankieta ewaluacyjna zajęć.
Lp. Pytanie do ucznia
1
2
1
Czy dzisiejsze zajęcia były dla ciebie interesujące?
2
Czy dowiedziałeś się czegoś nowego?
3
Czy praca w zespole była owocna?
4
Czy byłeś aktywny w czasie ćwiczeń?
5
Czy nauczyciel umiejętnie kierował klasą?
6
Czy nabyłeś umiejętności związane z usuwaniem plam?
* 1 – tak, 2 – raczej tak, 3 – trudno powiedzieć, 4 – nie, 5 – zdecydowanie nie
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3
4
5
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
10. Karta samooceny ucznia.
Lp. Pytanie do ucznia
1
Jak oceniam swoją pracę w grupie?
2
Jak oceniam zaangażowanie kolegów?
3
Jaka była moja aktywność w grupie?
* ocena od 1-5.
1
2
3
4
11. Kryteria oceniania pracy uczniów.
Zastanów się w jaki sposób można wykorzystać wyniki tych obserwacji w życiu codziennym?
Zastosuj wyniki obserwacji do wyjaśnienia zasady usuwania plam i przebiegu innych znanych Ci
zjawisk.
1) zaangażowanie w pracę grupy (na podstawie obserwacji w czasie lekcji i kart samooceny):
2p – w pełni angażuje się we wszystkie działania
1p – angażuje się w większość zadań
0p – utrudnia działania grupy, nie wnosi wkładu pracy
2) wykonanie wszystkich części ćwiczeń:
2p – wykonanie 90% zadań
1p – wypełnienie co najmniej 70% zadań
0p – poniżej 70%
3) prawidłowy zapis w karcie pracy:
2p – estetycznie i prawidłowo wypełniona
1p – zawiera niewielkie luki
0p – nie wypełniona
4) Proponowane oceny:
Celujący – 6 pkt.
Bardzo dobry – 5 pkt.
Dobry - 4 pkt.
Dostateczny – 3 pkt.
Dopuszczający – 2 pkt.
Niedostateczny – 1 pkt.
12. Uwagi o realizacji jednostki zajęć.
Uczniowie bawią się doskonale, trzeba bardzo pilnować (szczególnie, aby nie rozlewać płynów).
13. Literatura.
Wszystkie treści można znaleźć w Internecie, to jest najszybsze źródło dostępu do informacji?
Podręczniki szkolne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Załącznik nr 1
Pomoc dla nauczyciela
Czym są plamy?
Plamy są zabrudzeniami, które poprzez użytkowanie i wpływ otoczenia dostały się na pewną
ograniczoną mniej lub bardziej powierzchnię materiału tekstylnego. Odpowiednio
wielostronny jest także rodzaj i skład plam. Najbardziej trafnie zaplamienia i brud można
określić jako "materia w nieodpowiednim miejscu". Występujące plamy rzadko składają się
z jednorodnej substancji. Najczęściej chodzi o mieszaninę różnych składowych, które muszą
zostać usunięte każdorazowo przez odpowiednie środki odplamiające. Dlatego też jest jasne,
że do usunięcia jednej plamy musi często zostać zastosowanych wiele odplamiaczy jeden po
drugim. Jednak w zależności od głównego składnika, plamy dają się podzielić na niewielką
ilość grup plam lub rodzajów plam.
Kolejne etapy usuwania plam
Przystępując do usuwania plam z materiału , należy uprzednio ustalić rodzaj substancji ,
z jakiej powstała plama oraz z jakiego surowca materiał jest wykonany. Pozwoli to
zastosować takie środki , które usuną plamę , a nie zniszczą materiału.
Należy przy tym pamiętać , że :
 Mocne kwasy niszczą materiały z włókien roślinnych , bawełnę i len ;
 Ługi , nawet słabe i rozcieńczone , osłabiają materiały z włókien zwierzęcych (wełna ,
jedwab naturalny) ;
 Gorąca woda i żrące mydła niszczą materiały wełniane i z włókien syntetycznych ;
 Środki utleniające (chlorek , soda) osłabiają bawełnę , len i niszczą wełnę.
 Do czyszczenia plam używamy rozpuszczalników, wybielaczy lub specjalnych
wywabiaczy – w małych ilościach.
 Czyścić zawsze przy otwartym oknie i daleko od ognia.
 Przed czyszczeniem należy sprawdzić trwałość barwników.
 Nie wolno używać acetonu do czyszczenia wyrobów z włókna octanowego, ponieważ
rozpuszczą się
 Nie wolno mieszać chemikaliów. Gdy tkanina była już czyszczona jednym środkiem
chemicznym, należy ją najpierw dokładnie wysuszyć, wypłukać i dopiero wówczas
czyścić innym środkiem.
Po wybraniu środka do usuwania plamy ustala się technikę odplamiania. W przypadku
materiału barwionego należy wypróbować w miejscach mało widocznych działanie środka
wywabiającego na barwnik materiału.
