docEcho kwiecień 2013 - Zachodniopomorska Izba Rolnicza
download 
Reklamacja Transkrypt
Echo kwiecień 2013 - Zachodniopomorska Izba Rolnicza
ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI kwiecień 2013 r. Zapraszamy Koszalin, al. Armii Krajowej 8, tel. 94 342-77-61 Koszalin, ul. Zwycięstwa 100, tel. 94 342-53-17 Zachodniopomorska Izba Rolnicza Prezes Izby: Julian Sierpiński Wiceprezes Izby: Lech Bany Członkowie Zarządu: Andrzej Karbowy, Andrzej Ługowski, Wiesław Piątek Zajmujemy się w szczególności: - bezpłatnym doradztwem prawnym; - działalnością szkoleniową; - zbieraniem opinii, wniosków, analiz i informacji gospodarczych; - działaniem na rzecz tworzenia rynku rolnego; - pomocą w powoływaniu zrzeszeń i stowarzyszeń producentów rolnych; - doradztwem w zakresie produkcji rolniczej; - współpracą z jednostkami doradztwa rolniczego; - działaniem na rzecz rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi; - doradztwem w zakresie poprawy jakości produktów rolniczych; - promowaniem produktów rolniczych i ich eksportu; - działaniem na rzecz ochrony środowiska i wiejskiego dziedzictwa kulturowego. Echo Zachodniopomorskiej Wsi: Pismo Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej. Adres Redakcji: 70-026 Szczecin, ul. Smolańska 4, tel./fax 91 484-40-72, 431-99-15, 483-79-57, e-mail: [email protected] EGZEMPLARZ BEZPŁATNY 70-026 Szczecin, ul. Smolańska 4 tel./fax 91 484-40-72, 431-99-15, 483-79-57 e-mail: [email protected] www.zir.pl 75-846 Koszalin, ul. Słowiańska 5 tel./fax 94 346-05-14, 345-71-72 e-mail: [email protected] www.zir.pl Szanowni Państwo! Oddajemy w Wasze ręce najświeższy numer „Echa Zachodniopomorskiej Wsi”. Jak co miesiąc, znajdziecie w nim bieżące informacje związane z rolniczymi wydarzeniami w naszym regionie. Na szczególną uwagę zasługuje tekst porozumienia zawartego w obecności Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych między Zachodniopomorską Izbą Rolniczą, a Szczecińskim Oddziałem ANR-u. To ważny krok naprzód w realizacji porozumień, wywalczonych rolniczym protestem, ale i gwarant merytorycznej współpracy ze strony rządowej, w zapewnieniu przejrzystych zasad zakupu państwowej ziemi. Zachęcam także do zapoznania się ze zmianami w przepisach, dotyczącymi działania – „Modernizacja gospodarstw rolnych”, wprowadzonymi na początku marca, a także z komunikatami KRUS- u, związanymi z waloryzacją rent i emerytur rolniczych. W numerze znajdziecie Państwo także niezwykle ciekawy artykuł, o pasożytach zagrażających (zwłaszcza wiosną) zwierzętom gospodarskim. Zamieściliśmy także relację z corocznej konferencji w Jasionce koło Rzeszowa, na której pojawili się najważniejsi, nie tylko krajowi decydenci w sprawach rolniczych. A w związku ze Świętami Wielkiej Nocy, przypominamy Państwu skąd wziął się zwyczaj obrzędu poświęcenia pokarmów wielkanocnych i tradycyjne polewanie wodą zwane śmigusem - dyngusem. Z racji Świąt przyjmijcie Państwo najszczersze życzenia, zdrowia, wszelkiej pomyślności i wytrwałości w ciężkiej rolniczej pracy. Niech spotkania przy świątecznym stole przebiegają w rodzinnej i wspaniałej atmosferze. Niech będą wytchnieniem od codzienności i okazją do nabrania sił potrzebnych do wiosennej pracy na roli. Julian Sierpiński prezes Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej Spis treści Szkolenie w sprawie przetargów na zakup ziemi ��������������������������4 Opinie dotyczące zabezpieczeń Agencji Nieruchomości Rolnych�5 Z prac zarządu Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej ����������������������7 Konferencja w Jasionce k. Rzeszowa�������������������������������������������������7 M iędzynarodowe spotkanie kobiet w Pawłowicach na Opolszczyźnie ����������������������������������������������������������������������������������8 N ajistotniejsze zmiany w przepisach dotyczących działania – „Modernizacja gospodarstw rolnych”��������������������������������������������9 Spotkanie dotyczące problematyki szkód łowieckich ������������������11 Pasożyty u bydła - problem nadal aktualny�����������������������������������12 Waloryzacja emerytur i rent rolnych od dnia 1 marca 2013 r.�����14 Z awieszenie (zmniejszenie) emerytury/renty rolniczej w związku z osiąganiem przychodu przez emeryta/rencistę��������������������������14 Doroczne spotkanie hodowców bydła mlecznego������������������������15 Tradycje wielkanocne��������������������������������������������������������������������������17 „Wielkanoc w odmienionej formie – warsztaty dla mieszkańców LGD”�19 KWIECIEŃ 2013 R 3 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI SZKOLENIE W SPRAWIE PRZETARGÓW NA ZAKUP ZIEMI 4 W dniu 19 marca 2013 r. w Tarnowie odbyło się szkolenie zorganizowane przez Zachodniopomorską Izbę Rolniczą we współpracy z Oddziałem Terenowym Agencji Nieruchomości Rolnych w Szczecinie. W spotkaniu uczestniczyli Przewodniczący i Delegaci wszystkich Rad Powiatowych Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej. Agencję Nieruchomości Rolnych reprezentowali Prezes Leszek Świętochowski i p.o. Dyrektora OT w Szczecinie Jacek Malicki oraz przedstawiciele Sekcji Zamiejscowych Gospodarowania Zasobem. Głównym tematem było wdrażanie nowych regulacji wprowadzonych Zarządzeniem Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych z dnia 18.01.2013 r. Uczestnicy szkolenia dyskutowali nad doprecyzowaniem kryteriów wymaganych przy przeprowadzaniu przetargów ograniczonych ofert pisemnych. Specyfika naszego województwa wymaga szczególnych zasad w doborze warunków, które miałyby wpływ na rolnicze wykorzystanie gruntów. Podczas spotkania potwierdzono, że cena nie może być kryterium rozstrzygającym o wyniku przetargu. Potwierdzono również m.in., że oferta rolnika, który nabył grunty na zasadach preferencyjnych, a następnie zbył te grunty, będzie odrzucona we wstępnej procedurze oceny ofert. Strony w pełni potwierdzają wszystkie dotychczasowe ustalenia, które zostały uwzględnione w podpisanym w Tarnowie porozumieniu (tekst poniżej): P O R O Z U M I E N I E zawarte w dniu 19 marca 2013r. w Szczecinie, pomiędzy: Zachodniopomorską Izbą Rolniczą, reprezentowaną przez Prezesa Zarządu ‑ Juliana Sierpińskiego, zwaną dalej „Izbą” a Oddziałem Terenowym Agencji Nieruchomości Rolnych w Szczecinie, reprezentowaną przez p.o. Dyrektora – Jacka Malickiego, zwaną dalej „Agencją” lub „ANR” zwanymi dalej Stronami Preambuła Strony mając na względzie ciągłe dążenie do udoskonalenia regulacji prawnych oraz procedur dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi Zasobu Własności Skarbu Państwa w celu poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych oraz uwzględniając ustalenia dokonane w dniu 11 stycznia 2013r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezesem Agencji Nieruchomości Rolnych a Międzyzwiązkowym Komitetem Protestacyjnym Rolników Województwa Zachodniopomorskiego postanawiają zawrzeć niniejsze porozumienie. § 1. 1. Porozumienie zostaje zawarte w celu ustalenia zasad współpracy pomiędzy Stronami w procesie gospodarowania nieruchomościami wchodzącymi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. 