Wystąpienie pokontrolne wydane po przeprowadzeniu kontroli

WOJEWODA MAZOWIECKI
Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r.
WPS-IX.431.2.17.2015.EST
Pani
Bożena Kaźmierczuk
Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Wiskitkach
ul. Kościuszki 1, 96-315 Wiskitki
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie
i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r., poz. 525) w związku z art. 6 ust. 4 pkt
4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r., Nr 185, poz.
1092) oraz zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych MUW na rok 2015 kontrolerzy Wydziału
Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, w składzie: Agnieszka
Strzelecka – inspektor wojewódzki, przewodnicząca zespołu kontrolnego i Ewelina Starczewska –
inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 25-27, 30 listopada kontrolę problemową w trybie
zwykłym w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Wiskitkach.
Przedmiot kontroli obejmował sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 z późn. zm.) w zakresie ustalania uprawnień
do świadczenia pielęgnacyjnego.
Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli, tj. do 25 listopada 2015 r.
Niniejszym, przekazuję Pani wystąpienie pokontrolne.
________________________________________________________________________________________________
Adres do korespondencji:
Wydział Polityki Społecznej
Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie
pl. Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa
W
okresie
objętym
kontrolą,
Wojewoda
Mazowiecki
ocenia
pozytywnie
z nieprawidłowościami działalność Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach
w zakresie organizacji realizacji zadań ustawy o świadczeniach rodzinnych, a także pozytywnie
z nieprawidłowościami w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.
1. Organizacja realizacji zadania przez podmiot.
W okresie objętym kontrolą zadania organu właściwego określone w ustawie
o świadczeniach rodzinnych wykonywali pracownicy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Wiskitkach: Pani Bożena Kaźmierczuk – kierownik i Pani Beata Stępniewska – inspektor
do spraw świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego na podstawie udzielonych upoważnień
przez Wójta Gminy Wiskitki, stosownie do art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Podczas nieobecności Kierownika Ośrodka, zadania z zakresu ustawy o świadczeniach rodzinnych
wykonywała w zastępstwie Pani Marzena Sujkowska – starszy pracownik socjalny. W związku
z pełnionym zastępstwem, Wójt Gminy Wiskitki udzielił Pani Marzenie Sujkowskiej upoważnienia
do realizacji zadań z zakresu świadczeń rodzinnych. Ustawowe zadania organu właściwego
z zakresu świadczeń rodzinnych wykonywane były w Ośrodku stosownie do postanowień § 2 pkt 2
Statutu Ośrodka, nadanego uchwałą Nr 27/XV/12 Rady Gminy Wiskitki z dnia 31 maja 2012 r.
Jednakże realizowane były niezgodnie z zapisami § 6 ust. 1 pkt. 2 Statutu Ośrodka i § 4
Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka. W ww. regulacjach zapisano, że w Ośrodku wyodrębnia się
Dział Świadczeń Rodzinnych w składzie dwóch pracowników: inspektor i podinspektor, co nie
odnosiło się do faktycznego stanu zatrudnienia w Ośrodku. W okresie objętym kontrolą, zadania
z zakresu świadczeń rodzinnych wykonywał 1 pracownik tj. inspektor ds. świadczeń rodzinnych
i funduszu alimentacyjnego.
Dokumentacja z realizowanych w Ośrodku zadań z zakresu ustawy o świadczeniach
rodzinnych prowadzona była w oparciu o instrukcję kancelaryjną wraz z jednolitym rzeczowym
wykazem akt wprowadzoną Zarządzeniem Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Wiskitkach nr 3/2012 z dnia 31 grudnia 2012 r. Instrukcja wraz z jednolitym rzeczowym
wykazem akt została pismem z dnia 21 maja 2012 r. nr VI 401-465/11 zatwierdzona przez
Dyrektora Archiwum Państwowego w Warszawie.
2. Prawidłowość ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.
Na podstawie rejestru i pisemnego oświadczenia Kierownika Ośrodka ustalono, że
w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej
w Wiskitkach wydano łącznie 24 decyzje administracyjne w sprawie świadczeń pielęgnacyjnych,
2
z tego 5 decyzji przyznających świadczenia oraz 19 decyzji zmieniających wysokość świadczeń.
Natomiast w okresie od 1 stycznia 2015 r. do dnia kontroli tj. 25 listopada 2015 r. wydano
15 decyzji administracyjnych w sprawach świadczeń pielęgnacyjnych, z tego 14 decyzji
przyznających świadczenia pielęgnacyjne oraz 1 decyzję zmieniającą wysokość świadczeń.
Na dzień kontroli prawo do świadczeń pielęgnacyjnych przysługiwało 22 osobom
sprawującym opiekę, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Kontroli poddano 20 spraw, które zostały zakończone decyzją administracyjną przyznającą
świadczenie pielęgnacyjne osobom, które zrezygnowały z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej, bądź zrezygnowały z prowadzenia gospodarstwa rolnego albo wykonywania w nim
pracy. W sprawach tych wydano łącznie 32 decyzje, w tym 20 decyzji przyznających prawo do
świadczeń pielęgnacyjnych oraz 12 decyzji zmieniających wysokość pobieranych świadczeń
pielęgnacyjnych. Decyzje w imieniu Organu wydała Pani Bożena Kaźmierczuk. Ustalono, że
decyzje zmieniające wysokość przyznanych świadczeń pielęgnacyjnych były realizacją zapisów
ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2014 r.
poz. 559).
