Korzenie No.24 – Pesach 5771

Korzenie No.24 – Pesach 5771 - 2011
Pesach, święto wolności
Ile znaczenia ma ten dzieo dla
każdego
człowieka,
dla
każdego żyda. Wolnośd –
ekscytujące słowo. Pełne
pragnienie – byd wolnym…
Pesach uczy nas, że nie tylko
wtedy, nie tylko od gorzkiego
niewolnictwa, ale także teraz,
tutaj, dalej szukamy naszej
wolności,
na
poziomie
osobistym,
narodowym,
duchowym, nawet wolności
od granic czasu.
W taki sposób czytamy znany
tekst z Hagady – „Rabi Elazar
syn Azarij rzekł: zaiste mam
już prawie siedemdziesiąt lat,
a nie mogłem zbadad dlaczego
wyjście z Egiptu odbyd się ma
w nocy, aż to wywnioskował
Ben Zoma, gdyż powiedziane
jest: abyś sobie przypominał
dzieo wyjścia z ziemi Egiptu
przez wszystkie dni żywota
twego. Przez „dni żywota
twego” rozumied należy tylko
dni, zaś wszystkie dni żywota
twego znaczy także noce.
Niektórzy uczeni mówią: „dni
żywota twego” to ten świat,
zaś „wszystkie dni żywota
twego” – to czasy przyjścia
Mesjasza”. Mocne słowa.
Podnoszą
ideę
wolności
ponad wszelkie sytuacje,
ponad wszystkie czasy…
Małe kąski duchowego smaku
Pesach znajdziecie w tym
wydaniu.
Drodzy Przyjaciele,
Shavei Israel ma zaszczyt opublikować ten biuletyn o Pesach w języku
polskim. Zawiera on wiele artykułów o tym wyjątkowym święcie. Artykuły są
dedykowane naszym braciom w Polsce, którzy dopiero niedawno odkryli
swoje żydowskie korzenie.
W ramach ogólnej misji, Shavei Israel jest zaangażowana w pomoc "lost
Jews", takich jak „Bnei Menasze” w północno-wschodnich Indiach,
„Subbotnik” Żydów z Rosji i „Bnai Anousim” ("Marranos") w Hiszpanii,
Portugalii i Ameryce Południowej. Misje te organizowane są w celu
wzmocnienia więzów z Narodem Żydowskim i Państwem Izrael.
Wierzymy, że w wielopokoleniowej rodzinie narodu żydowskiego jest
obowiązkiem dla każdego z nas, aby pomóc sobie wzajemnie w miarę
naszych możliwości.
Historia Pasch jest aktem wyzwolenia, interwencją Haszem w imieniu
swego ludu Izraela w celu wybawienia go z niewoli i poprowadzenia do
wolności. Od pokoleń Żydzi zbierali się wokół stołu Pesachowego, aby
przypominać o wyjściu z Egiptu i aby okazywać wdzięczność Bogu za Jego
dobroć i miłosierdzie.
Mamy nadzieję, że ci, którzy przeczytają tą broszurę, będą czerpać z
tekstów w niej zamieszczonych siłę i inspirację. Modlimy się, abyśmy przez
przypomnienie Exodusu z Egiptu naszych przodków, byli wkrótce
świadkami złączenia wszystkich rozproszonych z Izraela i ponownego
zjednoczenia w Syjonie.
Z błogosławieństwami z Jerozolimy,
Michael Freund
Chairman, Shavei Israel
Pesach – co to za wolnośd?
Rabin Icchak Rapoport
Pesach nazywamy chag ha-cherut - święto wolności. Haszem wyzwolił żydów z niewolnictwa
w Egipcie, a dał im Torę, która ma 613 przykazao. Czy to się nazywa wolnośd? Niewolnik zmuszony do
ciężkiej pracy potrafi oczywiście docenid wyzwolenie z tej pracy, ale czy jego odczucie ma dla nas,
jego potomków żyjących 3300 lat później, jakiekolwiek znaczenie? Przecież nas nikt do niczego nie
zmusza!
Zrozummy, że wolnośd nie jest obiektywna – kwintesencją wolności jest stan mentalnoemocjonalny. Człowiek, który np. często lub ciągle czuje się zestresowany brakiem pieniędzy,
poziomem naukowym itp. nie jest również wolnym człowiekiem. Jest on niewolnikiem swoich
potrzeb, czyli jest mentalnym niewolnikiem. I nie ma znaczenia czy chodzi o pociąg do papierosów czy
do czegokolwiek albo kogokolwiek. Każde pragnienie lub pożądanie robi z człowieka niewolnika.
