PIERWSZY REKTOR AGH

Kalendarium
kowskich UE równolegle z krajowymi numerami
alarmowymi (np. 999 lub 110). Dania, Finlandia,
Malta, Holandia, Portugalia, Rumunia oraz Szwecja
postanowiły przyjąć numer 112 jako swój jedyny lub
podstawowy krajowy numer alarmowy. Numer 112 jest
również wprowadzany poza UE m.in. w Chorwacji,
Czarnogórze i Turcji.
Opublikowane badanie w ramach Eurobarometru
wskazuje, że wiedza o dostępności numeru 112 we
własnym kraju i w innych państwach członkowskich
utrzymuje się na stałym poziomie. Aby przyczynić się
do rozwiązania tej kwestii, wiceprzewodniczący Kallas
i Kroes skierowali w dniu 27 stycznia 2012 roku pismo do największych przedsiębiorstw transportowych,
prosząc w nim o przekazywanie pasażerom informacji o numerze alarmowym 112. Inicjatywa ta wzoruje się
na podobnej kampanii wprowadzonej skutecznie przez byłą posłankę do PE Dianę Wallis. Otrzymuje ona
również wsparcie ze strony 112 European Foundation.
Aplikacje dla telefonów komórkowych to programy komputerowe opracowane na potrzeby telefonów
komórkowych, które stanowią dla użytkowników pomoc w realizacji danego działania. Mogą być instalowane od początku przez producentów lub nabywane i ściągane ze sklepów prowadzących sprzedaż takich
aplikacji.
W sprawozdaniu dotyczącym wdrożenia numeru 112 przez poszczególne państwa członkowskie przedstawiono
skrótowo języki, jakimi posługują się operatorzy centrów obsługujących numer 112:
• w języku angielskim można się porozumiewać w 25 państwach (poza Wielką Brytanią, Irlandią i Maltą)
Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Holandii, na Litwie, w Luksemburgu, na Łotwie, w Niemczech, Polsce, Portugalii, Rumunii, na Słowacji, w Słowenii, Szwecji, na Węgrzech i
we Włoszech, a także w Chorwacji, na Islandii i w Norwegii.
• w 14 państwach (poza Belgią, Francją i Luksemburgiem) istnieje możliwość przyjmowania zgłoszeń w języku francuskim: Bułgaria, Czechy, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Holandia Irlandia, Litwa, Niemcy, Norwegia,
Polska, Rumunia, Słowacja i Włochy;
• języka niemieckiego można używać, korzystając z numeru 112 w 12 państwach (oprócz Austrii, Belgii, Luksemburga i Niemiec): Bułgaria, Czechy, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Litwa, Norwegia, Polska, Rumunia,
Słowacja, Węgry i Włochy;
• osoby posługujące się językiem włoskim mogą w tym języku korzystać z numeru 112 w Chorwacji, Czechach,
Hiszpanii, Rumunii i Słowenii;
• osoby posługujące się językiem rosyjskim mogą uzyskać pomoc, korzystając z numeru 112 w Czechach,
Estonii, Finlandii, na Litwie, Łotwie, w Polsce, Rumunii i na Słowacji;
• w Wielkiej Brytanii centrale obsługujące numery alarmowe mogą korzystać ze wsparcia tłumaczeniowego w zakresie 170 języków, natomiast we Francji analogiczne służby obsługują
40 języków.
Przydatne linki
Strona internetowa numeru 112 (dostępna w
językach niemieckim, francuskim, angielskim,
hiszpańskim, włoskim i polskim): www.112.eu
źródło: europa.eu
strona 26
luty 2015
dwukropek 162
PIERWSZY REKTOR AGH
Antoni Maria Emilian Hoborski to pochodzący z Tarnowa
niezwykły matematyk. Już w wieku 21 lat będąc jeszcze studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego został prezesem działającego na
uczelni Koła Matematyków. Był współzałożycielem i pierwszym
rektorem Akademii Górniczej (obecnie AGH), jednym z założycieli i wiceprezesem Towarzystwa Matematycznego. W 1937r.
założył czasopismo matematyczne Opuscula Mathematica i był
jego pierwszym redaktorem. Wielki patriota. Aresztowany podstępnie wraz z innymi profesorami krakowskimi przez hitlerowców w słynnej akcji Sonderaktion Krakau nie wykorzystał faktu iż
jego matka była Niemką, a ojciec oficerem armii austriackiej i jako
polski profesor został zamęczony w obozie w Sachsenhausen.
