docKoncepcja rozwiązań w zakresie zgłaszania na Rynku Bilansującym
download 
Reklamacja Transkrypt
Koncepcja rozwiązań w zakresie zgłaszania na Rynku Bilansującym
Koncepcja rozwiązań w zakresie zgłaszania na Rynku Bilansującym transakcji handlowych zawieranych na rynkach dnia bieżącego Konstancin – Jeziorna, 16 marca 2009 roku Operator Systemu Przesyłowego 2 Spis treści: 1. Wprowadzenie ......................................................................................................................................3 2. Podstawowe założenia i uwarunkowania wdrożeniowe ......................................................................3 3. Koncepcja rozwiązania ..........................................................................................................................4 3.1. Ogólne zasady zgłaszania USE na Rynku Bilansującym....................................................................4 3.2. Najważniejsze zasady szczegółowe zgłaszania USE na RBB .............................................................8 3.3. Możliwe modyfikacje proponowanego rozwiązania......................................................................11 4. Wymagania odnośnie innych zmian....................................................................................................12 Operator Systemu Przesyłowego 3 1. Wprowadzenie Celem dokumentu jest zaprezentowanie koncepcji rozwiązań dotyczących wprowadzenia na Rynku Bilansującym (RB) obsługi zgłoszeń transakcji handlowych zawieranych na rynkach dnia bieżącego. Dokument został przygotowany na potrzeby prezentacji a jednocześnie konsultacji wstępnych rozwiązań w tym zakresie. Zakłada się, że zawarte w dokumencie propozycje rozwiązań wraz z uwagami zgłoszonymi w ramach ich konsultacji, będą stanowić podstawę do przygotowania aktualizacji Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP) w zakresie obsługi na RB zgłoszeń transakcji handlowych z rynków dnia bieżącego. Przygotowana w ten sposób aktualizacja IRiESP zostanie poddana konsultacjom, zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie – Prawo energetyczne, a następnie zostanie przekazana do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do zatwierdzenia. W przypadku zatwierdzenia przedmiotowych zasad przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki będą musiały być one odwzorowane w systemach informatycznych OSP oraz uczestników rynku, po czym będą mogły być wprowadzone do stosowania. Podstawą do przygotowania zawartych w dokumencie rozwiązań były wyniki prac studialnych OSP dotyczących efektywnego mechanizmu obsługi na RB zgłoszeń transakcji handlowych z rynków dnia bieżącego. Uwzględniono przy tym architekturę krajowego rynku energii elektrycznej, rozwiązania obecnie stosowane na rynku krajowym oraz rozwiązania wdrożone na europejskich rynkach energii elektrycznej. W fazie opracowywania propozycji przedmiotowych rozwiązań, jako główne cele jakościowe przyjęto: minimalizację ryzyk dokonania niepoprawnych zgłoszeń USE przez uczestników rynku oraz minimalizację kosztów wdrożenia oraz eksploatacji projektowanego mechanizmu - zarówno po stronie uczestników rynku, jak i po stronie OSP. Zawarte w dokumencie rozwiązania odzwierciedlają wyniki prac uzyskane do chwili przygotowania tego dokumentu. Ponieważ przedmiotowe rozwiązania wymagają dalszych prac, w szczególności dotyczących funkcjonalnych i wydajnościowych aspektów ich implementacji, to nie można wykluczyć, że zostaną one skorygowane w toku przygotowywania aktualizacji IRiESP. 