docSiódmy wykład (*, 482 KB)
download 
Reklamacja Transkrypt
Siódmy wykład (*, 482 KB)
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 1 DEFINICJA RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian rynkowej stopy procentowej na sytuację finansową banku (wynik odsetkowy). Ryzyko stopy procentowej jest to ryzyko wynikające z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego banku oraz jego kapitału na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 2 Podstawowe pojęcia niedopasowanie terminowe między aktywami i wymagalnymi pasywami odmienne ustalenie oprocentowania poszczególnych pozycji aktywów i pasywów przedwczesne wypowiadanie umów przez klientów. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu zapadalnymi 3 POZIOM RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ ZALEŻY OD: wielkości zmian rynkowej stopy procentowej wolumenu transakcji przeprowadzanych przez bank : czasu, na który transakcje zostały zawarte dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 4 KLASYFIKACJA RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ Ryzyko stopy procentowej ryzyko dochodu Aktywa kredyt 1 rok 22% ryzyko inwestycji Pasywa wkłady 3 msc. 14% spadek/wzrost rynkowych stóp procentowych zyski straty dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu Aktywa obligacje 10 lat 10% wzrost rynkowych stóp procentowych spadek ceny rynkowej obligacji 5 Podstawowe pojęcia Marża odsetkowa (spread) - różnica między przychodem odsetkowym uzyskanym z aktywów dochodowych a kosztem odsetkowym płaconym za zobowiązania (dochód odsetkowy netto) przychody odsetkowe – koszty odsetkowe przychody odsetkowe – koszty odsetkowe aktywa dochodowe dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 6 Podstawowe pojęcia Rozpiętość procentowa - różnica między stopą procentową uzyskaną z aktywów a stopą procentową płaconą za zobowiązania stopa proc. aktywów – stopa proc. pasywów przychody odsetk. _ koszty odsetk. aktywa dochod. fundusze oprocent. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 7 Podstawowe pojęcia Pozycje bilansowe i pozabilansowe: niewrażliwe na wahania rynkowych stóp procentowych (gotówka, rezerwa obowiązkowa), wrażliwe na wahania rynkowych stóp procentowych (kredyty, depozyty): – o stałej stopie procentowej w danym okresie, – o zmiennej stopie procentowej w danym okresie. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 8 Podstawowe pojęcia Krzywa dochodowości - graficzna prezentacja wzajemnych relacji miedzy stopami procentowymi i róznymi terminami zapadalnosci. Kształt krzywej odzwierciedla oczekiwania rynkowe dotyczace kształtowania sie poziomu przyszłych stóp procentowych. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 9 Przebieg krzywych dochodowości stopa procentowa Przebieg normalny 3.5 3 2.5 2 1.5 1 1 3 4 5 6 czas (lata) Przebieg inwersyjny stopa procentowa 2 3.5 3 2.5 2 1.5 1 1 2 3 4 5 6 czas (lata) dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 10 METODA LUKI Metoda luki polega na analizie różnicy między wartością aktywów o stałej stopie procentowej i pasywów o stałej stopie procentowej w tych samych przedziałach czasowych. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 11 ETAPY WYZNACZANIA LUKI 1. podział pozycji bilansowych na wrażliwe (stała, zmienna stopa procentowa) i niewrażliwe, 2. ustalenie terminów zapadalności lub wymagalności poszczególnych pozycji (terminów przeszacowania), 3. wybór okresów obliczeń (liczba i długość przyjętych okresów powinny zależeć od specyfiki banku i szczegółowości analizy), 4. przyporządkowanie poszczególnych pozycji do ustalonych przedziałów czasowych (na podstawie najbliższego terminu przeszacowania), 5. obliczenie luki niedopasowania. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 12 RODZAJE LUKI luka zerowa (neutralna) aktywa stałe = pasywa stałe luka dodatnia (pozycja długa) aktywa stałe pasywa stałe luka ujemna (pozycja krótka) aktywa stałe pasywa stałe dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 13 KSZTAŁTOWANIE SIĘ SYTUACJI BANKU W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU LUKI Pozycja Długa Wzrost rynkowej stopy procentowej Wzrost dochodu Spadek rynkowej stopy procentowej Spadek dochodu Krótka Spadek dochodu Wzrost dochodu Neutralna Dochód bez zmian dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu Dochód bez zmian 14 MIARY RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ zmiana dochodu netto z odsetek = luka * zmiana stopy proc. graniczne stopy procentowe - minimalne przy nadwyżce po stronie pasywów - maksymalne przy nadwyżce po stronie aktywów dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 15 Zagrożenie ryzykiem zmniejszenia dochodów netto z odsetek jest tym większe, im: większa luka, niższe przeciętne oprocentowanie nadwyżki po stronie aktywów, wyższe przeciętne oprocentowanie nadwyżki pasywów, wyższy spadek rynkowej stopy procentowej przy nadwyżce pasywów, wyższy wzrost rynkowej stopy procentowej przy nadwyżce aktywów, wyższy udział nadwyżki pozycji o stałej stopie procentowej w całości aktywów/pasywów. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu po stronie 16 OGRANICZENIA WYKORZYSTANIA ZARZĄDZANIA LUKĄ zmiana wielkości luki możliwa jest po upływie odpowiednio długiego okresu, banki mają ograniczoną zdolność do kreowania wielkości luki, poszczególne pozycje aktywów i pasywów o zmiennej stopie procentowej dopasowują się nierównomiernie do zmian rynkowej stopy procentowej, ze zmianami rynkowej stopy procentowej łączą się przesunięcia w strukturze bilansu. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 17 METODA BADANIA ELASTYCZNOŚCI STOPY PROCENTOWEJ (ANALIZA WRAŻLIWOŚCI) Elastyczność oprocentowania (Er) - stosunek zmian stopy procentowej poszczególnych pozycji aktywów lub pasywów do zmian rynkowej stopy procentowej Er = 1 Er = 0 Er > 1 Er < 1 Ryzyko dla i-tej pozycji o zmiennej stopie procentowej = wartość i-tej pozycji x elastyczność x zmiana rynkowej stopy procentowej/100 dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 18 Jaka może być elastyczność aktywów i pasywów względem siebie? aktywa pas ywa % 6 4 2 0 1 2 3 4 5 t aktywa aktywa pasywa 6 % % 4 2 0 1 2 3 4 t dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 5 pasywa 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 t 19 ŁĄCZNA ELASTYCZNOŚC AKTYWÓW I PASYWÓW n EA = Σ EAi · ai t =1 n EP = Σ EPi · pi t =1 EA - przeciętny współcz. elastyczn. aktywów EP - przeciętny współcz. elastyczn. pasywów Eai - współcz. elastyczn. i-tej pozycji aktywów Epi - współcz. elastyczn. i-tej pozycji pasywów ai – udział i-tej pozycji aktywów w całości aktywów o zmiennej stopie procentowej pi - udział i-tej pozycji pasywów w całości pasywów o zmiennej stopie procentowej dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 20 METODA ANALIZY CZASU TRWANIA Czas trwania - średni ważny okres oczekiwania na wpływy środków pieniężnych z danego instrumentu finansowego. n D t PV t t 1 n PV t t 1 D – duration n – liczba okresów do terminu zapadalności PVt – wartość bieżąca strumienia pieniężnego lub instrumentu finansowego dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 21 METODA ANALIZY CZASU TRWANIA n FVt PVt t t 1 1 r FVt – wartość przyszła strumienia pieniężnego lub instrumentu finansowego r t – – stopa dyskontowa czas, t = 1,2.....n Wskaźnik czasu trwania jest tym niższy, im: ??? wyższa jest nominalna stopa procentowa, wyższa jest rentowność, wcześniej rozpoczynają się płatności. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 22 STRATEGIE DZIAŁANIA W ZARZĄDZANIU RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ A. Faza niskiej stopy ograniczyć kredyty o stałej stopie zwiększyć zadłużenie długoterminowe skrócić terminy płatności inwestycji wydłużyć terminy płatności zasobów finansowych B. Faza wysokiej stopy skrócić terminy płatności zasobów finansowych wydłużyć terminy płatności inwestycji rozszerzyć kredyty o stałej stopie dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 23 STRATEGIE DZIAŁANIA W ZARZĄDZANIU RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ Fazy stopy zmian wysokości stopy procentowej Instrumenty finansowe/ fazy stopy procentowej NISKA ROSNĄCA WYSOKA MALEJĄCA Depozyty o stałym oprocentowaniu Przyjmowanie Przyjmowanie Wypłata depozytów Wypłata depozytów Depozyty o zmiennym oprocentowaniu Spłata Spłata Przyjmowanie Przyjmowanie Kredyty o stałym oprocentowaniu Egzekwowanie spłaty Udzielanie kredytów Udzielanie kredytów Egzekwowanie spłaty Kredyty o zmiennym oprocentowaniu Udzielanie kredytów Egzekwowanie spłaty Egzekwowanie spłaty Udzielanie kredytów Instrumenty rynku kapitałowego Sprzedaż po maksymalnej cenie Wstrzymywanie się z zakupem Zakup po minimalnej cenie Utrzymywanie składu portfela Instrumenty rynku pieniężnego (instrumenty o stałym oprocentowaniu) Sprzedaż Sprzedaż ZAKUP ZAKUP dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 24 PRZEDSIĘWZIĘCIA OGRANICZAJĄCE RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ ustalanie i nieprzekraczanie odpowiednich limitów zmiana struktury aktywów i pasywów ze względu na terminy przeszacowania, zawieranie umów z klauzulą zmiany oprocentowania, wykorzystanie instrumentów rynku pieniężnego, wykorzystanie nowych instrumentów finansowych np. Forward Rate Agreement, Interest Rate Futures, swapy odsetkowe, transakcje CAP, FLOOR,COLLAR. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 25 LIMITY RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ udziału pozycji wrażliwych na wahania stóp procentowych w sumie bilansowej udziału pozycji wrażliwych na wahania stóp procentowych w danych przedziałach czasowych udziału papierów wartościowych o stałej stopie procentowej dopuszczalnej wielkości luki w danych przedziałach czasowych dopuszczalnej wielkości luki w relacji do dochodów z odsetek dopuszczalnej wielkości luki w relacji do sumy bilansowej maksymalnej róznicy między duracja aktywów i pasywów dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 26 Transakcja Charakterystyka FRA Umowa, w której zostaje ustalona stopa procentowa od określonej mininalnej wartości kapitału, obowiązująca w uzgodnionym czasie w przyszłości IRF Umowa kupna lub sprzedaży określonego z punktu widzenia oprocentowania i czasu instrumentu finansowego (np.. papieru wartościowego o stałej stopie procentowej) według z góry ustalonego kursu w uzgodnionym standardowym terminie w przyszłości SWAP CAP FLOOR COLLAR Wymiana płatności odsetkowych wyrażonych w jednej walucie między dwoma partnerami Umowa, zgodnie z którą w przypadku wzrostu ustalonego w umowie rodzaju stopy procentowej powyżej określonej wartości sprzedający zwróci jego nabywcy różnicę odsetek dla przyjętej w umowie wielkości kapitału Umowa, zgodnie z którą w przypadku spadku ustalonego w umowie rodzaju stopy procentowej poniżej określonej wartości sprzedający wypłaci jego nabywcy różnicę odsetek dla przyjętej w umowie wielkości kapitału Kombinacja CAP I FLOOR, nazywana Interest Rate Agreement dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 27 dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 28 REKOMENDACJA G GINB DOTYCZĄCA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ W BANKU 1. 2. 3. 4. 5. Nadzór nad zgodnością polityki banku w zakresie podejmowania ryzyka stopy procentowej, ze strategią i planem finansowym banku sprawuje rada nadzorcza. Za zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz nadzór nad efektywnością tego procesu odpowiada zarząd banku. Zarząd banku odpowiada za opracowanie zasad polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz zatwierdza limity, które utrzymują całościowe narażenie banku na ryzyko stopy procentowej. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej powinno mieć całościowy i skonsolidowany charakter. Wprowadzenie w banku nowego produktu finansowego mającego wpływ ryzyko stopy procentowej banku powinno zostać poprzedzone formalnym procesem przygotowawczym. dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 29 Dziękuję dr Grzegorz Kotliński; Katedra Bankowości AE w Poznaniu 30