2. Celem wzajemnej współpracy jest racjonalne gospodarowanie mieniem Zasobu poprzez zapewnienie udziału samorządom rolniczym w procesie kształtowania ustroju rolnego w szczególności poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych. 3. Agencja potwierdza obowiązywanie wszelkich ustaleń dokonanych w dniu 11 stycznia 2013r. pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Prezesem Agencji Nieruchomości Rolnych a Międzyzwiązkowym Komitetem Protestacyjnym Rolników Województwa Zachodniopomorskiego oraz zapewnia o ich wdrożeniu do stosowania. 4. Przeciwdziałania nadmiernemu wykupowi gruntów przez kapitał obcy z obejściem obowiązujących przepisów. § 2. 1. Współpraca, o której mowa w § 1, polega w szczególności na: a) podejmowaniu wszelkich prawem dopuszczalnych działań zmierzających do poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych, b) wydawaniu przez samorząd rolniczy pisemnych opinii, wniosków i stanowisk w sprawach dotyczących obrotu nieruchomościami wchodzącymi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w sytuacjach przewidzianych przez właściwe regulacje prawa powszechnie obowiązującego, zarządzenia Prezesa ANR oraz ustalenia pomiędzy Stronami, c) uzgadnianiu form zagospodarowania nieruchomości Zasobu, w przypadku zgłoszonego zapotrzebowania rolników indywidualnych, d) przekazywaniu przez ANR miesięcznych harmonogramów przetargów, e) udostępnienie informacji o stanie zasobów w ANR, f ) udziale upoważnionych przez Zarząd Izby przedstawicieli samorządu rolniczego w pracach komisji powołanych do przeprowadzenia przetargów ograniczonych organizowanych przez ANR, g) wsparcia przez przedstawicieli ANR przy określaniu przez Izbę kryteriów oceny ofert w ograniczonych przetargach pisemnych na sprzedaż nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w celu utworzenia albo powiększenia gospodarstwa rodzinnego, h) udziale upoważnionych przez Za- tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] WYDARZENIA rząd Izby przedstawicieli samorządu rolniczego w innych czynnościach związanych z zagospodarowaniem mienia Zasobu, zgłoszonego na pisemny wniosek którejkolwiek ze Stron, i) respektowaniu postanowień wiążących uzgodnień w zakresie kierunku i trybu zagospodarowania nieruchomości Zasobu, j) upowszechnianiu przepisów prawa dotyczących gospodarowania nieruchomościami rolnymi Zasobu, k) wymianie informacji związanych z zainteresowaniem kupnem albo dzierżawą nieruchomości Zasobu, l) odbywanie cyklicznych spotkań (co najmniej raz na kwartał) z udziałem Dyrektora Agencji, Zarządu ZIR, Przewodniczących Rad Powiatowych ZIR i Zastępców Kierownika Sekcji Gospodarowania Zasobem, kierujących pracą Sekcji Zamiejscowych, poświęconych bieżącej problematyce dotyczącej zagospodarowania mienia Zasobu WRSP, m) wzajemnej pomocy przy realizacji postanowień niniejszego Porozumienia. § 3. 1. Strony ustalają, że uprawnionymi do prowadzenia wiążących uzgodnień, wydawania opinii, stanowisk i wniosków dotyczących procedur, o których mowa w § 1, są: a) w imieniu samorządu rolniczego ‑ Prezes Zarządu Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej w Szczecinie (lub upoważniony Członek Zarządu), przy czym do udziału w komisjach przetargowych wraz z prawem składania wniosków o odwołanie przetargu ograniczonego uprawione są również osoby posiadające pisemne upoważnienie Zarządu Izby, b) w imieniu Agencji ‑ Dyrektor/Zastępca Dyrektora Oddziału Terenowego/ Filii Agencji Nieruchomości Rolnych w Szczecinie/Filii. 2. Czynności, o których mowa w ust. 1, strony dokonują po przeprowadzeniu konsultacji i zasięgnięciu opinii terenowych jednostek podległych Stronom niniejszego Porozumienia. Każda opinia, stanowisko czy wniosek Stron w konkretnej sprawie traktuje się jako uzgodnione z podległymi strukturami terenowymi. § 4. 1. Stanowisko (opinia) samorządu rolniczego dotyczące gospodarowania nieruchomościami wchodzącymi w skład Zasobu, wyrażone w formie pisemnej ma charakter opiniodawczy i stanowi istotny element decyzji Dyrektora/Zastępcy Dyrektora Oddziału/Filii w sprawach związanych z gospodarowaniem nieruchomościami Zasobu. 2. Uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o wydanie opinii przez Izbę jest Dyrektor/Zastępca Dyrektora Oddziału/ Filii ANR w Szczecinie/Koszalinie. 3. Strony zobowiązują się do niezwłocznego wydania pisemnych opinii w sprawie, w terminie nie dłuższym niż 21 dni od daty doręczenia wniosku. 4. Strony uzgadniają, że opinia Izby będzie wymagana w przypadku: a) tworzenia założeń programu wtórnej restrukturyzacji, nieruchomości powracających lub będących w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, b) sprzedaży nieruchomości w trybie pierwszeństwa w nabyciu o powierzchni powyżej 100 ha, c) przedłużenia umów dzierżawy nieruchomości, w tym proponowanych wyłączeń z przedmiotu dzierżawy (z wyłączeniem umów dotyczących gospodarstw rodzinnych oraz umów o powierzchni do 5 ha), d) rozpatrywania wniosków w sprawie przekazania praw i obowiązków wynikających z zawartych umów dzierżawy nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 5 ha, z wyjątkiem cesji zawieranych na rzecz zstępnego lub przysposobionego, a w przypadku ich braku krewnego w linii bocznej, e) przy ocenie zasadności skorzystania z uprawnień przysługujących Agencji na podstawie przepisów ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (prawo pierwokupu/wykupu, odkupu), zgodnie z obowiązującymi wytycznymi Prezesa ANR oraz w uzasadnionych przypadkach. Opinia zostanie wydana w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty doręczenia wniosku Agencji, f ) w innych sprawach związanych z gospodarowaniem mieniem Zasobu, w szczególności mogących mieć znaczenie dla tworzenia lub powiększania gospodarstw rodzinnych. § 5. Traci moc Porozumienie zawarte pomiędzy Stronami w dniu 22 października 2009 r. § 6. Porozumienie wchodzi w życie z dniem podpisania. § 7. Wszelkie zmiany niniejszego porozumienia wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. § 8. Porozumienie zostało sporządzone w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej Strony. Julian Sierpiński Prezes Zarządu Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej Jacek Malicki p.o. Dyrektora Agencji Nieruchomości Rolnych OT w Szczecinie OPINIE DOTYCZĄCE ZABEZPIECZEŃ AGENCJI NIERUCHOMOŚCI ROLNYCH Według nowych zasad, wynegocjowanych w trakcie rolniczego protestu, przy zakupie na raty (nieważne - pierwokup czy przetarg) Agencja Nieruchomości Rolnych stosuje tylko 2 zabezpieczenia, o ile kupujący ma pozytywną opinię Izby. Brak opinii Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej oznacza przyjęcie zabezpieczeń wg starych zasad. Procedura: 1. kupujący wypełnia wniosek (do pobrania poniżej, mają go także przedstawiciele ZIR w gminach) 2. wniosek- zaopiniowany przez 1 przedstawiciela Rady Powiatowej z danej gminy lub Przewodniczącego RP trafia do biura ZIR 3. Prezes (lub inna osoba z Zarządu Izby) podpisuje pozytywną opinię. 