2. Podstawowe założenia i uwarunkowania wdrożeniowe Ogólna koncepcja projektowanych rozwiązań opiera się na dwuetapowym systemie dokonywania zgłoszeń USE. Pierwszym etapem będzie aktualnie stosowany mechanizm dokonywania zgłoszeń, zgodnie z którym uczestnicy rynku pomiędzy godzinami 9:00 oraz 13:00 doby n-1 mogą zgłaszać USE dla doby n. Ten etap zgłoszeń będzie nazywany Zgłoszeniami USE dla Dnia Następnego (ZDN) i będzie realizowany w ramach Rynku Bilansującego Dnia Następnego (RBN). Drugim etapem dokonywania zgłoszeń będzie projektowany mechanizm, w ramach którego najpóźniej na dwie godziny przed rozpoczęciem godzinowej realizacji dostaw energii, będą mogły być zgłaszane dla tej godziny dodatkowe USE. Ten etap zgłoszeń będzie nazywany Zgłoszeniami USE dla Dnia Bieżącego (ZDB) i będzie realizowany w ramach Rynku Bilansującego Dnia Bieżącego (RBB). W ramach powyższego schematu zgłaszania USE podstawowym sposobem ich dokonywania są zgłoszenia ZDN. Zgłoszenia ZDB umożliwią korektę, w wymagających tego przypadkach, wcześniej ustalonej pozycji kontraktowej w wyniku dokonanych zgłoszeń ZDN. Potrzeba takiej korekty może być powodowana na przykład aktualizacją prognoz zużycia energii lub zmianą możliwości wytwarzania energii. Nie musi to jednak dotyczyć wszystkich uczestników rynku. Część uczestników może nie korzystać ze zgłoszeń ZDB, korzystać z nich okresowo lub Operator Systemu Przesyłowego 4 korzystać tylko w sytuacji niepoprawnie dokonanych zgłoszeń ZDN. Będzie to zależało od indywidualnych strategii działania poszczególnych podmiotów. Powyższe podejście jest zgodne z zasadami funkcjonowania rynku energii elektrycznej, w szczególności z krajowym modelem tego rynku. Na rynku energii podmioty zawierają bowiem transakcje handlowe z wyprzedzeniem w stosunku do okresu realizacji dostaw energii. W miarę zbliżania się do tego okresu kolejne zawierane transakcje korygują pozycje kontraktowe poszczególnych podmiotów, w związku ze zmianą zapotrzebowania lub zdolności wytwórczych. W normalnych warunkach wraz ze zbliżaniem się do okresu realizacji dostaw energii liczba oraz wolumen tych transakcji powinny maleć. Zostało to uwzględnione w nowej konstrukcji systemu zgłaszania USE na RB. Transakcje zawierane przed dobą realizacji dostaw energii będą mogły być zgłaszane w ramach procesu zgłoszeń ZDN. Z uwagi na dużą liczbę i wolumeny tych transakcji, w procesie zgłoszeń ZDN będą realizowane rozwinięte procedury przetwarzania zgłoszeń, takie jak obecnie, w celu wsparcia dokonania poprawnych zgłoszeń przez obie strony transakcji. Transakcje zawierane po zakończeniu zgłoszeń ZDN będą mogły być zgłaszane w ramach procesu zgłoszeń ZDB. W tym jednak przypadku, ze względu na występujące ograniczenia czasowe, proces przetwarzania zgłoszeń musi być zawężony do minimalnego, niezbędnego zakresu. Reasumując, głównymi założeniami projektowymi dotyczącymi obsługi na RB zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego są: 1) Mechanizm obsługi na RB zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego będzie stanowił uzupełnienie stosowanego obecnie mechanizmu dokonywania zgłoszeń USE w dobie n-1. 2) Poprzez dokonanie zgłoszeń na RB transakcji z rynków dnia bieżącego uczestnik rynku będzie mógł skorygować (zwiększyć lub zmniejszyć) swoją pozycję kontraktową ustaloną w ramach zgłoszeń dokonanych w dobie n-1. 3) W odniesieniu do zgłoszeń na RB transakcji z rynków dnia bieżącego będą stosowane podstawowe zasady weryfikacji, tj. minimalne niezbędne. 3. Koncepcja rozwiązania 3.1. Ogólne zasady zgłaszania USE na Rynku Bilansującym Schemat dokonywania zgłoszeń Zgłoszenia USE dla poszczególnych godzin danej doby będą mogły być dokonywane w dwóch następujących po sobie etapach: Zgłoszenia USE dla Dnia Następnego (ZDN), dokonywane w ramach Rynku Bilansującego Dnia Następnego (RBN), oraz Zgłoszenia USE dla Dnia Bieżącego (ZDB), dokonywane w ramach Rynku Bilansującego Dnia Bieżącego (RBB). Tryb i harmonogram dokonywania zgłoszeń Bramka na RBN dla zgłoszeń USE dotyczących doby n będzie otwierana w dobie n-1 o godzinie 9:00 i zamykana w tej dobie o godzinie 13:00. Tak jak obecnie zgłoszenia USE będą dotyczyć wszystkich godzin doby n. W okresie otwarcia bramki RBN będzie prowadzona weryfikacja wstępna dostarczanych zgłoszeń USE a po zamknięciu bramki RBN, tj. po godzinie 13:00, zostanie przeprowadzona weryfikacja ostateczna zgłoszeń USE, w tym zostaną określone USE Operator Systemu Przesyłowego 5 przyjęte do realizacji na RBN. Wyniki w powyższym zakresie będą przesyłane do odpowiednich Operatorów Rynku. Bramka na RBB dla zgłoszeń USE dotyczących