Protokół z posiedzenia Rady Ubezpieczonych w dniu 02 grudnia

Protokół
z posiedzenia Rady Ubezpieczonych
w dniu 02 grudnia 2014r.
Uczestnicy:
według załączonej listy
Rozpoczęcie obrad:
godz. 11.00
Przebieg obrad:
według załączonego porządku
I.
Pani Aleksandra Wiktorow – Rzecznik Ubezpieczonych – otworzyła posiedzenie Rady
Ubezpieczonych
II.
Członkowie Rady Ubezpieczonych przyjęli porządek obrad obecnego posiedzenia oraz
protokół z posiedzenia z dnia 30 września 2014r.;
III.
Mariusz Denisiuk przedstawił najistotniejsze problemy z zakresu zabezpieczenia
emerytalnego w ramach działalności Rzecznika Ubezpieczonych. W 2014 roku
zmieniła się nieco struktura skarg zgłaszanych do Biura Rzecznika Ubezpieczonych.
Zdecydowanie wzrosła liczba telefonów z prośbą o konsultację. W 2013 r.
zanotowano ok. 220 rozmów telefonicznych, do końca listopada 2014 r było ich już
ponad 360. Zarówno skargi jak i telefony były związane z problemami wynikającymi
ze zmian w systemie emerytalnym. W szczególności chodziło o transfer środków z
OFE do ZUS w związku z umorzeniem w dniu 3 lutego 2014 r. 51,5% jednostek
rozrachunkowych zapisanych na rachunku każdego członka otwartego funduszu
emerytalnego na dzień 31 stycznia 2014 r. Umorzone środki zostały przekazane do
ZUS gdzie zostały zaewidencjonowane na subkoncie ubezpieczonego w Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych. Kolejne kwestie związane były ze składaniem oświadczeń
co do dalszego przekazywania skladek do OFE lub tylko i wyłącznie do ZUS na
subkonta. W okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 31 lipca 2014 r. członek otwartego
funduszu emerytalnego mógł złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych pisemnie
~1~
lub w formie dokumentu elektronicznego - uwierzytelnionego z wykorzystaniem
kwalifikowanego certyfikatu, profilu zaufanego ePUAP, lub innych technologii
umożliwiających identyfikację, zgodne ze wzorem oświadczenie o przekazywaniu do
otwartego
funduszu
emerytalnego
składki
emerytalnej.
Pierwszą
składką
odprowadzaną zgodnie z oświadczeniem, była składka należna za lipiec 2014 r. W
przypadku gdy ubezpieczony nie złożył powyższego oświadczenia, wówczas składka
do otwartego funduszu emerytalnego w całości będzie ewidencjonowana na
subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Forma oświadczenia została
określona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2014 r. w sprawie
określenia wzoru oświadczenia członka otwartego funduszu emerytalnego o
przekazywaniu składki do otwartego funduszu emerytalnego oraz o zapoznaniu się z
informacją dotyczącą powszechnego systemu emerytalnego oraz informacją
dotyczącą otwartych funduszy emerytalnych. Oświadczenie to zawiera informację o
decyzji ubezpieczonego co do dalszego przekazywania składki do otwartego funduszu
emerytalnego oraz o zapoznaniu się z przygotowaną przez ministra właściwego do
spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
finansów publicznych informacją dotyczącą powszechnego systemu emerytalnego
oraz informacją dotyczącą poszczególnych otwartych funduszy emerytalnych.
Pojawiały się również skargi które nie były bezpośrednio związane ze zmianami
systemu emerytalnego, aczkolwiek zmiany tych przepisów wpłynęły na ich pojawienie
się. Problemy te związane są z dziedziczeniem środków w związku ze śmiercią członka
OFE a także podziału środków w związku z rozwodem. Aktualnie są to dominujące
skargi. Nowa grupa skarg to kwestie związane z otwieraniem subkont,
przekazywaniem środków na subkonta i dalsze oszczędzanie w OFE lub ZUS. Cały czas
istnieje bardzo duże niedoinformowanie osób ubezpieczonych co do istoty zmian,
które weszły w tym roku w życie. Bardzo często są to skargi osób które złożyły
oświadczenie o przekazywaniu składki do ZUS i są zaskoczone faktem, że wciąż
pozostają członkami OFE. Jest to ok. 80% skarg w ramach rozmów telefonicznych w
sprawach subkonta. Rozmówcy zawsze powtarzają że są zaskoczeni swoim
członkowstwem w OFE, ponieważ było dla nich oczywiste że składane oświadczenia
dotyczyły wszystkich składek które do tej pory były zgromadzone na rachunku w OFE.
