Zawartość zespołu akt Oddziału I Sztabu Ministerstwa Spraw
Transkrypt
Zawartość zespołu akt Oddziału I Sztabu Ministerstwa Spraw
Stanisław Grobelny ZAWARTOSĆ ZESPOŁU AKT ODDZIAŁU I SZTABU MINSTERSTWA SPRAW WOJSKOWYCH Z LAT 1918—1921 Zarys organizacyjny Zgodnie z organizacją Ministerstwa Spraw Wojskowych dnia 10 grudnia 1918 roku utworzony został Departament I Mobilizacyjno-Organizacyjny1, którego kompetencje przejął następnie Oddział I Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Początkowo w skład powołanego Departamentu I Mobilizacyjno-Organizacyjnego wchodziły następujące sekcje: poborowa, remontowa, weterynarii oraz kancelaria2. Departament I Mobilizacyjno-Organizacyjny przechodził dość często przeobrażenia organizacyjne, które wynikały głównie z potrzeby chwili. I tak dnia 1 czerwca 1919 roku przy Dep. I Mob.-Org. ustanowiona została Sekcja Regulaminów i Wyszkolenia3, w skład której wszedł Wydział Regulaminowy, istniejący wcześniej przy Sekcji Historyczno-Naukowej Dep. V Szkolnictwa Wojskowego. W dniu 23 czerwca 1919 roku Dep. I Mob.-Org. powiększył swój skład o nowopowstałą Sekcję Religijno-Wyznaniową. W związku z dalszą reorganizacją, dnia 6 sierpnia 1919 roku utworzona została w Dep. I Mob. Org. Sekcja Zjednoczenia Wojsk Polskich z Armią Krajową4. Następnie 27 września tegoż roku powzięto decyzję o utworzeniu przy 1 Dz. Rozk. Wojsk. MSWojsk. nr 11, poz. 275 z dnia 10.12.1918 roku. Dz. Rozk. Wojsk. MSWojsk. nr 70, poz. 2272 z dnia 26.06.1919 roku. 3 Dz. Rozk. Wojsk. MSWojsk. nr 71, poz. 2313 z dnia 23.06.1919 roku. 4 Dz. Rozk. Wojsk. MSWojsk. nr 83. poz. 2939 z dnia 6.08.1919 roku. 2 Sekcji Poboru i Uzupełnień — Wydziału Likwidacyjnego byłej armii gen. Hallera, którego zadaniem było załatwianie — w okresie przejściowym — wszelkich spraw personalnych jej podoficerów i żołnierzy5. 1 marca 1920 roku Dep. I Mob. Org. przeszedł następną reorganizację, w wyniku której utworzony został Oddział I Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. W jego skład weszły następujące Sekcje: organizacyjna, mobilizacyjna, poboru i uzupełnień oraz komisja traktatowa6. Natomiast Sekcja Regulaminów i Wyszkolenia byłego Dep. I Mob. Org. weszła — jako Sekcja I — w skład Oddziału III NaukowoSzkolnego Sztabu MSWojsk., zaś Sekcja Religijno-Wyznaniowa utworzyła samodzielną Sekcję Wyznań Obcych7. Z dniem 15 kwietnia 1920 roku utworzony został przy Oddziała I Sztabu MSWojsk. Komitet Techniczny dla spraw dyslokacji, do którego obowiązków należało przeprowadzenie jednolitego planu w pracach budownictwa wojskowego8. 26 czerwca 1920 roku w Sekcji Mob. Oddziału I Sztabu MSWojsk. powstał Wydział Dyslokacyjny9. Dnia 23 lipca 1920 roku utworzony został w Sekcji Poboru i Uzupełnień Oddziału I Sztabu MSWojsk. Wydział Odwoławczy, którego zadaniem było: opracowanie przepisów i instrukcji ustalających sposób podawania skarg na decyzje władz poborowych oraz rozstrzyganie w ostatecznej instancji skarg apelacyjnych10. Dnia 2 stycznia 1921 roku w Oddziale I Sztabu MSWojsk. powstała Sekcja Jeńców, w skład której weszły: dawna Sekcja Jeńców Ekspozytury Oddziału IV Sztabu MSWojsk., Wydział Jeńców oraz Centralne Biuro Rejestracji Jeńców Sekcji Mobilizacyjnej Oddziału I Sztabu MSWojsk.11. W wyniku reorganizacji Ministerstwa Spraw Wojskowych, w dniu 22 sierpnia 1921 roku Sekcje Organizacyjną i Mobilizacyjną Oddziału I Sztabu MSWojsk. wcielono do Oddziału I Sztabu Generalnego, a Sekcję Poboru i Uzupełnień włączono w skład Departamentu X Spraw Poboru MSWojsk.12. 