doby n będzie otwierana w dobie n-1 o godzinie 17:00 i zamykana w dobie n o godzinie 21:00. Zgłoszenia USE będą mogły dotyczyć wybranego, ciągłego zakresu godzin od godziny h doby n do ostatniej godziny doby n, przy czym zgłoszenie USE dla okresu rozpoczynającego się o godzinie h doby n będzie musiało być dostarczone do OSP nie później niż przed rozpoczęciem h-2. Dla zgłoszeń USE na RBB będzie realizowana tylko weryfikacja ostateczna, w tym określenie USE przyjętych do realizacji na RBB. Weryfikacja ta będzie wykonywana cyklicznie, w miarę możliwości w zakresie przetwarzania otrzymywanych zgłoszeń USE, lecz nie częściej niż raz w każdej godzinie zegarowej. Będzie przy tym gwarantowane, że wszystkie zgłoszenia USE dostarczone do OSP w okresie otwarcia bramki na RBB, tj. pomiędzy godziną 17:00 doby n-1 a godziną 21:00 doby n, zostaną przetworzone przez OSP. Harmonogram dokonywania zgłoszeń USE na Rynku Bilansującym został przedstawiony na rysunku nr 1. Okno zgłoszeń USE i ofert na RBN Okno zgłoszeń USE na RBB ROZLICZENIA 9.00 13.00 17.00 Zamknięcie bramki na RBN dla zgłoszeń USE i ofert bilansujących dotyczących doby n 0.00 Zakończenie przyjmowania na RBB zgłoszeń USE dotyczących godziny h w dobie n doba n-1 h-2 21.00 h 24.00 Zamknięcie bramki na RBB dla zgłoszeń USE dotyczących doby n doba n doba n+1 … n+4 Rys. 1. Harmonogram dokonywania zgłoszeń USE na Rynku Bilansującym. W wyniku kolejnych weryfikacji zgłoszeń USE na RBB będą określane, dla poszczególnych godzin doby n, USE przyjęte do realizacji na RBB. Tak więc podczas otwarcia bramki na RBB dla danej JG i danej godziny ilość energii z USE przyjętych do realizacji na RBB może się zmieniać wraz z realizacją kolejnych weryfikacji, w wyniku dostarczania kolejnych zgłoszeń USE dotyczących tej JG i tej godziny. Będzie przy tym obowiązywać zasada, że wielkości wyznaczone w późniejszych weryfikacjach, czyli wynikające z późniejszych zgłoszeń USE, będą zastępować wielkości wyznaczone we wcześniejszych weryfikacjach, czyli wynikające z wcześniejszych zgłoszeń USE. Stąd ilości energii z USE przyjętych do realizacji na RBB, dla danej JG i danej godziny, będą zawsze wyznaczane na podstawie ostatnich zgłoszeń USE na RBB dotyczących tej JG i tej godziny. Ilustrację ogólnych zasad w tym zakresie przedstawiono na rysunku nr 2. Pokazany na rysunku przykład dotyczy zgłoszeń dla jednej JG. Operator Systemu Przesyłowego 6 Okno zgłoszeń USE na RBB Dostarczenie na RBB Zgłoszenia nr 4 USE Zgłoszenia ZDB Zgłoszenie nr 4 USE na RBB Dostarczenie na RBB Zgłoszenia nr 3 USE Zgłoszenie nr 3 USE na RBB Dostarczenie na RBB Zgłoszenia nr 2 USE Zgłoszenie nr 2 USE na RBB Dostarczenie na RBB Zgłoszenia nr 1 USE Zgłoszenie nr 1 USE na RBB Zakończenie przyjmowania na RBB zgłoszeń USE dotyczących godziny h w dobie n 17.00 0.00 ROZLICZENIA h-2 Weryfikacja zgłoszeń ZDB doba n-1 Weryfikacja od 1 do 9 Weryfikacja od 10 do 14 Weryfikacja od 15 do 16 h doba n 1 2 3 4 5 6 7 8 21.00 24.00 doba n+1 9 10 11 12 13 14 15 16 EDhRBB USE przyjmowane do realizacji na RBB dla godziny h w wyniku realizacji kolejnych weryfikacji zgłoszeń ZDB Rys. 2. Ogólne zasady przyjmowania USE do realizacji na RBB. Do rozstrzygania niezgodności pomiędzy zgłoszeniami USE będą stosowane na RBN i RBB zasady analogiczne do aktualnych, tj. oparte na priorytetowym systemie zgłoszeń. Tak jak obecnie będzie mógł być również stosowany tryb zgłoszeń jednostronnych. Wybór takiego trybu dokonywania zgłoszeń pomiędzy parą uczestników rynku będzie obowiązywał zarówno na RBN, jak i na RBB (nie przewiduje się odrębnego ustalania trybu zgłoszeń jednostronnych dla RBN i RBB). Obowiązek dokonywania zgłoszeń Zgłaszanie USE na RBN będzie tak jak obecnie obowiązkowe. Oznacza to, że dla każdej JG jej Operator Rynku będzie musiał dokonać zgłoszenia, w szczególności zawierającego zerowe wartości, jeżeli nie została zawarta dla tej JG żadna transakcja handlowa. W przypadku zgłoszeń USE na RBB dokonanie zgłoszenia dla danej JG będzie obowiązkowe tylko w sytuacji, gdy została zawarta dla tej JG jakaś transakcja. Wyznaczanie pozycji