4. opinia jest przekazywana do oddziału ANR Ważne jest podanie wszystkich dokładnych danych oraz opinia najbliższego terytorialnie przedstawiciela RP ZIR. KWIECIEŃ 2013 R 5 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI Poniżej zamieszczamy wniosek: PROSIMY WYPEŁNIAĆ DOKŁADNIE I CZYTELNIE ! ………….….……, . .2013 miejscowość ……………………………… imię i nazwisko …………….……………….. adres ………………..……………. kod pocztowy, poczta ……………..……………… telefon Zachodniopomorska Izba Rolnicza w Szczecinie I. W związku z procedurą zakupu nieruchomości rolnej od ANR OT w Szczecinie, zwracam się z prośbą o pozytywne zaopiniowanie mojego wniosku o przyjęcie zabezpieczenia zakupu na raty w formie: 1) hipoteki umownej 2) weksla własnego in blanco gmina: ………………….…….……….….. obręb: ……………………………...……… działka/działki nr: …………..…………….. DOKŁADNA powierzchnia: ……………………..ha II. TRYB ZAKUPU (niepotrzebne skreślić): • w ramach prawa pierwszeństwa nabycia • w ramach przetargu ograniczonego III. W PRZYPADKU PRZETARGU OGRANICZONEGO: • cena wywoławcza ……………………………… • cena osiągnięta …………………………………. podpis …..………..………. opinia członka Rady Powiatowej ZIR: ………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ………………………………………………………………. 6 tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] PRACE ZARZĄDU ZIR Z PRAC ZARZĄDU ZACHODNIOPOMORSKIEJ IZBY ROLNICZEJ 1 marca W posiedzeniu Zarządu ZIR 1 marca br. uczestniczyli przedstawiciele kierownictwa ANR OT w Szczecinie, w tym p.o. dyr. Jacek Malicki. Przy udziale m.in. Przewodniczących Rad Powiatowych ZIR: Tomasza Olecha (Myślibórz), Krzysztofa Masternaka (Pyrzyce) oraz Fryderyka Niemczynowicza (Stargard) dyskutowano na temat kryteriów, które byłyby uwzględniane w przetargach ograniczonych ofertowych (odległość od gospodarstwa lub najbliższej działki, intensywność produkcji zwierzęcej, wielkość gospodarstwa, wiek, ilość zakupionych do tej pory gruntów, deklarowany czas osobistej pracy w gospodarstwie, fakt sprzedaży‑ lub nie ‑ gruntów zakupionych wcześniej od Agencji). Z ogólnej puli możliwych kryteriów najwłaściwsze dla konkretnego przetargu będą każdorazowo wybierane przez Przewodniczącego Rady Powiatowej i 2 przedstawicieli RP z gminy. W części spotkania uczestniczył Jarosław Rzepa‑ Członek Zarządu Województwa. Przedstawił on bieżące działania Urzędu Marszałkowskiego. Rozmawiano także o nieudanych staraniach na rzecz korzystnej prywatyzacji Zakładów Stoisław. W kluczowym momencie Ministerstwo Skarbu Państwa pozostawiło sprawę bez rozstrzygnięcia. Jan Kozak – Przewodniczący Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych oświadczył, że Związek występuje z Międzyzwiązkowego Komitetu Protestacyjnego Rolników Województwa Zachodniopomorskiego. Na ręce Prezesa Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej złożył podziękowanie za dotychczasową pomoc w logistycznym zorganizowaniu protestu rolników i zadeklarował wolę dalszej współpracy. 6 marca W dniu 6 marca 2013 r. miało miejsce posiedzenie Zarządu ZIR, które dotyczyło głównie ostatecznego ustalenia kryteriów przetargów ofertowych i zatwierdzenia niezbędnych formularzy ZIR dotyczących procedury odwoływania przetargów. Kolejnym zagadnieniem było szacowanie szkód łowieckich. W części spotkania dotyczącej kryteriów przetargów ofertowych uczestniczyli przedstawiciele kierownictwa ANR OT w Szczecinie – Jarosław Staszak oraz Jan Chruściński. Zebrani w dalszym ciągu dyskutowali na temat kryteriów w przetargach ofertowych oraz o punktach przyznawanych za poszczególne kryteria, by były one jak najbardziej korzystne dla rolników. Ostateczna wersja zostanie zatwierdzona w najbliższych dniach. W części spotkania dotyczącej problematyki szacowania szkód łowieckich uczestniczył Jarosław Rzepa – Członek Zarządu Województwa. Ustalono konieczność zorganizowania spotkania dotyczącego szkód łowieckich. Poruszono kwestię środków, które będą w tym roku przekazane na meliorację podstawową jak również o środkach (których rozdysponowanie leży w gestii Wojewody) dla spółek wodnych. Analizowano podział na koperty regionalne dodatkowych środków przyznawanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”, który zdaniem zebranych jest krzywdzący dla woj. zachodniopomorskiego. Omawiano również bieżące sprawy dotyczące działalności Biura ZIR. 12 marca W dniu 12 marca 2013 roku, odbyło się posiedzenie Krajowej Rady Izb Rolniczych, w którym uczestniczył Prezes Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej Julian Sierpiński. Wyjazd do Warszawy był również okazją do spotkania z Prezesem Agencji Nieruchomości Rolnych Leszkiem Świętochowskim, z którym Prezes ZIR omawiał propozycje kryteriów w przetargach ofertowych. Zaprosił również pana Świętochowskiego do udziału w szkoleniu, które odbędzie się w dniu 19 marca b.r. w Tarnowie k. Łobza. Prezes wstępnie zadeklarował swój udział. Przygotowywana jest aktualizacja porozumienia z dnia 25 czerwca 2003 roku o współpracy pomiędzy Zachodniopomorską Izbą Rolniczą a Agencją Nieruchomości Rolnych. 12 marca W dniu 12 marca w siedzibie Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii odbyło się robocze spotkanie w sprawie przepisów dotyczących sprzedaży bezpośredniej z gospodarstw rolnych. W pracach uczestniczył Członek Zarządu Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej Andrzej Karbowy. Temat sprzedaży bezpośredniej jest jednym z punktów, które były przedstawiane w postaci postulatów w proteście rolników. Obecnie przygotowywany jest cykl szkoleń dla rolników poświęcony tematyce sprzedaży bezpośredniej. KONFERENCJA W JASIONCE K. RZESZOWA Konferencja „Rozwój obszarów wiejskich. Doświadczenia i perspektywy”, która odbyła się 16 marca br. w Jasionce, była okazją do wymiany poglądów na temat perspektyw rozwoju polskiej wsi. W dorocznym spotkaniu, organizowanym przez Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, wzięli udział eksperci, politycy, samorządowcy oraz przedstawiciele Unii Europejskiej. Otwarcie konferencji KWIECIEŃ 2013 R 7 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI Najważniejszym punktem spotkania była dyskusja dotycząca polityki rozwoju obszarów wiejskich w nowych realiach budżetowych. Uczestnicy konferencji zastanawiali się między innymi nad tym jak planowane cięcia budżetu Wspólnej Polityki Rolnej wpłyną na możliwości rozwojowe obszarów wiejskich oraz w jaki sposób można efektywniej wykorzystać, mniejsze w przyszłej perspektywie budżetowej, środki w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich? Komisarz Dacian Cioloş, podkreślał determinację Komisji Europejskiej do wprowadzenia zmian we Wspólnej Polityce Rolnej, w tym chęć jej uproszczenia także w odniesieniu do II filara WPR. Zapowiedział między innymi brak zgody KE w przypadku przedstawiania przez Uczestnicy konferencji poszczególne państwa członkowskie zbyt skomplikowanych programów rozwoju obszarów wiejskich (PROW). – Dyskusja w trakcie konferencji wskazała na kilka istotnych problemów związanych z polityką rozwoju obszarów wiejskich. Uczestnicy podkreślali między innymi