5 Dz. Rozk. MSWojsk. nr 12 T, poz.133 z dnia 25.10.1919 roku. Rozkaz Dep. I Mob. Org. nr 1792/Org. CAW, Gab. Min., t. 968. 7 Tamże. 8 Dz. Rozk. MSWojsk. nr 14, poz.340 z dnia 14.05.1920 roku. 9 Dod. Tjn. do Rozk. Dz. nr 146, poz.11 z dnia 26.06.1920 roku. 10 Dod. Tjn. do Rozk. Dz. nr 167, poz. 3 z dnia 23.07.1920 roku. 11 Rozk. Dzienny Oddz. I Sztabu MSWojsk. nr 11, poz. 2 z dnia 18.01.1981 roku. 12 Rozkaz Oddz. I Sztabu Gen. nr 4900 z dnia 22.08.1921 roku (pokojowa organizacja MSWojsk.) CAW, Gab. Min., t. 966. 6 Charakterystyka zawartości aktowej Materiały archiwalne omawianego zespołu pochodzą z lat 1918—1921 i stanowią zespół prosty zamknięty, zawierający 280 jednostek archiwalnych (około 8,5 mb). Akta prowadzone były w strukturze według systemu kancelarii austriackiej. Stan fizyczny akt jest dobry. Natomiast stopień zachowania ilości wytworu kancelaryjnego jest trudny do określenia, z uwagi na brak pomocy kancelaryjnych. Z zespołu wybrakowano dokumentację archiwalną o charakterze manipulacyjny oraz trzecie i dalsze egzemplarze materiałów powielanych, występujących w większej ilości. W czasie opracowywania zespołu aktom nadano układ według struktury organizacyjnej. Ilość zachowanych akt przedstawia się następująco: Sekcja Organizacyjna 90 j.a. Sekcja Mobilizacyjna 28 j.a. Sekcja Poboru i Uzupełnień 138 j.a. Sekcja Regulaminów i Wyszkolenia 16 j.a. Sekcja Religijno-Wyznaniowa 2 j.a. Sekcja Zjednoczenia WP 1 j.a. Sekcja Jeńców 1 j.a. Kancelaria 4 j.a. * Archiwalia należące do Sekcji O r g a n i z a c y j n e j dotyczą następujących zagadnień: dziedziny organizacji władz wojskowych i cywilnych, organizacji broni i służb oraz personalnych. Z ciekawych akt mówiących o organizacji wojska oraz sytuacji politycznej wymienić należy: Ordre de Bataille Wojska Polskiego (t. 2); Ordre de Bataille i rozkazy dzienne Departamentu I Mob. Org. (t. 1, 3 i 4); Ordre de Bataille i szkice dyslokacyjne jednostek w DOGen. Kraków, Lublin, Kielce i Poznań (t. 5, 6, 7); tymczasowy plan dyslokacji (t. 8), a także zestawienia oddziałów i dowództw powstałych z armii gen. Hallera przy jej zjednoczeniu z armią Krajową (t. 23, 24). Do interesujących akt należą również komunikaty operacyjne Naczelnego Dowództwa WP z okresu od 17.05. — 31.12.1919 roku (t. 9) oraz meldunki sytuacyjne i polityczne ilustrujące sytuację wewnętrzną w kraju (t. 11, 14—19). Następną grupę akt Sekcji Organizacyjnej stanowiących o organizacji centralnych władz wojskowych i cywilnych wraz z uwzględnieniem ich kompetencji reprezentują: statut organizacyjny MSWojsk. (t. 29), dekret Naczelnika Państwa w sprawie nominacji i awansów oficerów i żołnierzy francuskich służących w Armii Polskiej (t. 35), instrukcje dla misji gospodarczo-handlowej RP w Wiedniu (t. 38), umowę z rządem francuskim w sprawie Misji Wojskowej Francuskiej w Polsce (t. 81), zarządzenie w sprawie utworzenia Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej przy MSWojsk. (t. 57), projekty