Biuletyn 18/2014 (72/ZZZ)

Biuletyn
Roku Czochralskiego
Biuletyn Społecznego Komitetu Roku Czochralskiego
Wrocław
22 marca 2014 r.
rok III, numer
18/72
*****************************************************************************************************************
Kronika Roku Czochralskiego
► 24 lutego – premiera Walizki prof. Czochralskiego, Centrum Nauki Kopernik, Warszawa –
www.kopernik.org.pl/projekty-specjalne/projekty-europejskie/projekt-przewrotkopernikanski/kopernik-w-pudelku/
Zapowiedzi
♥ 30 kwietnia – ogłoszenie wyników konkursu „Kryształy w życiu człowieka”, Kraków
Informacje prasowe i internetowe
♦ 2013 r. (?) – Jan Czochralski - Patron Roku 2013 – Studenckie Koło Naukowe Innowatora
„Ordo ex Chao”, Akademia Morska w Szczecinie – http://ordoexchao.am.szczecin.pl
/projekty/wynalazcy/55-czochralski
♦ 2013 r. (?) – Czy Kopernik odkrył odkryte? – Studenckie Koło Naukowe Innowatora „Ordo
ex Chao”, Akademia Morska w Szczecinie – http://ordoexchao.am.szczecin.pl/projekty/
wynalazcy/50-czy-kopernik-odkryl-odkryte
♦ 1 grudnia – Krzysztof Deja – Rok nieznanego człowieka - felieton – http://australink.pl/
krzysztof/archives/000805.html [Australia!] [A]
♦ 5 grudnia – Tomasz Rożek – Nieznany geniusz. Jan Czochralski (23.10.1885 – 22.04.1953)
– http://www.polishclub.org/2013/12/05/tomasz-rozek-nieznany-geniusz-janczochralski-23-10-1885-22-04-1953/ [San Francisco, USA; przedruk z Gościa
Niedzielnego z 7 XI 2013 r.] [A] [Polski Tesla]
♦ 23 stycznia 2014 r. – Centrum Nauki Kopernik - Zaprasza – www.zoliborz.edu.pl/
nauczyciel.php [o Walizce prof. Czochralskiego]
♦ 25 lutego – Anna Duda-Nowicka – Walizka prof. Czochralskiego już w Kcyni - delegacja z
Kcyni w Politechnice Warszawskiej – Kurier Nakielski, www.kurier-nakielski.pl/
?a=17128&id=6
**********
1
Kryształy w życiu człowieka
Od 15 stycznia można nadsłać prace na konkurs Kryształy w życiu człowieka. Projekt
skierowany jest do uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów, którzy przygotują
oryginalną prezentację multimedialną, film wideo lub plakat na temat roli substancji
o budowie krystalicznej w życiu i otoczeniu człowieka (np. w medycynie, farmacji,
elektronice, jubilerstwie, itd.) Odbiorcami tych dzieł mogą być dzieci, młodzież, studenci lub
ogół społeczeństwa. Informacje o konkursie dostępne są pod adresem:
www2.chemia.uj.edu.pl/konkurs_krysztaly. Organizatorami konkursu są: Wydział Chemii
Uniwersytetu Jagiellońskiego jako członek stowarzyszenia European Chemistry Thematic
Network Association (ECTNA) oraz Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa
Chemicznego we współpracy z komisją Crystallography in Art and Cultural Heritage przy
Międzynarodowej Unii Krystalograficznej.
Termin składania prac upływa z dniem 5 marca a głosowanie internetowe będzie
trwać od 15 marca do 15 kwietnia. Natomiast ogłoszenie wyników nastąpi 30 kwietnia.
Wręczenie nagród zwycięzcom konkursu odbędzie się na Wydziale Chemii UJ w dniu
14 maja 2014 r. w trakcie uroczystej sesji pt. „Rola krystalografii w nauce, sztuce i życiu
codziennym”. Będą wtedy również zaprezentowane najlepsze prace konkursowe.
