Eugeniusz Weron Biuletyn teologii laikatu (91)

Eugeniusz Weron Biuletyn teologii laikatu (91)

Eugeniusz Weron
Biuletyn teologii laikatu (91)
Collectanea Theologica 68/1, 149-162
1998
C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a
6 8 (1 9 9 8 ) n r 1
BIULETYN TEOLOGII LAIKATU (91)
Z A W A R T O Ś Ć : I . E k l e z j a l n a t o ż s a m o ś ć k a t o l i k ó w ś w i e c k i c h - 1. T o ż s a m o ś ć A k c j i
K a to lic k ie j K o ś c io ła -
2 . P o tr z e b a z a n u rz e n ia w te r a ź n ie js z o ś c i -
3 . O d p o w ie d z ia ln o ś ć w o b e c
4 . Z a k r e s c y w iln y : tw o r z y ć s p o łe c z e ń s tw o u p o r z ą d k o w a n e i s o lid a r n e . II.
W s p ó ł p r a c a ś w i e c k i c h z d u c h o w i e ń s t w e m w A k c j i K a t o l i c k i e j - 1. W ś w i e t l e s o b o r o w e g o
n a u c z a n ia - 2 . R o la a s y s te n ta k o ś c ie ln e g o - 3 . R o la i z a d a n ia ś w ie c k ic h .
I. EK LEZJALN A TO ŻSAM O ŚĆ K ATO LIK Ó W ŚW IECKICH
W AKCJI KATO LICK IEJ
J e d n y m z n a jb a rd z ie j p o z y ty w n y c h „ z n a k ó w c z a s u ” , z w ią z a n y c h z p rz e m ia n a m i p o
S o b o rz e W a ty k a ń s k im
II, j e s t d o w a r to ś c io w a n ie m ie js c a i ro li ś w ie c k ic h c h r z e ś c ija n
w w y p e ł n i a n i u a p o s t o l s k i e j m i s j i K o ś c io ła . W i ą ż e s ię t o z p o g ł ę b i o n ą r e f l e k s j ą n a t e m a t
s a m e g o K o ś c io ła j a k o lu d u B o ż e g o i z n o w y m s p o jr z e n ie m n a e w a n g e liz a c ję , a le ta k ż e
z p rz e k o n a n ie m , ż e b e z p e łn e g o u c z e s tn ic tw a ś w ie c k ic h K o ś c ió ł n ie b ę d z ie m ó g ł w y p e łn ić
s w o je g o p o s ła n n ic tw a w
ś w ie c ie . O z n a c z a to r ó w n ie ż p o n o w n e o d k ry c ie e k le z ja ln e j
t o ż s a m o ś c i c h r z e ś c i j a n ś w i e c k i c h : o n i n ie t y l k o s ą w K o ś c i e l e , a l e i s ą K o ś c i o ł e m .
N ie w ą tp liw y
w k ła d
S o b o ru
W a ty k a ń s k ie g o
II
w
u k s z ta łto w a n ie
s ię
now ego
s p o jrz e n ia n a a p o s to ls tw o lu d z i ś w ie c k ic h i n a p r a k ty c z n y ro z w ó j w ie lu p ła s z c z y z n te g o
a p o s to ls tw a m o ż e j e d n a k z r o d z ić p rz e k o n a n ie , ż e ta k ie a p o s to ls tw o j e s t w y łą c z n ie d z ie łe m
S o b o ru i ż e j e g o p o c z ą te k n a le ż y w ią z a ć z w p r o w a d z e n ie m n a u k i s o b o ro w e j w ż y c ie
K o ś c io ła . N ie w o ln o je d n a k z a p o m in a ć , ż e o g ó ln ie p o ję te a p o s to ls tw o ś w ie c k ic h r o z w ija ło
s ię n a d ł u g o p r z e d S o b o r e m i ż e z n a l a z ł o s w ó j w y r a z w w i e l u r ó ż n y c h i n i c j a t y w a c h ,
o r g a n i z a c j a c h i r u c h a c h , p r z y b i e r a j ą c r ó ż n e - n a j c z ę ś c i e j d o p e ł n i a j ą c e s ię - f o r m y .
1. Tożsam ość Akcji K atolickiej
P r z y jm u je s ię d z isia j d o ś ć p o w s z e c h n ie , ż e s z c z e g ó ln ą r o lę w b u d z e n iu i k s z ta ł­
t o w a n i u r ó ż n y c h f o r m a p o s t o l a t u lu d z i ś w i e c k i c h o d e g r a ł a A k c j a K a t o l i c k a , k t ó r a z r o d z i ł a
s ię n a p o c z ą t k u X X w i e k u , a n a z i e m i a c h p o l s k i c h r o z w i j a ł a s ię w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n ­
n y m . S t ą d w s t y c z n i u 1 9 9 3 r o k u J a n P a w e ł I I w p r z e m ó w i e n i u d o p o l s k i c h b is k u p ó w ,
k tó rz y u d a li s ię d o R z y m u
„ a d lim in a a p o s to lo r u m ” , w e z w a ł K o ś c ió ł w
P o ls c e d o
o d t w o r z e n i a s t r u k t u r A k c j i K a to l ic k i e j w ta k i s p o s ó b , a b y m o ż l i w e b y ł o p r z e j ę c i e w i ę k s z e j
o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a K o ś c i ó ł p r z e z lu d z i ś w i e c k i c h .
* R e d a k t o r e m b i u l e t y n u j e s t k s . E u g e n i u s z W e r o n S A C , O ł ta r z e w .
I t a k o to , n a n a s z y c h o c z a c h , r o d z i s ię n a n o w o A k c ja K a to l ic k a w P o l s c e , N i e u l e g a
w ą t p l i w o ś c i , ż e n i e j e s t m o ż l i w e p r o s te p r z e n i e s i e n i e z a r ó w n o o k r e ś l o n y c h s t r u k t u r , j a k
i d o ś w i a d c z e ń z o k r e s u m i ę d z y w o j e n n e g o d o a k t u a l n y c h f o r m i w y z w a ń , p r z e d j a k i m i s ta j e
A k c j a K a to l ic k a . A l e te ż n ie m o ż n a t w i e r d z i ć , ż e w s z y s t k o z a c z y n a s ię c a ł k o w i c i e o d n o w a
i n i e p o t r z e b a o d w o ł y w a ć s ię d o w s p o m n i a n y c h d o ś w i a d c z e ń z p r z e s z ł o ś c i. A k c j a K a t o l i c k a
w P o l s c e z o k r e s u m i ę d z y w o j e n n e g o n i e m o g ł a r o z w i n ą ć s ię w p e ł n i, a l b o w i e m w t e d y k ie d y
z a k o ń c z y ł s ię o k r e s p r z y g o t o w a w c z o - f o r m a c y j n y , p o z o s ta ło n i e w i e l e c z a s u n a w ł a ś c i w ą
d z i a ł a l n o ś ć . W y b u c h I I w o jn y ś w i a to w e j , a p o t e m n i e m o ż l i w o ś ć o d t w o r z e n i a s t r u k t u r A k c ji
K a to l ic k i e j p o w o j n i e z r a c j i o g r a n i c z e ń n a r z u c o n y c h p r z e z r e ż i m t o t a l i t a r n y s p r a w iły , ż e
f o r m a c j a d o a p o s t o l s t w a i s a m a d z i a ła l n o ś ć a p o s t o l s k a lu d z i ś w i e c k i c h n ie m o g ł y b y ć w p e ł n i
r o z w i n i ę t e . N ie m n ie j j e d n a k p e w n e p r o g r a m y f o r m a c y j n e i p e w ie n s p o s ó b p o d e j ś c i a d o
a p o s t o l s t w a ś w i e c k i c h z t a m te g o e t a p u A k c ji K a to l ic k i e j m o g ą s ta n o w ić d o b r y p u n k t w y j ś c i a
d o o d p o w i e d z i n a p y t a n i e o o d p o w i e d z i a l n o ś ć k a t o l i k ó w ś w i e c k i c h w A k c j i K a to l ic k i e j.
O d p o w i e d ź n a to p y t a n i e n i e j e s t ła tw a . N i e m n i e j m o ż n a w s k a z a ć n a p e w n ą i s t o t n ą
p e r s p e k t y w ę , w ś w i e t l e k tó r e j A k c j a K a t o l i c k a n a b i e r a s z c z e g ó ln e g o z n a c z e n i a . C h o d z i o to ,
ż e d z i ę k i A k c ji K a to l ic k i e j - p r z y n a j m n i e j w o d n i e s i e n i u d o z a ł o ż e ń - i s t n i e j e m o ż l i w o ś ć
h a r m o n i j n e g o p o ł ą c z e n i a z j e d n e j s tr o n y t r o s k i o e k l e z j a l n ą t o ż s a m o ś ć lu d z i ś w i e c k i c h ,
a z d r u g ie j -
s ta ra n ia o ic h s z e ro k ie s p o łe c z n e -
w ty m t a k ż e i s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n e
- z a a n g a ż o w a n i e . L e p ie j m o ż n a t o z r o z u m i e ć n a t l e d w u w s p ó ł c z e s n y c h n i e b e z p i e c z n y c h
t e n d e n c j i , k t ó r e o b j a w i a j ą s ię w p o s t a w a c h lu d z i ś w i e c k i c h . J e d n a z t y c h te n d e n c j i - z w i ą z a n a
z n a r a s t a ją c y m i z j a w i s k a m i s e k u la r y z m u - w y r a ż a s ię w ty m , ż e w i e l u c h r z e ś c i j a n a n g a ż u j ą c
s ię g ł ę b i e j i s z e r z e j w r ó ż n e d z i e d z i n y ż y c i a d o c z e s n e g o , j e d n o c z e ś n i e z a t r a c a s w ą t o ż s a m o ś ć
c h rz e ś c ija ń s k ą i p o c z u c ie s w o je j w ię z i z K o ś c io łe m . P ro w a d z i to o s ta te c z n ie d o ro z d z ie le n ia
s p r a w w ia r y o d d o c z e s n e g o z a a n g a ż o w a n i a i t a c y c h r z e ś c i j a n i e p r z e s t a j ą b y ć e w a n g e l i c z n ą
„ s o l ą z i e m i” i „ ś w i a t ł e m ś w i a ta ” . N i e tr z e b a n i k o g o p r z e k o n y w a ć , j a k n i e b e z p i e c z n a j e s t t a
t e n d e n c j a d l a m i s j i e w a n g e l iz a c y jn e j K o ś c i o ł a w
d z is ie js z y m
św ie c ie . R ó w n ie je d n a k
n i e b e z p i e c z n a j e s t te n d e n c j a p r z e c i w n a - p r ó b a w y ł ą c z e n i a s i ę w i e l u c h r z e ś c i j a n ś w i e c k i c h
z i c h o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a ś w i a t w s p ó ł c z e s n y . W p e w n y c h r u c h a c h i k r ę g a c h c h r z e ś c i j a n
ś w i e c k i c h is tn i e je te n d e n c j a d o s w o i s t e g o z a m y k a n i a s ię „ w e w n ą tr z K o ś c io ła ” , d o p o m i j a n i a
i s t o t n y c h w y m i a r ó w z a a n g a ż o w a n i a a p o s t o l s k i e g o n a r z e c z p e w n e j ,J d e r y k a l i z a c j i ” i o g r a n i ­
c z a n i a s ię d o f o r m a c j i w e w n ę t r z n e j , z a w ę ż o n e j d o w ą s k ie j g r u p y .
A k c ja K a to lic k a , z w r a c a ją c u w a g ę i n a f o r m a c ję w e w n ę trz n ą , i n a to ż s a m o ś ć
e k le z ja ln ą , a je d n o c z e ś n ie u k a z u ją c s z e r o k ie d z ie d z in y a p o s to ls k ie j d z ia ła ln o ś c i w ś w ie c ie ,
m a o g ro m n ą s z a n s ę b y ć je d n ą z n a jw a ż n ie js z y c h d ró g p rz e z w y c ię ż e n ia te g o ro z d z ie le n ia
w ia r y o d z a a n g a ż o w a n ia s ię w ś w ia t d o c z e s n y .