organizacji, etaty dowództw okręgów generalnych (t. 35). Z akt informujących o organizacji broni wymienić należy: rozkazy, zarządzenia i schematy organizacyjne artylerii, kawalerii, wojsk lotniczych, piechoty, saperów, wojsk taborowych i łączności na czas wojny i pokoju (t. 31, 37, 75, 85, 86), etaty, Ordre de Bataille, raporty, plany, szkice i komunikaty dyslokacyjne, zarządzenia mobilizacyjne związane z tworzeniem nowych i uzupełnianiem już istniejących jednostek. Ponadto na uwagę zasługują sprawy: utworzenia i organizacji Oddziałów Obrony Warszawy (t. 70), ogólne zasady zaopatrzenia armii w polu w amunicję, sprzęt artylerii (t. 50), meldunki sytuacyjne informujące o zmianach w dyslokacji, Ordre de Bataille i sytuacji politycznej w armii (t. 39, 52) oraz plany operacyjne i komunikaty z frontu wschodniego (t. 72). Spora część dokumentacji archiwalnej Sekcji Organizacyjnej dotyczy spraw terenów i ochrany granic Polski. Znajdujemy tu: zestawienia zarządzeń dotyczących terenów byłego zaboru pruskiego, które zostały przyznane traktatem wersalskim Polsce (t. 39), raport eksperta wojskowego z pobytu w Genewie w sprawie przyznania Polsce mandatu obrony terenu Wolnego Miasta Gdańska (t. 80). W grupie tej znajduje się zarządzenie w sprawie organizacji kordonu sanitarnego dla kontroli ruchu imigracyjnego ludności z zajmowanych przez WP obszarów na wschodzie (t. 43) oraz zarządzenie w sprawie ewakuacji ludności cywilnej z terenów działań wojennych (t. 61, 63). Ponadto na uwagę badacza zasługują: pismo w sprawie organizacji ochrony granic Państwa przez pułki strzelców granicznych i baony wartownicze (t. 43), wnioski zatwierdzone przez naczelne władze w formie projektu organizacji obrony linii demarkacyjnej polsko-litewskiej (t. 55). Są też akta dotyczące organizacji Celnej Straży Granicznej i Straży Obywatelskiej na granicy województwa poznańskiego i Niemiec oraz zarządzenia w sprawie obrony wschodnich garnizonów DOGen. Lublin i zabezpieczenia przyczółków mostowych oraz budowy linii obronnej na Bugu (t. 59). Z innych materiałów wartość poznawczą mają: zarządzenia mówiące o akcji ewakuacyjnej, sprawy wykorzystania kolei podczas wojny (protokół z konferencji w sprawie rozporządzeń wykonawczych do ustawy o kolejach w czasie wojny), komunikaty i raporty kolejowe (t. 72—73), akta w sprawie budowy linii kolejowej Kartuzy-Wejherowo — dla osiągnięcia strategicznego połączenia wzdłuż granicy zachodniej do Pucka (t. 55), zarządzenie o ustanowieniu 7 pełnomocników NDWP na terenie ważniejszych węzłów kolejowych w celu usprawnienia ruchu transportowego i ewakuacyjnego (t. 61). Zachował się również meldunek informujący o strajkach i demonstracjach robotników-kolejarzy w Poznaniu (t. 52). Problematykę organizacyjną naświetlają takie materiały, jak: etaty żandarmerii wojskowej (t. 70), notatki o strukturze służby budownictwa wojskowego i uzbrojenia, zarządzenia ustalające zakres kompetencji poszczególnych służb — gospodarczej, sanitarnej i budownictwa kwaterunkowego (t. 80, 81). Wśród archiwaliów informujących o sprawach personalnych na uwagę zasługują: imienny wykaz personelu Oddziału I Sztabu MSWojsk., rozkaz w sprawie przynależności do pułków jazdy (ogólna ewidencja oficerów), projekt ustawy