Usuwanie plam należy przeprowadzić możliwie szybko po zauważeniu zaplamienia. Świeża
plama usuwa się bowiem o wiele łatwiej niż dawna , ponieważ substancja powodująca
zaplamienie nie zdąży przeniknąć w głąb włókien z których zbudowany jest materiał.
Przy odplamianiu stosuje się czynności mechaniczne (np. wykruszanie , wyskrobywanie) ,
wyższą temperaturę (gorące żelazko) , rozpuszczalniki (np. terpentynę , benzynę) , porowate
substancje (np. magnezję z benzyną) oraz takie , które odbarwiają substancję plamiącą lub
tworzą z nią łatwe do usunięcia związki chemiczne.
Po działaniu rozpuszczalnikami ważne jest ich dokładne usunięcie wraz z zanieczyszczeniami
, w przeciwnym wypadku naokoło miejsca odplamionego tworzy się zaciek , czyli tzw.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
otoczka. W celu uniknięcia zacieków kładzie się pod zaplamiony materiał gruby podkład
z białej tkaniny bawełnianej lub lnianej i dopiero wtedy tamponem z gazy lekarskiej ,
zamoczonym w rozpuszczalniku , uderza zaplamione miejsca , przyciskając go lekko do
plamy. Po kilku ruchach tamponik powinien być wymieniony na czysty. Często należy
wymienić również podkłady. Powstawaniu otoczki zapobiega również zwilżanie materiału
naokoło plamy wodą .Przy usuwaniu plam domowym sposobem, obowiązuje jedna zasada:
jeśli prałaś i plamy nie zeszły to nie prasuj, gdyż tylko je utrwalisz! Pierz aż do skutku, ale nie
prasuj zanim się nie pozbędziesz plam!
Woda miękka – woda posiadająca niskie stężenie minerałów. Przeciwieństwo wody twardej.
Posiadająca odczyn lekko kwaśny.
Woda twarda – woda zawierająca znaczne stężenie soli różnych metali, zwłaszcza wapnia
i magnezu, np. chlorków, siarczanów (VI), wodorowęglanów wapnia i magnezu. Podczas
gotowania wody twardej powstaje tzw. kamień kotłowy. Taka woda może powodować różne
usterki w urządzeniach elektrycznych, np. w pralce, czajniku elektrycznym itp.
Twardość wody – cecha wody, będąca funkcją stężenia soli wapnia, magnezu i innych
metali, które są zdolne do tworzenia soli na wyższym niż pierwszy stopniu utlenienia.
Twardość wody ma wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Czym większe napięcie
powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona wszelkie powierzchnie, na skutek czego
trudniej jest za jej pomocą czyścić zabrudzone powierzchnie. Twarda woda wymaga
stosowania większych ilości mydła, gdyż powoduje wytrącenie trudno rozpuszczalnych soli
kwasów tłuszczowych i metali odpowiedzialnych za twardość wody.
Duża, nietrwała twardość wody kotłowej stanowi często poważny techniczny problem, gdyż
w trakcie wielu procesów technologicznych związanych z podgrzewaniem wody następuje
wtedy osadzanie się tzw. kamienia kotłowego.
Napięcie powierzchniowe – zjawisko fizyczne występujące na styku powierzchni cieczy
z ciałem stałym, gazowym lub inną cieczą. Zjawisko to polega na powstawaniu dodatkowych
sił działających na powierzchnię cieczy w sposób kurczący ją tak, że zachowuje się ona jak
sprężysta błona. Napięciem powierzchniowym nazywa się również wielkość fizyczną
ujmującą to zjawisko ilościowo. Zjawisko to ma swoje źródło w siłach przyciągania
pomiędzy molekułami cieczy. Występuje ono zawsze na granicy faz termodynamicznych,
dlatego zwane jest też napięciem międzyfazowym.
Efektem napięcia powierzchniowego jest np. utrudnione zanurzanie w cieczy ciał
niepodatnych na zwilżanie tą cieczą (znika ono w momencie całkowitego zanurzenia takiego
ciała). Innym zjawiskiem związanym z napięciem powierzchniowym jest podnoszenie się (np.
woda) lub opadanie (np. rtęć) cieczy w wąskich rurkach, tzw. kapilarach – zjawisko to należy
do zjawisk kapilarnych.
Wysokie napięcie powierzchniowe na granicy faz A i B oznacza, że siły spójności (kohezji)
wewnątrz faz A-A i B-B są większe niż siły przylegania (adhezji) na granicy faz A-B.
Substancjami zmniejszającymi napięcie powierzchniowe są tzw. surfaktanty czyli związki
powierzchniowo czynne np. emulgatory oraz mydła i detergenty. Podobne do siebie
charakterem ciecze z reguły mieszają się (reguła „podobne w podobnym”), natomiast nie chcą
się mieszać ciecze polarne z niepolarnymi (zobacz mieszalność cieczy). Surfaktantami są
najczęściej cząsteczki posiadające polarną głowę (np. spolaryzowane grupy funkcyjne
ulegające w roztworze jonizacji) oraz apolarny (niepolarny) ogon (np. łańcuch alifatyczny).