Powstaje więc pytanie jaki jest najlepszy sposób do wyzwolenia się z tego niewolnictwa. Inne
religie proponują ascetyzm w różnych formach, czyli idealizują przyzwyczajenie się do braku dóbr
fizyczno-materialnych. Natomiast judaizm idzie inną drogą. Tora zabrania wielu przyjemności
fizycznych, np. jedzenia wieprzowiny. Ale Talmud uczy nas, że dla każdej zabronionej przyjemności
Tora ma alternatywę, na przykład Talmud opisuje rybę, której mózg smakuje tak samo jak mięso
wieprzowe (Talmud Babilooski, traktat
Chullin 109b).
Celem
zakazów
nie
jest
odmawianie przyjemności, ale raczej
ukierunkowanie pragnieo tak by
pozwalały one uzyskad satysfakcję
zgodną z Torą. Takie działanie daje
człowiekowi
poczucie
wolności
ponieważ wtedy nie czuje sprzeczności
pomiędzy
swoimi
pragnieniami
fizycznymi a swoją duchowością.
Zaspokajanie pragnieo fizycznych w
sposób dozwolony przez Torę równe jest
wypełnieniu micwy, jest więc także
zaspokojeniem potrzeb duchowych.
Talmud mówi: "ein lecha ben
chorin ela mi sze-osek be-talmud Tora" –
jedynie wolnym człowiekiem jest ten,
który zajmuje się studiowaniem Tory
(Pirkei Avot 6:2). Studiując Torę
osiągniemy wolnośd, to znaczy, że im
lepiej poznamy Torę, tym łatwiej
połączymy nasze pragnienia fizyczne z
duchową stroną życia doczesnego.
Życzę wszystkim dużo "koszernofizycznej" przyjemności – Chag Pesach
Kaszer WeSameach!
MAROR - Gorzkie zioła
Z opowieści Rabina Nachmana z Breslewa
Przełozył Henryk
Halkowski Z”L
Wiele lat temu pewien Żyd-żebrak, wędrując po kraju, napotkał żebraka-Niemca. Po krótkiej
rozmowie doszli obaj do wniosku, że będzie im łatwiej, jeśli połączą swoje siły i będą wzajemnie
pomagad sobie w potrzebie. Od tej pory wędrowali razem. Zbliżało się święto Pesach. Żyd powiedział
swojemu towarzyszowi, że pragnie znaleźd miejsce, gdzie mógłby spędzid wieczór sederowy.
– A co będzie ze mną? – zapytał Niemiec.
– Znajdę i dla ciebie dom, do którego zaproszą cię na wieczerzę sederową – powiedział Żyd. –
Musisz tylko powiedzied swoim gospodarzom, że jesteś Żydem.
– Ale ja nic nie wiem na temat święta Pesach i Sederu! – zawołał Niemiec. – Oni nigdy mi nie
uwierzą, że jestem Żydem.
– Ja ci wszystko wyjaśnię – powiedział Żyd. I powiedział swojemu towarzyszowi o wszystkim, co
powinno się robid i mówid podczas kolacji sederowej, jak należy myd ręce i odmawiad kidusz itd.
Zapomniał tylko powiedzied mu o spożywaniu gorzkich ziół.
Kiedy nadszedł wreszcie wieczór sederowy, dwie żydowskie rodziny w mieście, do którego
przybyli dwaj żebracy, zaprosiły ich do
siebie na świąteczną wieczerzę;
umówili się, że po spożyciu kolacji
spotkają się w przedsionku synagogi.
Niemiec nic nie jadł przez cały dzieo i z
utęsknieniem oczekiwał na chwilę,
kiedy
wreszcie
będzie
mógł
skosztowad
tych
wszystkich
smakowitych potraw, o których mówił
mu jego towarzysz: rosołu z knedlem
macowym,
pieczonej
kury,
ziemniaczanego kugla. Na początek
dano mu tylko seler zanurzony w
słonej wodzie. Potem zaczęto czytad
Hagadę – a on cały czas z
utęsknieniem czekał na to, kiedy
zobaczy przed sobą pełne półmiski.