Młodość
Antoni Hoborski urodził się 1 kwietnia 1879 r. w Tarnowie jako
syn Antoniego i Marii. Po ukończeniu szkoły średniej w roku 1897
rozpoczął studia matematyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Będąc jeszcze studentem został wybrany w 1900 roku prezesem
Koła Matematyków działającego na UJ od 1893. Działalność Koła
za jego prezesury bardzo się ożywiła. Organizowano posiedzenia
naukowe, utworzono bibliotekę (w 1901 r. liczyła 47 książek), oraz
rozpoczęto własną działalność wydawniczą. Od roku 1901, po
ukończeniu studiów, przez 18 lat pracował jako nauczyciel w
szkołach średnich w Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu. Stopień
doktora filozofii na UJ otrzymał w roku 1908 u profesora S. Zaremby. Studia uzupełnił w Paryżu na Sorbonie, gdzie w 1909 r. uzyskał licencjat z nauk ścisłych w zakresie matematyki, a następnie w
Getyndze gdzie zajmował się rachunkiem wariacyjnym pod okiem
profesorów Kelina i Hilberta. Studia zagraniczne Hoborski odbył
dzięki stypendium z fundacji Akademia Umiejętności Wiktora
Osławskiego. Po powrocie do Polski pracował jako nauczyciel V
Gimnazjum w Krakowie. Od 1911 r. objął wykłady zlecone na UJ i
w tym samym roku się habilitował.
Akademia Górnicza
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Komitet Organizacyjny,
którego członkiem był Antoni Hoborski, podjął prace zmierzające
do otwarcia Akademii Górniczej w Krakowie. Stało się to faktem
uchwałą Rady Ministrów z dnia 8 kwietnia 1919 r. a l maja 1919
r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski mianował jej pierwszych
profesorów, w tym A. Hoborskiego. Rektorem został mianowany
prof. Stanisław Płużański, ale nie podjął tych obowiązków. Po
uruchomieniu pierwszego roku studiów w krakowskiej Akademii
Górniczej cały ciężar prac i obowiązków organizacyjnych wzięli
na siebie profesorowie Józef Morozewicz i Antoni Hoborski, który
został pierwszym dziekanem Wydziału Górniczego, pierwszym
urzędującym rektorem (1920-1922) i kierownikiem Zakładu
Matematyki (1919-1939). W swoim sprawozdaniu za rok 1920/
1921 rektor Hoborski napisał: „Pierwszy rok istnienia Akademii
zakończył się niepomyślnie dla naszej Uczelni. Ciężkie bowiem walki
z Rosją bolszewicką spowodowały ogólną mobilizację społeczeństwa,
porzucenie wszelkich poczynań dla jednej sprawy, jaką była obro-
Dwukropek 162
luty 2015
na zagrożonego bytu państwowego. Toteż
studenci nasi, pomni swych obowiązków
wobec Ojczyzny, opuścili mury Uczelni,
zaniechali wakacyjną pracę w kopalniach i
wstąpili do wojska, jako ochotnicy”.
Dorobek
W 1925 Hoborski został poproszony o
objęcie Katedry Matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim ale odmówił i pozostał w Akademii Górniczej. Wykładał
jednak na Uniwersytecie Jagiellońskim,
głównie geometrię różniczkową. Opublikował 66 prac naukowych w tym siedem
skryptów i siedem podręczników, wśród
nich Matematykę wyższą w 2 tomach.
Niedokończony z powodu śmierci skrypt
„Teoria powierzchni” zawiera pierwszy
w języku polskim wykład rachunku tensorowego. Jego podręcznik „Teoria krzywych” był nowością w literaturze matematycznej, gdyż zastosował w nim metodę
wektorową.
Jego los dopełnił się tragicznie: 6 listopada
1939 roku wraz z grupą profesorów dostał
się w pułapkę zastawioną przez hitlerowców na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został najpierw przewieziony do Wrocławia,
a stamtąd trafił do obozu w Sachsenhausen. Zawiadomiony tam o śmierci żony
w Krakowie spokojnie powiedział: To i
tak lepiej, niż gdyby się ona dowiedziała o
strona 15
Kalendarium
mojej śmierci, która mnie niechybnie czeka. Z końcem
stycznia 1940 r. na skutek odmrożenia amputowano
mu palce u nóg, w wyniku gangreny i całkowitego wycieńczenia zmarł 9 lutego 1940 r. Jak na ironię, dzień
wcześniej oficjalnie został zwolniony z obozu. Nie
wiadomo gdzie jest pochowany. Wiele lat po wojnie
grupa profesorów z AGH przywiozła urnę z ziemią z
obozu w Sachsenhasen i wmurowała ją obok tablicy
upamiętniającej te wojenne wydarzenia. Tam jest więc
symboliczny grób pierwszego rektora Akademii.
Wspomnienia i anegdoty
Początki Akademii skazane były na dość dużą improwizację kadrową i lokalową, co zapewne spędzało
Hoborskiemu sen z powiek i przysparzało masę kłopotów. Na uczelni jednak panowała dyscyplina i rygor. Znany był z powiedzenia, że wartość kandydata
na studia jest odwrotnie proporcjonalna do liczby
protekcji. Prowadził nawet swoiste studia porównawcze na ten temat. Andrzej Bolewski, nieżyjący już kronikarz Akademii, twierdził, że panował nawet zwyczaj,
iż dziekani, profesorowie i docenci współpracujący z
Hoborskim odnotowywali na kartkach każdy znany
im przypadek protekcji lub innych zakulisowych zabiegów, następnie kartki te wręczali rektorowi przy
pierwszej nadarzającej się okazji. Byli absolutnie
pewni jego dyskrecji, on zaś miał oko na przesmykujących się studentów.
Ze wspomnień studentów wynika, że jego wykłady były
bardzo przemyślane, szczegółowo opracowane. Profesor zawsze korzystał z notatek, a w tych notatkach dla
urozmaicenia wykładu były od czasu do czasu delikatne
wstawki humorystyczne. Studenci, którzy powtarzali
rok, a było takich wielu, często zapowiadali reszcie: –
Słuchajcie, Hoborski dzisiaj opowie taki kawał, i cytowali z pamięci. Rzeczywiście po wyprowadzeniu jakiegoś
skomplikowanego twierdzenia, Profesor dowcipem
odreagowywał słuchaczy.
Uczeń i współpracownik
W 1917. pewien uczeń siódmej klasy gimnazjum, gdzie
uczył Antonii Hoborski, zwrócił uwagę nauczyciela rozwiązaniem kilku trudniejszych zadań z matematyki.
Nauczyciel zaprosił go do swojego domu i przez dłuższy
czas w każdą niedzielę robił mu prywatne wykłady z
matematyki wyższej. Tym uczniem był Stanisław Gołąb,
późniejszy profesor AGH. Zdarzenia te zapoczątkowały
ich wzajemną fascynację i przyjaźń. Gołąb jeszcze jako
gimnazjalista słuchał wykładów profesora na Akademii.
Później sam stał się wykładowcą i profesorem AGH.
Ponieważ państwo Hoborscy nie mieli dzieci więc traktowali Stanisława jak syna, a dla niego profesor całe życie
był mistrzem. Obaj, jako profesorowie, trafili w czasie
wojny do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.
Przeżył tylko Stanisław Gołąb.
strona 16
W opublikowanych w 1969 r. wspomnieniach prof.
Gołąb pisze: „Pod względem cech charakteru należał
profesor Hoborski do postaci zupełnie wyjątkowych. Niezwykle sumienny i pracowity, będąc surowym dla siebie,
wymagał od innych niezwykłej obowiązkowości. Był z
jednej strony bezkompromisowy w sprawach etycznych
(nie uznawał w szczególności żadnych protekcji), z drugiej czuły, wrażliwy i wyrozumiały na ludzkie nieszczęścia. Nie mając własnych dzieci, łożył duże sumy na pomoc dla różnych sierot. Był żarliwym patriotą polskim.
Mimo że był synem oficera austriackiego, a matka była
Niemką z pochodzenia jak rzadko kto dostrzegał wady
narodowe Niemców, zwłaszcza te, które były groźne
dla naszego narodu. Młodzież kochał do tego stopnia,
że choć to było dla niego nieraz torturą fizyczną (z powodu
słabego wzroku) brał chętnie udział w wycieczkach naukowych ze swoimi studentami do kopalń i hut. Toteż
wpływ, jaki wywierała jego osobowość na studentów był
przemożny. (…) Jako uczony był człowiekiem niezwykle
skromnym; nie łaknął zaszczytów, cenił nade wszystko
ciepłą atmosferę domową i spokój do pracy. Należał do
tych, którym sukcesy uczniów przysparzają więcej radości aniżeli własne osiągnięcia”.
Witold Iwańczak
Tekst ukazał się w Tyg. Kat. „Niedziela” NR 47/2012
luty 2015
dwukropek 162
Europejski Dzień Numeru
Alarmowego 112
11 lutego, ze względu na zapis tej daty (11.2.)
obchodzony jest
Europejski Dzień Numeru Alarmowego 112.
Numer alarmowy 112 został powołany do życia uchwałą Rady Europy z 29 lipca 1991 roku, a obowiązek
ten usankcjonowano postanowieniami Dyrektywy
2002/22/WE Parlamentu Europejskiego z 7 marca
2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych
z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw
użytkowników.
74 proc. Europejczyków nie wie, pod jaki telefoniczny numer alarmowy należy dzwonić
podczas podróży w UE.
Bez względu na cel podróży — wyjazd na narty, wyjazdy z rodziną, podróż służbowa lub wyjazd na letnią
imprezę sportową, np. olimpiadę w Londynie lub Euro 2012 w Polsce i na Ukrainie — miliony Europejczyków
i osób spoza Europy potrzebują dostępu do służb ratowniczych we własnym kraju i poza nim. Jednak jedynie
34 proc. osób, które często podróżują, i 26 proc. wszystkich Europejczyków zna numer 112 jako uniwersalny
numer alarmowy, z którego można korzystać w sytuacjach awaryjnych, zarówno w kraju, jak i za granicą.
Wielu największych przewoźników kolejowych i lotniczych oraz innych przedsiębiorstw transportowych
przyłączyło się do kampanii Wiceprzewodniczących Neelie Kroes i Siima Kallasa mającej na celu popularyzację numeru alarmowego 112. Popularyzacja numeru alarmowego na biletach elektronicznych, w biuletynach
rozdawanych w środkach transportu, na stronach internetowych przedsiębiorstw i za pośrednictwem pracowników nie pociągnie za sobą kosztów dla podatników. Z wykazem uczestniczących przedsiębiorstw można
się zapoznać na stronie internetowej www.112.eu.
Wiceprzewodniczący Kroes i Kallas postanowili dopilnować, aby każdy obywatel Europy mógł mieć dostęp
do aplikacji dotyczących numeru 112 dla smartfonów we własnym języku. W ubiegłych latach opracowano
aplikacje dla numeru 112 dla telefonów komórkowych, jednak w tej dziedzinie pozostaje jeszcze wiele do
zrobienia.
Wiceprzewodnicząca Neelie Kroes powiedziała: „Dzięki znajomości numeru 112 i korzystaniu z niego można ratować ludzkie życie. Jednak taka pomoc jest możliwa, dopiero gdy obywatele znają ten numer alarmowy.
Zatem wspólnie z przedsiębiorstwami transportowymi prowadzimy działania mające na celu zwrócenie uwagi
pasażerów na ten numer w trakcie podróży.”
Wiceprzewodniczący Siim Kallas powiedział: „Z przyjemnością przyjmuję zaangażowanie europejskiego sektora
transportowego w celu powiadomienia każdego podróżnego o numerze alarmowym 112. Numer 112 jest nieodzownym narzędziem w dziedzinie zapewniania bezpieczeństwa transportu. Wykaz przedsiębiorstw biorących
udział w tej inicjatywie będzie otwarty przez cały rok, a na podstawie wykazywanego zainteresowania sądzę, że
najprawdopodobniej przystąpi do niej wiele innych przedsiębiorstw.”
Informacje ogólne
112 to europejski numer alarmowy, pod który można dzwonić bezpłatnie z telefonu stacjonarnego lub
komórkowego na terenie całej Unii Europejskiej. Poprzez numer 112 rozmówca uzyskuje połączenie z odpowiednią służbą ratunkową (lokalną policją, strażą pożarną lub lokalnym pogotowiem ratunkowym), a
numer ten jest dostępny przez całą dobę. Numer 112 funkcjonuje obecnie we wszystkich państwach człon-
Dwukropek 162
luty 2015
strona 25