o podoficerach zawodowych i majstrach wojskowych, zasady organizacji personalnej szeregowych oraz ustawy — o zaopatrzeniu wojskowych i ich rodzin oraz zaopatrzeniu inwalidów wojskowych (t. 43, 47). W aktach tej grupy znajdują się też sprawy związane z działalnością Misji Amerykańskiej Czerwonego Krzyża i Wojskowej Rady Sanitarnej (t. 34, 38). Dokumentacja archiwalna Sekcji M o b i l i z a c y j n e j zgrupowana jest w 28 j.a. wśród znajdujących się tam materiałów na uwagę zasługują: projekty organizacji dowództw piechoty, artylerii i jazdy, rozkazy i rozporządzenia związane z organizacją oraz reorganizacją i formowaniem nowych jednostek. Ponadto występują zestawienia i wykazy stanu liczebnego podoficerów w jednostkach okręgów generalnych (stan faktyczny i braki). Są tam również programy uzupełnienia armii do dnia 1 maja 1920 roku (t. 93, 113) oraz archiwalia dotyczące likwidacji korpusu gen. Bredowa i oddziałów strzelców granicznych (t. 102, 105). Do ważniejszych materiałów Sekcji Mobilizacyjnej zaliczyć można: raporty stanu, Ordre de Bataille oddziałów, etaty, meldunki sytuacyjne z różnych rejonów kraju, komunikaty o ruchach wojsk, koncentracji i gotowości bojowej oraz komunikaty i plany dyslokacji pokojowej. Z innych źródeł wymienić należy zarządzenie określające zasady przyjmowania do wojska i ich przydzielania do oddziałów (t. 104), sprawozdanie z przebiegu ewakuacji b. armii gen. Bredowa oraz instrukcję ewakuacji mężczyzn w wieku poborowym z obszarów na wschód od linii rzeki Wkry—Wisły—Sanu (t. 105, 108). Z problematyką tą łączą się również materiały dotyczące ogólnego zarysu czynności związanych z ewakuacją i demobilizacją (t. 113). Wiele materiałów zawiera wiadomości w sprawach jeńców wojennych, internowanych i obozach jenieckich. Z grupy tej można wymienić zarządzenia — ustalające porządek ewakuacji jeńców i internowanych z frontu do kraju (t. 105) oraz zasady transportowania, rejestrowania i wysyłania do obozów jeńców, uchodźców wojennych, internowanych i reemigrantów (wraz ze schematem transportowania — t. 92). Na uwagę zasługuje też instrukcja dla obozów jenieckich, stacji rozdzielczych jeńców i internowanych oraz oddziałów robotniczych jeńców (t. 94). Do ciekawszych należy także raport komisji kontroli warunków zakwaterowania jeńców w obozach na teranie DOGen. Kraków (t. 115), a także sprawozdanie z inspekcji 20 DP i baonów zapasowych (t. 111), wyniki kontroli gospodarczej przeprowadzonej w zakładach wojskowych, spisy oficerów artylerii pełniących służbę w poszczególnych dowództwach i instytucjach wojskowych, imienne listy oficerów przydzielonych do oddziałów przybocznych na froncie oraz sprawy związane z działalnością Wojskowego Biura Pośrednictwa Pracy. Oprócz tych źródeł wymienić należy materiały przedstawiające rozmiary ofiar w wojsku spowodowane chorobami zakaźnymi, a zwłaszcza tyfusem plamistym (t. 113). Najliczniejszą grupę w tym zespole stanowią akta Sekcji P o b o r u i U z u p e ł n i e ń. Na szczególną uwagę zasługują tu takie archiwalia, jak: rozkazy dzienne (t. 119—233), ustawy, rozkazy i zarządzenia w sprawie powszechnego obowiązku wojskowego (t. 124), materiały dotyczące przebiega poboru (meldunki, sprawozdania, protokoły — t. 