Wydawało mu się, że lektura nigdy nie
będzie miała kooca. Kiedy wreszcie, po
umyciu
rąk
i
odmówieniu
błogosławieostwa, podano mace, był
bardzo szczęśliwy i miał nadzieję, że
jego tak długie oczekiwanie wreszcie
będzie nagrodzone. Wielkie zatem
było jego rozczarowanie, kiedy dano
mu do jedzenia chrzan jako gorzkie
zioła. Włożył go do ust – i poczuł w nich jakby palący ogieo.
– Przeklęci Żydzi – zawołał. – I po tym wszystkim, po całym tym oczekiwaniu, po tych wszystkich
udrękach dajecie mi jeśd tylko chrzan.
Z goryczą w sercu, wcale nie mniejszą niż gorycz w jego ustach, wybiegł z domu. Wiele wysiłku
kosztowało go znalezienie drogi do synagogi, gdzie miał spotkad swojego towarzysza. Zawinąwszy się
w wystrzępiony płaszcz, ledwie chroniący od zimna, ułożył się na ławce w przedsionku i – tak samo
głodny, jak i wściekły – zapadł w głęboki sen. Po kilku godzinach do przedsionka synagogi przybył Żyd,
syty i szczęśliwy.
– No i jak smakowały ci potrawy wieczerzy sederowej? – zapytał swego towarzysza.
– Jakie potrawy? – spytał Niemiec. – Kiedy wreszcie, po długim oczekiwaniu, podano do stołu,
okazało się, że dano mi tylko gorzki chrzan.
– Niemądry człowieku – powiedział Żyd. – Gdybyś poczekał jeszcze chodby tylko krótką chwilę,
to mógłbyś raczyd się równie wspaniałym posiłkiem, jak ten, który ja właśnie spożyłem. Tak samo
często dzieje się z człowiekiem, który pragnie zbliżyd się do Boga. Po wielkich wysiłkach na początku,
otrzymuje trochę goryczy. Ta gorycz jest niezbędna dla oczyszczenia jego ciała. Jednak temu
człowiekowi może się wydawad, że służba Bogu jest niczym innym, jak tą właśnie goryczą; dlatego
ucieka. Jeśli jednak poczeka krótką chwilę i pozwoli oczyścid swoje ciało, to odczuje wszystkie
możliwe w tym świecie rozkosze i radości, związane z bliskością Boga.
Jak Rabin Eliezer Aszkenazi opuścił Egipt
Rabin Eliezer Aszkenazi posiadał latający dywan, na którym mógł przemieszczad się z miejsca
na miejsce. Zbliżało się święto Pesach, wyciągnął on więc z szafy swoje wspaniałe złote i srebrne
naczynia, których używał tylko w czasie tego święta. Podpatrzyli go sąsiedzi i z zazdrości donieśli
gubernatorowi Kairu, że ma on u siebie w domu skradzione rzeczy. Gubernator wydał rozkaz, aby
rabina aresztowad. Kiedy podczas wieczerzy Sederowej w domu rabina otworzono drzwi dla proroka
Eliasza, weszli przez nie dwaj niebiaoscy wysłaocy i powiedzieli mu, że musi natychmiast opuścid
Egipt. Rabin Eliezer Aszkenazy wszedł razem z całą swoją rodziną na latający dywan i po niewielu
minutach lotu wylądował w Krakowie, gdzie dokooczył wieczerzę Sederową.
Na drugi dzieo rabin Eliezer Aszkenazy udał się do naczelnego rabina Krakowa i powiedział mu,
cytując slichot: Mimicrajim w’ad hejnu, w’szam ne’emar („*Bóg przyniósł+ nas z Egiptu, tak tam
powiedziano...”) czyli, tam, w Krakowie była powiedziana reszta Hagady.
Wieczór sederowy jako święto solidarności żydowskiej
R. Eliahu Birnbaum, Raw Agudat Szawei Israel
Wieczór sederowy można potraktowad jak kurs wprowadzający, lub jeśli wolicie – kurs
obowiązkowy, solidarności żydowskiej. Uczy nas, że nie możemy czerpad przyjemności z jedzenia
lub z poczucia wolności, jeśli nie podzielimy się nimi z innymi. Nie możemy byd naprawdę ludźmi
wolnymi, jeśli inni są wciąż w niewoli.