konieczność jak najszybszych decyzji w kwestii budżetu, gdyż uniemożliwia to przy- Uczestnicy konferencji gotowanie PROW na kovska (Wiceminister Rolnictwa Litwy), lata 2014-2020 – powiedział Marek Za- Krzysztof Jurgiel (Przewodniczący Sejgórski, Prezes Europejskiego Funduszu mowej Komisji Rolnictwa), Marek SaRozwoju Wsi Polskiej. Dużo kontrower- wicki (Wiceprzewodniczący Sejmowej sji wzbudzała też kwestia ewentualne- Komisji Rolnictwa) oraz Czesław Siego przesunięcia ¼ środków kierski (Wiceprzewodniczący Komisji z PROW na zwiększenie płat- Rolnictwa Parlamentu Europejskiego) ności bezpośrednich (I filar a także Artur Balazs i Adam Tański – byli WPR), co zapowiedział mini- ministrowie rolnictwa. Konferencja, jak ster Stanisław Kalemba. co roku towarzyszyła obchodom roczUdział w spotkaniu wzięli nicy śmierci Józefa Ślisza – działacza m.in.: Dacian Cioloş (Komisarz rolniczej Solidarności, wicemarszałka ds. Rolnictwa UE), prof. Jerzy Senatu I i II kadencji. W trakcie konBuzek (Poseł do Parlamen- ferencji Józef Ślisz został pośmiertnie tu Europejskiego), Stanisław uhonorowany odznaką – Zasłużony dla Kalemba (Minister Rolnictwa Województwa Podkarpackiego. i Rozwoju Wsi), Leokadija Poči- MIĘDZYNARODOWE SPOTKANIE KOBIET W PAWŁOWICACH NA OPOLSZCZYŹNIE ganizowane w Pawłowicach w województwie opolskim. Województwo zachodniopomorskie reprezentowały Panie: Władysława Gruszczyńska, Anna Rydzkowska i Danuta Lebioda. W dniach 13‑15 marca 2013 r. kilkadziesiąt pań z Polski, Niemiec, Austrii oraz Ukrainy dyskutowało o roli kobiet w kształtowaniu wizerunku współczesnej wsi. Forum, które ma już szesnastoletnią tradycję, odbywa się cyklicznie w każdym województwie. Tym razem zostało zor8 Po ceremonii otwarcia odbyły się wykłady m.in. dr hab. Katarzyny Szwedziak z Politechniki Opolskiej na temat innowacyjności, aktywności kobiet, nauki i biznesu. Natomiast Marek Lorek z Kluczborskiego Urzędu Skarbowego przybliżył szczegóły opodatkowania dochodów ze sprzedaży bezpośredniej w gospodar- tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] stwach rolnych. Głównym wnioskiem z Forum Kobiet Wiejskich w Pawłowicach jest potrzeba zmiany stereotypów. W ocenie uczestniczek najważniejsza jest silna motywacja do działania, gdyż ma ona wpływ na własne otoczenie oraz dostosowywanie przepisów do potrzeb i realiów dzisiejszej wsi. KOMUNIKATY NAJISTOTNIEJSZE ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH DZIAŁANIA – „MODERNIZACJA GOSPODARSTW ROLNYCH” W dniu 5 marca 2013 r. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podpisał rozporządzenie MRiRW zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007‑2013. Nowelizacja rozporządzenia wprowadza zmiany wynikające m.in. z doświadczeń we wdrażaniu działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” oraz zmiany wynikające z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Celem nowelizacji jest również dostosowanie przepisów obowiązujących w przypadku działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” do innych znowelizowanych przepisów prawa. Uwzględniając powyższe, nowelizacja ww. rozporządzenia MRiRW dotyczy w szczególności: • Doprecyzowania przepisów odnośnie dokumentów, które należy dołączyć do wniosku o przyznanie pomocy, poprzez wymienienie załączników do wniosku oraz wskazanie załącznika, którego brak może skutkować odmową przyznania pomocy. Zmiany w tym zakresie są wprowadzane w związku ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w wyroku z dnia 24 stycznia 2012r. (sygn. akt II GSK 1425/10) stwierdził, że w rozporządzeniu, a nie w jakimkolwiek innym akcie niższej rangi, organ upoważniony zobowiązany jest m.in. do określenia rodzaju dokumentów wymaganych do załączenia do wniosku o przyznanie pomocy. Załączniki do wniosku o przyznanie pomocy, wymienione w nowelizacji rozporządzenia, były do tej pory określone tylko w formularzu wniosku o przyznanie pomocy udostępnianym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Obecnie zakres wymaganych załączników jest wymieniony zarówno w ww. rozporządzeniu dla działania 121, jak i we wzorze formularza wniosku o przyznanie pomocy, jaki będzie obowiązywał w najbliższym naborze wniosków. • Doprecyzowania przepisów w zakresie tzw. „preselekcji” (wstępnej oceny wniosku), której istotą jest szybka weryfikacja, czy złożone wnioski zawierają podstawowe informacje pozwalające na ich rozpatrzenie. Zmiana wynika z konieczności doprecyzowania w rozporządzeniu, jaki dokument należy dołączyć bezwzględnie do wniosku. W związku z ww. wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz tym, że dotychczas bezwzględnie wymagane pola we wniosku oraz załączniki określała Agencja w dokumentach aplikacyjnych, konieczne było wskazanie preselekcyjnych załączników w rozporządzeniu wykonawczym. Modyfikacji uległ więc wzór formularza wniosku o przyznanie pomocy tj. ograniczono pola preselekcyjne do jednego (część II. Identyfikacja Wnioskodawcy pkt. 3) tj. dotyczącego numeru identyfikacyjnego nadanego zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2012r., poz. 86. t.j.) oraz w przypadku, kiedy wnioskodawca nie ma jeszcze nadanego ww. numeru, zobowiązuje się go do złożenia wniosku o wpis do ewidencji producentów, z zastrzeżeniem, iż jego niezłożenie będzie skutkowało odmową przyznania pomocy na etapie wstępnej oceny wniosku. • Dostosowania przepisów obowiązujących w przypadku działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” do przepisów obowiązujących w zakresie: • rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. Nr 97, poz. 624 oraz z 2012r. poz. 205). W związku ze zmianą tego rozporządzenia, konieczne będzie przedstawienie Agencji nie tylko świadectwa ukończenia szkoły, ale również zaświadczenia, w którym wskazany będzie zawód, w jakim kształcił się wnioskodawca; • nowowprowadzonych przepisów ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). Ustawa ta wprowadza istotne zmiany w systemie kształcenia zawodowego, które weszły w życie 1 września 2012r. W związku z wprowadzeniem nowej formy nabywania przez osoby dorosłe kwalifikacji zawodowych, w tym rolniczych, wraz z jednoczesnym znaczącym ograniczeniem dostępu do szkół dla dorosłych, wprowadzono, jako dokument potwierdzający na potrzeby działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” posiadanie wykształcenia średniego rolniczego, dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodach wymienionych w ust. 2 załącznika do rozporządzenia; • wieku emerytalnego, tzn. przepisów zmienionych ustawą z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.), które weszły w tycie z dniem 1 stycznia 2012r. i spowodowały wydłużenie się wieku emerytalnego poszczególnych grup osób ‑ w celu uwzględniania tych grup osób jako potencjalnych Beneficjentów działania 121; • nowej ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o nasiennictwie (Dz. U. poz. 1512), która weszła w życie z dniem 28 stycznia 2013r. Jednocześnie utraciła moc ustawa z dnia 26 czerwca 2003r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2007r. Nr 