W imieniu organizatorów konkursu do udziału w nim zapraszają:
dr Iwona Maciejowska, Zakład Dydaktyki Chemii WCh
dr Alicja Rafalska-Łasocha, Biuro Karier i Promocji WCh
mgr Adam Wawrzynek, Biuro Karier i Promocji WCh
prof. Wiesław Łasocha, Zakład Krystalochemii i Krystalofizyki WCh
dr Marlena Gryl, Zakład Krystalochemii i Krystalofizyki WCh
dr Marcin Kozieł, Zakład Krystalochemii i Krystalofizyki WCh
dr hab. Ewa Witek, prezes KO PTChem
PS. Na stronie internetowej są też materiały o Janie Czochralskim, a wśród nadesłanych prac
znalazłem takie o Janie Czochralskim.
********
Zapomniane spotkanie
W czasach, gdy Prezydentem RP był prof. Lech Kaczyński, odwiedził Polskę
ówczesny prezes rady nadzorczej firmy INTEL, dr Craig R. Barrett. 30 marca 2006 r. został
przyjęty przez Prezydenta. Podczas spotkania zaskoczył zebranych swoją wiedzą o Janie
Czochralskim; cieszył się, że może odwiedzić kraj rodzinny tego wielkiego uczonego.
PAP donosiła wówczas: Craig R. Barret przypomniał postać prof. Jana Czochralskiego,
wynalazcy metody otrzymywania monokryształów krzemu, „dzięki któremu istnieje w ogóle
Krzemowa Dolina i cała informatyka”.
Po spotkaniu z Prezydentem odbył się wykład o prof. Janie Czochralskim wygloszony
przez prof. Krzysztofa Kurzydłowskiego, ówczesnego podsekretarza stanu w MEN,
odpowiedzialnego za naukę. Wykład wzbudził olbrzymie zainteresowanie Craiga Baretta.
Niestety, nie zachowały się nagrania z tego spotkania, ani w Kancelarii Prezydenta,
ani w archiwum Polskiego Radia.
Szkoda, że dziś na stronie internetowej INTEL nie ma żadnej wzmianki o Janie
Czochralskim. Cóż, trudno liczyć na wdzięczność Amerykanów – a przecież bez
Czochralskiego nie byłoby tej znanej firmy...
**********
2
Walizka prof. Czochralskiego
Centrum Nauki Kopernik przedstawiło piąte pudełko w rodzinie zestawów edukacyjnych
adresowanych dla szkół – Walizkę profesora Czochralskiego. Tradycyjnie, premierze
nowego zestawu towarzyszą warsztaty przygotowujące nauczycieli do prowadzenia zajęć
z wykorzystaniem zawartości walizki.
Nowy zestaw edukacyjny zawiera pomoce dydaktyczne, materiały i scenariusze
niezbędne do wykonania eksperymentów z dziedziny chemii, fizyki oraz przeprowadzenia
badania historycznego. Połączenie nauk ścisłych z humanistycznymi w jednym,
uzupełniającym się zestawie, tworzy szerokie możliwości wykorzystania Walizki w pracy
dydaktycznej.
fot. Robert Kowalewski
Zestaw
edukacyjny
Walizka
profesora Czochralskiego adresowany jest
do nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych,
którzy będą chcieli wzbogacić realizowany
program o eksperymenty z zakresu
materiałoznawstwa, krystalografii, badania
struktury materii oraz badanie historyczne.
Doświadczenia i badania dostępne
w ramach tego unikalnego zestawu, łączy
osoba prof. Jana Czochralskiego, który 97
lat temu opracował rewolucyjną metodę
otrzymywania monokryształów, która
m.in. przyczyniła się do rozwoju
elektroniki i nadal jest stosowana przez
naukowców na całym świecie.
Celem autorów było takie zaprojektowanie zawartości Walizki, aby stanowiła swego
rodzaju opowieść o życiu i dokonaniach tego mało znanego, a bardzo ciekawego
i zasłużonego naukowca i przedsiębiorcy:
• Część Walizki powiązana z chemią – nawiązuje do prof. Czochralskiego jako
aptekarza, producenta proszku na katar, płynu do trwałej ondulacji i chemii
gospodarczej,
• Część Walizki nawiązująca do fizyki – opowiada o badaniach prof. Czochralskiego
w zakresie krystalografii, struktury ciał stałych, wytrzymałości materiałów,
• Część Walizki poświęcona badaniom z materiałoznawstwa – prezentuje aspekt pracy
badawczej prof. Czochralskiego związanej z metalurgią, stopami, kolejami, badaniami
magnetycznymi oraz prezentuje metodę krystalizacyjną znaną jako metoda
Czochralskiego,
• Część Walizki mówiąca o historii – przedstawia najważniejsze i najciekawsze fakty
z życia prof. Czochralskiego.
