Zaklad E konomii Srodowiska Wydział Ekonomi czny

fu"
Zaklad E konomii Srodowiska
Wydział Ekonomi czny
dr hab.inż.BartoszMickiewicz,prof.nadzw.ZUT
RECENZJA
rozprawy doktorskiej
mgr MagdaIenyGizińskiej
pt. ,,Aktywizacjazawodowa bezrobotnych w województwie zachodniopomorskim,'
napisanejpod kierunkiem
dra hab. WłodzimierzaDetugi,prof. nadzw.
1. Uwagiogó|ne.
Podjętaw dysertacjidoktorskiejprzezmgr MagdaIenęGizińskaprobIematykazwiqzana
z aktywizacjqzawodowqosób bezrobotnychnaIeżydo wyjqtkowociekawegoi aktua|nego,ze
wzg|ędówgospodarczychi spotecznychobszarubadań.
Skuteczna aktywizacja zawodowa osou
b",,obotnych,.' szczególnie grup
defaworyzowanychna rynku pracy, Wymaga podjęcia komp|tiksowychdziatań w zakresie
po|itykirynku pracy.W tym kontekście
powinnybyćsystemowoWprowadzanemechanizmy
zwiększajqce
pub|icznych
efektywność
stużbzatrudnienia,
zapewniajqce
im szerszespektrum
instrumentów aktywnej polityki rynku pracy, a także umoż|iwiajqcenawiqzywanieścistej
współpracyz instytucjamipomocy spotecznej,organizacjamipozarzqdowymioraz agencjami
zatrudnienia,
w ce|uskutecznejaktywizacji
osób najbardziej
odda|onych
od rynkupracy.
Sytuację na rynku pracy kształtujewiele różnych czynników demograficznych,
spotecznych i gospodarczych. Według danych GUs W 2oL4 r. W województwie
zachodniopomorskim,
w porównaniuz dwoma Iatamipoprzednimi,odnotowanonieznaczny
spadek Iiczby Iudności.Na skutek zmian W ekonomicznychgrupach wieku wzrosła
wartośćwskaźnikaobciqżeniaekonomicznego.Na 100 osób w wieku produkcyjnym
przypadatowięcejw wieku nieprodukcyjnym.
Nieznacznie
zwiększyła
się liczbapracujqcych
w
1
gospodarce narodowej. W poróWnaniu do 2oI2 r. odnotowano spadek liczby osób
bezrobotnychbędqcychw ewidencjiurzędóW pracy oraz stopy bezrobociarejestrowanego,
podczasgdy wcześniej
notowanoich wzrost.
Zdaniem ekspertów zajmujqcych się profesjonaInieaktywizacjq
zawodowq
bezrobotnych,nadziejqd|a osób długotrwa|e
odda|onychod rynku pracy'sqdziśwyłqcznie
programyaktywizacjizawodowej,reaIizowanew partnerstwiez prywatnymiagencjami,które
jak Pub|iczne
nie majqtakichograniczeń,
StużbyZatrudnienia.
jużwcześniej
z przYtaczanych
danychGUS wynika,.ie przyczynybierności
zawodowej
Polaków od lat sq wciqżtakie same. w 2oL4 r' 43,3%biernychzawodowo stanowityosoby w
wieku produkcyjnym.PodstawowaprzYczYnqbrakuaktywności
zawodowej.jestnadaInaukai
uzupetnianie kwa|ifikacfi(26,3%).Drugq najczęściej
podawanq przYczvnqbyły obowiqzki
rodzinnezwiqzanez prowadzeniemdomu, które przyczynity
się do rezygnacjiz aktywności
zawodowej u 24,3%osób. Częściej
wskazywanorównieżchorobę |ub niepetnosprawność,
a
emeryturabyłapowodemniewykonywania
i nieposzukiwania
pr9cYd|a L2,3%osób.
Z drugiej strony w wie|u regionachPo|skibezrobociestaje się mitem. Jest wie|e
moż|iwości
i ofert pracy,którymi nawet osoby nieaktywnezawodowonie sq zainteresowane.
Pracodawcy często decydujq się na pokrycie kosztów zakwaterowania, aby zachęcić
kandydatówdo podjęciapracypozamiejscemzamieszkania.