Na podstawie analizy dokumentów ustalono, że postępowanie w sprawach o ustalenie prawa
do świadczenia pielęgnacyjnego każdorazowo zostało wszczęte na wniosek, którego wzór określa
załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r.
w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2013 r., poz.
3). Do wniosków o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dołączone były orzeczenia
o niepełnosprawności oraz o znacznym stopniu niepełnosprawności, wymagane na podstawie
§ 8 ust 2 pkt 1 w/w rozporządzenia.
Ponadto, w aktach spraw znajdowały się oświadczenia osób, którym przyznano świadczenie
pielęgnacyjne o ich rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bądź nie podejmowaniu
zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Zaś, w odniesieniu do
rolników lub małżonków rolników stosowne oświadczenia o zaprzestaniu prowadzenia
gospodarstwa rolnego lub zaprzestaniu wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym,
o których mowa w art. 17 b ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.
Wszystkie wnioski zawierały potwierdzenie ich przyjęcia wraz z datą i podpisem pracownika.
W wyniku kontroli nie stwierdzono nienależnie przyznanych bądź wypłaconych świadczeń
pielęgnacyjnych. We wszystkich sprawdzonych przypadkach, prawidłowo ustalono wysokość
przyznanych świadczeń oraz termin i formę ich wypłaty. Ustalenie prawa do świadczenia
pielęgnacyjnego nastąpiło w miesięcznym terminie, zgodnie z art. 35 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca
3
1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.).
Ustalono, że wszystkie skontrolowane decyzje zostały wydane zgodnie z art. 107 ustawy
z dnia 14 czerwca 1960 r. – kodeks postępowania administracyjnego. Wydane decyzje
administracyjne zawierały podstawę prawną, uzasadnienie prawne i faktyczne, pouczenie
zawierające informację o terminie i sposobie wniesienia odwołania jak również informację
w przedmiocie konieczności informowania przez stronę o wszelkich zmianach w sytuacji rodzinnej
mających wpływ na prawo do świadczeń. W pouczeniu znalazła się również informacja dla strony,
że nienależne świadczenia podlegają zwrotowi.
W toku kontroli ustalono również, że wszystkie decyzje zawierały potwierdzenie ich
odbioru przez strony ze wskazaniem daty odbioru (osobiście na decyzji lub za zwrotnym
potwierdzeniem odbioru), stosownie do art. 46 § 1 kpa.
Jednocześnie kontrolujący stwierdzili nieprawidłowości i uchybienia w prowadzonych
postępowaniach dotyczących przyznania świadczeń pielęgnacyjnych.
W trzech sprawach zakończonych wydaniem decyzji prawo do świadczeń pielęgnacyjnych
przyznano na podstawie nieprawidłowo wypełnionego wniosku. tj. brak podpisu osoby uprawnionej
pod pouczeniem wniosku (decyzje nr GOPS.4702.844.2013, GOPS.4702.929.2013) oraz pod
pouczeniem dotyczącym zmian mających wpływ na prawo do świadczeń pielęgnacyjnych (decyzje
nr GOPS.4702.426.2014, GOPS.4702.844.2013). Zgodnie z art.24 a ust. 1 ustawy o świadczeniach
rodzinnych, w przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku podmiot realizujący
świadczenia wzywa pisemnie osobę ubiegającą się o świadczenia do uzupełnienia wniosku
w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania.
W czterech sprawach, w decyzjach administracyjnych przyznających świadczenie
pielęgnacyjne od dnia 1 lipca 2013 r., orzeczono jednocześnie o odmowie prawa do świadczenia na
okres od 1 czerwca 2013 r. do 30 czerwca 2013 r., mimo że w tych sprawach obowiązywały
wcześniejsze decyzje ostateczne, w których rozstrzygnięto o przyznaniu świadczeń na wymieniony
okres. Dotyczyło to następujących decyzji: GOPS.4702.834.2013 z dnia 03.07.2013 r.,
GOPS.4702.848.2013 z dnia 03.07.2013 r., GOPS.4702.785.2013 z dnia 02.07.2013 r.,
GOPS.4702.844.2013 z dnia 02.07.2013 r. Z dniem 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa
z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. poz. 1548 z późn. zm.), która w art. 11 wskazywała że wydane na podstawie
dotychczasowych przepisów
decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego
wygasały z mocy prawa po dniu 30 czerwca 2013 r. Organ właściwy w terminie 2 miesięcy od dnia
wejścia w życie noweli z dnia 7 grudnia 2012 r. miał obowiązek poinformowania osób
otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne o wygaśnięciu z mocy prawa decyzji o przyznaniu prawa
4
do świadczenia pielęgnacyjnego i warunkach nabywania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od
1 lipca 2013 r. już na podstawie nowych przepisów. Tak więc bezzasadne było orzekanie
w decyzjach jednocześnie o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego od 1 lipca 2013 r. i jego
odmowie za miesiąc czerwiec 2013 r., podczas gdy w sprawie obowiązywała decyzja ostateczna
wygaszająca z mocy prawa po 30 czerwca 2013 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Ponadto, zwrócono uwagę na powoływanie w podstawie prawnej skontrolowanych decyzji
przepisów niemających zastosowania w sprawie bądź takich, które nie precyzowały jej
rozstrzygnięcia, w szczególności art. 3, art. 20, art. 23 ustawy o świadczeniach rodzinnych, art. 6
ust. 2a, art. 16 ust. 6b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
oraz art. 66 ust. 1 pkt. 28 w związku z art. 75 ust. 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z powołanej podstawy
prawnej decyzji powinny wynikać przede wszystkim ustalone dla strony uprawnienia do
świadczenia pielęgnacyjnego, które określa art. 17 ust. 1 pkt 1-4, ust 1b i ust. 3 ustawy
o świadczeniach rodzinnych.