Wyjście z Egiptu było wydarzeniem, które miało wpływ na cały świat. Wyjście z Egiptu
nauczyło świat, że naród może się sam wyzwolid z ciężaru niewolnictwa. Stworzyd społeczeostwo, w
którym wszyscy są równi i jest to, jak wiadomo, jedna z najważniejszych idei świata cywilizacji
zachodniej .Seder zaczyna się głośnym zawołaniem: „Oto chleb biedoty. Każdemu kto jest głodny,
damy i będzie jadł.”
Na pierwszy rzut oka jest to dziwne rozpoczęcie – jakieś niedomówienie przy jednym z
największych świąt w kalendarzu żydowskim. Zaczynamy i ogłaszamy przed wszystkimi gośdmi:
„Witamy was, drodzy goście na naszej uczcie wolności. Na pierwsze danie podamy chleb biedoty, z
tych najtaoszych. Każdy kto jest głodny może przyjśc i się poczęstowad!” Czy jest to odpowiedni
sposób podejmowania gości? Dad głodnemu najgorsze jedzenie, chleb biedoty?
W rzeczywistości maca nie symbolizuje jedynie chleba biedoty, ale jest żywą pamiątką chleba,
który jedli Izraelici w czasie wyjścia z Egiptu i gdy stali się wolnymi ludźmi. Seder Pesach uczy nas, że
czynnikiem, który zmienia macę i chleb biedoty w chleb wolności i dobrobytu jest nasza gotowośd
podzielenia się nim z innymi. Ani smak ani skład chemiczny nie ustala jaki smak będzie mied chleb
lecz wpływa na to stan duchowy człowieka, który go spożywa.
W związku z tym pierwsi mędrcy ustalili, że właśnie to zawołanie pojawi się na początku
sederu. Jest w tym deklaracja, że nie tylko jesteśmy gotowi, ale wręcz cieszymy się z tego, że
możemy dzielid stół z głodnym i potrzebującym .Fragment ten: „Oto chleb biedoty” wypowiadany
jest po aramejsku.
Według wielu komentatorów powodem tego jest to, że aramejski był językiem prostych ludzi
w czasach ukształtowania się sederu. Jest to język ludu, zrozumiały dla wszystkich. I wydaje się, że
ukryte jest tutaj ważne i aktualne przesłanie: wolnośd i respektowanie praw człowieka nie są tylko
kwestią wydumanej mody na liberalizm. Wolnośd i respektowanie praw człowieka są sprawą,
wyzwaniem, celem każdego człowieka .
Ponadto, autor Hagady chciał nas też nauczyd, że gdy chcemy pomóc innemu, zbliżyd się do
niego, zaprosid go do stołu, musimy powstrzymad się przed używaniem literackiego, kwiecistego
języka, którego nie będzie mógł zrozumied. Mamy z nim rozmawiad na tym samym „poziomie oczu”,
a w szczególności na tym samym „poziomie serca”, nie wywyższając się, lecz mówiąc jego językiem.
Tylko słowa, które wyszły z serca, wejdą do serca .
Zawołanie: „Oto chleb biedoty” otwiera wieczór sederowy wielką deklaracją: drzwi domu
żydowskiego nie otwierają się dopiero pod koniec posiłku, dla Eliahu Hanawi, dla szacownych i
znaczących jak on. Drzwi domu każdego Żyda – jak serce –muszą byd otwarte dla każdego głodnego,
zarówno w wieczór sederowy jak i w ciągu całego roku .
Zasada ta przenika przez całą historię wyjścia z Egiptu i składa się na charkter tego święta
żydowskiego. Już w Torze napisane jest (Dewarim 16, 14): „W to święto będziesz się radował ty i
twoja rodzina, a także lewita, obcy, sierota i wdowa, którzy żyją w twoich murach”. Tak też napisał
Rambam pięknymi słowami (Halachot Jom Tow, roz. 6, halacha 18): „A gdy je i pije, musi też
nakarmid obcego, sierotę, wdowę wraz z resztą nieszczęśliwych biedaków. Ale ten kto zamyka na
klucz bramę swego podwórka i je i pije wraz z synami i żoną i nie karmi i nie poi biednych i
nieszczęśliwych, nie jest to radośd micwy lecz radośd brzucha.”
Sprawdź się – co wiesz o Pesach?