Barierqjestjednakcałyczasniska
mobilność
Po|aków.osoby dtugotrwaleodda|oneod rynkup.racynie majqpomysłuna siebie,
a często brakuje im też energii na zdobycie dodatkowych.kwa|ifikacji
, Żeby uzupetnić
wieloletniq|ukękompetencyjnq.
Czynnikiaktywizacjizawodowejosób bezrobotnychsq stosunkowodobrze poznanym
prob|emem badawczym. Wielu autorów poruszajqcychproblematykęrynku pracy W
województwiezachodniopomorskim
skupiałosię na anaIiziedynamiki,strukturzebezrobocia
i jego efektach ekonomicznych d|a catego regionu. Brak natomiast było do tej pory
komp|eksowe8o
opracowaniaanaIizujqcego
szerokorynekpracyna ZachodnimPomorzu,nie
ty|kopod kqtempodażyi popytu,a|etakżew przekrojuposzczegó|nych
rynków |oka|nych.
W
takim ujęciu można zgodzićsię, że poruszanytemat badawczyjest niekonwencjonalny
i
nieopisywanyszerokoprzezinnychw literaturze,
co jest swoistymwyzwaniemdla naukowca,
aby badać i opisywaćzjawiskamajqcetakżedużeznaczeniepraktyczne.Należy,bowiem
podkreś|ić,
że poruszaneW rozprawieprob|emyaktywnegoposzukiwaniapracy,zdobywania
1
nowych kwalifikacjizawodowych,mobi|ność
i e|astyczność
sq e|ementamizwiększajqcymi
moż|iwości
zatrudnienia.
Przedstawionepowyżejdane obrazujq,jak ważnyz ekonomicznegoi spotecznego
punktów widzenia jest podjętYprzez mgr Magda|enęGizińskqtemat badawczy.Rozwój
województwazachodniopomorskiego
w dużejmierze za|ezyod sytuacjina |okalnymrynku
pracy, w tym m.in. wtaściwejpolityki aktywizacjizawodowej osób bezrobotnych.Wysokie
bezrobocie jest czynnikiem hamujqcym rozwój gospodarczy i przyczyniajqcymsię do
powstawania napięćspotecznych.
2. ogó|na charakterystykarozprawy.
Można na wstępie stwierdzić,że tytuł recenzowanejpracy został sformułowany
prawidtowoijest całkowicie
zbieżnyz zawartościq
pracy'
Badanyproblemmgr MagdalenaGizińskaujęław sposób wszechstronny,
co znajduje
wvraz w strukturzeopracowania'Zawiera ono niezbędnqtre$ć wymaganQod rozpraw
doktorskich.Recenzowanapraca |iczy247 stron tekstu' Składasię z cżterechrównomiernie
rozbudowanychrozdziałów(pluswstęp i zakończenie)oraz wykazu ZLf pozyĄi |iteratury(w
tym 7 w językuangie|skim
i 2 w językuniemieckim),
za pomocqktórej,w sposób wyczerpujqcy
i naukowy doktorantkaopisataporuszanaprzez siebie zagadnienta.Autorka wykoizystataw
swej pracy Iiteraturęprzedmiotu,W przeważajqcej
większości
z Iat 1995-201-0.
W tekściegtównym zamieszczono 55 syntetycznyc]rtabe| oraz 1-4 rysunków i
wykresów.Na końcu pracydotqczonoponadtowykorzystanq
w badaniachankietę'
Głównq wartościq merytorycznq każdej rozprawy doktorskiej jest poprawnie
zdefiniowany ce| pracy, ce|e szczegótoweoraz hipotezy badawcze.We wstępie do pracy
Autorkapisze,że postawiono]-zasadniczyce|w postacizbadania,okreś|enia
i oceny metod
oraz środków aktywizacji zawodowej na rynku pracy, a także postaw i oczekiwań
bezrobotnychw województwie zachodniopomorskimw |atach 2olo-2o1'L.Wydaje się, że
bardziejwtaściwym
sformułowaniem
bytabyana|izazamiastzbadania,które jest tylko jej
częściq.