Zestaw zawiera kilkanaście elementów, w tym mikroskop w wersji usb, które można łączyć
w rozmaite kombinacje umożliwiające przeprowadzenie doświadczeń opisanych w kartach
stanowiących część walizki. Łatwo dostępne materiały i specjalistyczny sprzęt zawarty
w zestawie umożliwiają twórcze wykorzystanie walizki przez nauczyciela: doświadczenia
można rozbudowywać, wariantować i dostosowywać do potrzeb uczniów.
3
← Wicedyrektor Zespołu Szkół Technicznych Katarzyna
Kluczyńska i Waldemar Szmyt z Zespołu Szkół
Ogólnokształcących w Kcyni z Walizkami prof.
Czochralskiego (fot. Anna Duda-Nowicka)
Nauczycieli
zainteresowanych
pozyskaniem
i wykorzystaniem walizki prof. Czochralskiego
w ramach prowadzonych zajęć, serdecznie
zapraszamy do udziału w warsztatach w dniach
17, 18, 24 lub 25 marca w Centrum Nauki
Kopernik w Warszawie (w godzinach od 9 do 16).
Dodatkowych informacji udziela pani Marta
Modrzejewska z Działu Edukacji i Komunikacji Naukowej Centrum Nauki Kopernik:
e-mail: [email protected]
**********
Dom za miastem
Marcelin Pałuk-Suchodolski
(Jan Czochralski)
Odcinek IX
(fot. z archiwum Jana Wojciechowskiego)
Wychodząc z domu stanęliśmy na schodach - ogród był, jakby utonął w ciężkich mgłach – tu
i ówdzie sterczały zamazane kontury drzew, jak widma grotgerowskich duchów na płazach nieba... ...
Ksawer, tłumaczył mi, że bywają tu takie dni... – Lud mówi wtedy, że Matka Boska kroczy po
polach i przynosi urodzaje, a żeby niegodni jej nie widzieli – zasłaniają ją całuny mgieł... Bujna
i piękna to fantazja ludowa...
– Doliny Noteci – mówił dalej – są owiane bajkami o noteziankach, wodnych dziewicach, elfach,
topielcach i topielicach pokutujących w dziwacznych postaciach, o błędnych ognikach i biesach
wędrujących po lasach... Stary nasz Pan kazał mi nieraz o tych cudach-niewidach opowiadać - słuchał
nawet z namysłem... W końcu powiedział: dosyć kuszą już ludzie, a co dopiero by było, gdyby duchy
kusić poczęły!
– Za chwilę mgła całuny rozpruje i urodzi przepiękny słoneczny dzień – powiedział odchodząc
mój mentor.
Błądziłem między szkieletowymi konturami drzew i krzaków, jakby w ogrodzie magicznych
złudzeń...
Zwolna poczęły przedmioty wyłaniać się z mgieł płazów i zbliżać się do mnie. Wokoło widniały
obrazy przypominające mi swoiste pejzaże pędzla Nehringa1...
Mgliste te widma jakby wślizgiwały mi się w mózg, wywołując jakieś sentymentalne nastroje
i zdawało mi się, jako słyszał bym słowa Emiliany...
Mgły pruły się coraz więcej, i w jednej chwili rozpierzchły się jak pajęczyna w ogniu... Jeszcze
dmuchnął łagodny pasat i słoneczne kulisy ogrodu rozchyliły się...
Ptaki zaczęły znowu ćwierkotać, a kędzierzawy nasz burek wraz z małym, bardzo pociesznym
swym towarzyszem wesoło po ogrodzie poganiać...
1
Maciej Nehring (Warszawa 1901 - Warszawa 1977) - malarz i grafik, wybitny akwarelista. Przyp. PETom.