2. Potrzeba zanurzenia w teraźniejszości
D r o g a K o ś c i o ł a i c h r z e ś c i j a n i n a , n a w e t w m o m e n t a c h tr u d n y c h , n i e p r z e d s t a w i a s ię
n ig d y j a k o d r o g a s a m o tn o ś c i. Z a r ó w n o K o ś c ió ł, j a k i p o je d y n c z y c h rz e ś c ija n in z n a jd u je
o tu c h ę w s a m o ś w ia d o m o ś c i b y c ia p o w o ła n y m p rz e z d o b ro ć B o ż ą i p rz e z n a c z o n y m d o
d z ie ła , k tó re n ie j e s t d z ie łe m lu d z k im , g d y ż j e g o tw ó r c ą j e s t s a m B ó g .
A k c ja K a to lic k a , w ie r n a s w e m u m a n d a to w i i w d z ię c z n a z a o tr z y m a n e d a ry , g o to w a
j e s t p r z e b y ć d r o g ę , j a k a s i ę p r z e d n i ą o t w i e r a w ty m t r u d n y m c z a s i e z u w z g l ę d n i e n i e m
d o k o n u j ą c y c h s i ę z m i a n . J e s t ś w i a d o m a , ż e t a p r z e j ś c i o w a e p o k a d o m a g a s ię w i e r n e j
i c o d z ie n n e j, w s p a n ia ło m y ś ln e j i c ic h e j s łu ż b y , j a k r ó w n ie ż i d o d a tk o w e j a k ty w n o ś c i
n o w e g o ty p u - k r e a ty w n e g o i p la n o w e g o d z ia ła n ia .
P rz e d e w s z y s tk im s y tu a c ja K o ś c io ła w z y w a d o n o w e j e w a n g e liz a c ji, ja k o p o d ­
s ta w o w e g o z a d a n ia w ty m s c h y łk o w y m o k r e s ie k ilk u la t, ja k i e d z i e lą n a s je s z c z e o d
t r z e c i e g o t y s i ą c l e c i a . P o d w z g l ę d e m s o c j o r e l i g i j n y m n a s z e n o w o c z e s n e s p o ł e c z e ń s t w a n ie
ty le s ta ja s ię s p o łe c z n o ś c ia m i b e z re lig ii, ile ra c z e j c o r a z b a rd z ie j d o c h o d z ą d o p o z n a n ia
u g ru n to w u ją c e j s ię r e lig ii „ b e z p r a w d y ” ( r e lig ii s u b ie k ty w n ie re in te r p r e to w a n e j i p rz e ż y ­
w a n e j w o d e r w a n iu o d o b ie k ty w n y c h o d n ie s ie ń i n a u c z a n ia K o ś c io ła ) i „ b e z w ia r y ” (z e
s z c z e g ó l n y m d o c e n i a n i e m h o r y z o n t a l n e g o w y m i a r u r e l i g i i , n a k t ó r y s i ę s k ła d a ją : z a a n ­
g a ż o w a n ie n a r z e c z s p r a w ie d liw o ś c i i p o k o ju o r a z p rz e n ie s ie n ie n a d ru g i p la n w y m ia ru
tr a n s c e n d e n tn e g o ).
W k o n te k ś c ie c y w iln y m , g d z ie p o ja w ia ją s ię p r o b le m y o „ e p o k o w e j” d o n io s ło ś c i,
ś w ie c k i c h r z e ś c ija n in s ta je w o b e c p y ta ń o d w o łu ją c y c h s ię d o je g o s u m ie n ia . J e s t o n n ie ja k o
z m u sz o n y d o p o d e jm o w a n ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i, p o b u d z a n y d o u ja w n ie n ia sw e j k re a ty w ­
n o ś c i i z d o l n o ś c i d o w y k a z a n i a s ię w ł a s n y m i p r o p o z y c j a m i , p o s t a w ą d i a l o g u i g o t o w o ś c i ą
d o k o n f ro n ta c ji z lu d ź m i d z is ie js z e g o c z a s u . Z a p o c z ą tk o w a n a b o w ie m
z o s ta ła p e w n a
p r z e jś c io w a f a z a p r o w a d z ą c a d o c z e g o ś n o w e g o , c o d a je s ię c a łk o w ic ie r o z s z y fro w a ć
w u w a ż n y m d i a l o g u o r a z c o d a j e s ię w y t w o r z y ć d z i ę k i o d w a d z e i w y o b r a ź n i . O t o z a d a n i e
o g a rn ia ją c e d z ie d z in ę p o lity k i i a n g a ż u ją c e s p o łe c z n o ś ć c y w iln ą o r a z k a ż d ą o s o b ę , o d
k tó r e j w y m a g a n a j e s t m o r a l n a o d n o w a i z m i a n a m e n t a l n o ś c i . W y m a g a t o o d c h r z e ś c i j a ń ­
s k ic h w s p ó ln o t, a w s z c z e g ó ln o ś c i o d A k c ji K a to lic k ie j, b a rd z ie j p o g łę b io n e g o i s z e rs z e g o
o d d z ia ły w a n ia
w ychow aw czego,
k s z ta łtu ją c e g o
lu d z k ie
s u m ie n ia .
W
o b sz a rz e
ty c h
w y z w a ń i z o b o w ią z u ją c y c h p y ta ń , ja k ie s ta w ia d z ie ń d z is ie js z y , p r z y p a d a A k c ji K a to lic ­
k ie j k o n t y n u o w a ć i r o z w i j a ć w ł a ś c i w ą s o b i e s ł u ż b ę , w i e r n ą , s z l a c h e t n ą i m ą d r ą .
3. O dpowiedzialność wobec K ościoła
K o ś c ió ł o d n o w ić s ię m o ż e je d y n ie p r z e z g łę b o k ą in d y w id u a ln ą z m ia n ę m e n ta ln o ś c i,
w o li i u c z u ć , g d y ż ż a d n a s p o ł e c z n o ś ć n ie m o ż e z m i e n i ć s i ę , j e ś l i j e g o c z ł o n k o w i e p o z o s t a n ą
z a w s z e ta k im i s a m y m i. P ie rw s z y c h c h r z e ś c ija n n ie c e c h o w a ło n a s ta w ie n ie n a m a s o w y
s u k c e s , le c z d o g łę b n a p e n e tr a c ja ic h ó w c z e s n e j s p o łe c z n o ś c i. W s z y s tk o to b ę d z ie m o ż liw e
ta k ż e i d la n a s , je ś l i ta k j a k p ie r w s i c h r z e ś c ija n ie p o z w o lim y , b y c o r a z b a rd z ie j p r z e n ik a ł
n a s D u c h B o ż y i k s z t a ł t o w a ł o J e g o S ł o w o , g d y ż w i a r a n i e o p i e r a s ię n a m ą d r o ś c i lu d z k i e j ,
le c z n a m o c y B o ż e j. P o tr z e b a w ię c p r z y s w o ić s o b ie o w ą „ p r o s to tę i s p ra w n o ś ć ” , z ja k ą
K o ś c ió ł a p o s to ls k i - m a ła , n ic n ie z n a c z ą c a w s p ó ln o ta - p o tr a f ił s ta n ą ć b e z k o m p le k s ó w
n a p r z e c i w „ o l b r z y m a k u l t u r y ” t a m t e g o c z a s u , p o w i e r z a j ą c s ię m o c y i r a d o ś c i E w a n g e l i i .
W te j p e r s p e k t y w i e w i d z ę o g r o m n ą r o l ę A k c j i K a t o l i c k i e j , z m i e r z a j ą c e j d o tw o r z e n i a
g łę b o k ie j ś w ia d o m o ś c i o r a z is to tn y c h p o s ta w ta k u ś w ie c k ic h , ja k i d u c h o w n y c h . C z y je s t
j a k i e ś o g n i s k o , w o k ó ł k t ó r e g o w i n n i ś m y s ię z e b r a ć ?
W y d a j e s ię , ż e j e s t n i m
te m a t e w a n g e liz a c ji, k tó r y p o w r a c a d z iś n a ta r c z y w ie
w n a u c z a n iu K o ś c io ła . P o trz e b a je d n a k , b y te g o ro d z a ju m is y jn a ś w ia d o m o ś ć z o s ta ła
p o d d a n a re a ln e j k r y ty c e , a n a s z s p o s ó b b y c ia K o ś c io łe m d o k o n y w a ł s ię w p ra w d z ie .
P ie rw s z y m k ro k ie m , ja k i n a le ż y p o d ją ć , j e s t u ś w ia d o m ie n ie s o b ie r o z p o w s z e c h ­
n io n e g o ,
ra d y k a ln e g o
p ro cesu
s e k u la ry z a c ji.
R a d y k a ln y
in d y w id u a liz m ,
re la ty w iz m
m o r a ln y i n a k r ę c o n a s p ir a la k o n s u m p c ji d o tk n ę ły m e n ta ln o ś c i i p o s ta w w s z y s tk ic h lu d z i,
t a k ż e p r a k t y k u j ą c y c h c h r z e ś c i j a n , a n a d e w s z y s t k o t y c h d u c h o w o le t n i c h . N i e n a l e ż y w i ę c
z a p o m in a ć , ż e p e w n e s p ra w y w y m a g a ją d łu ż s z e g o c z a s u , in n e n a to m ia s t k ró ts z e g o .
E w a n g e liz a c ja to w a lk a to c z o n a w d łu g im c z a s ie , p o n ie w a ż je s t o n a tru d e m f o r m o w a n ia
s u m i e ń i n i e p o l e g a g ł ó w n i e n a u m i e j ę t n o ś c i s t o s o w a n i a w ł a ś c i w y c h s łó w w p r z e p o w i a d a ­
n i u d o w s p ó ł c z e s n y c h l u d z i. O z n a c z a p r z e d e w s z y s t k i m w y s i ł e k z m i a n y ż y c i a t a k , b y b y ć
w p e łn i ta k im i, ja k im i p o w in n iś m y b y ć j a k o c h r z e ś c ija n ie . J e s t to k w e s tia ja k o ś c i o r a z
in te n s y w n o ś c i ż y c ia w ia r ą w e w s p ó ln o ta c h c h r z e ś c ija ń s k ic h , a ta k ż e u m ie ję tn o ś c i łą c z e n ia
p r z e z w ie rn y c h ś w ie c k ic h w ia ry z c o d z ie n n y m d o ś w ia d c z e n ie m o r a z s z u k a n ia z w ią z k u
m i ę d z y w i a r ą a n o w o c z e s n y m s t y l e m ż y c ia .
P y ta n ie , ja k i e p o w in n iś m y s o b ie p o s ta w ić , b rz m i n a s tę p u ją c o : c o o z n a c z a o d ­
c z y ty w a n ie w ś w ie tle w ia ry r ó ż n o r o d n y c h s y tu a c ji, w k tó ry c h ż y je c z ło w ie k w s p ó łc z e s n y ?
J e s t to p y ta n ie , k tó r e n ie p o w in n o p o z o s ta ć b e z o d p o w ie d z i, le c z p o w in n o b y ć p o w a ż n ie
p o d ję te p rz e z c h rz e ś c ija n ś w ie c k ic h . T o im p rz e d e w s z y s tk im p o w ie rz o n e j e s t z a d a n ie
u d z ie le n ia k o n k re tn y c h o d p o w ie d z i n a to , c o o z n a c z a w ia r a i j a k n a le ż y j ą p r z e ż y w a ć
p o śró d ró żn o ro d n y ch
p rz y k ła d y ,
czy
te ż
s y tu a c ji ż y c ia c o d z ie n n e g o ; o d p o w ie d z i, k tó r e m o g ą s ta n o w ić
p r z y b liż o n e
o b razy
ż y c ia
d o s tę p n e
d la
w s z y s tk ic h .