Poza tym ce| podstawowyuzupełnionyzostało 9 ce|ów pomocniczych,które miały
pomóc w realizacjice|ugtównego.Moim zdaniem, uzupetnienie
ce|ugłównegorozprawyaż
o tyle ce|ów szczegótowychjest niepotrzebne,gdyż doprowadza do nadmiernego
rozdrobnieniaprzedmiotubadań. I tak np. ce| 7 pokrywasię z ce|emgtównym,a cel 2 jest
1
niereaIny,gdyżnigdziena świecieżadenregion nie ma moż|iwości
zapewnieniapetnego
zatrudnieniadla wszystkichpotrzebujqcych.
Podstawowqzadaniem W rozprawie doktorskiejjest jasne i pełne zdefiniowanie
hipotez badawczychoraz ich późniejszaweryfikacja.Hipotezy badawcze nie mogq być
oczywiste, niemoż|iwedo udowodnienia Iub nienaukowe.W anaIizowanejrozprawie
doktorskiejzarówno ce|e pracy jak i hipotezyzostałyzdefiniowaneprawidłowo,aczko|wiek
sposób ich wyartykutowaniabudzi moje zastrzeżenia.
Mgr Magda|enaGizińska okreś|a
poprawnie,co jest przedmiotembadań,a przytym proponujepodejście
systemowedo ana|izy
zjawisknakreś|onych
tytutemp racy doktorskiej
W pracy zostatyprzyjęte3 hipotezybadawcze(choćw tekściena stronie 9 napisano
hipotezabadawcza):
1. Przypuszcza się, Że większośćprob|emów bezrobocia W województwie
jrczej.
zachodniopomorskim
wynikaz jego sytuacjispołeczno-gospod
2. Podnoszenie kwalifikacjizawodowych i zmiana miejsca zamieszkania przez
respondentazwiększaszansęznaIezienia
pracy.
3. Skutecznośćprocesu aktywizacjizawodowej bezrobotnych zależy oj ś.i,ł.go
powiqzania jej metod i form z potencjatem, potrzebami i oczekiwaniami
bezrobotnychi pracodawców.
..i
-
Ponieważzadaniembadaczapo postawieniuhipotezjest ich następnepotwierdzenie
|ubodrzuceniaw stosunkudo dwóch pierwszychmam zastrzeżenia
odńośnie
sformutowania:
w hipotezie 1. nie powinno się dopuszczaćtrybu przypuszczajqcego,
bo a|bo problemy
bezrobocia w województwie wynikajq z jego sytuacji spoteczno-gospodarczej,
albo nie;
jest dla mnie zawężanieproblemuzna|ezieniapracy
natomiastw hipotezie2 niezrozumiałe
tylko do respondentów (wg.definicji:respondentto osoba,której opinie stanowiqprzedmiot
badania W naukach spotecznych)'Wydaje się, Że podnoszenie kwalifikacji,aktywne
poszukiwanie pracy, itd. zwiększajqszanse na zatrudnienie wszystkich osób, które tak
postępujq.Żałujętakże,że w zakończeniuAutorka nie wypowiedziatasię, która z hipotez
została potwierdzona |ub odrzucona (pomimo twierdzenia ze str. L2 rozprawy, że w
zakończeniupotwierdzonohipotezę- którq?),czy ce|ebadań udatosię zrealizowaćw pełni
Iub częściowo,
czy głównyproblembadawczyzostałrozwiqzanyijakie wnioskiz tego można
wyciqgnqć.Nie oznaczyto, żekwestiete nie zostałyporuszaneprzezautorkęw pracy,niemniej
jednak brakujemi syntetycznegopodsumowaniacatości
jej wysitkównaukowychna końcu
rozprawy.ProszęPaniqmgr o ustosunkowanie
się do tych kwestii.
W zwiqzku z podjętymtematem rozprawydoktorskiej,stanowiqcymjednocześnie
wyraźnq formułę rozwiqzywanego probIemu Autorka przyjęta poprawna strategię
postępowanla badawczego.
Strategiętq opartagłówniena rozumowaniuindukcyjnym.
Do najważniejszych
ogniw
tego rozumowaniaAutorka za|iczyta:1)
prob|emwynikajqcyz potrzebpraktyki,2) konstrukcję
hlpotezna podstawieistniejqcej
wiedzyi badańempirycznych,
3) krytykę|ogicznq
iwery.fikację
hipotez (choćtrzeba się doszukiwaćw tekścierozprawy)oraz4) sformutowaniatwierdzeń
diagnostycznych,
terapeutycznychi prognostycznych.