125—135), zestawienia wyników poboru kawalerzystów (t. 157) oraz wykazy popisowych rocznika 1885 i zapotrzebowania na akademików (t. 168). Spora ilość dokumentacji archiwalnej dotyczy organizacji i zakresu działalności powiatowych komend uzupełnień — PKU. Do interesujących należą akta o charakterze normatywnym, a w tym zarządzenia w sprawach organizacji, reorganizacji i dyslokacji PKU (t. 138). Natomiast do grupy przekazów przedstawiających zakres działania PKU należą: sprawozdania, obsady personalne, sprawy służby wojskowej urzędników wojskowych (t. 139—147) oraz materiały dotyczące spraw finansowo-budżetowych PKU (t. 148). Odrębną grupę przedstawiają materiały: zarządzania i przepisy w sprawach stawiennictwa wojskowego inwalidów wojennych oraz przepisy i korespondencja w sprawie przyjmowania do służby wojskowej jeńców wojennych (t. 154). Zachowały się również zarządzenia w sprawie uzupełnień wojsk kolejowych oraz, wykazy funkcjonariuszy straży kolejowej (t. 155). Z innych archiwaliów wymienić należy zarządzenia oraz korespondencję w sprawie rejestracji, poboru lekarzy i personelu medycznego (t. 156). Spora ilość zarządzeń dotyczy regulacji spraw przydziału żołnierzy do określonych formacji wojskowych oraz reklamacji i ulg w powszechnym obowiązku służby wojskowej (t. 186). Do ciekawszych przekazów należą również: zarządzenia i rozkazy w sprawie służby wojskowej oficerów, chorążych i podoficerów oraz zarządzenia dotyczące szkół i kursów wojskowych, a także wyższych zakładów naukowych uprawnionych do odroczeń i innych ulg w służbie wojskowej (t. 250— 251). Za interesujące materiały uznać należy także akta dotyczące usuwania demoralizujących elementów z wojska oraz sprawy postępowania rewizyjnego w oddziałach zapasowych (t. 188). Wartość poznawczą stanowią również raporty stanu kadry rzemieślniczej i robotniczej DOGen. oraz sprawy warunków pracy i płacy robotników cywilnych zatrudnionych w zakładach wojskowych lub pracujących na rzecz wojska (t. 182—183). W grupie akt Sekcji R e g u l a m i n ó w i W y s z k o l e n i a zachowały się materiały dotyczące organizacji szkolenia oraz programy nauczania i instrukcje. Wśród nich wymienić można: programy nauczania w szkołach podoficerskich istniejących przy baonach zapasowych piechoty, rozkaz o utworzeniu podoficerskiego obozu szkolnego w Dęblinie oraz instrukcję dla placów ćwiczeń koszarowych i garnizonowych (t. 257—272). W zachowanych aktach Sekcji R e l i g i j n o - Wyz n a n i o w e j znajdują się materiały dotyczące organizacji i etaty Kurii Biskupiej oraz Wydziału Wyznań Niekatolickich, a także statystyka wyznań niekatolickich za rok 1920 (t. 273—274). Z wytworu kancelaryjnego Sekcji Z j e d n o c z e n i a WP zachowała się tylko jedna jednostka archiwalna. W niej znajdują się materiały stanowiące o zasadach przeprowadzenia zjednoczenia armii wielkopolskiej z armią krajową (t. 275). Wśród archiwaliów Sekcji J e ń c ó w na uwagę zasługują — zarządzenia organizacyjne, a także materiały mówiące o tworzeniu i likwidacji punktów wysyłkowych oraz punktów koncentracji jeńców, komunikaty i meldunki informujące o sytuacji w obozach jenieckich oraz sprawozdania z przeprowadzonych tam inspekcji sanitarnych (t. 276). Jednostki archiwalne