1. Jak nazywał się teren dokąd uciekli Izraelici w Egipcie?
2. Ona jest przykładem starszej, odpowiedzialnej siostry.
3. Łódka dla jednej małej osoby?
4. Funkcjonował jako „język” Mojszego.
5. Produkt wytwarzany przez Żydów w Egipcie?
6. W Torze jest nazywany „chlebem”, ale tak nie wygląda.
7. „Czarny charakter” w historii Pesach.
8. Nie była posłuszna i łamała przepisy i prawo ojca.
9. Mojżesz je rozdzielił na dwie połowy.
10. Stał się wężem.
11. Najbardziej znany jąkała w Biblii.
12. Pali się, pali i nie spala.
13. Jego kielich jest zawsze największy, ale sam nie pije.
14. Wypełnimy nimi kieszenie na Pesach.
15. Ostatni i ukryty.
(Odpowiedzi znajdują się w koncu)
„Chad Gadia” jako metafora historyczna
Wszyscy znamy piosenkę, opowiadającą o „jednym koźlęciu”, którą śpiewamy pod koniec
wieczoru sederowego i wszyscy ją bardzo lubimy. Jest to lekka piosenka, opowiadająca o „jednym
koźlęciu, którego tata kupił za dwa zuzy” i dalej rozwija się długa historia, w której każde ze stworzeo
niszczy to, które było przed nim i zajmuje jego miejsce, aż sprawiedliwości staje się zadośd dzięki
Bogu, który uśmierca anioła śmierci. Piosenka zbudowana jest w sposób „dodający” – tak jak
piosenka „Echad mi jodea”, również śpiewana w noc sederową – gdzie w każdej zwrotce dodaje się
jeszcze jeden element do historii.
Piosenka ta weszła w skład Hagady, jak się wydaje, pod koniec XVI wieku, na początku w
gminach aszkenazyjskich, a później pojawiła się także w Hagadach sefardyjskich. Z jakiegoś powodu
piosenka ta została napisana po aramejsku, mimo że trudno założyd, że napisana została w tak
wczesnym okresie, w którym aramejski był rozpowszechniony wśród Żydów. W gminach żydowskich
śpiewano tę pieśo w języku, którym posługiwali się Żydzi w danym miejscu – w jidysz, ladino lub po
rosyjsku.
Wydaje się, że początkowo – tak jak reszta piosenek sederowych – pieśo ta miała zabawid małe
dzieci, aby nie zasnęły w czasie tak ważnego wieczoru i wysłuchały historii wyjścia z Egiptu. W
gminach żydowskich wykorzystywano różne sposoby, które pomagały dzieciom nie zasnąd, jak jest
powiedziane o „R. Akiwie, który rozdawał dzieciom orzechy w wieczór sederowy, aby nie zasnęły
tylko pytały”. (Pesachim 109). I takie też, jak się wydaje, było przezanczenie tych piosenek, które
czekały na dzieci przy ostatnim etapie sederu i dla nich dzieci gotowe były postarad się nie zasnąd .
Ale komentatorzy szukali i znaleźli w niej także głębsze znaczenie. Zrobił tak również R.
Menachem Mendel Krengil z Krakowa, w swoim komentarzu do Hagady „Szaarei Geula” (Bramy
Zbawienia). Swój komentarz napisał, jak sam przyznał, jako odpowiedź na słowa maskilów, którzy
widzieli w piosence adaptację niemieckiej humorystycznej zabawy dziecięcej, pozbawionej
żydowskich korzeni i twierdzili, że nie ma na nią miejsca w Hagadzie .
Wyjaśnia on, że różne postacie w piosence symbolizują różne siły, które działały na przestrzeni
wieków (królestwa, imperia itd.) . Siły te powstawały i znikały, a wszystkie działały za pomocą
Stwórcy, który doprowadzi w koocu świat do dni mesjaoskich i do utopii paostwowej i ujawni w
procesie historycznym logikę i sprawiedliwośd. Taki jest też los biednego koźlęcia (naród Izraela),
unicestwionego przez potężniejszych od niego, ale w koocu przywrócona zostanie jego świetnośd, tak
jak w optymistycznym zakooczeniu piosenki. To jest właśnie ogólne przesłanie tej piosenki.