W większościte
kwestiezostatyujętew
sposób rzeczowyijasny,co międzyinnymiznacznieułatwiada|szqlekturępracy.
W strukturzepracy możnawyróżnićcztery rozdziałyprezentujqceko|ejno:
1. Pojęcierynku pracyw Po|scew aspekciepo|itykispołeczno-gospódarcze;;
2. Strukturę wewnqtrzregiona|nqi dynamikę rynku placy W województwie
zachodniopomorskim;
3. Metody aktywizacjibezrobotnychw województwiezachodniopomorskim
na t|e
dziatańUE;
.
4. Badaniawłasnedotyczqceaktywizacjizawodowejrespondentóww województwie
zachodniopomorskim;
Każdy rozdzlatjest integraInqczęściarozprawy,a ich ko|ejność'jest
konsekwencjq
postępowania badawczego i |ogiki rozprawy doktorskiej. Trzy pierwsze rozdziałymajq
charakterteoretyczny,a ostatniempirycznY,co ze wszech miar jest wtaściwe
d|a rozpraw
doktorskich.
W rozdziaIepierwszymAutorkaszerokozaprezentowatapodejście
różnychbadaczy,co
do funkcjonowaniarynku pracy,przyczynwystępowaniana nim nierównowagi i zaktóceń,a
takżeskupitasię na przedstawieniu
aktywnychinstrumentówksztattujqcych
rynekpracyijego
politykę. Wartościowew przeg|qdzietych teorii jest zwrócenia uwagi przez autorkę na 2
mode|e powstałew oparciu o teorie poszukiwań,a|bowiemdostarczajqone istotnych
informacjina temat zjawisksystemowychzwiqzanychz bezrobociem(str.21.).
W rozdziale drugim Autorka zaprezentowała
strukturę i dynamikę rynku pracy
województwa zachodniopomorskiego,
gdzie dokonała anaIizy teBo rynku, akcentujqc
q
przYczvnvi skutki nierównowagi,jaki na nim występuje.Rozdziałten zostałopracowany
ł
bardzo starannie,jasno i przejrzyście.
Szkoda tylko, że posiadane przez autorkę dane
statystycznekończqsię na roku 2010. Powodujeto, żeniektóre wie|kości
|iczbowe,opisujqce
województwozachodniopomorskie
u|egtydezaktua|izacji
i mogq być rozpatrywanety|kow
ujęciu historycznym.Nie zmniejszato wartościnaukowejprzeprowadzonych
ana|iz,choć
pozostawiapewien niedosyt.Z drugiejstrony,na szczęście,
zjawiskazachodzqcena rynku
pracy w Po|sce i województwiezachodniopomorskim
miaty charakterewo|ucyjny,a nie
rewo|ucyjny,w zwiqzkuz tym praktyczniewszystkiete, które występowaływ roku 2010 sq w
podobnejskaIiobecnetakżei dzisiaj.Z tego powodu rozdzia|
możnaocenićjako merytorycznie
poprawny.
Ko|ejna częśćrozprawy (rozdziat |l|) zawiera informacje o metodach aktywizacji
zawodowejbezrobotnychpodejmowanychw państwachUnii Europejskiej.
Zdaniemautorki
ocenę unijnych metod aktywizacjibezrobotnychna|eżałoby
pokazać i zana|izowaćna
przyktadziewojewództwa zachodniopomorskiego.
Koncepcjata 1estprzyjita wtaściwie,
aIeco
do jej rea|izacji
mam ki|kauwag.Itakw podrozdzia|e
3.1-.
Autorkaskupiasię na historycznych
aspektachzwiększaniazatrudnieniai wa|kiz bezrobociemw państwaćhEuropyZachodniej
poczynajqcod X|XW. poprzezEWG,ażdo UE; anijednymsłowemnie.wspominanatomiasto
ich aplikacji na rynek pracy w województwie zachodniopomorskim(co jest w tytu|e
podrozdziatu).Podobna uwaga dotyczy podrozdziału3'2, gdzlieomówiono EUropejskq
StrategięZatrudnienia,nie wspominajqco praktyce(czego?)na rynku pracyw województwie
zachodniopomorskim.Pozatym w podrozdzialetym padajqsformutowainia,z którymi obecnie
nie możnasię zgodzić(bo dane makroekonomiczne
sq inne),jak np. ze str. !25, ze Węgrysq
państwem,które nie radzisobiez wysokimbezrobociem.