organizacyjnych, Kancelarii porządkowych i zawierają akta dotyczące spraw personalnych. Należy wymienić m.in.: sprawozdania z działalności Oddziała I Sztabu, korespondencję w sprawie miejsca pobytu instytucji i szkól wojskowych, materiały z inspekcji w powiatowych komendach uzupełnień, wykazy imienne pracowników wojskowych i cywilnych przydzielonych do Dep. I Mob. Org., rozkazy, zarządzenia, wnioski nominacyjne, wykazy imienne oficerów i urzędników cywilnych zatrudnionych w Oddziale I, program i regulamin I zjazdu inspektorów wychowania fizycznego oraz wykazy oficerów i szeregowych Oddziału I Sztabu MSWojsk. (t. 277—280). * W niniejszym artykule omówiono w formie ogólnej materiały znajdujące się w zespole Oddziału I Sztabu MSWojsk. z lat 1918—1921. W celu ułatwiania dla korzystających z akt wymienionego zespołu zamieszcza się poniżej przegląd zawartości inwentarza opracowany w oparciu o strukturę organizacyjną twórcy zespołu13. Przegląd zawartości inwentarza Pozycja I Sekcja Organizacyjna . . . . . . . 1—90 — rozkazy dziennie departamentu . . . . . 1 — organizacja WP . . . . . . . . 2—7 — dyslokacja WP . . . . . . . . 5—8 — komunikaty operacyjne NDWP . . . . . 9 . . . 10—22 . . . 23—24 — organizacja, podział czynności i przepisy służbowe MSWojsk. . 25—29 — meldunki sytuacyjne — zmiany w dyslokacji i O. de B., sytuacja polityczna . . . . — sprawy likwidacji armii gen. Hallera i Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych b. Zaboru Pruskiego — rozkazy, zarządzenia i korespondencja w sprawach organizacji i reorganizacji wojsk poszczególnych broni i służb (w kolejności chronologicznej): 1919, 1920, 1921 rok II Sekcja Mobilizacyjna . . . . . — rozkazy NDWP w sprawach jeńców i internowanych . . 30—90 . . 91—118 . . 91 . 92—118 — rozkazy, zarządzania i korespondencja w sprawach formowania, organizacji i reorganizacji wojsk poszczególnych broni i służb (w kolejności chronologicznej): 1919 i 1920 rok 13 . . Przy opracowaniu artykułu wykorzystano częściowo wstęp do inwentarza zespołu Oddziału I Sztabu MSWojsk. sporządzony przez M. Pionnier. III Sekcja Poboru i Uzupełnień — rozkazy dzienne . . . . . . . 119—256 . . . . . . 119—123 . . 124 . 125—135 — zarządzenia organizacyjne i porządkowe sekcji w sprawie powszechnego obowiązku służby wojskowej — ustawy, zarządzenia i plany dotyczące zaciągu, werbunku (także ochotniczego) oraz sprawozdania z przeglądu popisowych i wcielenia poborowych do jednostek wojskowych . . — zarządzenia w sprawie dezercji — postępowanie w wypadku dezercji, wykazy dezerterów (uchylających się od służby wojskowej) . 136—137 — zarządzenia i korespondencja w sprawach organizacji, reorganizacji i dyslokacji PKU — sprawozdania z działalności PKU . . . . . 138 . . . . . 139—142 . . . . 143—147 . . . 148 . . . 149 . . 150—153 . . 154 . 155 . 156 . 157 . 