Oto alegoria i jej znaczenie szczegółowo wyjaśnione:
‘”Jedno koźlę, jedno koźlę” Naród Izraela porównany jest do koźlęcia, jak napisane jest w
Tanachu: „Zbłąkaną owcą był Izrael” (Jr. 50,17). Wykorzystamy tę metaforę właśnie w kontekście
Pesach, gdyż jest to ofiara peschowa – „każdy postara się o baranka dla rodziny, o baranka dla domu”
(Wj. 12,3)
„Które kupił tata za dwa zuzy” Tata – to Bóg, „nabywający” naród Izraela jako naród wybrany
przy pomocy dwóch tablic przymierza (dwa zuzy) danych na górze Synaj. „Nabyłeś ten naród” (Wj. 15,
16)
„I nadszedł kot i zjadł koźlę”. Kot symbolizuje dziesięd plemion, synów Jaakowa, sprzedających
Josefa, syna wybranego, w niewolę, którzy w ten sposób przyczyniają się do wydarzeo
sprowadzających Jaakowa do Egiptu.
“I nadszedł pies i zabił kota.”Pies symbolizuje Egipcjan. O psie powiedziano:
„Jak pies do wymiotów powraca, tak głupi powtarza szaleostwa . (Prz. 26,11) Tak też robili
Egipcjanie, którzy nie nauczyli się niczego z plag, ale nie mogli nic zrobid z wyjściem Izraelitów z Egiptu
– „U Izraelitów nawet pies nie zaszczeka” (Wj. 11,7)
„I nadszedł kij i zbił psa” „A laskę tę weź do ręki, bo nią masz dokonad znaków” (Wj. 4,17) mówi
Bóg do Moszego. To ten „kij” udarzejący w Egipcjan 10 plagami.
“I nadszedł ogieo i spalił kij.” Ogieo symbolizuje królestwo Babilonii z Nabuchodonozorem na
jego czele, który spalił Pierwszą Świątynię – „Spalili ogniem twoją Świątynię, zbeszcześcili twoje imię.”
(Ps, 74,7) i wygnał Izraelitów. (Także Chananię, Miszaela i Ezraię wrzucił w ogieo) - „polecił związad
Szadraka, Meszaka i Abed-Nega i wrzucid ich do rozpalonego pieca.” (Dn. 3,20)
“I nadeszła woda i ugasiła ogieo.” O pasuku w Księdze Izajasza (55,1) „Kto spragniony, niech
przyjdzie do wody” Gemara mówi „to nie woda lecz Tora” (Bawa Kama 82). Woda symbolizuje
członków Wielkiego Zgromadzenia, mężów Tory, autorów modlitw i ustalających Torę ustną. Tora
ugasiła wielki ogieo.
“I nadszedł wół i wypił wodę” To królestwo Edomu, królestwo rzymskie czczące bożki, którego
symbolem jest wół – bożek flagowy. „Figura woła zjada trawę”. (Ps. 106, 20). Królestwo Edomu
niszczy Drugą Świątynię i wysyła Izrael – naród Tory ustnej - „wodę” – na wygnanie trwające dwa
tysiące lat.
Do tego momentu opisane były wydarzenia z przeszłości, a dalej opis dotyczy przyszłości.
“I nadszedł rzeźnik i zarżnął wołu.” “Rzeźnik to pierwszy mesjasz, Masziach ben Josef, mający
walczyd w wojnach Izraela i uchronid go przed niewolą Edomu – ale jego przeznaczeniem jest zginąd
w tej wojnie. Ten mesjasz, potomek Josefa, który porównany był do wołu – „Pierworodny wołu
piękny mu będzie” (PwP 33,17) – ma on „zarżnąd wołu Edomu”.
“I nadszedł anioł śmierci i zabił rzeźnika.” Zły Armilus, król nie-Żydów walczących z Izraelem i
sprawiających mu kłopoty, zabije mesjasza – Masziach ben Josef i to jest „anioł śmierci”. Anioł ten
odpowiedzialny jest za wszelkie zło i wojny na świecie, symbolizowany przez flagowego złoczyocę –
Armilusa.