K o n k re tn e
d o ś w ia d c z e n ie c h r z e ś c ija n ś w ie c k ic h p o w in n o u k a z y w a ć d z is ia j s ty l ż y c ia e w a n g e lic z n e g o
j a k o a lte rn a ty w ę w s to s u n k u d o p o w s z e c h n e j m e n ta ln o ś c i. O to k o n ie c z n a d r o g a e w a n ­
g e liz a c ji, u k a z y w a n a b a rd z ie j p r z y k ła d e m ż y c ia z g o d n e g o z r a d y k a liz m e m e w a n g e lic z ­
n y m , a n i ż e l i s ło w a m i .
W t a k ie j p e r s p e k t y w i e d o b i t n i e b r z m i ą s ł o w a a d h o r t a c j i J a n a P a w ł a I I
la ic i:
C h r is tifid e le s
„ w s z ę d z ie is tn ie je p iln a p o tr z e b a o d tw o r z e n ia c h rz e ś c ija ń s k ie j tk a n k i s p o łe c z n o ś c i
lu d z k ie j.
Jed n ak
w a ru n k ie m
te g o
je s t
o d tw o rz e n ie
c h rz e ś c ija ń s k ie j
tk a n k i
sam ych
w s p ó ln o t k o ś c ie ln y c h w ty c h k r a ja c h i n a ro d a c h ” . C h c ą c e w a n g e liz o w a ć ś w ia t, p o tr z e b a
c h r z e ś c ija n , k tó ry c h ż y c ie p r z e p o jo n e j e s t E w a n g e lią . J e ś li m a m y
ty lk o c h rz e ś c ija n
z a r e j e s t r o w a n y c h , n a w e t b a r d z o l i c z n y c h , t o k t ó ż p o d e j m i e s ię d z i e ł a e w a n g e l i z a c j i ?
C h o d z i n a j p i e r w o to , a b y p r z e j ś ć z c z ł o w i e k i e m ś w i e c k i m n i e ł a t w ą d r o g ę ż y c i a
w ia r y w K o ś c ie le , w tr a k c ie k tó re j o d z y s k a o n p e łn ą ś w ia d o m o ś ć b y c ia o c h rz c z o n y m .
W ła ś n ie w
o d n ie s ie n iu
do
w ym agań
ta k ie g o
w d ro ż e n ia , z m ie r z a ją c e g o
do
odnow y
w s p ó l n o t y k o ś c i e l n e j w d u c h u c h r z e ś c i j a ń s k i m , z a z n a c z a s ię s p e c y f i c z n y w k ł a d A k c j i
K a t o l i c k i e j w p ł a s z c z y ź n i e d i e c e z j a l n e j , c o j a s n o u k a z u j e n a s z e p a s t o r a l n e o d d a n i e s ię
w s ł u ż b i e K o ś c i o ł o w i lo k a l n e m u .
D z i a ł a l n o ś ć A k c j i K a t o l i c k i e j d z i s i a j - b io r ą c p o d u w a g ę r e a l i a , s t a n ś w i a d o m o ś c i
re lig ijn e j i m o ra ln e j w ie lu c h r z e ś c ija n - p o w in n a b y ć b a rd z ie j c z y te ln a w n a s tę p u ją c y c h
p ła s z c z y z n a c h :
a)
S y s te m a ty c z n a i p o g łę b io n a e w a n g e liz a c ja , i to p r z e d e w s z y s tk im „ b lis k ic h ” .
P r y m a t e w a n g e liz a c ji n a le ż y r o z u m ie ć w ty m s e n s ie , ż e e w a n g e liz a c ja d o k o n u je s ię je d y n ie
w te d y , g d y o c h r z c z e n i p r z e k a z u j ą E w a n g e l i ę , k t ó r ą u p r z e d n i o p r z y j ę l i i p r z e ż y l i w s w y m
sercu .
b ) B u d o w a n i e w s p ó l n o t y c h r z e ś c i j a ń s k i e j o b r a t e r s k i m o b l i c z u , w k tó r e j r z e c z y w i ś ­
c ie d o k o n u je s ię z m ia n a re la c ji m ię d z y o s o b o w y c h i g d z ie n a w ią z a n e s ą re la c je s p o łe c z n e
in s p iro w a n e E w a n g e lią ; g d z ie ż y je s ię s ty le m
ż y c ia e w a n g e lic z n e g o , a w ię c s ty le m
a lte rn a ty w n y m w o b e c r o z p o w s z e c h n io n e j m e n ta ln o ś c i.
c ) W s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś ć ś w ie c k ic h m a b y ć tw ó r c z a i p la n o w a , to z n a c z y , ż e
ś w i e c c y s ą n i e t y l e w s p ó ł p r a c o w n i k a m i k s i ę d z a - d u s z p a s t e r z a , il e s ą n a m o c y c h r z t u
w s p ó ł o d p o w i e d z i a l n y m i z n i m z a j e d n ą m i s j ę K o ś c io ła .
A k c j a K a t o l i c k a , z g o d n i e z e s w o i m c h a r y z m a t e m , p o w i n n a tr o s z c z y ć s ię o c z ł o n k ó w
w n ie j z r z e s z o n y c h
i p r z y c z y n i a ć s ię d o p r o m o w a n i a
w e w s p ó ln o ta c h
e k le z ja ln y c h
n a s tę p u ją c y c h w a rto ś c i:
P rz y n a le ż n o ś ć d o K o ś c io ła w in n a b y ć p r z e ż y w a n a w p e łn i ś w ia d o m o ś c i c h rz tu ,
z ra d o ś c ią , w d u c h u a u te n ty c z n e g o b ra te rs tw a , z in ic ja ty w ą i k re a ty w n o ś c ią , z m iło ś c ią d o
K o ś c io ła i w o b ie k ty w n y m o d n ie s ie n iu d o b is k u p a , w d u c h u u fn o ś c i i z tr o s k ą o c a ły z a k re s
d u s z p a s te rs tw a .
W i a r a m u s i b y ć p r z e ż y w a n a w o b r ę b i e t o c z ą c e j s i ę h i s t o r i i - w ta k i s p o s ó b , b y b y ć
c h rz e ś c ija n a m i ś w ie c k im i, z d o ln y m i d o n ie u s ta n n e g o tw o r z e n ia n a n o w o s y n te z y m ię d z y
w i a r ą a ż y c i e m w z m i e n i a j ą c y c h s ię s y t u a c j a c h e g z y s t e n c j a l n y c h i s p o ł e c z n y c h .
N a l e ż y n a s t ę p n i e p a m i ę t a ć , ż e e w a n g e l i z a c j a u r z e c z y w i s t n i a s i ę n i e t y l e s ł o w e m , il e
ra c z e j r a d y k a ln y m ż y c ie m e w a n g e lic z n y m .
A u te n ty c z n a
ś w ie c k o ś ć b ę d z ie
z a w s z e z m ie rz a ła
do
re s p e k to w a n ia
a u to n o m ii
d o c z e s n o ś c i, b ę d z ie p o p ie r a ła d o jrz a ło ś ć , o tw a rto ś ć n a d ia lo g i w y r a ż a ła s ię w u b o g a c a ją ­
c y m - w o l n y m z r z e s z a n i u s ię .
P a s t o r a l n y s ty l c h r z e ś c i j a ń s k i e j w s p ó l n o t y b ę d z i e n i e w ą t p l i w i e c h a r a k t e r y z o w a ł s ię
k o m u n ik a ty w n o ś c ią , w p ły w e m
w y c h o w a w c z y m , z g o d n o ś c ią c o d o ro z e z n a n ia p o d e j­
m o w a n e g o w m iło ś c i, p ro m ie n io w a n ie m n a in n y c h o r a z g o ś c in n o ś c ią .
4. Zakres cywilny: tworzyć społeczeństwo uporządkowane i solidarne
N ie u le g a w ą tp liw o ś c i, ż e p ie r w s z o r z ę d n y m c e le m , d o k tó r e g o tr z e b a z m ie rz a ć i d la
o s i ą g n i ę c i a k t ó r e g o n a l e ż y p r a c o w a ć w te j s k o m p l i k o w a n e j p r z e j ś c i o w e j s y t u a c j i s p o ł e c z ­
n e j, j e s t to , b y w y c h o w a ć d z i e c i i m ł o d z i e ż d o ż y c i a s p o ł e c z n e g o , u p o r z ą d k o w a n e g o
i s o l i d a r n e g o . I n n y m i s ł o w y , is t o t n y m z a d a n i e m , k t ó r e n a l e ż y p o d j ą ć , j e s t w n o s z e n i e
w k ła d u w te n w y s iłe k w s p ó ln ie b u d o w a n e g o p o r o z u m ie n ia , z m ie r z a ją c e g o d o p o n o w n e g o
o d k r y c ia w s p ó ln y c h c e ló w s p o łe c z e ń s tw a , c e ló w d z ie lo n y c h w s p ó ln ie , o r a z z n a jd o w a n ia
w ła ś c iw y c h p o w o d ó w b y c ia ra z e m .
W y d a rz e n ia o c h a ra k te rz e d e s tru k c y jn y m i g łę b o k ie p rz e m ia n y , d o k o n a n e w o s ta t­
n ic h l a t a c h , o r a z k o n t e k s t , w k t ó r y m ż y j e m y , m o g ą o b i e k t y w n i e b u d z i ć n i e p o k ó j i p o c z u c i e
d e z o r i e n t a c j i , p o m i e s z a n i a i w y c z e k u j ą c e j r e z y g n a c j i . S ą ł a t w o d o s t r z e g a l n e i w y d a j ą s ię
c h a r a k t e r y z o w a ć n ie t y l k o z w y k ł y c h o b y w a t e l i , l e c z t a k ż e z a a n g a ż o w a n y c h c h r z e ś c i j a n .
T z w . s p o łe c z e ń s tw o p o s tm o d e rn is ty c z n e p o d w z g lę d e m
s o c j o k u l t u r o w y m c e c h u j e s ię
p rz e w a g ą ra d y k a ln e g o in d y w id u a liz m u , z m ie rz a ją c e g o w ła ś n ie d o p o z b a w ie n ia c z ło w ie k a
ta k ic h d o ś w ia d c z e ń c e n tr a ln y c h , j a k p ra c a , m iło ś ć i m a łż e ń s tw o , u c z e s tn ic tw o w d e m o ­
k r a t y c z n e j w s p ó l n o c i e itd . I s t o t n i e , j e ś l i w d o b i e w s p ó ł c z e s n e j p o j m o w a n i e t y c h z j a w i s k
j e s t n a z n a c z o n e w z a j e m n ą ic h z a l e ż n o ś c i ą i s y n t e z ą i s t n i e j ą c ą m i ę d z y ż y c i e m p r y w a t n y m
a s f e r ą p u b lic z n ą , m ię d z y in d y w id u u m a z b io ro w o ś c ią , in d y w id u a liz m in te g r a ln y b u rz y
ta k ą in te g ra c ję p re f e r u ją c w y łą c z n ie k o r z y ś c i s fe ry in d y w id u a ln e j i p ry w a tn e j.