41, poz. 271, z późn. zm.). Nowa ustawa nie zawiera załącznika nr 1, jednakże treść tego załącznika została ujęta w wykazie gatunków roślin, których odmiany podlegają rejestracji oraz których materiał siewny może być wytwarzany, oceniany i kontrolowany, ogłoszonym w obwieszczeniu, o którym mowa w art. 1 ust. 3 ustawy z 9 listopada 2012r. o nasiennictwie. W związku z powyższym, konieczne było dostosowanie przepisów rozporządzenia do nowej ustawy o nasiennictwie; • nowej ustawy z dnia 23 listopada 2012r. ‑ Prawo pocztowe (Dz. U. poz. 1529), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013r. i wprowadza m.in. zmianę terminologii, polegającą na zastąpieniu wyrazów „operatora publicznego” wyrazami „operatora wyznaczonego”. Wraz z wejściem w życie ww. ustawy utraciła moc ustawa z dnia 12 czerwca 2003r. ‑ Prawo pocztowe (Dz. U. z 2008r. Nr 189, poz. 1159, z późn. zm.). KWIECIEŃ 2013 R 9 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI • Skrócenia okresu, na etapie ubiegania się o przyznanie pomocy, o który jest możliwe przedłużenie terminu na wykonanie przez wnioskodawcę określonej czynności w toku postępowania w sprawie przyznania pomocy ‑ z 6 miesięcy do łącznie 30 dni, o które Wnioskodawca może występować po otrzymaniu wezwania ARiMR do złożenia uzupełnień. Zmiana ta wynika z konieczności usprawnienia procesu oceny wniosków, szczególnie w obliczu zbliżającej się daty zakończenia realizacji PROW na lata 2007‑2013. Ze względu na fakt, iż końcowa data wypłaty środków w ramach Programu to dopiero 31 grudnia 2015r., skrócenia okresu, o który jest możliwe przedłużenie terminu na wykonanie określonych czynności, nie wprowadza się w zakresie postępowania dotyczącego wypłaty pomocy. • Wprowadzenia wymogu dołączenia do wniosku o przyznanie pomocy kopii co najmniej 2 zapytań dotyczących nabycia nowej rzeczy lub usług, skierowanych do różnych dostawców lub wykonawców (zapytań ofertowych) oraz kopii 2 ofert stanowiących odpowiedź na te zapytania, wraz z uzasadnieniem wyboru oferty ‑ w przypadku każdego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo‑finansowym operacji, którego koszt przekracza 10 tys. zł netto, dotyczącego inwestycji innej niż polegającej na budowie, przebudowie lub remoncie połączonym z modernizacją. Posłużono się tu pojęciem „wykonawca” i „dostawca”, aby uwzględnić wszystkie podmioty, które mogą składać oferty, świadczyć usługi, ale też realizować świadczenia, których przedmiotem są roboty budowlane lub dostawy. Ponadto, we wniosku o przyznanie pomocy wprowadza się oświadczenie dotyczące zobowiązania wnioskodawcy do dokonania zakupu przedmiotu postępowania ofertowego, w przypadku zakupu nowych rzeczy lub usług w przypadku każdego zadania ujętego w zestawieniu rzeczowo ‑finansowym operacji, którego koszt przekracza 10 tys. zł netto (z wyjątkiem operacji obejmujących inwestycje polegające na budowie, przebudowie lub remoncie połączonym z modernizacją) po przeprowadzeniu postępowania ofertowego (nie wcześniej jednak niż w dniu podania do publicznej wiadomości informacji o kolejności przysługiwania pomocy w ramach działania 121 10 w danym województwie). Zachowanie powyższej kolejności będzie weryfikowane na etapie rozliczania inwestycji i jej niedotrzymanie może skutkować odmową wypłaty pomocy lub korekta jej wysokości. • Doprecyzowania przepisów dotyczących określenia wprost, że umowa zawiera wykaz dokumentów, które należy dołączyć do wniosku o płatność. • Wprowadzenia regulacji umożliwiającej wyrażenie przez Agencję zgody na zakończenie realizacji operacji lub złożenie wniosku o płatność po upływie terminów, odpowiednio 24 (operacje jednoetapowe) lub 36 (operacje dwuetapowe) miesięcy od daty zawarcia umowy albo 60 miesięcy od dnia zawarcia umowy ‑ w przypadku operacji obejmujących inwestycje polegające na nabyciu rzeczy będących przedmiotem leasingu ‑ w terminie późniejszym, o nie więcej niż 6 miesięcy od upływu tych terminów i nie później niż do dnia 30 czerwca 2015r. Ma to związek z przypadkami przekraczania przez Beneficjantów określonych terminów, co na obecnym etapie wdrażania działania „Modernizacja...” powodowałoby odmowę wypłaty pomocy dla Beneficjentów, którzy zrealizowali inwestycję i osiągnęli cel operacji. Analogiczną zgodę Agencja będzie mogła wyrazić w przypadku, gdy przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia powyższe terminy już upłynęły a Agencja nie odmówiła wypłaty pomocy. • Uchylenia przepisu dotyczącego wymogu dostarczania przez Beneficjenta faktur sprzedaży rzeczy będących przedmiotem leasingu, wystawionych przez zbywcę na rzecz finansującego. Przedmiotowe faktury dostarczane są obecnie w przypadku operacji obejmujących inwestycje polegające na nabyciu rzeczy będących przedmiotem leasingu w celu weryfikacji przez Agencję, czy raty zapłacone z tytułu wykonania umowy leasingu nie przekraczają ceny netto nabycia danej rzeczy (warunek uznania kosztu za kwalifikowalny zawarty w § 9 ust. 1 pkt. 9 rozporządzenia wykonawczego dla działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”). Zmiana ta wynika z doświadczeń we wdrażaniu działania, które wskazują, że podmiot sprzedający (zbywca) jest często jednocześnie finansującym leasing. W takiej sytuacji finansujący posiada jedynie fakturę wystawioną przez pro- tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] ducenta, która opiewa na kwotę niebędącą ceną rynkową rzeczy. W związku z powyższym, ocena tego, czy raty zapłacone z tytułu wykonania umowy leasingu nie przekraczają ceny netto nabycia danej rzeczy, nie może odbyć się na podstawie takiej faktury. • Doprecyzowania przepisu dotyczącego dokumentowania faktu zaistnienia następstwa prawnego. Obecnie, w przypadku śmierci beneficjenta, dokumentem, który może potwierdzać fakt zaistnienia następstwa prawnego, jest nie tylko postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, ale również akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza. Ze względu na fakt, że również z aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza może wynikać, że uprawnionych do nabycia spadku jest więcej niż jeden spadkobierca, zmianie uległ § 28 ust. 6 rozporządzenia wykonawczego. • Doprecyzowania przepisów dotyczących umowy zawieranej z następcą prawnym Beneficjenta albo nabywcą gospodarstwa albo jego części, w której określa się warunki kontynuacji realizowanej operacji. Zgodnie z nową regulacja, do powyższej umowy, w tym do warunków kontynuacji realizowanej operacji, zastosowanie mają przepisy § 6 i § 7 rozporządzenia (określające warunki przyznania pomocy) a nie, jak to miało miejsce dotychczas, § 2‑7 rozporządzenia (określające warunki ubiegania się o pomoc i warunki przyznania pomocy). Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ww. rozporządzenia wykonawczego, do postępowań w sprawie przyznania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” PROW na lata 2007‑2013 wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia oraz do pomocy finansowej przyznanej w ramach tego działania przed dniem wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia należy stosować przepisy rozporządzenia w brzmieniu dotychczasowym, z wyjątkiem przepisu zmienionego w załączniku do rozporządzenia, dotyczącym kwalifikacji zawodowych potencjalnych Wnioskodawców, który powinien być stosowany w brzmieniu nadanym nowelizacją rozporządzenia. Przepis ten będzie obowiązywał w nowym brzmieniu rów- KOMUNIKATY nież w stosunku do już rozpoczętych spraw (w tym zakończonych umową), ponieważ w październiku 2012r. odbył się nabór wniosków o przyznanie pomocy w województwie podkarpackim, w ramach którego potencjalnie mogli złożyć wnioski absolwenci szkół średnich posiadający świadectwa wydane już zgodnie z nowymi przepisami tj. bez wymienienia na świadectwie nazwy zawodu. Jeżeli wnioskodawcy nie złożyli wraz z wnioskiem kompletnych dokumentów poświadczających posiadanie przez nich odpowiednich kwalifikacji zawodowych, Agencja wezwie tych wnioskodawców, na podstawie §15 ust. 3 rozporządzenia, do usunięcia braków. Nabór wniosków o przyznanie pomocy w ramach działania 121 „Modernizacja gospodarstw rolnych” zostanie przeprowadzony na operacje realizowane w województwach: lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, opolskim, pomorskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim. Planowany jest on wyłącznie w województwach, które dysponują jeszcze dostępnymi środkami w ramach limitów finansowych przyznanych im na cały okres realizacji PROW na lata 2007‑2013. Nie planuje się w związku z tym naboru w województwach: kujawsko‑pomorskim, mazowieckim, podkarpackim, warmińsko ‑mazurskim, podlaskim, dolnośląskim, świętokrzyskim, śląskim, w których obecne zapotrzebowanie na środki finansowe wynikające z już złożonych wniosków o przyznanie pomocy przekracza dostępny w ramach działania limit przeznaczony na cały okres realizacji Programu. W ramach planowanego naboru wniosków, pomoc będzie przysługiwała według kolejności ustalonej dla każdego województwa, przy zastosowaniu kryteriów wyboru operacji, określonych w §15 ust. 1‑9 rozporządzenia wykonawczego dla działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Kolejność ustala się na podstawie liczby punktów uzyskanych przez daną operację, poczynając od operacji; która uzyskała największą liczbę punktów do operacji, która uzyskała najmniejszą liczbę punktów. O kolejności przysługiwania pomocy decydować będzie suma uzyskanych punktów, przyznanych w zależności od tego, czy operacja przyczyni się do poprawy ogólnych wyników gospodarstwa poprzez: wzrost wartości dodanej brutto w gospodarstwie (GVA), czy też poprzez poprawę sytuacji w gospodarstwie w zakresie ochrony środowiska, lub warunków utrzymania zwierząt, lub higieny i bezpieczeństwa produkcji, lub infrastruktury drogowej ‑ w zależności od wielkości ekonomicznej gospodarstwa (ESU). Operację, o której wsparcie ubiegają się osoby wspólnie wnioskujące, uznaje się operację, która przyczyni sic do wzrostu GVA, przyczyni się ona do wzrostu GVA w gospodarstwie każdej z tych osób. W przypadku operacji realizowanych przez osoby wspólnie wnioskujące przyznaje się dodatkowe punkty, w zależności od wielkości ESU (wg średniej arytmetycznej wielkości ESU gospodarstw będących w posiadaniu tych osób). W przypadku wniosków z taką samą liczbą punktów o ich kolejności decydować będzie: nieprzyznanie wcześniej pomocy w ramach działania 121, a w przypadku gdy po ustaleniu kolejności zgodnie z powyższą zasadą nadal konieczne będzie ustalenie kolejności w ramach operacji z taką samą liczbą punktów, wielkość ekonomiczna gospodarstwa (ESU) ‑ od najmniejszej do największej. Ustalając kolejność, przysługiwania pomocy uwzględnia się wszystkie wnioski złożone osobiście lub przez osobę upoważnioną bezpośrednio w Oddziale Regionalnym ARiMR albo w Biurze Powiatowym ARiMR w terminie naboru wniosków oraz wszystkie wnioski nadane przesyłką rejestrowaną w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w terminie naboru wniosków, które wpłynęły do Oddziału Regionalnego ARiMR w terminie do 30. dnia od dnia upływu terminu składania wniosków. Prezes ARiMR, nie później niż w terminie 40 dni od dnia upływu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy, poda do publicznej wiadomości na stronie internetowej ARiMR informację o kolejności przysługiwania pomocy w danym województwie. Informacja ta będzie aktualizowana w danym województwie (nie rzadziej niż co 10 dni), w przypadku gdy: wnioski złożone zostały we właściwy sposób i w terminie naboru wniosków, ale wpłynęły do OR ARiMR po ww. 30 dniach, lub wpłynęły do niewłaściwego OR, w tym po ustaleniu kolejności w danym OR. W ww. przypadkach kolejność przysługiwania pomocy dla tych wniosków jest ustalana wg kryteriów wyboru operacji, po wnioskach, które już mają ustaloną kolejność w danym województwie. Aktualizacji ww. listy w danym województwie dokonuje się również wtedy, gdy dane zawarte we wniosku o przyznanie pomocy, mające wpływ na ustalenie kolejności przysługiwania pomocy, ulegną zmianie, ale wyłącznie w przypadku, gdy z nowych danych wynika, że pomoc przysługuje w dalszej kolejności niż pierwotnie ustalona. SPOTKANIE DOTYCZĄCE PROBLEMATYKI SZKÓD ŁOWIECKICH W dniu 22 marca br. w Sejmie RP Krajowa Rada Izb Rolniczych, z inicjatywy Pana Posła Zbigniewa Babalskiego, zorganizowała spotkanie dotyczące problematyki szkód łowieckich. W spotkaniu uczestniczyli Posłowie RP, przedstawiciele środowisk rolników, reprezentowani przez rolników i Izby Rolnicze oraz myśliwych, reprezentowani przez Polski Związek Łowiecki oraz Ministerstwo Środowiska. Spotkanie poprowadził Pan Poseł Zbigniew Babalski, Poseł na Sejm, członek Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W spotkaniu wzięli również udział Pan Krzysztof Jurgiel – Przewodniczący Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pan Jan Krzysztof Ardanowski, Pan Leszek Korzeniowski, Pan Marek Sawicki – Zastępcy Przewodniczącego KRiRW. Z ramienia Ministerstwa Środowiska ‑ Jerzy Lęcznar ‑ Radca Ministra, Rafał Nowicki – st. Specjalista w Dep. Leśnictwa i Ochrony Przyrody, przedstawiciele Polskiego Związku Łowieckiego w osobach Marcin Pasternak – Radca Prawny, Bartłomiej Popczyk – Kierownik Działu Hodowli, Piotr Jenoch – Zastępca Kierownika Działu Organizacji i Szkolenia oraz przedstawiciele Warmińsko‑Mazurskiej, Podlaskiej i Lubuskiej Izby Rolniczej. Krajową Radę Izb Rolniczych repreKWIECIEŃ 2013 R 11 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI zentowali: Wiktor Szmulewicz – Prezes KRIR, Marek Borowski – Wiceprezes KRIR, Katarzyna Szczepaniak – Dyrektor Biura Zarządu KRIR oraz pracownicy. Podczas spotkania dyskutowano nt. procedury oględzin, szacowania szkód oraz odszkodowań z tytułu wyrządzonych przez zwierzynę łowną szkód w płodach rolnych, powołania niezależnych osób szacujących szkody łowieckie (w obecnej chwili zajmują się tym przedstawiciele/członkowie kół łowieckich), wydzierżawianie gruntów do prawa wykonywania polowania na danym terenie i pobierania przez starostwa opłat z tego