~2~
Pojawił się również problem odrzucenia oświadczenia o przekazywaniu składki do
OFE przez osoby, które mają mniej niż 10 lat do emerytury. Oświadczenia składane
przez Ubezpieczonych mających do emerytury mniej niż dziesięć lat, były odrzucane
ze względu na tzw. suwak emerytalny czyli stopniowe przekazywanie aktywów z OFE
do ZUS zaczynające się dziesięć lat przed emeryturą. Tymczasem twierdzenie to było
błędne, ponieważ z nowej ustawy emerytalnej wynika, iż ten tzw. suwak zaczął
funkcjonować dopiero z końcem października br. Co oznacza że jeśli członek OFE,
który ma do emerytury dziesięć lub mniej lat, złożył deklarację o chęci pozostania w
OFE, to część jego składki emerytalnej (1/7) wciąż powinna być przekazywana do OFE
do 31 października 2014 r. Natomiast nie złożenie takiej deklaracji skutkuje tym, że
składki w całości powinny trafić do ZUS już od lipca 2014r. O zasadach związanych z
tzw. suwakiem emerytalnym ubezpieczeni nie mają wiedzy. W skargach i rozmowach
telefonicznych pojawia się ciągle kwestia możliwości wystąpienia z OFE. Klimat i
logika zmian w systemie emerytalnym sprawiają, że ubezpieczeni coraz mniej wierzą
w sens przekazywania środków do OFE i coraz chętniej chcieliby te środki z OFE
wycofywać. Dosyć liczna grupa skarg dotyczyła funkcjonowania PPE. Na pojawienie
się tych skarg ma wpływ sytuacja na rynku pracy i generalnie sytuacja gospodarcza.
Pytania dotyczyły zawieszenia składek przekazywanych na program emerytalny,
obniżenia składki przekazywanej do programu, zasadności tego zawieszenia lub
zmniejszenia, ewentualnie tego w jakiej formie to mogło by być robione. Zniknęła
dosyć liczna do tej pory grupa skarg związanych z akwizycją. Zaskakujący jest też brak
skarg na transfery środków między OFE odkąd nie trzeba składać oświadczeń o
zmianie funduszu. Widać że system został zorganizowany niemal perfekcyjnie. Istotną
kwestią którą trzeba zasygnalizować, na którą niestety nie ma wpływu ani
ustawodawca ani Rzecznik Ubezpieczonych, jest kwestia stosowania prawa przez
sądy. Problem jest związany z podziałem środków w OFE i na subkontach, które
stanowią wspólność małżeńską a także podział tych środków w związku z rozwodem.
Sądy dokonują podziału środków w taki sposób że realizacja wyroków staje się prawie
niemożliwa a na pewno bardzo trudna. Sądy nie mają wiedzy jakie środki w OFE
podlegają podziałowi i że środki na subkontach również temu podziałowi podlegają.
Sądy nie mają również świadomości iż nie ma możliwości wypłaty gotówki z OFE czy z
~3~
subkonta. Często decydują żeby środki z OFE byłego małżonka pozostawały na
rachunku, natomiast wypłata na rzecz drugiego małżonka ma nastąpić w formie
gotówki. To jest bardzo duży problem, ponieważ środki zgromadzone w OFE już w tej
chwili są znaczne i konieczność przekazania gotówki np. w wysokości 40 tyś zł
swojemu byłemu małżonkowi dla niektórych osób jest niewykonalne. Ostatni
problem dotyczy wypłat z IKE. Problem dotyka głównie osób które były członkami PPE
a ich środki zostały, w związku z utratą czy zmianą zatrudnienia, przekazane na IKE.