Ich działanie najczęściej polega na adsorpcji cząsteczek na granicy dwu faz w ten sposób, że
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
część polarna jest skierowana do fazy bardziej polarnej, co umożliwia utworzenie emulsji
(roztworu koloidalnego).
Przykładem emulsji może być majonez – połączenie oleju i wody jest możliwe dzięki
emulgatorowi – lecytynie pochodzącej z żółtka jaja kurzego. Wykorzystanie mydła
i detergentów to przykład tzw. solubilizacji, gdzie cząsteczki surfaktantu otaczają niepolarną
cząstkę „brudu” adsorbując się na niej niepolarnymi ogonami a pozostawiając polarne głowy
w kontakcie z polarną fazą wodną (polarny zespół „brudu” z surfaktantem rozpuszcza się
w wodzie).
Usuwanie szkolnych plam – materiał dla piątej próby.
Plama
Atrament
Tusz
Długopis
Flamaster
Toner
Sposób usunięcia
Namaczamy kawałek tkaniny z plamą atramentową w gorącej wodzie
z solą, następnie polewamy plamę 10% roztworem wody z kwaskiem
cytrynowym, czekamy dłuższą chwilę i dokładnie płuczemy wodą
Przecieramy kawałek tkaniny z plamą zabrudzoną tuszem szmatkami
zanurzanymi w 10% occie kilkakrotnie i dokładnie płuczemy wodą
Wywabiamy plamę z długopisu na kawałku tkaniny 10 % roztworem
wody z kwasem cytrynowym i dokładnie płuczemy wodą
Pierzemy najpierw mydłem kawałek tkaniny z plamą zabrudzoną
flamastrem, następnie namaczamy w wodzie z proszkiem i dokładnie
płuczemy wodą
Płuczemy wielokrotne w wodzie z mydłem tkaninę zabrudzoną tonerem
i dokładnie płuczemy wodą
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
Załącznik nr 2
Karta pracy ucznia nr 1
Grupa: …………….
Po przeprowadzeniu ćwiczenia należy uzupełnić poniższą tabelkę?
Staraj się wykonać samodzielnie przynajmniej jedno ćwiczenie, w tym czasie koledzy
uzupełnią tabelkę i oraz wpiszą obserwacje i wnioski.
Lp. Obserwacja
kawałka
tkaniny
z plamą:
1
Atrament
2
Tusz
3
Długopis
4
Flamaster
5
Toner
Ćwiczenie 1
Płukanie
wielokrotne
w wodzie
z mydłem
Ćwiczenie 2
Przecieranie
szmatkami
zwilżonymi
10% octem
Ćwiczenie 3
Namaczanie
kilkakrotne
w roztworze
ciepłej wody z
solą
Ćwiczenie 4
Pranie
w roztworze
wody
z proszkiem
* Podczas wypełniania tabelki można użyć następujących sformułowań: bez zmian;
zmniejszyła się, zmieniła barwę, zniknęła, itp.
Obserwacje:
1. ………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………
3. ………………………………………………………………………………………
Wnioski:
1. ………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45
Bank PKO bp I/O Kraków; 10 1020 2892 0000 5902 0427 5400
3. ………………………………………………………………………………………
Załącznik nr 2
Karta pracy ucznia nr 2
Grupa: …………….
1. Aby przeprowadzić ćwiczenie usunięcia plamy według przygotowanej procedury należy
skorzystać z poniższej tabelki.
Lp.
1
Plama
Atrament
2
Tusz
3
Długopis
4
Flamaster
5
Toner
Sposób usunięcia
Namaczamy kawałek tkaniny z plamą atramentową w gorącej wodzie
z solą, następnie polewamy plamę 10% roztworem wody z kwaskiem
cytrynowym, czekamy dłuższą chwilę i dokładnie płuczemy wodą
Przecieramy kawałek tkaniny z plamą zabrudzoną tuszem szmatkami
zanurzanymi w 10% occie kilkakrotnie i dokładnie płuczemy wodą
Wywabiamy plamę z długopisu na kawałku tkaniny 10 % roztworem
wody z kwasem cytrynowym i dokładnie płuczemy wodą
Pierzemy najpierw mydłem kawałek tkaniny z plamą zabrudzoną
flamastrem, następnie namaczamy w wodzie z proszkiem i dokładnie
płuczemy wodą
Płuczemy wielokrotne w wodzie z mydłem tkaninę zabrudzoną
tonerem i dokładnie płuczemy wodą
2. Przygotuj kawałek tkaniny i zrób plamę (1 grupa – plamę z atramentu, druga z tuszu, itp.).
3. Wybierz tabelki odpowiedni sposób usunięcia plamy.
4. Wykonaj podane czynności i wyciągnij wnioski.
Obserwacje:
1. ………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………
3. ………………………………………………………………………………………
Wnioski:
1. ………………………………………………………………………………………
2. ………………………………………………………………………………………
3. ………………………………………………………………………………………
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego