Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Jan Kasprowicz - prądy artystyczne Młodej Polski
Jan Kasprowicz urodził się 12 grudnia 1860 roku w Szymborzu na Kujawach; pochodzi z biednej, chłopskiej rodziny, jego ojciec –
Piotr był analfabetą; dzięki wysiłkowi i ambicji matki i innych ludzi ukończył gimnazjum w Poznaniu i w 1884 zdał maturę; jego dalsza
droga naukowa wiodła przez studia w Lipsku, potem, po pobycie we Wrocławiu i Szymborzu zamieszkał we Lwowie, tam m. in.
pracował w Kurierze Lwowskim; w tym czasie osiągał duże sukcesy literackie, jako krytyk teatralny, tłumacz i poeta; w roku 1904
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/14
Ściąga eksperta
doktoryzował się, potem zaś pełnił zaszczytną funkcję rektora; zmarł 1 sierpnia 1926 roku
modernizm to czas formułowania się nowych kierunków w sztuce i ewolucji wcześniej istniejących; impresjonizm [wrażenie] - za
jego początek przyjmuje się wystawę zorganizowaną w 1874r. młodych 30 artystów, którzy odłączyli się od Salonu Odrzuconych
nazwano wrażeniowcami; nazwa impresjonizm pochodzi od obrazu C. Monet Wschód słońca – wrażenie; ten malarz
powiedział kiedyś: pewnego dnia, kiedy znajdowałem się u łoża zmarłej (…) pochwyciłem się na tym, że patrząc na tę tragiczną
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/14
Ściąga eksperta
skroń, szukam machinalnie skali barw, jakie śmierć nałożyła na tę martwą twarz. Tony żółte, niebieskie, szare… oto do czego
doszedłem; jest to kierunek artystyczno-literacki, który głosił, że zadaniem sztuki jest przedstawienie przelotnych wrażeń
artysty; impresjoniści wyszli z pracowni w plener, fascynowało ich światło i woda, wprowadzili do malarstwa nowe tematy,
życie kabaretów, kawiarni, ulicy, malowali tak jak widzieli, stąd impresja; przedstawiciele: Claude Monet, Auguste Renoir, Edgar Degas
symbolizm - wynikał z przekonania, że obok świadomych przeżyć istnieje rozległa sfera podświadomości, artysta ma za zadanie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/14
Ściąga eksperta
wyrazić tę niewyrażalną podświadomość dostępnymi środkami; można ją jedynie zasugerować symbolicznie (symbol –
pozwala wyrazić to co jest niewyobrażalne w inny sposób, to konstrukcja dwupoziomowa 1. poziom – to dosłownie to co
wyraża 2. poziom to ten, który należy odczytać, zinterpretować jego wieloznaczność); przedstawiciele – malarze: Gustave
Moreau, Gustave Dore, Odilon Redon; w literaturze: JEAN ARTUR RIMBAUD – w poezji znajdował ucieczkę od rzeczywistości
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/14
Ściąga eksperta
poszukiwał poetyckich słów; Charles Baudelaire - poeta francuskiego dekadentyzmu, autor rewolucyjnego tomu Kwiaty zła
naturalizm - kierunek odrzucał wszelki byt nadprzyrodzony uznawał prawo przyrody, biologii za jedyne istotne; głównym
przedstawicielem w literaturze jest Emil Zola, który niejako wyłożył istotę naturalizmu w utworze Powieść eksperymentalna: artysta, pisarz powinien szukać prawdy, eksponować rejony życia dotychczas pomijane; literatura powinna naśladować rzeczywistość
w sposób ścisły i szczegółowo odtwarzać zaobserwowane fakty; nie ma dla literatury tematów zakazanych, pisarz powinien sięgać do
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/14
Ściąga eksperta
najciemniejszych intymnych i drażliwych stron ludzkiego życia
ekspresjonizm - kierunek w sztuce i literaturze dąży do wyrażenia w sposób spotęgowany i dramatyczny wewnętrznych przeżyć
twórcy; ojcem ekspresjonizmu nazywa się Vincenta van Gogha, wybitnym przedstawicielem kierunku jest Edward Munch; wszystkie te
tendencje miały swe odzwierciedlenie w poezji i prozie Młodej Polski, również w twórczości Kasprowicza
twórczość Jana Kasprowicza możemy podzielić na trzy zasadnicze etapy: I etap - rzecznik skrzywdzonych i poniżonych - podejmuje
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/14
Ściąga eksperta
tematy społeczne, pisze wtedy cykl sonetów Z chałupy; na cykl ten składa się 40 sonetów zawierający bogaty, pełen
konkretnych szczegółów społecznych i obyczajowych obraz życia wsi kujawskiej; badacze podkreślają, że to pierwszy w polskiej
literaturze tak prawdziwy, pełen obrazów konfliktów między chłopem a jego społecznymi antagonistami, ale również przenikliwy
obraz rozwarstwienia społecznego wewnątrz wiejskiej wspólnoty; obraz wsi wyłaniający się z sonetu I i XV; w Sonecie I podmiot
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/14
Ściąga eksperta
liryczny wspomina ubogą wieś, widać w jego słowach tęsknotę i sentyment; wieś, którą opisuje we swych wspomnieniach nie
jest wcale ładna; przeciwnie wieś – jest biedna i zaniedbana: Płot się wali; piołun na podwórkach;/ Tu rżą konie, ryczą chude
krowy; Sonet XV również jest bardzo smutny i przynosi nowatorski, naturalistyczny sposób obrazowania; opowiada w nim podmiot
liryczny o kobiecie, która zmuszona była sprzedać pole, z którego żyła: Miała rolę, sprzedali jej rolę – / Były czasy gradu i
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/14
Ściąga eksperta
posuchy,/ Kubę dawno zamknął grób już głuchy,/ A skąd płacić, gdy pustki w stodole?; tragiczny los kobiety potęguje fakt, iż po
śmierci męża pozostała sama na gospodarstwie i musi sobie radzić z nędzną rzeczywistością; dalszy jej los jest jeszcze
straszniejszy: najpierw na służbę idą jej młode córki, potem ona sama wędrować musi od wioski do wioski za pracą, wreszcie zaś
starsza już i przede wszystkim schorowana nie ma siły pracować i musi chodzić i żebrać; ostatni zaś wers sonetu mówi, że
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/14
Ściąga eksperta
znaleziono ją zmarłą na gruncie, czyli na ziemi; może nawet tej samej, którą musiała sprzedać po śmierci męża…
II etap - przełom modernistyczny, buntowniczy etap w poezji Kasprowicza, ale również etap fascynacji symbolizmem i
jednocześnie przyrodą tatrzańską; przykładem jest Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach - oczami wyobraźni poety śledzimy
następujący obraz: na tle szarych skał wśród pięknych górskich ujęć kwitnie krzak dzikiej róży, obok umiera stara powalona limba; opis jest wyrazem impresjonizmu: pawiookie stawy, pąsowy krzak dzikiej róży; jeśli potraktujemy starą limbę i różę jako
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 10/14
Ściąga eksperta
bohaterów stwierdzimy że są one symbolami przemijalności i młodości siły twórczej i schyłku istnienia; współistnieją, róża, to istota
młoda, która przeżywa tęsknoty i rozterki dlatego wtula się w skały: W skrytych załomach, w cichym schronie,/ Między graniami w
słońcu płonie,/ Zatopin w szum, krzak dzikiej róży…/ Do ścian się tuli, jakby we śnie,/ A obok limbę toczą pleśnnie,/ Limbę, zwaloną
tchnieniem burzy.
Dies irae Kasprowicz - hymn - Kasprowicz tworzy wtedy też Hymny są one wyrazem buntu i katastrofizmu; Dies irae – czyli Dzień
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 11/14
Ściąga eksperta
gniewu- nawiązujące do tradycji św. Jana, apokaliptyczna wizja zagłady świata pełnego grzechu (katastrofizm); sam tytuł
nawiązuje do hymnu mszalnego przypisywanego najczęściej Tomaszowi z Celana [XIIIwiek]; ukazuje człowieka pełnego winy i
grzechu, a Boga jako potężnego i groźnego sędziego, tak brzmi fragment utworu: w Pańskiego gniewu nieskończony dzień…/ Niechaj mnie sądzą,/ niechaj mnie karzą –/ tak, mnie, Adama, com na barki swoje/ zabrał z Ogrodu to nadludzkie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 12/14
Ściąga eksperta
brzemię/ przygniatającej winy; wyraźnie zarysowany ekspresjonizm, nadaje utworowi silnego napięcia emocjonalnego i
udramatyzowania treści
III etap - postawa franciszkańska - uważał że zło jest rezultatem sprzeniewierzenia się człowieka Bogu, cierpienie koniecznym
warunkiem zrozumienia szczęścia; istotę świata odnalazł w harmonii kontrastów, w pochwale pokory, w przyrodzie i mądrości
prostego człowieka; Hymn św. Franciszka z Asyżu – głosi zbawienie przez miłość dla wszystkich przejawów życia np. uwielbienie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 13/14
Ściąga eksperta
przyrody, pochwała pokory, która przyjmuje jako Boży porządek na ziemi współistnienie cierpienia i radości
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 14/14