U g r u n t o w a n i e s ię k u l t u r y h i p e r i n d y w i d u a l i s t y c z n e j z m i e r z a z a t e m d o k s z t a ł t o w a n i a
w s p ó ł ż y c i a s p o ł e c z n e g o , o p a r t e g o n a k o n t a k c i e , tz n . n a p r z e b y w a n i u r a z e m p o j e d y n c z y c h
j e d n o s t e k , k t ó r e j e s t p o d y k t o w a n e ic h i n t e r e s a m i i o s o b i s t y m i k o r z y ś c i a m i . B r a k u j e
n a to m ia s t
is to tn e g o
p o c z u c ia
p rz y n a le ż n o ś c i
do
odnośnej
w s p ó ln o ty ,
d z ie le n ia
s ię
z a m ia ra m i i w s p ó ln y m i c e la m i o r a z in te r io r y z a c ji w s p ó ln ie p r z y jm o w a n y c h re g u ł. M o ż n a
s tw ie r d z ić , ż e tw o r z y s ię s z e r o k a „ k la s a lu d z i z a n ie p o k o jo n y c h ” , b a rd z ie j z a ję ty c h o b r o n ą
w ła s n y c h s t a n o w i s k i d o s t r z e g a j ą c y c h w o k ó ł s i e b i e n o w y c h n i e p r z y j a c i ó ł , n i ż z d o l n y c h
o d k r y ć w s p ó l n e w i ę z i , j a k i e i c h ł ą c z ą z i n n y m i c z ł o n k a m i w s p ó l n o t y n a r o d o w e j lu b
lo k a ln e j.
W y d a j e s i ę , ż e i s t n i e j ą d w i e l i n i e in t e r w e n c j i , n a k t ó r y c h A k c j a K a t o l i c k a m o ż e
w n ie ś ć c e n n y w k ła d , m a ją c n a u w a d z e p e rs p e k ty w ę b u d o w a n ia s o lid a rn o ś c i s p o łe c z n e j,
ro z u m ia n e j ja k o e le m e n t s p a ja ją c y k o g o ś , k to p rz y n a le ż y d o o k re ś lo n e j w s p ó ln o ty i w je j
d u c h u c z u j e s ię z w i ą z a n y z i n n y m i p r z e z w s p ó l n e p r z e z n a c z e n i e i d z i ę k i n ie j s t a j e s ię
c z u jn y m u c z e s tn ik ie m lo s u k a ż d e g o , k to o b o k n ie g o ż y je .
1) P r z e d e w s z y s t k i m r y s u j e s i ę t u t a j z a d a n i e p r z e t w a r z a n i a s f e r y k u l t u r y , p o d e j ­
m o w a n ia o tw a rte j re fle k s ji, w s k a z y w a n ia n o w y c h p r o p o z y c ji, a ta k ż e a n im a c ja k u ltu r o w a
n a p o z io m ie lo k a ln y m . J e ś li u p a d e k m o r a ln o ś c i k u ltu ry j e s t d z iś p ra w d z iw y m w ro g ie m ,
k tó r e g o n a le ż y p o k o n a ć , to n a le ż y w z m o c n ić w y s iłk i w ty m k ie ru n k u : ro z u m ie ć , p o m a g a ć
w r o z u m i e n i u , k o n t y n u o w a ć p r o c e s e d u k a c j i it p . N a p ł a s z c z y ź n i e k u l t u r o w e j , i t o n i e t y l k o
w z a k re s ie s p o łe c z n y m i p o lity c z n y m , n a le ż y p ró b o w a ć s to s o w a ć d w a m o ż liw e s p o s o b y
o b e c n o ś c i ś w ie c k ie g o c h r z e ś c ija n in a w ś w ie c ie : fo rm ę d ia lo g u , o p a rte g o n a n ie z w y c ię ż o ­
n e j w ie r z e w z a s o b y e ty c z n e c z ło w ie k a i fo r m ę m ę c z e ń s tw a , c z y li p o s ta w ę g o to w ą d o
w y trw a n ia a ż d o k o ń c a .
2 ) P o d ru g ie , c h o d z i o p o n o w n ą a n im a c ję s p o łe c z e ń s tw a . O z n a c z a to c ie r p liw y
w y s iłe k
o g a rn ia n ia
duchem
e ty c z n y m ,
b e z in te re s o w o ś c ią ,
s o lid a rn o ś c ią ,
p o c z u c ie m
o d p o w ie d z ia ln o ś c i w o b s z a ra c h ż y c ia c o d z ie n n e g o , p o c z y n a ją c o d ś r o d o w is k a ro d z in n e g o ,
s z k o ł y i p r a c y . P o t r z e b a w z w i ą z k u z t y m u c z y ć s ię p l a n o w a n i a , g d y ż s o l i d a r n o ś ć , k t ó r a
n ie g d y ś s p o n ta n ic z n ie ro d z iła s ię w r o d z in ie , w m ie js c a c h p ra c y i w s ą s ie d z tw ie , d z iś
p o w in n a b y ć b u d o w a n a , p o d s y c a n a i w z m a c n ia n a p rz e z u m y ś ln e s to s o w a n ie o d p o w ie d n ic h
ś ro d k ó w . O c z y w iś c ie , n ie n a le ż y le k c e w a ż y ć p r o s ty c h ś ro d k ó w i c o d z ie n n y c h g e s tó w ,
g d y ż p r z y w r ó c e n i e ł a d u s p o ł e c z n e g o d o k o n u j e s ię n a d r o d z e u z g o d n i e n i a t e g o , c o id e a l n e ,
z d e c y z ja m i p o d e jm o w a n y m i w c o d z ie n n o ś c i.
K a ż d y c z ło n e k lu d u B o ż e g o , k a ż d y o c h rz c z o n y ( n ie z a le ż n ie o d z a d a ń i h ie ra rc h ii)
m a ś w i a d c z y ć o s w o j e j w i e r z e w s a m y m w n ę t r z u p r z y n a l e ż n o ś c i d o l u d z k o ś c i . J e s t to
o b o w i ą z e k z a a n g a ż o w a n i a p o l i t y c z n e g o i s p o ł e c z n e g o , n a k a z u j ą c y k r y t y c z n i e o d n o s i ć s ię
do
te g o w s z y s tk ie g o
w
s p o łe c z e ń s tw ie , c o z a g ra ż a c z ło w ie k o w i i je g o
p rz y s z ło śc i,
a p o m a g a ć c z ł o n k o m o r g a n i z m u s p o ł e c z n e g o b u d o w a ć g o w s p o s ó b b a r d z i e j lu d z k i . T e n
o b o w i ą z e k o b e j m u j e w s z y s t k i c h c z ł o n k ó w lu d u B o ż e g o , c h o ć w r ó ż n y s p o s ó b , z a l e ż n i e o d
ic h
fu n k c ji
w
K o ś c ie le .
J e s t to
w ię c
o d r z u c e n ie
p o s ta w y
„ n e u tra ln o ś c i”
K o ś c io ła
w s to s u n k u d o ś w ia ta .
k s . P a w e ł G ó r a lc z y k S A C ,
II.
O łta r z e w
W S P Ó Ł P R A C A Ś W IE C K IC H Z D U C H O W IE Ń S T W E M
W A K C JI K A T O L IC K IE J
S o b ó r W a ty k a ń s k i II s to s u je d o A k c ji K a to lic k ie j o b ie g o w e w ta m ty m
o k re ś le n ie :
„ w s p ó łp ra c a
O k r e ś le n ie to
ś w ie c k ic h
w
a p o s to ls tw ie
u k a z u je w ła ś c iw y s to s u n e k ś w ie c k ic h
h ie ra rc h ic z n y m ”
(p o r.
c z a sie
DA
2 0 ).
d o h ie ra rc h ii o ra z h ie ra rc h ii d o
ś w ie c k ic h . C h o d z i tu o s to s u n e k „ b a rd z ie j b e z p o ś r e d n ie j w s p ó łp r a c y ” (p o r. K K 3 3 ; D M 15)
c h a ra k te r y z u ją c y A k c ję K a to lic k ą . T a k ż e b o w ie m i in n e z r z e s z e n ia w s p ó łp ra c u ją z h ie r a r ­
c h i ą , a l e c z y n i ą to „ m n i e j b e z p o ś r e d n i o ” . D l a t e g o n o w y „ S t a t u t A k c j i K a t o l i c k i e j w P o l s c e ”
o k re ś la d o k ła d n ie j A k c ję K a to lic k ą ja k o : „ s to w a r z y s z e n ie k a to lik ó w ś w ie c k ic h , k tó rz y
w z o rg a n iz o w a n e j fo rm ie b a rd z ie j b e z p o ś re d n io w s p ó łp ra c u ją z h ie ra rc h ią k o ś c ie ln ą
w re a liz a c ji o g ó ln e g o c e lu a p o s to ls k ie g o K o ś c io ła ” (W s tę p ).
W y n ik a z ty c h o k r e ś le ń , ż e s to s u n k u m ię d z y ty m i d w o m a s ta n a m i k o ś c ie ln y m i,
w y w o d z ą c y m i s ię z u s t a n o w i e n i a B o ż e g o , n ie m o ż n a p o j m o w a ć
ani w
k a te g o ria c h
m a rk s is to w s k ie j „ w a lk i k la s ” , a n i k o n k u re n c ji c z y r y w a liz a c ji, a n i te ż w k a te g o ria c h
k l e r y k a l i z a c j i l a i k a t u c z y l a i c y z a c j i d u c h o w n y c h . S ą t o t e r m i n y i p o j ę c i a o b c e , k t ó r e n ie
d a ją s ię p o g o d z ić , a n a w e t s to ją w ra ż ą c e j s p r z e c z n o ś c i z is to tn y m d la A k c ji K a to lic k ie j
o k re ś le n ie m : „ b a rd z ie j b e z p o ś re d n ia w s p ó łp r a c a ” . O c z y w iś c ie , w s p ó łp ra c a ta d o ty c z y
o g ó ln e g o c e lu
K o ś c i o ł a . D o k o n u j e s ię o n a w
K o ś c ie le ro z u m ia n y m ja k o w s p ó ln o ta
s z c z e g ó ln e g o ro d z a ju - ja k o „ k o m u n ia ” .
T e n s z c z e g ó ln y r o d z a j w z a j e m n e g o s to s u n k u ś w i e c k i c h d o d u c h o w ie ń s t w a z o s ta ł
d o k ła d n ie j p r z e d s t a w i o n y w s o b o r o w y m o p is ie is to t n y c h c e c h A k c ji K a to lic k ie j (p o r. D A 2 0 ) .
1.