4
Zszedłem po spadzistych gankach przerywanych schodkami do starej sadzawki. Usiadłem na
jednej z ław, umieszczonych pod zwieszającymi konarami złotych wierzb. Pełno tam czubiatych
kwiatów, naparstnic, mieczyków, tojadów, kiści malw i niebieskiego, modrego, różowego i pąsowego
Delfinum2... Z drewnianego zmurszałego przewodu bełkotała źródlana woda. Mile jest tu siedzieć i
patrzeć na odbijające się promienie słońca, które zerkając przez warkocze gałązek – załamują się [na]
powierzchni wody. W dalekiej wznoszącej się wzwyż perspektywie trawników i piramid drzew
widnieje strzelisty domek, który całe otoczenie swe wraz z potężnymi piramidami topoli przewyższa.
Z wielkiego, ozdobnie profilowanego basenu tuż przed domem tryska wysoki słup wody, spadając w
grubych kryształowych kroplach do obszernej misy basenu... wszystko to tchnie uzdrawiającą
świeżością i napawa serce tą radością życia, która oczyszcza krew, tłumi niezdrowe namiętności i każe
nam swobodnie oddychać w tej wielkiej świątyni, którą Bóg darował plemieniu ludzkiemu, aby się
dobrze działo i błogosławione było imię Jego po wieki!
– Tak, Ksawery, jest tak, jak stary pan cię uczył: „nie żyjemy dla siebie – lecz dla drugich!”
– Tylko, że ubodzy w duchu – źle to rozumieją...
– Duch nie rozwija się zawsze w pałacach, ale również i nie w chałupinach i strzechach... tyle że
strzecha może być częstokroć pałacem, a pałac poniekąd strzechą – i to bardzo lichą...
– Przestałem uogólniać, gdy wywoziłem kał otyłych brzuchów niemieckich i rozlewałem po
ugorach... Przestałem uogólniać, gdy w stajni przy kopcącej latarni wyciągałem skrycie podręcznik
szkolny spod siana, a przed spoczynkiem książkę od nabożeństwa, by się z niej pomodlić...
Zbyt wiele rzeczy uogólniamy, które są jednorazowym objawem... A najważniejszym z wszystkich
objawów to chyba dusza ludzka...
Z natury jest ona skrępowana i nieswobodna.
Żadna nauka i wiedza jej nie wyzwoli, jeśli nie zapali jej iskra Prometeusza... Uogólnienia
zatruwają ją do reszty.
Zaratusztra3 uogólniał, Voltaire4 uogólniał, Ruszona [?] uogólniał... Wszyscy uogólniają, prócz
dziecka w powijakach, a to powoduje częstą Katastrofę dla matki i dziecka...
Czy nie będą języki miały roboty, że przecieram tu siedzenia foteli i krzeseł, a gdyby nawet
wiedzieli nad czym mozolę się i pracuję, czy nie okrzyczeli by mnie za wariata i darmozjada?...
Czy może widzi kto Rembrandta głodującego, i przeklinającego siebie i gardząc sztuką jego
pokolenie współczesne?... Czy może oślepłego, głodnego i marznącego Miltona?...
Nad psem litowano się, nad głodnym pijaczyną, lecz nigdy nad wielkimi w duchu...
Sztuka, którą są przejęci, nie zostawia im nawet czasu do biadania i wyciągania dłoni po
jałmużnę...
Czy życzyłem sobie tego spadku? Czy prosiłem kogokolwiek o to by go otrzymać? Czy nie może
on tak samo dobrze być moim przekleństwem jak wyzwoleniem?...
W życiu naszym, jest chyba tylko jedna racja: dążyć do swego celu i za niczym się nie oglądać –
jeśli wielka idea tego wymaga!
Wielka idea zaś, to nigdy rzecz materialna... Wszystkie idee, za które płacono lub płacić kazano,
nie były – ideami...
c.d.n.
************
Paweł Tomaszewski
INTiBS PAN
2
ostróżka ogrodowa, łac. Delphinium cultorum, ang. Garden delphinium. Przyp. PETom.
Zaratusztra (około 1000 r. przed Chr.) – perski kapłan, prorok i reformator religijny, twórca jednej z najstarszych na
świecie religii monoteistycznych, nazywanej od jego imienia zaratusztrianizmem. Przyp. PETom.
4
Voltaire - właśc. François-Marie Arouet (1694-1778) – francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i
historyk. Przyp. PETom.
3
5