Czasem dzieje się to już w okresie przedemerytalnym. W chwili osiągnięcia wieku
uprawniającego do wypłaty z IKE okazuje się że za krótkie było członkostwo w IKE aby
można było dokonać wypłaty bez potrącenia składki ubezpieczeniowej i podatku.
Ustawa o IKE mówi, że możliwa jest wypłata z IKE po osiągnięciu 60 roku życia, lub
nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 lat życia, ale pod warunkiem
przynajmniej pięcioletniego okresu oszczędzania lub posiadania IKE. Jeśli te warunki
nie zostały spełnione wypłata następuje z potrąceniem składki na ZUS i podatku.
Oszczędzający ma alternatywę albo poczekać rok czy dwa aż dojdzie do okresu pięciu
lat posiadania konta albo zdecyduje się na potrącenie podatkowe i ubezpieczeniowe.
Pojawiają się problemy wynikające z niedoinformowania osób transferujących środki
z PPE na IKE. Generalnie można powiedzieć, że większość problemów związana jest z
kwestią
braku
świadomości
ubezpieczeniowej
i
finansowej,
braku
akcji
propagandowej, informacyjnej, mającej przybliżyć przeprowadzane zmiany. W
kwestiach legislacyjnych większych problemów nie ma, jedynie warto by było
zasygnalizować problem który wydaje się że wyniknął zupełnie przez przypadek. Jest
to kwestia jednorazowych wypłat z OFE na rzecz osób którym rachunek został
otwarty w związku ze śmiercią małżonka lub rozwodem, gdy osoby te nie miały
wcześniej rachunków w OFE. Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych daje możliwość jednorazowej wypłaty tych środków na przykład w
sytuacji gdy ich wartość nie będzie wyższa niż 150 % średniego wynagrodzenia. Dzięki
przekazaniu środków w lutym 2014r. na subkonto w ZUS poszerzyła się grupa osób
które mogą z tego uprawnienia skorzystać. Fundusze na początku miały wątpliwości
czy należy środki w OFE traktować niezależnie od tych które zostały przekazane na
subkonto czy też wspólnie. Ostatecznie okazało się, że nie można tych środków
~4~
traktować wspólnie i trzeba patrzeć na to jaki jest stan na rachunku w OFE. W
związku z tym pojawiła się zupełnie niespodziewanie furtka do wcześniejszej wypłaty
jednorazowej.
IV.
W ramach szerokiej dyskusji rozmawiano o możliwych konsolidacjach na rynku
emerytalnym i ich wpływie na funkcjonowanie BRU. Dyskutowano o problemach
związanych z umowami ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowymi funduszami
kapitałowymi, które często na rynku są reklamowane jako dodatkowa forma
oszczędzania na emeryturę. Rozmawiano również na temat wniosku RPO do
Trybunału Konstytucyjnego w sprawie możliwej niekonstytucyjności niedawno
wprowadzonych zmian w systemie emerytalnym. We wniosku Rzecznik podnosi że
umorzenie 51,5% środków z mocą wsteczną narusza zasadę zaufania obywateli do
państwa i niedziałania prawa wstecz. We wniosku znalazły się też wątpliwości
dotyczące artykułu 23, czy nie została naruszona zasada pacta sunt servanda i pewna
zasada umowy społecznej dotyczącej nieodwołalnego oświadczenia ubezpieczonego
o przystąpieniu do OFE. Skoro oświadczenie jest nieodwołalne i ustawa tak stanowi,
jego wygaśnięcie wymagałoby szczególnej ostrożności. A tu nastąpiło to z mocy
samego prawa. Rozmawiano również o skierowaniu przez Prezydenta RP ustawy o
zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad wypłaty emerytur ze
środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych do Trybunału
Konstytucyjnego w trybie kontroli następczej. Prezydent wnioskuje o zbadanie
zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy. W szczególności zwrócił się do
Trybunału Konstytucyjnego o poddanie kontroli regulacji dotyczących
zakazu
inwestowania OFE w papiery wartościowe emitowane albo gwarantowane przez
Skarb Państwa, nakazu inwestowania bardzo dużej części środków zgromadzonych w
OFE w akcje w powiązaniu m.in. z usunięciem przepisów gwarantujących
ubezpieczonym w OFE minimalną stopę zwrotu z inwestycji, zakazu reklamy OFE i
kary za jej naruszenie. Prezydent zaskarżył powyższe regulacje ze względu na
wątpliwości co do ich zgodności z zasadami zaufania do państwa i stanowionego
prawa, swobody prowadzenia działalności gospodarczej, ochrony interesów w toku
oraz wolności pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Na koniec wspomniano o
możliwości
rozszerzenia
zadań
Rzecznika
~5~
Ubezpieczonych
zwiazanych
z
rozwiązywaniem sporów na zasadzie mediacji co będzie się wiązało z modyfikacją
sądu polubownego.