Spośród 20 skontrolowanych spraw przyznających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego,
Organ w 15 opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a
ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2015 r., poz.
121), ponieważ świadczeniobiorcy nie posiadali 25-letniego okresu ubezpieczenia. Okres za jaki
powinien opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe Organ ustalił na podstawie
informacji z ZUS w sprawie ustalenia niezbędnego okresu ubezpieczenia. W 5 pozostałych
sprawach Organ nie opłacał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ponieważ
świadczeniobiorcy podlegali obowiązkowi ubezpieczenia społecznego rolników bądź posiadali już
25-letni okres ubezpieczenia.
W 13 spośród 15 spraw, w których Organ opłacał składki na ubezpieczenie emerytalne
i rentowe, decyzje przyznające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego zawierały informację
o odprowadzaniu od wypłaconego świadczenia składek na ubezpieczenie społeczne. Natomiast,
w 2 sprawach wydano decyzje nr GOPS.4702.1690.2014 i nr GOPS.4702.1691.2014, w których
Organ ustalił uprawnienia do przyznania składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe, podczas
gdy stosownie do art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) wójt/burmistrz/prezydent jedynie opłaca ww.
składkę od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. Zatem, należy
wskazać na brak podstaw prawnych do wydania ww. decyzji administracyjnych i konieczność
wycofania ich z obrotu prawnego.
5
Za 1 osobę Wójt Gminy Wiskitki opłacał składkę na ubezpieczenie zdrowotne, o której
mowa w art. 66 ust. 1 pkt 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
W pozostałych 19 sprawach nie zachodziła konieczność opłacania składek zdrowotnych, gdyż
świadczeniobiorcy podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu.
Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiedzialność ponoszą pracownicy Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach: Pani Bożena Kaźmierczuk – kierownik, Pani Beata
Stępniewska – inspektor ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego i Pani Marzena
Sujkowska – starszy pracownik socjalny.
Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią Bożenę Kaźmierczuk – kierownika
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wiskitkach do podjęcia następujących działań:
1. Podjąć działania zmierzające do uzyskania stanu zatrudnienia dotyczącego kontrolowanego
zadania w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Wiskitkach zgodnego z ustaleniami
zawartymi w Statucie i Regulaminie Organizacyjnym Ośrodka.
2. Uzupełnić wnioski, na podstawie których wydano decyzje przyznające prawo do świadczeń
pielęgnacyjnych o podpis osoby ubiegającej się pod pouczeniem wniosku (decyzje
nr GOPS.4702.844.2013, GOPS.4702.929.2013) oraz pod pouczeniem dotyczącym zmian
mających
wpływ
na
prawo
do
świadczeń
pielęgnacyjnych
(decyzje
nr
GOPS.4702.426.2014, GOPS.4702.844.2013) oraz każdorazowo rzetelnie prowadzić
dokumentację wnioskodawców.
3. W przypadku wygaszenia z mocy prawa decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne
nie orzekać o odmowie przyznania świadczeń w sprawach poprzednio rozstrzygniętych
decyzją administracyjną.
4. Wycofać z obrotu prawnego decyzje nr GOPS.4702.1690.2014 i nr GOPS.4702.1691.2014,
którymi organ ustalił uprawnienia do przyznania składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne.
5. Wskazywać
w
podstawie
prawnej
decyzji
przyznającej
prawo do świadczenia
pielęgnacyjnego precyzyjnie przepisy prawa, mające zastosowanie w przedmiotowej
sprawie, które odnoszą się bezpośrednio do sytuacji osoby uprawnionej i przyznanej formy
świadczenia zgodnie z przepisem art. 107§ 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.
6
Jednocześnie informuję, że na podstawie art. 48 ustawy o kontroli w administracji rządowej
od wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze oraz zobowiązuję Panią
do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego,
pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń i wniosków pokontrolnych.
Z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO
Wiesława Kacperek – Biegańska
Dyrektor
Wydziału Polityki Społecznej
Do wiadomości:
Pan Grzegorz Franciszek Miastowski
Wójt Gminy Wiskitki
7