docSyndrom gotowości anorektycznej
download 
Reklamacja Transkrypt
Syndrom gotowości anorektycznej
YNDROM OTOWOŚCI NOREKTYCZNEJ zastosowanie konstruktu teoretycznego dla projektowania działań profilaktycznych Beata Ziółkowska, IP, UAM, Poznań Zaburzenie/choroba jako forma adaptacji do sytuacji trudnej Zaburzenie/choroba jest wynikiem stosunku: działających stresorów do zdolności radzenia sobie przez jednostkę na różnych poziomach funkcjonowania samooceny grupy oparcia (za: Albee, 1980). Syndrom gotowości anorektycznej (SGA) jest to zespół wskaźników lokujących się w poznawczej, emocjonalnej i behawioralnej sferze funkcjonowania oraz nasuwających podejrzenie nieprawidłowości w zakresie realizowania potrzeby pokarmowej oraz stosunku do własnego ciała diagnoza SGA nie przesądza o wystąpieniu anorexia nervosa, można go jednak ujmować jako czynnik ryzyka, uformowany w toku dotychczasowego rozwoju jednostki syndrom gotowości anorektycznej ujawniał się będzie pod postacią tzw. zachowań anorektycznych Zachowania anorektyczne „pogotowie anorektyczne” wzmożone zainteresowanie pokarmami, ich wartością kaloryczną wzmożone zainteresowanie dietami i/lub sposobami kontroli wagi wzmagająca się okresowo aktywność ruchowa podatność na wpływy kultury masowej, zwłaszcza reklamy wizualnej nadmierne skupienie na ciele i przesadna dbałość o wygląd porównywanie się z ideałami urody i niedocenianie własnej atrakcyjności labilność emocjonalna warunkowana głównie stosunkiem do jedzenia i ciała tendencja do kontrolowania wagi, wymiarów ciała, czemu towarzyszyć może napięcie emocjonalne wzmożona potrzeba rywalizacji i/lub perfekcjonizmu i/lub kontroli Mechanizm formowania się i ekspresji SGA sytuacja trudna natura kultura Nieprawidłowy dystans rodzice-dziecko Nieadekwatna percepcja ciała Niekonstruktywne strategie radzenia sobie Doświadczenia socjalizacyjne Percepcja „ja”, w tym cielesnego Strategie radzenia sobie ze stresem Optymalny dystans rodzic-dziecko Adekwatna percepcja ciała Konstruktywne strategie radzenia sobie PROFILAKTYKA I STOPNIA II STOPNIA III STOPNIA Problemy badawcze Jakiego rodzaju wskaźniki uznać można za diagnostyczne dla rozpoznania SGA? Jakiego rodzaju doświadczenia socjalizacyjne zachowane w pamięci badanych, mogą stać się czynnikami ryzyka dla uruchomienia SGA? W jakim stopniu obraz własnego ciała oraz ocena poziomu własnej atrakcyjności sprzyjają ekspresji SGA? W jakim stopniu spostrzeganie stresorów oraz styl radzenia sobie w sytuacjach trudnych wpływa na ujawnienie i wzmacnianie SGA? Struktura zmiennych Obraz ciała i jego atrakcyjności Syndrom gotowości anorektycznej Styl socjalizacji w rodzinie Radzenie sobie w sytuacjach trudnych Badania nad SGA Etap badań Badania pilotażowe 1996/97 Badania przesiewowe 1998/99 Badania właściwe 1999/2000 Wielkość grupy 50 408 43 (22 grupa kontrolna 21 grupa właściwa) Cele badania Narzędzia badawcze weryfikacja konstruktu rozmowa kliniczna SGA weryfikacja narzędzi badawczych Kwestionariusz do badania wyłonienie grupy Kwestionariusz do badania ujawniającej SGA sprawdzenie, na ile problem ten obecny jest w populacji polskich dziewcząt szczegółowa ilościowa i jakościowa analiza determinant SGA obrazu ciała (AiB) Kwestionariusz do badania SGA (AiB) indywidualnego stosunku do jedzenia rozmowa kliniczna Kwestionariusz do badania obrazu ciała (B) Q-sort do badania zachowań anorektycznych Wielkości wyróżnionych grup 111; 27% 112; 27% 185; 46% grupa dolna grupa środkowa grupa górna (SGA) Zachowania anorektyczne w porównywanych grupach 2,23 jedzenie a stosunki społeczne 2,11 wpływ reklamy 2,91 0,7 ograniczanie jedzenia 3,06 1,77 potrzeba perfekcjonizmu i rywalizacji 3,49 2,3 formy zbijania wagi 3,31 1,55 ocena atrakcyjności 3,67 1,99 emocje związane z jedzeniem 0 grupa właściwa 2,88 grupa kontrolna 1 2 3,64 3 4 Naciski decydujące o ograniczaniu jedzenia w grupie z SGA kultura popularna ograniczanie jedzenia emocje związane jedzeniem Wybrane wnioski z badań nad SGA • W strukturze samooceny globalnej dziewcząt z SGA podstawowe miejsce zajmuje atrakcyjność fizyczna • Dziewczęta z SGA niezwykle surowo wartościują swój wygląd, natomiast nie ujawniają nieprawidłowości w spostrzeganiu schematu własnego ciała • Ojcowie dziewcząt SGA są często fizycznie i/lub psychicznie nieobecni • Matki dziewcząt z SGA przywiązują nadmierną wagę do jedzenia oraz przeceniają znaczenie wyglądu fizycznego dla osiągnięcia powodzenia życiowego, a także zachęcają do rywalizacji • Relacje dziewcząt z SGA z rodzicami realizowane są w skróconym, ale nadmiernie korygującym dystansie Obraz ciała i jego atrakcyjności Syndrom gotowości anorektycznej Styl socjalizacji w rodzinie Radzenie sobie w sytuacjach trudnych • Dziewczęta z SGA nie posiadają wystarczającego repertuaru konstruktywnych strategii zaradczych • Sytuacje trudne budzą w nich skrajnie negatywne emocje, porażki przeżywają bardzo boleśnie • Z trudnościami radzą sobie poprzez zaprzeczanie problemom, albo ich unikanie Profilaktyka anorexia nervosa w świetle badań nad SGA Profilaktyka 1 stopnia odbiorca cele treści Profilaktyka 2 stopnia rodzice i opiekunowie mający wpływ na dzieci i młodzież, u których zdiagnozowano SGA, kształtowanie się postaw młodych ludzi dzieci nie ujawniające problemów w sferze zaspakajania potrzeby pokarmowej oraz stosunku do własnego ciała, rodzice i opiekunowie pozostający z nimi w bliskich niedopuszczanie do wystąpienie zaburzeń w niedopuszczenie do rozwinięcia się pełno sferze jedzenia oraz stosunku do własnego ciała ograniczanie liczby czynników ryzyka, wzmacnianie wewnętrznych i zewnętrznych zasobów objawowego syndromu anoreksji, zmniejszenie zasięgu działania czynników zagrażających diagnoza i wzmacnianie wewnętrznych i zewnętrznych czynników chroniących relacjach, dzieci i młodzież, w których najbliższym otoczeniu (np. klasa szkolna) pojawił się problem zaburzeń łaknienia budzenie i trenowanie sposobów realistycznego radzenia sobie z problemami czerpanie nauki z porażek i ich naturalne przyjmowanie budowanie stabilnego, adekwatnego obrazu „ja” identyfikowanie i otwarte komunikowanie swoich myśli, potrzeb, przekonań w relacjach z innymi ludźmi ograniczanie czynnika rywalizacji i bezwzględnego dążenia do perfekcjonizmu zapoznawanie się z zasadami zdrowego żywienia i aktywności fizycznej oraz ich znaczenia w okresie wzrostu budowanie sieci wsparcia, nabywanie umiejętności proszenia o pomoc