V.
Przekazano również informacje o najistotniejszych działaniach BRU o charakterze
ogólnym.
Wystąpienie ogólne do Ministerstwa Finansów
1. Pismem z dnia 20.10.2014r. Rzecznik Ubezpieczonych przedstawiła wyjaśnienia
dotyczące działalności UFG w zakresie przyjmowanego terminu przedawnienia
roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej w okolicznościach uzasadniających
odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego.
Wystąpienia ogólne do Komisji Nadzoru Finansowego
1. Pismem z dnia 2.10.2014r. Rzecznik Ubezpieczonych zadeklarowała pełne wsparcie
postulatów legislacyjnych KNF w sprawie wzmocnienia prerogatyw nadzorczych w
stosunku
do
działalności
zagranicznych
zakładów
ubezpieczeń
w
Polsce
(prowadzących działalność na zasadzie swobody świadczenia usług, bądź przez
oddział), w szczególności w zakresie ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych;
2. Pismem z dnia 14.11.2014r. Rzecznik Ubezpieczonych zwróciła się z prośbą o
przeprowadzenie analizy czy działalność MySafety Sp. z o.o. nie narusza art. 225 ust.
1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o działalności ubezpieczeniowej w związku z
wątpliwościami powstałymi po analizie informacji zawartych na stronie internetowej
firmy (www.mysafety.pl) oraz opisanej przez Skarżącego skargi w której został
poruszony problem zwrotu poniesionych kosztów związanych z „ubezpieczeniem
kluczy samochodowych w firmie MySafety”.
~6~
Wystąpienia ogólne do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
1. Pismem
z
dnia
19.11.2014r.
Rzecznik
Ubezpieczonych
poinformowała
o
dostrzeżonych nieprawidłowościach w działalności kancelarii odszkodowawczej
Europejskie Centrum Odszkodowań SA dotyczących stosowania we wzorcu
umownym „umowa o dochodzenie roszczeń” postanowień niedozwolonych oraz
postanowień zbieżnych z wpisanymi do rejestru klauzul niedozwolonych.
Konferencje, spotkania, seminaria w których uczestniczyła Rzecznik Ubezpieczonych i
przedstawiciele Biura od ostatniego posiedzenia Rady Ubezpieczonych
1) 25-26.09.2014r. dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych uczestniczyła w
konferencji naukowej pt. „Składki na ubezpieczenia społeczne” zorganizowaną w
ramach obchodów 80-lecia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
2) 25.09.2014r. w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych odbyło się spotkanie z delegacją
Rzecznika Usług Finansowych z Armenii;
3) 21.10.2014r. dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych wzięła udział w
konferencji
prasowej
zorganizowanej
przez
Urząd
Ochrony
Konkurencji
i
Konsumentów poświęconej najnowszym działaniom Prezesa UOKiK dotyczącym tzw.
polisolokat, czyli ubezpieczeń na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem
kapitałowym;
4) 24.10.2014r. – mec. Aleksander Daszewski wziął udział w konferencji uzgodnieniowej
zorganizowanej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie projektu
założeń do ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich;
~7~
5) 29.10.2014r. dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych, uczestniczyła w
uroczystości Rady Regionu Centralnego ZUS zorganizowanej z okazji jubileuszu 80lecia powołania ZUS;
6) 03.11.2014r. mec. Aleksander Daszewski, mec. Tomasz Młynarski, Paweł Wawszczak
oraz Bartłomiej Chmielowiec uczestniczyli w spotkaniu z przedstawicielami UKNF,
poświęconemu prezentacji sposobu rozpatrzenia propozycji i uwag zgłoszonych w
toku konsultacji publicznych do Projektu: „Wytyczne dotyczące likwidacji szkód z
ubezpieczeń komunikacyjnych”;
7) 6-7.11.2014r. dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych uczestniczyła w
konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Nauk Ekonomicznych na
Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego pt.