W ś w ie tle s o b o r o w e g o n a u c z a n ia
W D e k r e c ie o a p o s to ls tw ie ś w ie c k ic h S o b ó r s tw ie r d z a n a jp ie rw , ż e b e z p o ś r e d n im
c e le m A k c ji K a to lic k ie j je s t :
n ia
lu d z i o r a z u r a b ia n ia
duchem
e w a n g e lic z n y m
„ a p o s t o ls k i c e l K o ś c io ła w z a k r e s ie e w a n g e liz a c ji i u ś w ię c a ­
n a m o d łę c h r z e ś c ija ń s k ą ic h s u m ie n ia , b y w
ró ż n e
s p o łe c z n o ś c i
i
ś r o d o w is k a "
te n s p o s ó b p r z e p o ić
(D A 2 0 -a ). -
T a k szero k o
z a k r e ś l o n y c e l A k c j i K a t o l i c k i e j s u g e r u j e r ó w n o c z e ś n i e o g r o m n e te r e n y w s p ó ł p r a c y
ś w i e c k i c h z d u c h o w i e ń s t w e m . W y n i k a s tą d , ż e n ie m a j a k i e g o ś p o l a d z i a ł a l n o ś c i k o ś c i e l n e j
z a re z e r w o w a n e g o w y łą c z n ie d la d u c h o w ie ń s tw a . S o b ó r w y ra ź n ie ż y c z y s o b ie i d o p u s z c z a
ś w i e c k i c h d o w s p ó ł p r a c y w d u s z p a s t e r s t w i e ; a w i ę c , i w g ł o s z e n i u s ło w a , i w u ś w i ę c a n i u ,
c z y l i w s p r a w o w a n i u p o s ł u g i s a k r a m e n t a l n e j i w f o r m a c j i s u m ie ń . O c z y w i ś c i e , n i e j e s t
z a m ie rz e n ie m
S o b o ru
z a c ie ra n ie
g ra n ic y
w
p o s łu g a c h
z a strz e ż o n y c h
p rz e z
p ra w o
k o ś c i e l n e d l a d u c h o w n y c h . A l e i w te j d z i e d z i n i e m o ż l i w a j e s t p o m o c i w s p ó ł p r a c a , k t ó r a
re s p e k tu je z a k re s k o m p e te n c ji p rz y s łu g u ją c e j d u c h o w n y m . Z
k o le i, ta k ż e d u c h o w n i
z o b o w i ą z a n i s ą d o r e s p e k t o w a n i a k o m p e t e n c j i l u d z i ś w i e c k i c h w d z i e d z i n i e w ł a s n e g o im
p r z y s łu g u ją c e g o a p o s to ls tw a w z a k re s ie s p ra w d o c z e s n y c h . D la te g o i o d n o w io n e p r a w o ­
d a w s t w o k o ś c i e l n e z a b r a n i a d u c h o w n y m m .i n . u p r a w i a n i a p o l i t y k i p a r t y j n e j 1; n a l e ż y to
b o w i e m d o k o m p e t e n c j i lu d z i ś w i e c k i c h . T a k w i ę c , p o s t u l o w a n a „ w s p ó ł p r a c a ” w A k c j i
K a to lic k ie j
n ie
p r z e c iw n ie ,
p ro w a d z i
z m ie rz a
do
b y n a jm n ie j
lo ja ln e g o
do
z a c ie ra n ia
p o s z a n o w a n ia
g ra n ic
w ła s n e j
w ła s n e j
k o m p e te n c ji,
to ż s a m o ś c i
a le
i o d rę b n o śc i
p o w o ł a ń . C h o d z i tu o w z a j e m n e u z u p e ł n i a n i e s i ę w r e a l i z o w a n i u w s p ó l n e g o c e l u . L u d z i e
ś w ie c c y p o w o ła n i s ą s z c z e g ó ln ie d o te g o , b y u o b e c n ia ć i c z y n ić a k ty w n y m
K o ś c ió ł
w ta k ic h m ie js c a c h , d o k tó ry c h n ie m a ją d o s tę p u d u c h o w n i (p o r. K K 3 3 ).
C h o c ia ż w s o b o r o w y m s fo r m u ło w a n iu c e lu A k c ji K a to lic k ie j p o s ta w io n o g łó w n y
n a c is k
na
e w a n g e liz a c ję
„ p rz e p a ja n ia d u c h e m
i
u ś w ię c a n ia
e w a n g e lic z n y m
lu d z i,
ró żn y ch
to
je d n a k
n ie
p o m in ię to
o b o w ią z k u
s p o ł e c z n o ś c i i ś r o d o w i s k ” . C h o d z i tu
0 o b o w i ą z e k o d n o w y c a ł e g o p o r z ą d k u s p r a w d o c z e s n y c h . O b o w i ą z e k te n , j a k w i a d o m o ,
s p o c z y w a g ł ó w n i e i b e z p o ś r e d n i o n a l u d z i a c h ś w i e c k i c h ; a l e t a k ż e i w te j d z i e d z i n i e
k o n ie c z n a je s t w s p ó łp r a c a z d u c h o w ie ń s tw e m i z h ie ra rc h ią . B a rd z ie j k o n k r e tn ie m ó w ią c ,
w s p ó ł p r a c a t a p o l e g a g ł ó w n i e n a ty m , ż e d o h i e r a r c h i i i d u c h o w i e ń s t w a n a l e ż y g ł ó w n i e
u s ta la n ie z a s a d o d n o w y d o c z e s n o ś c i, c o s ię w y r a ż a n p . w k a to lic k ie j n a u c e s p o łe c z n e j; a d o
ś w ie c k ic h , j a k m ó w i o ty m S o b ó r (p o r. D A 7 ), n a le ż y p r a k ty c z n e w p r o w a d z a n ie ty c h ż e
z a s a d w ż y c ie s p o łe c z n e .
D r u g ą k o n s ty tu ty w n ą c e c h ą A k c ji K a to lic k ie j s ta n o w i -
w e d łu g
S o b o ru -
ta
o k o lic z n o ś ć , że :
„ Ś w ie c c y
d o ś w ia d c z e n ie
k ó w , w ja k ic h
w s p ó łp r a c u ją c
w e
w ła ś c iw y
s o b ie
s p o s ó b z h ie r a r c h ią , p r z y n o s z ą s w o je
i p r z y jm u ją o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a k ie r o w n ic t w o
( . . . ) z a r o z e z n a n ie
w a ru n ­
m a s ię p r o w a d z ić d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s t e r s k ą K o ś c io ła , o r a z z a p la n o w a n ie
1 r e a liz a c ję p r o g r a m u
d z ia ła n ia "
(D A 2 0 -b ).
W a r t o tu t a j z w r ó c i ć b a c z n i e j s z ą u w a g ę n a n a s t ę p u j ą c e e l e m e n t y w s p ó ł p r a c y :
-
Ś w ie c c y w s p ó łp ra c u ją z d u c h o w ie ń s tw e m „ w e w ła ś c iw y s o b ie s p o s ó b ” i w n o s z ą
s w o je św ie c k ie d o ś w ia d c z e n ie . A w ię c m a m y tu o fic ja ln e p o tw ie rd z e n ie u s z a n o w a n ia
o d rę b n o ś c i p o w o ła ń d u c h o w ie ń s tw a i ś w ie c k ic h w e w a n g e liz a c ji i w u ś w ię c a n iu . P r z y c z y m
c h o d z i t u o w z a j e m n e u z u p e ł n i a n i e s ię , o k o m p l e m e n t a r n o ś ć a p o s to l s k i e j d z i a ł a l n o ś c i ;
-
Ś w ie c c y p o n o s z ą b e z p o ś re d n ią o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a k ie ro w n ic tw o A k c ją K a to lic ­
k ą . T a k w ię c p o z io s ta je o n a a p o s to ls k ą o r g a n iz a c ją lu d z i ś w ie c k ic h .
-
Ś w ie c c y o d p o w ia d a ją z a p la n o w a n ie i r e a liz a c ję d z ia ła ln o ś c i. T y m r ó ż n i s ię A k c ja
K a t o l i c k a m .i n . o d r a d d u s z p a s t e r s k i c h o r a z o d i n n y c h g r e m i ó w o p i n i o d a w c z y c h .
K o l e j n y m , b a r d z o w a ż n y m w s k a z a n i e m s o b o r o w y m j e s t to , ż e :
K a t o lic k ie j) d z ia ła ją w z je d n o c z e n iu n a w z ó r ż y w e g o o r g a n iz m u , b y
p o d k r e ś lić w s p ó ln o tę
K o ś c io ła
w
„ Ś w ie c c y ( w
A k c ji
te n s p o s ó b d o b it n ie j
i s p o tę g o w a ć s k u te c z n o ś ć a p o s to ls tw a "
(D A 2 0 -c ).
W y n ik a s tą d , ż e w r o z u m ie n iu S o b o ru A k c ja K a to lic k a j e s t ś c is łą o r g a n iz a c ją , c z y li
s t o w a r z y s z e n i e m , a n i e lu ź n y m r u c h e m o d n o w y k o ś c i e l n e j . P r z e z s t a ł o ś ć f o r m o r g a n i z a c y j ­
1 P o r. K P K , k a n o n 2 8 7 , p a r. 2 : „ D u c h o w n i n ie m o g ą b ra ć c z y n n e g o
u d z ia łu
w p a r tia c h p o lity c z n y c h a n i w k ie r o w a n iu z w ią z k a m i z a w o d o w y m i, c h y b a ż e - z d a n ie m
k o m p e te n tn e j w ła d z y k o ś c ie ln e j - b ę d z ie w y m a g a ła te g o o b r o n a p r a w K o ś c io ła lu b ro z w ó j
d o b ra w sp ó ln e g o ” .
n y c h A k c j i K a t o l i c k i e j z o s t a j e le p ie j z a b e z p i e c z o n a t r w a ł o ś ć i o w o c n o ś ć j e j w p ł y w u
i d z i a ł a l n o ś c i . L u ź n y r u c h n i e z a p e w n i a ta k i e j s t a ł o ś c i o d d z i a ł y w a n i a .
P r z e z s w o j ą o r g a n i z a c j ę A k c j a K a t o l i c k a d o b i t n i e j w y r a ż a w s p ó l n o t ę K o ś c io ła .
C h o d z i t u o g ł ę b s z ą w s p ó l n o t o w o ś ć , k t ó r a n o s i n a z w ę „ k o m u n i a ” k o ś c i e l n a . N a tę
, .k o m u n i j n ą ” r o l ę A k c j i K a t o l i c k i e j z w r ó c o n o w i ę k s z ą u w a g ę w p ó ź n i e j s z e j a d h o r t a c j i
a p o s to ls k ie j
C h r is tifid e le s
la ic i2.
O s t a t n i m i z a r a z e m d l a A k c ji K a t o l i c k i e j n a j b a r d z i e j w y r ó ż n i a j ą c y m e l e m e n t e m
k o n s ty tu ty w n y m j e s t fa k t „ z w ie rz c h n ie g o k ie r o w n ic tw a ” (s u p e r iu s m o d e ra m e n ) h ie ra rc h ii.
C z y ta m y w s o b o r o w y m d e k re c ie :
„ Ś w ie c c y ,
czy
to
s a m o r z u tn ie
s ię
p o ś w ię c a ją c ,
te ż
s a m e j h ie r a r c h ii, k t ó r a m o ż e z a t w ie r d z ić tę w s p ó łp r a c ę p r z e z
k ie r o w n ic tw e m
im
m a n d a tu ”
p ro w a d z ą
d z ia ła n ia
z w ie r z c h n im
u d z ie le n ie
h ie r a r c h ic z n y m ,
z a p ro s z e n i d o
z
w y ra ź /te
a p o s to ls tw e m
czy
i b e z p o ś r e d n ie j w s p ó łp r a c y
d z ia ła ln o ś ć p o d
(D A 2 0 -d ).
C o z n a c z y w p r a k t y c e t o „ z w i e r z c h n i e k i e r o w n i c t w o ” ? O c z y w i ś c i e , n ie u s u w a o n o
b e z p o ś re d n ie g o k ie ro w n ic tw a i o d p o w ie d z ia ln o ś c i św ie c k ic h .
O k r e ś l a j ą c d o k ł a d n i e j z w i e r z c h n i e k i e r o w n i c t w o , s p r a w o w a n e p r z e z h ie r a r c h i ę ,
s p r o w a d z a s ię o n o d o o g ó ln e j p ie c z y
w
z a tw ie rd z a n iu
s ta tu tu ,
w
n a d A k c ją K a to lic k ą . W y r a ż a s ię to g łó w n ie
p o tw ie r d z a n iu
n ie k tó r y c h
w y b o ró w
dokonyw anych
na
w a ż n ie js z e s ta n o w is k a (u r z ę d y p re z e s a ) o r a z n a m ia n o w a n iu a s y s te n tó w k o ś c ie ln y c h .
A s y s te n t k o ś c ie ln y r e p r e z e n tu je h ie r a r c h ię n a w s z y s tk ic h s z c z e b la c h o r g a n iz a c y jn y c h
A k c ji K a to lic k ie j i s ta n o w i o g n iw o łą c z ą c e ś w ie c k ic h z k o ś c ie ln ą h ie ra rc h ią . Z e w z g lę d u n a
w a ż n ą r o lę w e w s p ó łp r a c y d u c h o w ie ń s tw a z e ś w ie c k im i tr z e b a fu n k c ji a s y s te n ta p o ś w ię c ić
n ie c o w ię c e j u w a g i.