tytułu. Ponadto poruszono kwestie związane z brakiem jednolitego cennika, obowiązującego we wszystkich kołach łowieckich, według którego szacowane będą wartości ziemiopłodów utraconych w wyniku działania zwierzyny. Należy również zastanowić się nad ustaleniem cennika, do szacowania szkód, z plonów z gospodarstw rolnośrodowiskowych. Poza tym dyskutowano nt. rozszerzenia katalogu zwierząt łownych (bóbr, łoś), czy trudności we współpracy z Lasami Państwowymi przy ustalaniu stanu pogłowia zwierzyny na terenie obwodów łowieckich. Zdaniem samorządu rolniczego okres dzierżawy dla kół łowieckich i Lasów Państwowych powinien zostać skrócony z 10 do 3 lat, co pozwoliłoby na częstsze spotkania zainteresowanych stron i omówienie napotykanych problemów. Zdaniem przedstawiciela PZŁ 10‑letni okres dzierżawy pozwala na prowadzenie racjonalnej gospodarki zwierzyną leśną. Głównym celem spotkania było doprowadzenie do wystosowania wspólnego stanowiska KRIR oraz PZŁ, mającego na celu rozwiązanie przedmiotowego problemu oraz powołanie Zespołu ds. szkód łowieckich, w którego skład wchodziliby przedstawiciele zainteresowanych stron (Ministerstwa Środowiska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Polskiego Związku Łowieckiego, Krajowej Rady Izb Rolniczych). PASOŻYTY U BYDŁA - PROBLEM NADAL AKTUALNY Dr hab. Bogumiła Pilarczyk – Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny Każdego roku, wraz z nastaniem wiosny u bydła powraca problem inwazji pasożytniczych. Na całym świecie u bydła powszechnie występuje wiele gatunków pasożytów. Pasożyty występujące u zwierząt gospodarskich wpływają negatywnie na opłacalność hodowli. Straty spowodowane przez pasożyty to nie tylko upadki zwierząt, ale również koszty wynikające ze zwiększonego zużycia paszy, zmniejszonych przyrostów masy ciała, zmniejszonej płodności, obniżonej mleczności, zmniejszonej odporno12 ści, dodatkowej opieki lekarzy weterynarii i leczenia zwierząt chorych. Tak więc regularnie przeprowadzane odrobaczanie u zwierząt gospodarskich pozwala na obniżenie kosztów produkcji, a zarazem powoduje zwiększenie opłacalności chowu. Najbardziej narażone na inwazje pasożytnicze są zwierzęta młode (cielęta, jagnięta, źrebięta). Źródłem inwazji dla nich mogą być zwierzęta starsze, które są bezobjawowymi nosicielami pasożytów. Głównym miejscem zarażenia może być pastwisko, obora, cielętnik, tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] chlewnia, stajnia, wybieg, wody stojące wykorzystywane do pojenia. Jak i również matki karmiące (bezpośrednie ssanie), bytujące w złych warunkach higienicznych (zabrudzenie odchodami wymienia), mogą zarażać młode zwierzęta ssące. Choroby wywoływane przez pasożyty przebiegają najczęściej subklinicznie, z tego też powodu bardzo często uchodzą uwadze zarówno hodowców jak i lekarzy weterynarii. Na przebieg inwazji pasożytniczych u zwierząt bezpośredni wpływ mają warunki środowiskowe takie jak: higiena pomieszczeń inwentarskich, system chowu zwierząt, mikroklimat oraz rozwiązania funkcjonalno‑technologiczne. Szczególnie duże zagrożenie zarażeniami pasożytniczymi występuje u zwierząt korzystających z pastwisk i wybiegów. Przy wypasie zwierzęta muszą być wolne od pasożytów. Aby zapobiec ich wystąpieniu konieczne jest podjęcie właściwych działań profilaktycznych. Podstawowym zabiegiem jest odrobaczanie, które przeprowadza wiosną (przed wyjściem na pastwisko) oraz jesienią (po zejściu z pastwiska). Konieczne jest przeprowadzanie badań kontrolnych kału na obecność jaj/ oocyst pasożytów, które są podstawą do podjęcia zabiegów profilaktycznych CIEKAWOSTKI i leczniczych. Jest to szczególnie ważne na wiosnę, kiedy to w środowisku występuje zwiększona liczba inwazyjnych jaj/oocyst pasożytów, którymi bydło może się zarazić. Do najczęściej występujących pasożytów przewodu pokarmowego u bydła zaliczamy: nicienie żołądkowo‑jelitowe, pierwotniaki z rodzaju Eimeria i Cryptosporidium oraz motylicę wątrobową. Najważniejszą grupę pasożytów u bydła stanowią nicienie żołądkowo ‑jelitowe. Za najbardziej patogenne uważa się gatunki nicieni zaliczane do rodzaju: Ostertagia sp., Spiculopteragia sp., Nematodirus sp., Trichostrongylus sp. i Cooperia sp. Ekstensywność i intensywność zarażenia zależy od warunków klimatycznych, wieku zwierząt i systemu ich chowu. Do zarażenia najczęściej dochodzi na pastwiskach wilgotnych i źle utrzymanych oraz w pomieszczeniach (oborach, cielętnikach) w przypadku podawania zielonek pochodzących z zanieczyszczonych formami inwazyjnymi terenów. U bydła na terenie Polski ekstensywność zarażenia może dochodzić do 100%. Bardziej zarażone są zwierzęta utrzymywane w dużych fermach oraz na pastwiskach, niż w małych gospodarstwach i w systemie alkierzowym. Stwierdzono wyższe zarażenie nicieniami żołądkowo‑ jelitowymi bydła przy wypasie wolnym niż w kwaterowym. Pasożyty przewodu pokarmowego stwierdza się również u bydła importowanego do Polski. Obecnie w Polsce nie ma obowiązku badania sprowadzanego bydła w kierunku obecności pasożytów wewnętrznych takich jak kokcydia, kryptosporydia, nicienie żołądkowo‑jelitowe czy motylica wątrobowa. Inwazje tych pasożytów mogą stanowić zagrożenie dla bydła w naszej oborze. Przy imporcie zwierząt istnieje możliwość introdukcji nowych gatunków pasożytów. Wzrost nasilenia inwazji nicieni żołądkowo‑jelitowych następuje w okresie wiosennym. Jest to związane z biologią nicieni przewodu pokarmowego. Jak podają niektórzy autorzy u krów na terenie Polski najwyższa ekstensywność zarażania nicieniami żołądkowo ‑jelitowymi przypada na okres od kwietnia do czerwca, a najniższa w miesiącach zimowych (grudzień ‑ luty). Kokcydioza jest przewlekłą pasożytniczą chorobą, na którą szczególnie narażone są cielęta. Kokcydioza w postaci klinicznej występuje głównie u zwierząt młodych. W Polsce kliniczna postać kokcydiozy nie ma charakteru masowego (upadki do 4%). Na obraz kliniczny kokcydiozy składają się: biegunka (kał zanieczyszczony krwią), utrata apetytu, podwyższenie ciepłoty ciała, osowiałość oraz ogólne osłabienie. Masowe zachorowania na kokcydiozę są związane z reguły z niską higieną. Jej wystąpieniu sprzyja również systemem chowu cieląt w dużych grupach w cielętniku. Występowa- nie i przebieg inwazji kokcydiów zależy przede wszystkim od wieku cieląt. Najbardziej dotknięte inwazją kokcydiów są cielęta pomiędzy 5 a 7 miesiącem życia, najmniej zaś cielęta dwumiesięczne. Na Pomorzu Zachodnim u cieląt występują dwa szczyty wydalania oocyst: wiosenny (kwiecień) i jesienny (wrzesień), natomiast u krów tylko letni (czerwiec). To właśnie w okresie wiosennym u cieląt może pojawić się kokcydioza. Również w okresie wiosennym u bydła w naszym gospodarstwie może pojawić się kryptosporydioza. Jej występowanie zależy przede wszystkim od wieku cieląt. Najbardziej dotknięte inwazją Cryptosporidium sp. są cielęta pomiędzy 8 a 15 dniem życia. Przy wysokiej intensywności zarażenia u cieląt występują biegunki (wodnista konsystencja kału z domieszką krwi o barwie zielonożółtej), otępienie i brak