kontraktowej deklarowanej (ED) Pozycja kontraktowa deklarowana danej JG będzie wyznaczana dla danej godziny jako suma: (i) pozycji kontraktowej deklarowanej ustalonej dla tej JG i tej godziny na RBN (EDRBN), oraz (ii) pozycji kontraktowej deklarowanej ustalonej dla tej JG i tej godziny na RBB (EDRBB): ED = EDRBN + EDRBB Pozycje kontraktowe EDRBN i EDRBB będą ustalane niezależnie, na podstawie USE przyjętych do realizacji, odpowiednio na RBN oraz RBB. Tak jak obecnie pozycje kontraktowe deklarowane będą mogły być dodatnie i ujemne. Stąd w ramach zgłoszeń USE dokonywanych na RBB uczestnik rynku będzie mógł zarówno zwiększyć, jak i zmniejszyć swoją pozycję kontraktową w stosunku do ustalonej na RBN. Operator Systemu Przesyłowego 7 Obsługa sytuacji wyjątkowych Z uwagi na uwarunkowania techniczne pracy systemów informatycznych, a w szczególności: ich parametry wydajnościowe, zakłócenia lub awarie towarzyszące ich działaniu a wreszcie konieczność dokonywania okresowych ich modernizacji oraz konserwacji, jest niezbędne uwzględnienie w ramach procedur obsługi zgłoszeń USE na RB ograniczonych możliwości przetwarzania zgłoszeń USE. Wymóg ten istnieje co prawda już obecnie ale przy aktualnym trybie i harmonogramie dokonywania zgłoszeń USE, pozostawiającym stosunkowo długi czas pomiędzy realizacją kolejnych procesów zgłoszeń, nie było konieczne wprowadzanie rozwiązań ingerujących w przebieg realizowanych procesów. Sytuacja ulegnie jednak radykalnej zmianie po wprowadzeniu zgłoszeń USE na RBB. Ich obsługa będzie bowiem dokonywana przez całą dobę, 7 dni w tygodniu, a więc bez żadnych okresów przerw. W celu uwzględnienia w ramach obsługi zgłoszeń USE na RBB powołanych wcześniej uwarunkowań technicznych, a jednocześnie dążąc do zapewnienia efektywnej obsługi zgłoszeń USE na RBB przy istniejących ograniczeniach, zostaną wprowadzone następujące rozwiązania: (1) Jeżeli z powodu nieplanowych okoliczności nie będzie możliwe dokonywanie na bieżąco (w cyklach godzinowych) weryfikacji zgłoszeń USE na RBB, to zgłoszenia USE dostarczone do OSP w okresie otwarcia bramki RBB zostaną zweryfikowane po ustąpieniu tych okoliczności (lub będą weryfikowane w cyklach rzadszych, jeżeli okoliczności te wywołują jedynie opóźnienia realizacji weryfikacji, tj. nie powodują braku możliwości ich wykonania). (2) Jeżeli z powodu planowanych działań nie będzie możliwa obsługa zgłoszeń USE na RBB, to proces zgłoszeń USE na RBB dotyczących danej doby będzie zawieszany przez OSP w całości – bramka RBB nie będzie otwierana dla tej doby, lub będzie zawieszany przez OSP w części – bramka RBB będzie otwierana tylko na określony czas, wynikający z zaistniałego zdarzenia. Pierwsze z powyższych rozwiązań ma na celu złagodzenie skutków ewentualnego braku możliwości przetwarzania na bieżąco zgłoszeń USE, np. w sytuacji bardzo dużej liczby dokonanych zgłoszeń lub krótkotrwałej awarii systemu do weryfikacji zgłoszeń. Dzięki temu rozwiązaniu zostanie zapewnione, że wszystkie dostarczone do OSP zgłoszenia USE na RBB będą zweryfikowane, stosownie do terminów ich dostarczenia, i na podstawie tych zgłoszeń zostaną wyznaczone przyjęte do realizacji USE na RBB. Utrudnienia wynikające z tej sytuacji będą więc ograniczone wyłącznie do opóźnień w uzyskaniu przez Operatorów Rynku informacji zwrotnej o wynikach weryfikacji. Drugie rozwiązanie zapewnia możliwość wprowadzania planowych, wymaganych (modernizacje, konserwacje) lub wymuszonych (awarie) przerw w realizacji procesu zgłoszeń USE na RBB, takich o których Operatorzy Rynku mogą być poinformowani z wyprzedzeniem, a dzięki temu będą mogli je uwzględnić w swojej działalności. Z uwagi na sytuacje, które mogą zaistnieć, przyjęto dwa tryby wprowadzania tych przerw: (i) normalny, przewidziany dla prac planowych, dla którego informacja o zawieszeniu zgłoszeń USE na RBB będzie publikowana przez OSP z 7 dniowym wyprzedzeniem, tj. w dobie n-8 dla zgłoszeń USE na RBB dotyczących doby n, oraz (ii) awaryjny, przewidziany dla długotrwałych sytuacji awaryjnych, dla którego informacja o zawieszeniu zgłoszeń USE na