158—165 — obsada personalna PKU i służba wojskowa urzędników wojskowych . . — sprawy finansowo-budżetowe PKU, odroczenia służby, wykazy akademików . . . . — sprawy wyjazdów zagranicznych poborowych — wykazy liczbowe oficerów i szeregowych kancelarii i artylerii będących w służbie czynnej oraz zdemobilizowanych przez poszczególne PKU . . . . . — sprawy stawiennictwa wojskowego inwalidów wojennych — zarządzenia, przepisy, korespondencja; wymiana i przyjęcie do służby wojskowej jeńców . — sprawy uzupełnień wojsk kolejowych — zarządzania, korespondencja, wykazy funkcjonariuszy straży kolejowej; sprawozdania sytuacyjne starostw o przebiegu poboru . — zarządzenia i korespondencja w sprawie rejestracji i poboru lekarzy i personelu medycznego; wzory meldunków PKU . — zestawiania wyników poboru kawalerzystów . . — wykazy imienne poborowych i ochotników reklamowanych przez instytucje państwowe i prywatne . . . — wykazy imienne poborowych pracowników kolei reklamowanych przez PKP . . . . . . 166—167 . . . . . 168 . . . . 169—170 małoletnich i poborowych reklamowanych. . . . . 171—172 urlopowanych i zdemoralizowanych — dane statystyczne . . 173—178 . 179—181 . 182—183 — wykazy popisowych rocznika 1885; zapotrzebowania na akademików — protokoły posiedzeń Stałej Komisji Przeglądowej komend uzupełnień . . . — sprawy zwolnienia z wojska ochotników — wykazy poborowych i ochotników bezterminowo — sprawozdania z przeglądu poborowych; sumaryczne ujęcie wyników sekcji poszczególnych roczników i ochotników . — raporty stanu kadry rzemieślniczej i robotniczej DOGen.; uregulowanie warunków pracy i płacy robotników cywilnych zatrudnionych w zakładach wojskowych . . . — zarządzenia w sprawie urlopowania studentów i odroczeń służby wojskowej poborowym robotnikom zakładów wojskowych lub pracującym na rzecz wojska . . . . . 184—185 . . 186 . . 187 . 188 . 189—249 — rozkazy i zarządzenia regulujące sprawy przydziału żołnierzy do określonych formacji wojskowych, rejestracji, reklamacji i ulg w powszechnym obowiązku służby wojskowej — sprawozdania z działalności sekcji; raporty zawierające wyniki przeglądu poszczególnych roczników, wyciągi z dzienników wydarzeń PKU . . . . — sprawy usuwania demoralizujących elementów z wojska oraz postępowania rewizyjnego w oddziałach zapasowych — wykazy statystyczne poborowych poszczególnych roczników w PKU . . . . . . — zarządzania i korespondencja dotycząca szkół i kursów wojskowych oraz wyższych zakładów naukowych uprawnionych do odroczeń i innych ulg w służbie wojskowej; ewidencja akademików . . . . . . . 250—251 . . . 252 . . . 253—255 . . . 256 . . . . 257—272 — sprawy komisji superrewizyjnych (lekarskich) — rozkazy, zarządzania i korespondencja dotycząca urlopowania akademików na czas studiów . — rozkazy, zarządzania i korespondencja w sprawie służby wojskowej, oficerów, chorążych i podoficerów IV Sekcja Regulaminów i Wyszkolenia . — sprawy organizacji szkolenia, programów, instrukcji i regulaminów . . . . . . 257—272 V Sekcja Religijno-Wyznaniowa . . . . . . 273—274 . . . 273 . . . 274 . . . . 275 . . . . . 275 . . . . . 276 — sprawy organizacyjne, komunikaty, meldunki i instrukcje . . 276 — organizacja i etaty Kurii Biskupiej oraz wydziału Wyznań Niekatolickich; sprawy wyznań obcych — statystyka wyznań niekatolickich za rok 1920 VI Sekcja Zjednoczenia WP . . — zasady przeprowadzenia zjednoczenia armii wielkopolskiej z armią krajową. VII Sekcja Jeńców . VIII Kancelaria . . . . . . . — sprawy organizacyjne, porządkowe i personalne . . . 277—280 . . . 277—279 . . . 280 — sprawy inspekcji; wykazy oficerów i szeregowych Oddziału I Sztabu MSWojsk. . . .