Autorkapowotujesiętakżena bliżej
nieznanebadanianiezdefiniowanych
osób (str.1-20,wers 16 od dołu),co nie jest wtaściwe
w
pracy naukowej jakq jest rozprawa doktorska.Pomimo powyższychuwag uważam,że caty
rozdział |lI jest w większościmerytorycznie poprawnie zreaIizowany,a objętościowo
największypodrozdział3.3 jest takżenaj|epszYz naukowegopunktu widzenia i w catości
skupiasię na zagadnieniach
e|astyczności
rynkupracyw ujęciuwojewództwa.Także2 kolejne
podrozdziaty wpisujq się W tematykę całości,aczkoIwiek W niektórych fragmentach
podrozdziatu5 mam niewie|kiezastrzeżenia
do sposobuopisu prob|ematyki
badawczej- np.
na str. 1.65 - L67 znajdujemyopis metod przeciwdziałaniabezrobociu stosowanych w
województwie zachodniopomorskim,
a|e Autorka nie podaje danych |iczbowych- i|u
bezrobotnych przeszko|ono,iIu z nich zna|az|ozatrudnienie,itp. Powoduje to, że trudno
T
jednoznacznieokreś|ić
czy faktycznietakie stosowaneformy ograniczaniabezrobociasq
skuteczneijakijest ich rzeczywisty
wptywna zmniejszanie
|iczbyosób bez pracy.
RozdziałlV poświęcony
zostałaktywizacjizawodowejrespondentóww |atach2o1o zoIL. Zostałon napisanyzostałw oparciuo przeprowadzone
badaniaankietowe.Wydajemi
się, że tytuł rozdziałunie jest zbyt fortunny _ czY aktywizacjazawodowa może istnieć w
percepcji respondentów, jeś|iprzyjmujemy, ie percepcja w szerokim sensie oznacza
rejestrację(uchwycenie)przedmiotów i zdarzeń środowiskazewnętrznego:ich odbiór
sensoryczny,zrozumienie,identyfikacjęi określenie
werbaIneoraz przYgotowaniedo.reakcji
na bodziec?
Ponieważ nie zostałoto wyraźni
e zaznaczoneW pracy proszę o wyjaśnienie,kto
opracował ankietę i przeprowadziłte badania, jaki byt dobór próby oraz czY zostaty
przeprowadzonebadania pi|otażowe,które miałybyna ce|u wersyfikacjęzawartych pytań?
Pozatym uważam,żebłędnejest ponowneprzytaczanie
hipotezbadawczy.ń1't,.174),a opis
zbieraniadanychstatystycznych,
kontroIijakości
zebranegomateriatu,
zastosowanych
metod
statystycznych
{którenotabenenie sq opisane)powinnyznajdowaćsię na poczqtkurozprawy.
Proszętakżeo odpowiedźna pytanied|aczegoprzytak dużejgrupiebadawczej(ogółem600
osób) nie zastosowano nieco bardziej wyrafinowanych metod statystycznych_ ana|izy
wariancji, rangowania |ub chociażbywy|iczeniaodchy|eniastandardowego?Wyliczenie
średniejna podstawiei|ości
respondentówi wyciqgnięciewniosków odnośniepostawionych
pytańjest niewqtp|iwie
cenne,a|ew moim odczuciupozostawianiedosyt.
Jednakżeten rozdziałrozprawyjest najbardziejwartościowy
z naukowegopunktu
widzenia.Dużymi mocnympunktemjest wtaściwa
interpretacja
wyników badańankietowych
oraz przedstawionaautorskakoncepcjamode|owegorozwiqzaniaprob|emówbezrobociaw
województwie zachodniopomorskim.
Autorka uważa,z czYmnaIeżysię catkowiciezgodzić,ze
województwo musi jeszcze mocniej wykorzystywaćposiadane atuty, czy|i mocne strony i
szanserozwojowe,aby przekładaty
się one na przysztedochodyi nowe inwestycje.