RBB będzie publikowana przez OSP niezwłocznie po powzięciu przez OSP informacji o zaistnieniu sytuacji wymagającej zawieszenia przyjmowania zgłoszeń USE na RBB dotyczących doby n. Operator Systemu Przesyłowego 8 3.2. Najważniejsze zasady szczegółowe zgłaszania USE na RBB W rozdziale przedstawiono podstawowe spośród rozwiązań szczegółowych dotyczących projektowanych zasad dokonywania zgłoszeń USE dla Dnia Bieżącego (ZDB). Zgodnie z koncepcją prezentowaną w dokumencie zgłoszenia te będą dokonywane na Rynku Bilansującym Dnia Bieżącego (RBB). Budowa zgłoszenia ZDB (1) Zgłoszenie ZDB określa dane handlowe dla pojedynczej JG i pojedynczej doby. (2) W zgłoszeniu ZDB są podawane przez Operatora Rynku między innymi następujące atrybuty biznesowe, odróżniające zgłoszenie ZDB od składanych obecnie zgłoszeń ZBN, uwzględniane w przetwarzaniu zgłoszeń przez OSP: - aktywny okres zgłoszenia, - numer porządkowy zgłoszenia. (3) Aktywny okres zgłoszenia definiuje przedział czasu składający się z ciągu kolejnych godzin w dobie n, których dotyczy zgłoszenie. Przedział ten jest podawany w zgłoszeniu ZDB poprzez określenie: - pierwszej jego godziny, - ostatniej jego godziny, przy czym ostatnią godziną aktywnego okresu zgłoszenia musi być zawsze ostatnia godzina doby n. Dane handlowe zgłoszenia ZDB w postaci ilości energii elektrycznej, będące przedmiotem transakcji handlowej z poszczególnymi partnerami handlowymi, są określane dla wszystkich godzin aktywnego okresu zgłoszenia. (4) Każdemu zgłoszeniu ZDB dotyczącemu danej JG i danej doby musi być nadany przez Operatora Rynku unikalny numer porządkowy. Numery porządkowe kolejno wysyłanych zgłoszeń ZDB dla danej JG i danej doby powinny narastać. Dostarczanie zgłoszeń ZDB (5) Zgłoszenia ZDB mogą być dostarczane do OSP za pomocą systemu WIRE. W wymagających tego przypadkach zgłoszenia ZDB mogą być dostarczane do OSP za pomocą modułu rezerwowego dokonywania zgłoszeń WIRE/RP. (6) Bramka dla zgłoszeń ZDB (bramka RBB) dotyczących doby n jest otwierana o godzinie 17:00 doby n-1 i jest zamykana o godzinie 21:00 doby n, przy czym w chwili otwierania bramki, tj. o godzinie 17:00, zgłoszenia mogą być już dostarczane do OSP, natomiast w chwili zamykania bramki, tj. o godzinie 21:00, zgłoszenia nie mogą być już dostarczane do OSP. (7) Zgłoszenia ZDB dotyczące danej doby są znakowane czasem ich dostarczenia do OSP (tzw. stempel czasowy). Dla każdego z takich zgłoszeń jest wysyłany zwrotnie do Operatora Rynku komunikat biznesowy COA, zawierający nadany zgłoszeniu stempel czasowy. Otrzymanie przez Operatora Rynku dla danego zgłoszenia ZDB komunikatu COA ze stemplem czasowym mieszczącym się w odpowiednim do zgłoszenia okresie otwarcia bramki RBB, oznacza że zgłoszenie to zostanie uwzględnione w weryfikacji zgłoszeń USE. Stempel czasowy spoza tego okresu oznacza pominięcie zgłoszenia w weryfikacji zgłoszeń USE. Operator Systemu Przesyłowego 9 Weryfikacja zgłoszeń ZDB i przyjmowanie USE do realizacji na RBB (8) Proces weryfikacji zgłoszeń ZDB dotyczących danej doby jest realizowany iteracyjnie. Kolejne iteracje są wykonywane w miarę możliwości przetwarzania zgłoszeń, jednak nie częściej niż jedna iteracja procesu weryfikacji w każdej godzinie zegarowej. (9) W danej iteracji procesu weryfikacji, rozpoczętej w godzinie zegarowej t, jest uwzględniane każde dostarczone do OSP zgłoszenie ZDB, które spełnia łącznie następujące warunki: - zostało dostarczone w okresie otwarcia bramki zgłoszeniowej na RBB dla doby n, - zostało dostarczone przed rozpoczęciem godziny zegarowej t, - nie zostało zweryfikowane w ramach poprzednich iteracji procesu weryfikacji. (10) Horyzont weryfikacji w danej iteracji procesu weryfikacji zgłoszeń ZDB obejmuje: - wszystkie godziny doby n, jeżeli realizacja danej iteracji rozpoczyna się przed godziną 23:00 doby n-1, - wszystkie godziny doby n poczynając od następnej godziny po godzinie będącej początkiem horyzontu weryfikacji w wykonanej poprzednio iteracji procesu weryfikacji, jeżeli realizacja danej iteracji rozpoczyna się o godzinie 23:00 doby n-1 lub później. Horyzont