„Zabezpieczenie emerytalne”;
8) 17.11.2014r.
mec. Tomasz Młynarski uczestniczył w konferencji zorganizowanej
przez Polską Izbę Ubezpieczeń zatytułowaną „Nowa regulacja ochrony Konsumenta a
problemy rynku ubezpieczeniowego”;
9) 19.11.2014r. – mec. Aleksander Daszewski oraz mec. Tomasz Młynarski wzięli udział
w spotkaniu zorganizowanym przez Departament Rozwoju Rynku Finansowego w
Ministerstwie Finansów poświęconemu omówieniu praktyki UFG w zakresie
przyjmowania terminu przedawnienia roszczeń o odszkodowanie za skutki wypadku
spowodowanego przez nieustalonego sprawcę;
10) 20-21.11.2014r. – dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych uczestniczyła w
ogólnopolskiej konferencji naukowej ZUS i KRUS pt. „Ubezpieczenie społeczne z tytułu
wypadków przy pracy”;
11) 26.11.2014r. – Krystyna Krawczyk wzięła udział w konferencji zorganizowanej przez
Izbę Gospodarczą Ubezpieczeń i Obsługi Ryzyka, Wydział Zarządzania UW oraz
Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW pt. „Obszar Polski europejskiego rynku
ubezpieczeń A.D.2014 – wybrane problemy”;
~8~
12) 27.11.2014r. – Piotr Budzianowski wziął udział w I Międzynarodowym Forum
Finansów Osobistych 2014r. zorganizowanym przez Europejską Federację Doradców
Finansowych Polska;
13) 01.12.2014r. – dr Aleksandra Wiktorow Rzecznik Ubezpieczonych uczestniczyła w
seminarium eksperckim zorganizowanym przez Kancelarię Prezydenta RP pt.
„Przyszłość dodatkowych ubezpieczeń w Polsce”.
Zakończenie:
godz. 12.13
Protokół sporządziła:
Iwona Szymańska
~9~
PORZĄDEK OBRAD
POSIEDZENIA
RADY UBEZPIECZONYCH
02 grudnia 2014r.
1. Otwarcie posiedzenia Rady Ubezpieczonych przez Panią dr Aleksandrę Wiktorow –
Rzecznik Ubezpieczonych.
2. Przyjęcie porządku obrad obecnego posiedzenia oraz protokołu z posiedzenia z dnia
30 września 2014r.
3. Omówienie aktualnych problemów z zakresu zabezpieczenia emerytalnego w
obszarze właściwości Rzecznika Ubezpieczonych
4. Przedstawienie projektu planu pracy Rady Ubezpieczonych na 2015r.
5. Informacje o bieżącej działalności Biura; sprawy różne.
~ 10 ~
PROPOZYCJE PROGRAMOWE
POSIEDZEŃ RADY UBEZPIECZONYCH
na 2015 r.
1. marzec – problemy w likwidacji szkód z tytułu umowy ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych cz. II Raport
Rzecznika Ubezpieczonych (BLS oraz wytyczne KNF)
2. czerwiec – ubezpieczenia turystyczne – problemy praktyki; przyjęcie planu
finansowego na rok 2016
3. wrzesień – ubezpieczenia NNW dzieci i młodzieży szkolnej i akademickiej – problemy
praktyki
4. grudzień – podsumowanie kadencji
- projekt planu pracy Rady Ubezpieczonych na 2016r.
Obok wiodących tematów, na posiedzenia Rady przygotowywane będą materiały
dotyczące innych, istotnych w danym okresie problemów.
W posiedzeniach oprócz członków Rady będą brali udział także przedstawiciele nauki,
instytucji państwowych i zakładów ubezpieczeń (w zależności od proponowanej
problematyki).
~ 11 ~