H ie ra rc h ia m o ż e -
w e d łu g s w e g o u z n a n ia -
o so b n y m
z le c e n ie m ,
c z y li
w y r a z ić i p o tw ie rd z ić s w o ją w o lę
w sp ó łp ra c y
ta k ż e
„ m a n d a t e m ” . M a n d a t te n
a p o s to ls tw o
A k c ji K a to lic k ie j n a b ie r a b a r d z ie j o f ic ja ln e g o
c h a ra k te ru
s p ra w ia ,
że
w ś r ó d in n y c h
o r g a n iz a c ji k a to lic k ic h . O b e c n ie je d n a k , m a ją c n a u w a d z e s a m ą n a tu rę A k c ji K a to lic k ie j,
o p i s a n ą p r z e z S o b ó r j a k o f o r m ę b a r d z i e j b e z p o ś r e d n i e j w s p ó ł p r a c y z h i e r a r c h i ą , a p r z e z to
z u rzęd o w y m
a p o s to ls tw e m , p r a w ie p o w s z e c h n ie z r e z y g n o w a n o z p r a k ty k i u d z ie la n ia
o s o b n e g o m a n d a tu .
N a le ż y tu z a ra z d o d a ć , ż e w K o ś c ie le w y tw o r z y ły s ię r ó ż n e m o d e le o r g a n iz a c y jn e
A k c j i K a t o l i c k i e j ; a w z w i ą z k u z t y m f a k t e m d o ś ć r o z m a i c i e w p r a k t y c e u k ł a d a j ą s ię
s to s u n k i w s p ó łp r a c y h ie ra rc h ii z A k c ją K a to lic k ą .
2. Rola asystenta kościelnego
J a k j u ż w s p o m n ia n o , s z c z e g ó ln y m w y r a z e m „ z w ie r z c h n ie g o k ie ro w n ic tw a ” - c z y li
o g ó ln e j o p ie k i h ie ra rc h ii n a d A k c ją K a t o l i c k ą - j e s t a s y s te n t k o ś c ie ln y . B y w a o n z a w s z e
m i a n o w a n y p r z e z b i s k u p a r z ą d c ę d i e c e z j i l u b - g d y c h o d z i o a s y s t e n t a K r a jo w e j A k c j i
K a to lic k ie j - p r z e z K o n fe re n c ję E p is k o p a tu . W p a r a f ii, z r e g u ły , a s y s te n te m p o w in ie n b y ć
p r o b o s z c z , a ty lk o w w y ją tk o w y c h o k o lic z n o ś c ia c h in n y k a p ła n . C h o d z i b o w ie m o to , b y
A k c ja K a to lic k a b y ła w a ż n y m e le m e n te m d u s z p a s te rs tw a p a r a f ia ln e g o , z a k tó re g łó w n ą
2
C h r is tifie le s
la ic i,
p o r. n -ry 19, 3 1 , 3 2 , 5 5 - 56.
o d p o w ie d z ia ln o ś ć p o n o s i rz ą d c a p a ra fii. P e łn a k o o rd y n a c ja d z ia ła ln o ś c i w p a ra fii n ie je s t
n a o g ó ł m o ż l i w a b e z w ł ą c z e n i a s ię , a w i ę c b e z z g o d y o r a z w s p ó ł d z i a ł a n i a p r o b o s z c z a .
A s y s te n t k o ś c ie ln y je s t n ie ty lk o o d p o w ie d z ia ln y z a p r a w o w ie rn o ś ć d o k tr y n a ln ą , a le
p r z e d e w s z y s t k i m , j e s t g łó w n y m f o r m a t o r e m ż y c i a d u c h o w e g o i a p o s t o l s k i e g o c z ł o n k ó w .
I to j e s t j e g o p o d s t a w o w e z a d a n i e . W y k o n u j ą c s w o j e z a d a n i e , a s y s t e n t u c z e s t n i c z y w ż y c i u
i d z i a ł a l n o ś c i A k c j i K a t o l i c k i e j . J e s t o n o b e c n y w e w n ą t r z j e j s t r u k t u r y . N i e m o ż e i n ie
p o w in ie n u z n a w a ć s ie b ie z a k o g o ś s to ją c e g o p o z a A k c ją K a to lic k ą lu b z a rz ą d z a ją c e g o n ią
o d g ó rn ie .
S ta tu t
W ło sk ie j
A k c ji
K a to lic k ie j
s u g e ru je :
„ a s y s te n t k o ś c ie ln y
n ie je s t
c z ło w ie k ie m z z e w n ą tr z c z y - b r o ń B o ż e - k im ś z b o k u . O n j e s t w ś ro d k u A k c ji K a to lic k ie j
j a k o j e j n ie o d z o w n y e le m e n t, b e z k tó r e g o n ie m a A k c ji K a to lic k ie j, c h o c ia ż n ią n ie k ie r u je
b e z p o ś r e d n io i n ie b ie r z e u d z ia łu w g ło s o w a n ia c h . M o ż n a w ię c p o w ie d z ie ć , ż e j e s t o n
« d u s z ą A k c j i K a t o l i c k i e j » ” 3.
W e d łu g
Jan a
P a w ła
II -
„ k a p ła n i
a s y s te n c i
są
p o w o ła n i
do
te g o ,
aby
być
k w a lif ik o w a n y m i w y c h o w a w c a m i d o ż y c ia w ia r y , d o m o d litw y o s o b is te j i w s p ó ln o to w e j,
do
ż y c ia
s a k ra m e n ta ln e g o ;
aby
to w a r z y s z y ć
każdem u
c z ło n k o w i
A k c ji
K a to lic k ie j
w d r o d z e d o d o s k o n a ło ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j; b y b y ć p rz e w o d n ik a m i, p e w n y m i, o d k tó ry c h
w i e r n i ś w i e c c y m o g ą o t r z y m a ć ś w i a t ł o i m o c d u c h a p r z e z f o r m a c j ę d o a p o s t o l a t u im
w ł a ś c i w e g o ” 4.
O c z y w iś c ie , o p ró c z f o rm a c ji ś c iś le d u c h o w e j c z ło n k o w ie A k c ji K a to lic k ie j p o w in n i
o tr z y m a ć p rz y g o to w a n ie u z d a ln ia ją c e ic h d o p o d e jm o w a n ia z a d a ń w ś w ie c ie w s p ó łc z e s ­
n y m . D la te g o f o r m a c ja m u s i m ie ć c h a ra k te r c a ło ś c io w y i p o w in n a o b ją ć , j a k z a le c a
a d h o rta c ja
C h r is tifid e le s
la ic i
-
o p ró c z fo rm a c ji d u c h o w e j -
w s z e c h s tro n n ą fo rm a c ję
l u d z k ą 5. P o w i n n a z a w i e r a ć f o r m a c j ę d o k t r y n a l n ą , k t ó r a s i ę d o k o n u j e p r z e z s y s t e m a t y c z n ą
k a te c h e z ę d o s to s o w a n ą d o r ó ż n y c h o k o lic z n o ś c i ż y c io w y c h o ra z p r z e z c h r z e ś c ija ń s k ą
p r o m o c ję k u ltu r y . P o z w o li to ś w ie c k ie m u c h r z e ś c ija n in o w i s p ro s ta ć i o d p o w ie d z ie ć n a
w y z w a n i a w s p ó ł c z e s n e g o ś w i a ta .
P e łn e j
fo r m a c ji c z ło n k ó w
A k c ji
K a to lic k ie j
n ie
m ożna
s o b ie
w y o b ra z ić
bez
w y c h o w a n ia s p o łe c z n e g o d o d z ia ła ln o ś c i w d u c h u k a to lic k ie j d o k try n y s p o łe c z n e j. S tą d
k o n i e c z n o ś ć s z k o l e n i a w t y m z a k r e s i e c z ł o n k ó w n a r ó ż n y c h p o z i o m a c h 6.
T a k a c a ł o ś c i o w a f o r m a c j a c z ł o n k ó w d o k o n u j e s ię n a p o d s t a w i e p r o g r a m ó w , m e t o d ,
śro d k ó w
i s tr u k tu r w ła ś c iw y c h A k c ji K a to lic k ie j. W s p ó łc z e s n y
a u to r c h a ra k te ry z u je
s y lw e tk ę a s y s te n ta n a s tę p u ją c o : „ K a p ła n a s y s te n t b ę d z ie s ię w ię c ja w i ć p r z e d e w s z y s tk im
n ie j a k o s z e f c z y lid e r, n a w e t w d o b r y m te g o s ło w a z n a c z e n iu , le c z ja k o o jc ie c , p a s te r z ,
k a te c h e ta , p r z e w o d n ik , b ra t, p r z y ja c ie l, to w a r z y s z d ro g i, k ie ro w n ik s u m ie n ia , e k s p e r t o d
s p r a w b o s k i c h w c z ł o w i e k u i w ś w i e c i e ” 7.
J e s t to n i e w ą t p l i w i e w y i d e a l i z o w a n y o b r a z a s y s t e n t a k o ś c i e l n e g o . N i e k a ż d y k a p ł a n
b ę d z ie w s ta n ie s p ro s ta ć ta k w ie lk im w y m a g a n io n w s p ó łp ra c y z e ś w ie c k im i w ra m a c h
3 M. D u d a ,
A k c ja
K a to lic k a .
S tu d iu m
te o lo g ic z n o - p a s to r a ln e
, C z ę sto c h o w a ,
s. 212.
4 Ja n
P a w e ł II, P rz e m . z d n . 2 3 V I 1 9 8 7 ; c y t. M . D u d a , s. 2 1 2 .
5 P o r. C h L , n -ry 5 9 -6 0 .
6
Tam że.
7 M . D u d a,
d z . c y t.,
s. 2 1 4 .
A k c ji
K a to lic k ie j.
S tą d
ro d zi
s ię
p o trz e b a
n a le ż y te g o
d o b o ru
o raz
p rz y g o to w a n ia
a s y s t e n t ó w d o c z e k a j ą c y c h ic h z a d a ń . D l a t e g o j u ż n a w e t p r z y p r a w i d ł o w y m s t a r c i e A k c j i
K a to lic k ie j w n a s z y m k ra ju r o d z i s ię p iln a p o tr z e b a „ fo rm a c ji fo r m a to r ó w ” . Z a is tn ia ła w ię c
p o trz e b a s ta łe j f o rm a c ji a s y s te n tó w o ra z u tw o r z e n ia „ s z k o ły a s y s te n tó w k o ś c ie ln y c h ” .
O c z y w iś c ie , n ie j e s t to m o ż liw e d o n a ty c h m ia s to w e j re a liz a c ji. N a to m ia s t j u ż d z is ia j
m o ż liw e j e s t s to p n io w e p r z y g o to w y w a n ie a s y s te n tó w p r z e z k u rs y , s e m in a ria , re k o le k c je ,
d n i s k u p ie n ia ,
a
s z c z e g ó ln ie
p rzez
d o s ta rc z a n ie
o d p o w ie d n ie j
le k tu ry ,
w y d a w n ic tw
k s ią ż k o w y c h , b iu le ty n ó w w e w n ę trz n y c h i k o n k r e tn y c h p ro g ra m ó w s z k o le n io w y c h . N a le ­
ż y tu d o d a ć , ż e z g o d n i e z e S t a t u t e m A k c j i K a t o l i c k i e j w P o l s c e , a s y s t e n t o w i k o ś c i e l n e m u
p r z y s łu g u je w a ż n a p re ro g a ty w a , a m ia n o w ic ie : p ra w o w e ta z a w ie s z a ją c e g o e w e n tu a ln e
u c h w a ły
A k c ji K a to lic k ie j, k tó r e b y ły b y -
je g o
z d a n ie m
-
s p rz e c z n e z k a to lic k im i
z a sa d a m i w ia ry lu b m o ra ln o ś c i. Z g ło s z e n ie ta k ie g o w e ta z a w ie s z a o d n o ś n ą u c h w a łę .