weryfikacji określa zakres godzin, dla którego w danej iteracji procesu weryfikacji są ustalane przyjęte do realizacji USE. (11) Pojedyncza iteracja procesu weryfikacji zgłoszeń ZDB jest realizowana w dwóch, następujących po sobie krokach: - Krok 1: weryfikacja poprawności zgłoszeń ZDB, dokonywana dla każdego zgłoszenia niezależnie, - Krok 2: weryfikacja zgodności zgłoszeń ZDB, dokonywana dla powiązanych ze sobą par zgłoszeń. (12) Weryfikacja poprawności zgłoszenia ZDB dla doby n (krok 1 weryfikacji), dotyczącego danej JG, polega na sprawdzeniu zgłoszonych danych pod kątem spełnienia następujących warunków: - numer porządkowy zgłoszenia powinien być wyższy od najwyższego numeru porządkowego zgłoszenia, które zostało zweryfikowane dla tej JG w ramach poprzednich iteracji procesu weryfikacji, - numer porządkowy zgłoszenia powinien być różny od numerów porządkowych pozostałych zgłoszeń dotyczących tej JG, przetwarzanych w danej iteracji, - zawarta w zgłoszeniu pierwsza godzina aktywnego okresu zgłoszenia, określająca początek danych handlowych w zgłoszeniu, powinna być późniejsza niż druga godzina zegarowa następująca po godzinie, w której zgłoszenie zostało dostarczone do OSP (czas dostarczenia zgłoszenia określa stempel czasowy), - zawarte w zgłoszeniu dane dotyczące: kodu URB, kodów JG, kodów OR oraz reprezentanta OR dokonującego zgłoszenia, powinny być poprawne w sensie ich zgodności z danymi zawartymi w odpowiednich Umowach przesyłania, - zawarte w zgłoszeniu dane dotyczące rodzajów transakcji dla JG powinny być zgodnie z dopuszczalnymi rodzajami transakcji dla poszczególnych JG, określonymi w IRiESP. Zgłoszenie ZDB spełniające powyższe warunki jest kwalifikowane do drugiego kroku weryfikacji, dotyczącego sprawdzenia zgodności zgłoszeń ZDB. Zgłoszenie ZDB nie spełniające choć jednego z powyższych warunków jest odrzucane, a tym samym nie jest uwzględniane w drugim kroku weryfikacji. W takim przypadku do Operatora Rynku jest przesyłany stosowny komunikat. Operator Systemu Przesyłowego 10 (13) Weryfikacja zgodności zgłoszeń ZDB (krok 2 weryfikacji) jest dokonywana niezależnie dla każdej godziny doby n. Dotyczy ona par JG reprezentujących strony transakcji handlowych i jest realizowana według następujących zasad: (a) W przypadku, gdy zgłoszenia transakcji handlowych dla pary JG mają jednakowe wartości i właściwe rodzaje transakcji (sprzedaż oraz zakup), to dla danej godziny jest przyjmowana do realizacji USE w ilości określonej w tych zgłoszeniach. (b) W przypadku, gdy zgłoszenia transakcji handlowych dla pary JG mają różne wartości i właściwe rodzaje transakcji (sprzedaż i zakup), to dla danej godziny, w zależności od JG biorących udział w transakcji, jest przyjmowana do realizacji USE w ilości: (i) określonej w zgłoszeniu JG Giełdy Energii, jeżeli jedną z JG jest JG Giełdy Energii, (ii) określonej w zgłoszeniu JG reprezentującej stronę nadrzędną zgłoszenia USE, jeżeli zgłoszenia dla pary JG są dokonywane w trybie Zgłoszenia Jednostronnego, (iii) określonej w zgłoszeniu strony sprzedającej, w pozostałych sytuacjach. (c) W przypadku, gdy zgłoszenia transakcji handlowych dla obu JG mają taki sam rodzaj transakcji (zakup albo sprzedaż), to dla danej godziny, w zależności od JG biorących udział w transakcji, jest przyjmowana do realizacji USE w ilości: (i) określonej w zgłoszeniu JG Giełdy Energii, jeżeli jedną z JG jest JG Giełdy Energii, (ii) określonej w zgłoszeniu JG reprezentującej stronę nadrzędną zgłoszenia USE, jeżeli zgłoszenia dla pary JG są dokonywane w trybie Zgłoszenia Jednostronnego, (iii) równej zero, w pozostałych sytuacjach. W ramach weryfikacji zgodności zgłoszeń ZDB są uwzględniane ilości energii zgłoszone dla poszczególnych godzin i poszczególnych JG w ramach zgłoszeń ZDB o najwyższych numerach porządkowych. (14) Warunkiem zakończenia procesu weryfikacji zgłoszeń ZDB dotyczących doby n jest wykonanie pojedynczej iteracji weryfikacji zgłoszeń ZDB po godzinie 21:00 doby n. Informowanie Operatorów Rynku o USE przyjętych do realizacji na RBB (15) Po realizacji każdej