“I nadszedł Najświętszy, niech będzie błogosławiony i zabił anioła śmierci” Na koocu świata,
przy koocu historii, nadejdzie Najświętszy, niech będzie błogosławiony i zabije anioła śmierci, źródło
kłopotów i wtedy jasne będzie dla wszystkich, że proces historyczny, ze swoim zdziczeniem i ze
swoimi problemami, zaplanowany był od początku tak aby nadszedł jego koniec. „Raz na zawsze
zniszczy śmierd. Wtedy Pan Bóg otrze łzy z każdego oblicza, odejmie haobę od swego ludu na całej
ziemi, bo Pan przyrzekł.” (Iz. 25,8)
WEHIGDETA LEBINCHA - „i oznajamisz synowi swemu…”
Co jest „mottem” nocy Sederowej?
„Pieśni mied będziecie, jak w noc
obchodzenia święta” (Izajasz,
30:29) – innymi słowy, noc Leil
HaSeder jest jak pieśo przyszłości,
jak noc, gdy przyjdzie Mesjasz i,
podobnie jak w noc przyjścia
Meszijah,
podczas
wieczerzy
sederowej serca otwierają się i
mogą usłyszed śpiew aniołów.
Dlaczego noc ta nazywa
„porządek” (seder)?
się
Ponieważ istnieje bardzo wiele micwot, dotyczących tej nocy i należy wykonad je
według ustalonego porządku, według kolejności. Innym powodem jest to, że cud
także wyłania się z „porządku” natury, jest częścią kosmicznego „porządku”.
Dlaczego jest właśnie 15 symboli w czasie Sederu?
W związku z piętnastoma poziomami wyzwolenia, jakie
zawarte są w Hagadzie na Pesach.
Dlaczego jemy karpas?
Po to by zaskoczyd dzieci.
Jaką brachę mówimy na maror?
„Aszer kidszanu bemicwotaw weciwanu al achilat maror”,
a nie „bore pri haadama”, ponieważ maror ma zły smak.
Dlaczego
spożywamy
jajko
moczone w słonej wodzie?
By wspomnied ofiarę
Hagiga.
Dlaczego opieramy się na boku w noc
Sederową (Hasawa)?
1. Ponieważ w ten sposób jedli królowie, a tej nocy cały
naród Izraela przejmuje zachowania króli. 2. Jest to sposób
w jaki wolni ludzie spożywają wieczerzę.
Humor paschalny
Nauczyciel: W którym
miesiącu jest Pesach?
Mojsze: W ogóle nie
wiedziałem że jest w
ciąży…
„obowiązkiem naszym jest opowiadać o wyjściu z Egiptu…”
Niewidomy siedzi na Lejl
Haseder. Dostaje macę,
dotyka ją uważnie palcami i w
koocu wybucha śmiechem –
„Kto napisał takie bzdury?”
Już miał Berlke 5 lat i jeszcze nie powiedział ani jednego
słowa. Lekarze, psychoterapeuci i rozmaici znachorzy
nie pomagali, dziecko nie mówiło. Pesach. Lejl haseder.
Cała rodzina siedzi i je, nagle Berlke mówi głośno i
wyraźnie: „Josl, poddaj mi więcej Charoset”. Cała
rodzina wpatruje się: “Umiesz mówid? Dlaczego do tej
pory nic nie mówiłeś?” – „Dlaczego?” – denerwuje się
malutki – „Dlatego że nigdy nie chciałem Charoset!”.
I jeszcze jeden, który tylko po hebrajsku
działa –
- Gdzie nie wolno jechad podczas Pesach?
- Do Betlejem (Bet Lechem = Dom Chleba)
Odpowiedzi na zagadki:
1. Goszen.
2. Miriam
3.Tewat Gome (skrzynka z
papirusu)
4. Aharon (brat Mojżesza)
5. Lewenim (Cegły)
6.Maca
7. Par’o
8. Bitja (cora Faraona)
9. Jam Suf (morze Czerwone)
10. Mate (laska)
11.Mosze
12. Sne (krzew)
13. Elijahu anawi (prorok
Eliasz)
14.Egozim (orzech)
15. Afikoman (maca
deserowa).
„i uprzykrzali im życie uciążliwą pracą przy glinie i cegle…”
Odpowiedziałeś na wszystkie 15 – jesteś Ben Chacham
(Mądry)
Więcej niż 10 – jesteś Tam (Naiwny) Między 5 a 10 – jesteś
tym synem, który nie umie odpowiadad.
Mniej? – no trudno, na pewno jesteś Rasza (niedouczony)…
Mojżesz wyciągnął rękę nad morze i wody się rozstąpiły”