N a to m ia s t o d d a le n ie w e ta p r z e z b is k u p a n a d a je z a k w e s tio n o w a n e j u c h w a le m o c o b o w ią ­
z u j ą c ą . T a k p o s t a n a w i a a r t. 3 5 S t a t u t u 8.
J e s t r z e c z ą z ro z u m ia łą , ż e ta w a ż n a p e r o g a ty w a a s y s te n ta k o ś c ie ln e g o n ie p o w in n a
b y ć o c e n i a n a j a k o w y r a z k l e r y k a l i z m u , a l e j a k o p r z e j a w s e r d e c z n e j t r o s k i o to , b y A k c j a
K a to lic k a m o g ła b e z ż a d n e g o ry z y k a r e a liz o w a ć sw ó j g łó w n y c e l - to j e s t a u te n ty c z n ie
k a to lic k ą
e w a n g e liz a c ją .
W ła ś n ie
p ra w o
w e ta
z a b e z p ie c z a
A k c ję
K a to lic k ą
p rz e d
e w e n t u a l n y m i o d c h y l e n i a m i o d p r a w o w i e r n o ś c i d o k t r y n a l n e j i z a p e w n i a j e j p o d ty m
w z g lę d e m n a w e t p e w n ą p r z e w a g ę n a d in n y m i z rz e s z e n ia m i k a to lik ó w ś w ie c k ic h .
T a k w ię c i p ra w o w e ta m o ż e i p o w in n o b y ć o c e n ia n e ja k o w a ż n y i p o z y ty w n y
e le m e n t w s p ó łp r a c y d u c h o w ie ń s tw a z e ś w ie c k im i w ra m a c h A k c ji K a to lic k ie j.
3. Rola i zadania świeckich
J a k w ia d o m o z n a u k i s o b o ro w e j, A k c ja K a to lic k a j e s t a p o s to ls k ą o r g a n iz a c ją lu d z i
ś w ie c k ic h . D o ś w ie c k ic h n a le ż y b e z p o ś r e d n ie k ie ro w n ic tw o , p r o g r a m o w a n ie d z ia ła ln o ś c i
i r e a liz a c ja
p r o g r a m ó w . D z ia ła ln o ś ć
ta j e s t je d n a k
w y k o n y w a n a p o d „ z w ie rz c h n im
k ie r o w n ic tw e m ” , c z y li p o d o g ó ln ą o p ie k ą h ie ra rc h ii, c o w k o n s e k w e n c ji p o c ią g a z a s o b ą
ja k ą ś o g ó ln ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a A k c ję K a to lic k ą ; z a je j is tn ie n ie , ro z w ó j i z a je j
d o k o n a n ia . S tą d p o w s ta je k o n ie c z n o ś ć w z a je m n e j w s p ó łp ra c y ś w ie c k ic h z d u c h o w ie ń s t­
w e m . N i e w y s t a r c z a t u s a m a o d g ó r n a d z i a ł a l n o ś ć d u c h o w i e ń s t w a . B y ł o b y to n a j g ł ę b s z y m
w y p a c z e n ie m
s a m e j is t o t y A k c j i K a t o l i c k i e j . K o n i e c z n e j e s t ś w i a d o m e i d o b r o w o l n e
w s p ó ł d z i a ł a n i e ś w i e c k i c h , tz n . „ u p o d m i o t o w i e n i e ” l a i k a t u w K o ś c i e l e . J e s t o n o n i e z b ę d n e ,
b y A k c ja k a to lic k a m o g ła p rz y n o s ić w ła ś c iw e i u p ra g n io n e o w o c e w
e w a n g e liz a c ji,
z w ł a s z c z a w te j j e j w s p ó ł c z e s n e j p o s t a c i j a k o „ n o w e j e w a n g e l i z a c j i ” . B e z u a k t y w n i e n i a ,
c z y l i - j a k t o n a z y w a J a n P a w e ł II - b e z „ u p o d m i o t o w i e n i a ” ś w i e c k i c h w „ k o m u n i i ”
K o ś c i o ł a , n i e m o ż l i w ą s t a ł a b y s i ę „ m i s j a ” , c z y l i z b a w c z e p o s ł a n n i c t w o K o ś c i o ł a 9. T a k
w ię c , w łą c z e n ie ś w ie c k ic h d o w s p ó łp ra c y z d u c h o w ie ń s tw e m j e s t s p ra w ą n a jw y ż s z e j ra n g i.
8 S ta tu t A k c ji K a to lic k ie j w P o ls c e , z a tw ie rd z o n y p r z e z K o n f e r e n c ję E p is k o p a tu
P o ls k i w ro k u 1 9 9 6 .
9 P o r . P r z e m . d o p o l s k i c h b i s k u p ó w z d n . 1 2 s t y c z n i a 1 9 9 3 , „ L ’O s s e r v . R o m a n o ”
( 1 9 9 3 ) n . 2 , s . 1 6 ; p o r . te ż C h L , n - r y 3 , 6 4 . 9 3 .
C h o d z i t u b o w i e m w r e z u l t a c i e o s a m o „ b y ć ” lu b „ n i e b y ć ” d l a K o ś c i o ł a . W s z y s c y
c z ło n k o w ie A k c ji K a to lic k ie j p o w in n i s o b ie z te g o ja s n o
z d a w a ć s p r a w ę i u c z y n ić
w s z y s t k o , b y to ś w i a d o m e i a k t y w n e w s p ó ł d z i a ł a n i e z d u c h o w i e ń s t w e m
s t a w a ł o s ię
c o d z i e n n ą r z e c z y w i s t o ś c i ą . W te j s p r a w i e o g r o m n a i n i e z a s t ą p i o n a r o l a A k c j i K a t o l i c k i e j
s t a j e s ię b a r d z o w i d o c z n a .
K o n k re tn ie j
m ó w ią c ,
w s p ó łp ra c a
ś w ie c k ic h
z
d u c h o w ie ń s tw e m
d ie c e z ja ln y m
i z a k o n n y m s ta je s ię k o n ie c z n a n a jp ie r w i p r z e d e w s z y s tk im w d z ie d z in ie fo rm a c ji. S a m i
k s i ę ż a a s y s t e n c i , c z y d u c h o w i e ń s t w o w o g ó l n o ś c i , n ie s ą w s t a n i e s p r o s t a ć c h o ć b y t y l k o
z a d a n iu s y s te m a ty c z n e g o i s ta łe g o s z k o le n ia lid e r ó w A k c ji K a to lic k ie j. J e s t to p r z e d s ię ­
w z ię c ie
o g ro m n e , w y m a g a ją c e
z a a n g a ż o w a n ia
w ie lu
s p e c ja lis tó w ,
ta k ż e
z
ró żn y ch
ś w ie c k ic h d z ie d z in , ja k p o ra d n ic tw o m a łż e ń s k ie i ro d z in n e , j a k e w a n g e liz a c ja ś ro d k ó w
s p o ł e c z n e g o p r z e k a z u ( m a s s m e d i a ) , j a k a p o s t o l s t w o ś r o d o w i s k p r a c y it p . P o c z ą t k o w o
i w f a z ie p r z e jś c io w e j g łó w n e g o o b o w ią z k u s z k o le n ia lid e ró w b ę d ą m u s ie li s ię p o d ją ć
p r z e d e w s z y s t k i m k s i ę ż a , a to z p o w o d u b r a k u o d p o w i e d n i o p r z y g o t o w a n y c h ś w i e c k i c h
p r e le g e n tó w . Z b ie g ie m c z a s u w ię k s z o ś ć p r a c y z w ią z a n e j z e s z k o le n ie m lid e r ó w p o w in n i
p o d e jm o w a ć o d p o w ie d n io u f o r m o w a n i lid e rz y ś w ie c c y . W w ię k s z y c h s k u p is k a c h m i e js ­
k i c h b ę d z i e m o ż n a w y k o r z y s t a ć d o c e l u s z k o l e n i a ś w i e c k i c h a b s o l w e n t ó w t e o l o g i i lu b
in n y c h f a c h o w c ó w z w y ż s z y c h s z k ó ł k a to lic k ic h . O b e c n ie is tn ie je d o ś ć z n a c z n a lic z b a
a b s o lw e n tó w k a to lic k ic h u c z e ln i, k tó r z y m o g ą s łu ż y ć p o m o c ą w s z k o le n iu c z ło n k ó w A k c ji
K a to lic k ie j.
O p r ó c z w s p ó łd z ia ła n ia ś w ie c k ic h z k a p ła n a m i w p r a c y fo r m a c y jn e j z a s u g e ro w a ć
m o ż n a c z ł o n k o m A k c j i K a to l ic k i e j n i e k t ó r e p i l n i e j s z e p o t r z e b y w s p ó l n o t p a r a f i a l n y c h .
a ) W s p ó ł p r a c a i p o m o c w ż y c iu l i t u r g i c z n y m p a r a f i i . C h o d z i tu o ta k ie f u n k c je ,
j a k le k to r ó w i a k o litó w . J e s t rz e c z ą n ie w ła ś c iw ą w y k o n y w a n ie ty c h z a d a ń s ta le p r z e z d z ie c i
lu b m in is tra n tó w . A d a le j, fu n k c je a n im a to r ó w i k o m e n ta to ró w o r a z lid e r ó w z e s p o łó w
litu r g ic z n y c h , k tó re m o g ły b y s łu ż y ć p o m o c ą k a p ła n o m p r z y o p r a c o w y w a n iu k a z a ń n a
te m a t y
w a ż n e i in te re s u ją c e d la w s p ó ln o ty
p a r a fia ln e j. T w o r z e n ie k o ś c ie ln e j s tra ż y
p o rz ą d k o w e j w e d łu g f o r m w y p r a c o w a n y c h p r z e z ru c h T O T U S T U U S . W y d a je s ię , ż e c a ły
te n r u c h m o ż n a b y w łą c z y ć d o p a ra f ia ln e g o O d d z ia łu A k c ji K a to lic k ie j - i to b e z s z k o d y d la
j e g o to ż s a m o ś c i.
b ) W s p ó łp r a c a r o d z in k a to lic k ic h . J e s t r z e c z ą o c z y w istą , ja k b a rd z o o w o c n o ś ć
p r a c y k a te c h e ty c z n e j z a le ż y o d w s p ó łd z ia ła n ia ro d z ic ó w . D la te g o p r z y k a ż d e j p a r a f ii, o ile
w c z e ś n ie j ju ż n ie z a is tn ia ły ra d y k a te c h e ty c z n e lu b k a to lic k ie z r z e s z e n ia ro d z in , n a le ż y d la
d o b r a ty c h ż e r o d z in p o w o ła ć o d n o ś n ą s e k c ję A k c ji K a to lic k ie j. J e j z a d a n ie m
b y ła b y
k o o r d y n a c ja w s z y s tk ic h w y s iłk ó w n a r z e c z re lig ijn e g o i o b y w a te ls k ie g o w y c h o w a n ia
m ło d z ie ż y o r a z o rg a n iz o w a n ia o p ie k i p o z a s z k o ln e j, tro s k a o z a g o s p o d a r o w a n ie c z a s u
w o l n e g o , o p l a c e z a b a w d la d z i e c i , o w a k a c j e , k o l o n i e , d y s k o t e k i i k l u b y m ł o d z i e ż o w e .