iteracji procesu weryfikacji zgłoszeń ZDB są przesyłane do Operatorów Rynku informacje o USE przyjętych do realizacji na RBB. Informacje te dotyczą wszystkich godzin horyzontu weryfikacji, uwzględnianego w danej iteracji procesu weryfikacji, i zawierają ilości energii przyjęte do realizacji dla każdej godziny i każdego partnera handlowego. (16) Informacje o USE przyjętych do realizacji na RBB są przesyłane do Operatorów Rynku za pomocą dwóch dokumentów: (a) PUSEB – dokument wysyłany w przypadku, gdy dla wszystkich godzin horyzontu weryfikacji i wszystkich partnerów handlowych zostało przyjęte USE na RBB zgodne ze zgłoszeniami obu stron transakcji, (b) PZUSEB – dokument wysyłany w przypadku, gdy dla jednej lub więcej godzin horyzontu weryfikacji oraz jednego lub więcej partnerów handlowych wystąpiła niezgodność w zgłoszeniu obu stron transakcji. (17) W dokumencie PZUSEB są oznaczane transakcje, w których wystąpiła niezgodność zgłoszeń. Operator Systemu Przesyłowego 11 3.3. Możliwe modyfikacje proponowanego rozwiązania Przedstawione w rozdziale 3.1. oraz 3.2. propozycje rozwiązań dotyczących zgłaszania na Rynek Bilansujący transakcji z rynków dnia bieżącego nie są jedyną możliwą implementacją zasad w tym zakresie. Potwierdzeniem tego są zróżnicowane rozwiązania stosowane na rynkach energii elektrycznej w różnych krajach. Biorąc pod uwagę cel niniejszego dokumentu w dalszej części tego rozdziału przedstawiono najważniejsze spośród możliwych modyfikacji proponowanych rozwiązań, wynikających z zasad stosowanych na europejskich rynkach energii elektrycznej. Sztywne okna dla zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego Na niektórych europejskich rynkach energii elektrycznej zgłoszenia USE są dokonywane dla określonych z góry okien czasowych, na które jest podzielona doba. W takim przypadku każde z okien obejmuje określoną liczbę, następujących po sobie godzin, np. w Czechach są to 4 godziny. Zgłoszenia USE są dokonywane z odpowiednim wyprzedzeniem przed rozpoczęciem danego okna i dotyczą wszystkich godzin wchodzących w skład tego okna. Może być przy tym zastosowane jedno z dwóch podejść w zakresie otwierania bramek zgłoszeniowych: (i) sekwencyjne otwieranie tych bramek, tzn. bramka dla kolejnego okna jest otwierana nie wcześniej niż po zamknięciu bramki dla okna poprzedniego, lub (ii) równoległe otwieranie tych bramek, tzn. bramki dla poszczególnych okien są otwierane jednocześnie a następnie, stosownie do upływu czasu, są one kolejno zamykane. Powyższe rozwiązanie upraszcza proces obsługi zgłoszeń po stronie operatora systemu, zwłaszcza przy zastosowaniu sekwencyjnego otwierania bramek. Można również przypuszczać, że w określonych uwarunkowaniach ma ono cechy ułatwiające uczestnikom rynku zarządzanie dokonywaniem zgłoszeń USE. Dotyczy to zwłaszcza tych sytuacji, gdy proces ten po stronie uczestników rynku nie jest wspomagany narzędziami informatycznymi. Rozwiązanie to ma jednak również wady, z których najważniejszą jest faktyczny brak możliwości dokonania zgłoszenia USE z takim samym wyprzedzeniem dla wszystkich godzin doby. W praktyce bowiem przy długości okna równej 4 godziny i obowiązku dokonania zgłoszenia najpóźniej na 2 godziny przed rozpoczęciem tego okna, tylko dla pierwszej godziny tego okna zgłoszenia mogą być dokonane z 2 godzinnym wyprzedzeniem. Dla pozostałych godzin tego okna wyprzedzenie to wynosi, odpowiednio 3, 4 i 5 godzin. Nierówne warunki dokonywania zgłoszeń dla poszczególnych godzin, a ponadto brak jednoznacznych przesłanek dla uproszczenia dokonywania zgłoszeń USE po stronie uczestników rynku, były podstawowym powodem odstąpienia od zastosowania takiego rozwiązania na rynku krajowym. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że jego implementacja jest również możliwa w warunkach krajowych. Globalna pozycja kontraktowa w ramach zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego Na większości europejskich rynków energii elektrycznej wymaga się aby w ramach zgłoszenia transakcji z rynków dnia bieżącego były również zgłaszane pozostałe, wcześniej zawarte transakcje. Tak więc w zgłoszeniu muszą być zawsze określone wszystkie transakcje zawarte przez uczestnika rynku, tj. zarówno te z rynków dnia bieżącego, jak i rynków wcześniejszych. Zawarcie dodatkowej transakcji wymaga ponownego dokonania zgłoszenia wszystkich transakcji. W tym podejściu ostateczna pozycja kontraktowa uczestnika rynku jest określana wyłącznie na podstawie ostatniego dokonanego zgłoszenia. Również to rozwiązanie upraszcza proces obsługi zgłoszeń po stronie operatora systemu i ma cechy, które mogą ułatwiać uczestnikom rynku zarządzanie dokonywaniem zgłoszeń USE. Uczestnik rynku dokonując pojedynczego zgłoszenia określa bowiem zawsze swoją całkowitą Operator Systemu Przesyłowego 12 pozycję kontraktową. Istotną wadą tego rozwiązania jest jednak zwiększone ryzyko niepoprawnego ustalenia pozycji kontraktowej w wyniku dokonania błędnego zgłoszenia lub w skrajnym przypadku braku możliwości dokonania takiego zgłoszenia przez uczestnika rynku. Zastosowanie powyższego rozwiązania spowodowałoby w warunkach krajowych znaczne ograniczenie możliwości, w stosunku do obecnych, bezpiecznego określania przez uczestników rynku swoich pozycji kontraktowych. Dla podmiotów zawierających transakcje na rynkach dnia bieżącego oznaczałoby to bowiem w praktyce konieczność zgłaszania wszystkich zawartych USE tuż przed realizacją dostaw energii, z narażaniem się na liczne ryzyka, w szczególności dotyczące niezgodności zgłoszeń USE. W związku z tym odstąpiono od zastosowania tego rozwiązania na rzecz dwuetapowego dokonywania zgłoszeń USE, umożliwiającego przyrostowe kształtowanie pozycji kontraktowych. Dzięki temu będą mogły być stosowane bezpieczne strategie zgłaszania USE, dostosowane do możliwości poszczególnych uczestników rynku. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że implementacja opisanego wyżej rozwiązania jednoetapowego jest również możliwa w warunkach krajowych. 4. Wymagania odnośnie innych zmian Zasadnicze przygotowanie Rynku Bilansującego do obsługi zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego nastąpiło w ramach wdrożenia rozwiązań obowiązujących od 1 stycznia 2009 roku (Karta aktualizacji IRiESP nr B/7/2008). Było nim odseparowanie Ofert Bilansujących od Umów Sprzedaży Energii, przez co zostały stworzone warunki, z jednej strony pozwalające na korygowanie zgłoszeń USE w trakcie dnia realizacji dostaw energii, a z drugiej strony zapewniające wymagane dane, w postaci Ofert Bilansujących dostępnych w dobie n-1, niezbędne do realizacji procesów planowania oraz, będących ich kontynuacją, procesów sterowania pracą systemu elektroenergetycznego. Aktualnie istnieje potrzeba wprowadzenie zmian wyłącznie w tych obszarach, które muszą być dostosowane do nowych warunków zgłaszania USE albo mogą być udoskonalone lub uproszczone dzięki rozszerzeniu możliwości dokonywania zgłoszeń USE. Poniżej wymieniono najważniejsze spośród zmian zidentyfikowanych na obecnym etapie prac. Nominowanie pasm zdolności wytwórczych do operacyjnej rezerwy mocy Ze względu na termin nominowania pasm zdolności wytwórczych do operacyjnej rezerwy mocy (doba n-1), zasady w tym zakresie muszą zostać dostosowane do nowych warunków zgłaszania USE. Dostosowanie to będzie polegać na uwzględnieniu w procesie nominacji tylko USE zgłoszonych na RBN. Tak więc korekta USE dokonywana w ramach zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego nie będzie wpływała na wyniki nominacji pasm zdolności wytwórczych do operacyjnej rezerwy mocy. Rozliczanie energii awarii JG Wytwórczych aktywnych W wyniku wprowadzenia na Rynku Bilansującym obsługi zgłoszeń transakcji z rynków dnia bieżącego jest możliwe wprowadzenie rozliczania energii awarii w odniesieniu do poszczególnych JG Wytwórczych aktywnych. Uczestnicy rynku posiadający te jednostki uzyskają bowiem możliwość reagowania na bieżąco na ich awarie, poprzez dokonanie w dniu realizacji dostaw energii zmiany grafików handlowych (alokacji USE) na swoich jednostkach. Dzięki wprowadzeniu zmian w tym zakresie zasady rozliczania zostaną istotnie uproszczone.