Praca doktorska kończy się zakończeniem, choć |epiej bytoby zatytutować:
podsumowaniei wnioski. Szkoda, co podkreś|atem
wcześniew recenzji,ie zabraktow
zakończeniubezpośredniego
odniesieniasię do postawionychhipotez,ce|ów i zatożeń,które
udałosię udowodnić.Z tekstuzakończeniaco prawdato wynika,a|ebytoby|epiej,jeś|i
takie
sformutowania zostałybytam zawarte bezpośrednio.Autorka formutuje 11 wniosków
T
odnoszqcychsię do sytuacjina rynku pracy w przeszłości
i teraźniejszości
oraz sumarycznie
przedstawiagtówne założenia
stworzonegoprzezsiebie mode|u,o którym wspominałem
powyżej.
3. Pozostałeuwagi.
Rozprawa doktorska powinna stanowić rozwiqzanie ,,".,yńi,..go
problemu
naukowegow oparciuo proceduryzgodnez metodo|ogiq
ekonomiii na bazie pierwotnego
materiałupozyskanegoprzezjejautora.Warunekten, W mojejocenie,
zostałspetniony.ZaIetq
rozprawyjest bogataIiteratura,na ogót prawidtowocytow-ana
i interpretowana.obo.wiqzkiem
recenzentajest wykazanieteżstabości
pracy,a te występujq,choćw
dośćograniczoneji|ości.
Pracajest mato staranniedopracowanapod wzg|ędemsty|istycznym
-Autorka
nałogowonie
stosuje pytajników w zdaniachpytajqcych,np. str. g, Lo, itd', używa
czasu teraźniejszego
w
stosunku do wydarzeń,które zasz|yw przesztości
(str.50), raz stosujeakapit, a raz nie, itd.,
itp. Z drugiejstronyzawarteW pracyrysunki,wykresy,tabe|esq
czyte|nelzrozumiałe,
widać,
ż.e W tych miejscach, gdzie Autorka korzystałaz wyników
wtasnych badań, praca
przygotowywana byta bez zbytniego pośpiechui poprawnie
pod kqtem redakcyjnym.
Przedstawionepowyżejuwagi nie wpływajqjednak znaczqcona
merytorycznqocenę pracy,
tym bardziej,żestosunkowotatwomożnaniedoskonatościwyetimińować
przedskierowaniem
rozprawydo druku.
4. Konkluzja.
Wyrażam pozytywny pog|qd o waIorach ."'yto,f.,nych
dysertacji m8r mgr
Magdaleny Gizińskiej pt. ,,Aktywizacja zawodowa bezrobotnych
W województwie
zachodniopomorskim".
Uważamna podstawiemojej znajomości
tej prob|ematyki,żeoceniana
rozprawajest
oryginalna i nowatorska oraz wypetnia lukę, jaka istnieje W
tym zakresie w |iteraturze
naukowej.Problembadawczyporuszanyw rozprawie,chociaż
jest dość
dobrzerozpoznanyW
Polsce,to w skali województwazachodniopomorskiego
daje się zauważyćbrak catościowych,
naukowychopracowańtego typu jak dysertacjaAutorki.W zwiqzku
z tym badania,jakie
przeprowadziłaAutorka rozprawy oraz zrea|izowanie
zaktadanychce|ów na|eży uznaćza
wartościowe
z naukowegoi ap|ikacyjnego
punktów widzenia.PonadtoAutorkawykazata
się
samodzie|nościq
badawczq,a także umiejętnościq
wykorzystywaniametod badawczychi
formutowaniawtasnychsqdów, co świadczy
o jej dojrzałości
naukowej.
Biorąc powyższe pod uwagę uważam, że recenzowana rozprawa mgr Magda|eny
Gizińsklej
pt.
,,Aktywizacja
zawodowa
bezrobotnych
W
województwie
zachodniopomorskim,, spełniawymagania USTAWY o sToPNlACH NA\JK)WYCH t TW:JLE
NAUKOWYM z dnia 14 marca 2003 r., art. 13, ust. 1 z późn. zmianami oraz odpowiada
Wymogom stawianym pracom doktorskim i może stinowić podstawę do kontynuowania
postępowania w przewodzie doktorskim. Stwierdzam, że praca doktorska mieścisię w
dziedzinie naukowej ekonomia, dyscyptinaekonomia. W zwiqzku z tym Wnoszę do Rady
Naukowej !nstytutu Pracy i Spraw Socjalnycho dopusz-czenie
mgr MagdatenyGizińskiejdo
publicznejobrony jej rozprawydoktorskiej.
Szczecin,27.0f .20L5
3*rry
I
I
l