S z c z e g ó ln ie w a ż n ą s p ra w ą r o d z ic ó w j e s t z a b e z p ie c z e n ie d z ie c i p rz e d n ik o ty n iz m e m ,
a lk o h o liz m e m , n a rk o m a n ią i p o rn o g ra fią . W z w ią z k u z w p ro w a d z e n ie m d o s z k ó ł p ro g ra m u
w y c h o w a n ia s e k s u a ln e g o d z ie c i i m ło d z ie ż y d o r o d z ic ó w
n a le ż y p r a w o i o b o w ią z e k
c z u w a n i a , b y p r o g r a m y t e n ie o b r a ż a ł y z a s a d m o r a l n o ś c i i n i e s t a w a ł y s i ę o k a z j ą d o
d e p r a w a c j i . J e s t t o s p r a w a w i e l k i e j w a g i i b a r d z o n a c z a s i e . A k c j a K a t o l i c k a m a w te j
s p r a w i e b a r d z o i s t o t n ą r o l ę d o o d e g r a n i a ...
c ) W s p ó łp r a c a w d z ie d z in ie k u ltu r y
c h r z e ś c i j a ń s k i e j . J e s t to k o l e j n a b a r d z o
w a ż n a d z ie d z in a , k tó ra z a w s z e b a rd z o g łę b o k o
le ż a ła n a
s e rc u o n g iś k r a k o w s k ie g o
a r c y b is k u p a K a r o la W o jty ły , a o b e c n ie p a p ie ż a J a n a P a w ła II. R o z m in ię c ie s ię K o ś c io ła z e
w sp ó łc z e s n ą k u ltu rą z a g ra ż a ło b y
w p ro st i b e z p o śre d n io
s p r a w ie e w a n g e liz a c ji.
B ez
e w a n g e liz a c ji w d z ie d z in ie k u ltu ry n ie m o ż liw e s ta ło b y s ię d o ta r c ie d o w s p ó łc z e s n y c h
lu d z i. D l a t e g o K o ś c i ó ł w P o l s c e w o k r e s i e P R L o r g a n i z o w a ł p o p a r a f i a c h T y g o d n i e K u ltu r y
C h r z e ś c i j a ń s k i e j , S a c r o s o n g i itp . P r z e z k u l t u r ę p r z y c i ą g a ł d o s i e b i e t w ó r c ó w k u l t u r y , c o
z a o w o c o w a ło z b liż e n ie m d o K o ś c io ła n o w y c h w a rs tw lu d n o ś c i. T ę a k c ję e w a n g e liz a c y jn ą
ś w i a t a k u l t u r y n a l e ż y k o n t y n u o w a ć . W p r a k t y c e p o w i n n a s ię o n a w y r a ż a ć m .i n . w t r o s c e
0 o r g a n iz o w a n ie b ib lio te k i c z y te ln i p a ra fia ln y c h , w k o lp o r ta ż u c z a s o p is m i w y d a w n ic tw
k a to lic k ic h , w tw o r z e n iu z e s p o łu te a tra ln e g o , o rk ie s try , c h ó ru , z e s p o łu lu d o w y c h p ie ś n i
1ta ń c a . S e k c ja k u ltu r y p o w in n a z a d b a ć o s tw o r z e n ie w a r u n k ó w g o d z iw e j ro z ry w k i, p rz y ję ć
b e z a lk o h o lo w y c h , z a b a w ta n e c z n y c h .
Tym
c e lo m
m o g ła b y
s łu ż y ć
k a w ia re n k a
czy
sk ro m n y
p u n k t g a s tro n o m ic z n y
u m o ż liw ia ją c y w s p ó ln e s p o tk a n ia ro d z in . Z a g o s p o d a ro w a n ie d o ty c h c e ló w d a w n ie js z y c h
p o m ie s z c z e ń k a te c h e ty c z n y c h m o g ło b y p r z y c z y n ić s ię ta k ż e d o f in a n s o w e g o w z m o c n ie n ia
d z ia ła ln o ś c i A k c ji K a to lic k ie j. W e d łu g S ta tu tu , A k c ja K a to lic k a m a p ra w o p o d e jm o w a ć
ta k ż e d z ia ła ln o ś ć g o s p o d a rc z ą .
d ) W d z i e d z in i e ś r o d k ó w s p o łe c z n e g o p r z e k a z u . J e s t to d z ie d z in a , k tó r a o d ro k u
1 9 8 9 s to i o t w o r e m - t a k ż e d l a K o ś c i o ł a - d o z a g o s p o d a r o w a n i a . S t a n o w i w a ż n e z a d a n i e
a p o s to ls k ie ,
k tó re
g łó w n ie
lu d z ie
ś w ie c c y
m ogą
p o d ją ć
i
s k u te c z n ie
z re a liz o w a ć .
W p r a w d z ie j u ż n a o g ó ł d ie c e z je i n ie k tó re p a r a f ie m a ją w ła s n e r a d io s ta c je , a le s ą o n e
w z ł y m s t a n i e t e c h n i c z n y m i w y m a g a j ą s z y b k i e j i n t e r w e n c j i i p o m o c y lu d z i b a r d z i e j
k o m p e te n tn y c h
i p rz y g o to w a n y c h .
To
sam o
d o ty c z y
k a to lic k ie j
s ta c ji te le w iz y jn e j.
P o c z ą tk i w N ie p o k a la n o w ie z o s ta ły j u ż z ro b io n e , a le d a le k o je s z c z e d o o s ią g n ię c ia p e łn e j
w y d a jn o ś c i. T o s p ra w a n ie ty lk o E p is k o p a tu P o ls k i. M u s i s ię o n a s ta ć s p r a w ą a m b ic jo n a ln ą
k a to lic k ie g o la ik a tu . N a te r e n ie k a ż d e j p a ra fii A k c ja K a to lic k a p o w in n a p r z e ją ć re d a k c ję
i k o lp o r ta ż g a z e tk i p a ra fia ln e j i z o r g a n iz o w a ć w y p o ż y c z a ln ię w id e o k a s e t. K o n ie c z n e j e s t
ro z w ią z a n ie p a lą c e g o p ro b le m u r o z p ro w a d z a n ia c z a s o p is m k a to lic k ic h p rz e z o g ó ln o p o ls ­
k ą s ie ć k io s k ó w p rz y p a ra fia ln y c h , a b y ro z b ić n ie k o rz y s tn y d la K o ś c io ła m o n o p o l p o c z to w y
k io s k ó w „ R u c h u ” . J e s t to je d n a z w a ż n ie js z y c h p rz y c z y n n is k o n a k ła d o w o ś c i c z a s o p is m
k a to lic k ic h o r a z tru d n o ś c i w ic h n a b y w a n iu .
J e s t rz e c z ą o c z y w is tą , ż e o d z a g o s p o d a ro w a n ia i w y k o rz y s ta n ia ś ro d k ó w s p o łe c z ­
n e g o p r z e k a z u z a le ż y w d u ż e j m ie rz e p r z y s z ło ś ć K o ś c io ła w n a s z y m k ra ju . P o z y ty w n y m
p r z y k ł a d e m w y k o r z y s t a n i a i s t n i e j ą c y c h w te j d z i e d z i n i e m o ż l i w o ś c i j e s t R a d i o M a r y j a ,
k tó re w c h o d z i d o p ie ro n a w ła ś c iw ą d ro g ę i u k a z u je , ż e n a w e t b e z w ie lk ie g o z a p le c z a
f in a n s o w e g o m o ż n a u z y s k a ć z n a c z ą c e re z u lta ty .
O c z y w iś c ie , u k a z a n o
tu z a le d w ie
f r a g m e n ta ry c z n ie
n ie k tó re
ty lk o
m o ż liw o ś c i
w s p ó łp r a c y ś w ie c k ic h z d u c h o w ie ń s tw e m w ra m a c h A k c ji K a to lic k ie j. W ię c e j k o n k r e t­
n y c h p o tr z e b i m o ż liw o ś c i ic h z a s p o k a ja n ia u k a z a ć m o ż e s o lid n a a n a liz a s y tu a c ji re lig ijn e j
i s p o łe c z n e j w k o n k r e tn y m ś ro d o w is k u p a ra fia ln y m . M o ż liw o ś c i s ą w ie lk ie , a le p o trz e b y s ą
z a p e w n e je s z c z e w ię k s z e . „ T rz e b a s iły m ie r z y ć n a z a m ia ry , a n ie z a m ia ry w e d łu g s ił” . T o
je s t n ie ty lk o
r o m a n t y c z n e h a s ło !
A le to
c h rz e ś c ija ń s k a
p o s ta w a , k tó r a m a m o c n e
z a k o rz e n ie n ie
w
te o lo g ic z n e j
c n o c ie
n a d z ie i, k tó r a
„ z a w ie ś ć
n ie m o ż e ”
(R z
5 , 5 ).
W s p ó łc z e s n y m d o w o d e m je s t n ie ty lk o R a d io M a ry ja , a le i d z ia ła ln o ś ć M a tk i T e re s y
z K a lk u ty , a s p o ś r ó d
ś w ie c k ic h
k a to lik ó w
d z ia ła ln o ś ć
ta k ic h
o s o b is to ś c i, j a k
K ik o
(F ra n c is c o ) A rg u e llo , C h ia ra L u b ic h , F r a n k D u ff. U n a s w y p a d a p rz y p o m n ie ć n a z w is k a
w ie lk ic h o b r o ń c ó w ż y c ia , j a k W a le n ty M a jd a ń s k i o ra z T e r e s a S trz e m b o s z .
*
*
*
T a k w ię c - w e d łu g S o b o r u W a ty k a ń s k ie g o II i n a u k i J a n a P a w ła II - lu d z ie ś w ie c c y
w K o ś c ie le n ie m o g ą i n ie p o w in n i b y ć tr a k to w a n i je d y n ie ja k o p rz e d m io t d u s z p a s te rs k ie j
tro s k i d u c h o w ie ń s tw a , a le ja k o
ś w ia d o m y
i w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i w re a liz o w a n iu
i w o ln y p o d m io t p a rtn e rs k ie j w s p ó łp ra c y
n a d r z ę d n e g o i w s p ó ln e g o c e lu , ja k im
je s t
e w a n g e liz a c ja . P rz e d e w s z y s tk im , te m u c e lo w i m a s łu ż y ć o d n a w ia n a w n a s z y m k r a ju
A k c ja K a to lic k a . W y r a z ił tę m y ś l d o b itn ie i n a g lą c o J a n P a w e ł II w a d h o rta c ji
C h r is tifid e le s
la ic i:
„ W fo r m a c ji,
k t ó r ą ś w ie c c y o t r z y m u ją
w
d ie c e z ji i w p a r a f i i , z w ła s z c z a w
z a k r e s ie
u ś w ia d o m ie n ia s o b ie k o m u n ii i m is ji, s z c z e g ó ln ie w a ż n e m ie js c e z a jm u je p o m o c w z a je m n a
ś w ia d c z o n a s o b ie p r z e z r ó ż n y c h c z ło n k ó w
r e a liz u je ,
p o w in n i
ta je m n ic a
w spom agać
K o ś c io ła
M a tk i i
k a to lik ó w
K o ś c io ła .
W
t e j p o m o c y w y r a ż a s ię , a z a r a z e m
W y c h o w a w c z y n i.
ś w ie c k ic h
w
f o r m a c ji
K a p ła n i,
(...)
z a k o n n ic y
S a m i ś w ie c c y
z
i
z a k o n n ic e
k o le i
m ogą
i p o w i n n i w s p i e r a ć k a p ł a n ó w i z a k o n n i k ó w n a d r o d z e i c h d u c h o w e j i p a s t e r s k i e j p o s ł u g i ” ja .
W te d y ,
i
ty lk o
w sp ó ln o ty , k tó r a
w te d y ,
z re a liz u je
r ó w n o c z e ś n ie
s ta je
s ię
s ię
ta je m n ic a
„ m is ją ” , c z y li
K o ś c io ła ja k o
w s p ó ln o tą
„ k o m u n ijn e j”
p o s ła n n ic z ą
d la
z b a w i e n i a ś w i a ta .
k s . E u g e n iu s z
W e ro n
S A C , O łta r z e w