apetytu. Głównym celem walki z kryptosporydiozą i kokcydiozą powinno być niszczenie oocyst w środowisku. Choroba motylicza (fascjoloza) wywoływana jest przez przywry Fasciola hepatica. Przebieg i objawy choroby zależą od wieku zwierząt, stanu odżywienia ich odporności, utrzymania i liczby motylic, które zaatakowały zwierzę. Na terenie Polski choroba motylicza u bydła występuje w różnym nasileniu, które zależy od badanego okresu oraz regionu. Żywicielem pośrednim w naszych warunkach klimatycznych jest słodkowodny ślimak błotniarka moczarowa Galba truncalula. Do zarażenia dochodzi najczęściej na wilgotnych, podmokłych pastwiskach. Zimą zwierzęta mogą się zarazić źle wysuszonym sianem. Przewlekła postać motylicy powoduje przejściowe biegunki, postępujące wychudzenie i nastroszenie sierści oraz u krów spada mleczność. Każdy hodowca bydła powinien zlecić przeprowadzenie okresowych badań parazytologicznych stada w celu uniknięcia strat w swojej hodowli. Dodatni wynik tych badań powinien być wskazaniem do leczenia zwierząt. Dla hodowcy bardziej opłacalne jest zapobieganie chorobom niż ich leczenie. Zabiegi profilaktyczne w stadzie powinny obejmować takie działania jak: • przeprowadzanie badań parazytologicznych (w celu wykrycia nosicieli i siewców oocyst/jaj pasożytów), • przestrzeganie zalecanych terminów odrobaczenia, • przestrzeganie zasad sanitarno–higienicznych w pomieszczeniach inwentarskich, • nie wypędzanie zwierząt chorych na pastwiska, aby nie zarażały, • utrzymywanie zwierząt w odpowiednich grupach wiekowych, • zapewnienie odpowiednich warunków chowu, • przestrzeganie kwarantanny, • okresowe przeprowadzanie dezynfekcji obór i cielętników, • zapewnienie czystej i dobrej wody do picia. Profilaktyka chorób pasożytniczych jest dobrą inwestycją, a wydane na nią pieniądze szybko się zwracają. KWIECIEŃ 2013 R 13 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI WALORYZACJA EMERYTUR I RENT ROLNYCH od dnia 1 marca 2013 r. Od dnia 1 marca 2013 r. świadczenia emerytalno‑rentowe przysługujące do dnia 28 lutego 2013 r. podlegają waloryzacji wskaźnikiem waloryzacyjnym wynikającym z ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), wynoszącym 104,0%. W KRUS waloryzacja obejmie około 1,3 mln świadczeń. Od dnia 1 marca 2013 r. najniższe świadczenia zostaną podwyższone o 4,0%. Kwota najniższej emerytury pracowniczej wzrasta zatem od dnia 1 marca 2013 r. o 4% i wynosi 831 zł 15 gr miesięcznie (brutto). Do tej kwoty wzrasta również od dnia 1 marca 2013 r. wysokość rolniczej emerytury podstawowej. W konsekwencji od dnia 1 marca 2013 r. zostaną podwyższone wszystkie emerytury i renty rolnicze, renty socjalne – wypłacane na dzień 28.02.2013 r. Waloryzacja emerytur i rent rolniczych polegać będzie na przemnożeniu kwoty emerytury podstawowej, wynoszącej 831 zł 15 gr przez wskaźnik wymiaru indywidualnie ustalony dla każdego świadczenia. Wobec powyższego, w wyniku waloryzacji od dnia 1 marca 2013 r.: • renta socjalna wynosi 698 zł 17 gr – łączna wysokość renty socjalnej, jak również renty rodzinnej rolniczej, nie może przekroczyć 1.662 zł 30 gr (przy czym rentę socjalną można maksymal- nie obniżyć do 83 zł 12 gr); od tak ustalonej kwoty zostanie potrącona zaliczka na podatek dochodowy i odliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne; • dodatek pielęgnacyjny (z wyjątkiem dodatku dla inwalidy wojennego uznanego za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji, który wzrośnie do kwoty 305 zł 25 gr), a także dodatek za tajne nauczanie, zostanie podwyższony do 203 zł 50 gr; • dodatek kombatancki, podobnie jak maksymalna wysokość świadczeń pieniężnych przysługujących byłym żołnierzom górnikom i osobom deportowanym do pracy przymusowej, oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR, wzrasta do 203 zł 50 gr; • dodatek kompensacyjny po waloryzacji wyniesie 30 zł 53 gr; • wzrasta również wysokość ryczałtu energetycznego – do 165 zł 71 gr miesięcznie; • dodatek dla sieroty zupełnej wyniesie 382 zł 50 gr. W związku ze zmianą najniższej emerytury, zasiłek macierzyński, przysługujący w wysokości czterokrotnej emerytury podstawowej, wzrasta od dnia 1 marca 2013 r. do wysokości 3.324 zł 60 gr. Zasiłek pogrzebowy pozostanie w wysokości 4.000 zł. Nie zmieni się również wymiar zasiłku chorobowego wynoszącego 10 zł za pierwszy dzień czasowej niezdolności do pracy. Prezes GUS ogłosił, że przeciętne wynagrodzenie miesięczne w IV kwartale 2012 r. wyniosło 3.690 zł 30 gr. W związku z nową kwotą przeciętnego wynagrodzenia, od dnia 1 marca 2013 r. dopuszczalne kwoty dodatkowych przychodów osiąganych przez emerytów i rencistów wyniosą odpowiednio: • 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego – 2.583 zł 30 gr (przychody do tej kwoty nie powodują żadnych zmniejszeń emerytury/renty); • 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego – 4.797 zł 40 gr (przychody przekraczające tę kwotę powodują zawieszenie emerytury/renty); • przychody pomiędzy kwotą 2.583 zł 30 gr a 4.797 zł 40 gr powodują zmniejszenie emerytury lub renty maksymalnie o 549 zł 12 gr; w przypadku renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, kwota maksymalnego zmniejszenia wynosi 466 zł 78 gr. W przypadku emerytów, którzy ukończyli wiek emerytalny określony w przepisie art. 19 ust. 1a i 1b ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), nie stosuje się zasad zawieszania lub zmniejszania emerytur, bez względu na osiąganą przez nich kwotę dodatkowych przychodów. W przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, zmniejszeniu lub zawieszeniu podlega część uzupełniająca rent rolniczych z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym oraz rent rodzinnych rolniczych. ZAWIESZENIE (ZMNIEJSZENIE) EMERYTURY/RENTY ROLNICZEJ W ZWIĄZKU Z OSIĄGANIEM PRZYCHODU PRZEZ EMERYTA/RENCISTĘ Osiąganie przez emeryta lub rencistę, który ma ustalone prawo do emerytury rolniczej lub okresowej emerytury rolniczej, albo renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, przychodów z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, może spowodować zawieszenie rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych lub ich 14 zmniejszenie (dotyczy części uzupełniającej tych świadczeń). Podjęcie przez rencistę, uprawnionego do okresowej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego od dnia 1 stycznia 2013 r. nie powoduje utraty prawa do tej renty. W zależności od uzyskanego przychodu świadczenie może ulegać zawieszeniu (zmniejszeniu) na zasa- tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] dach przedstawionych poniżej. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) w przepisie art. 34 ust. 1 stanowi, iż prawo do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega zawieszeniu na zasadach określonych w art. 103106 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. WYDARZENIA z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.). Jednocześnie ustawa ta gwarantuje, iż zawieszeniu nie podlega część składkowa emerytury lub renty rolniczej, bądź nadwyżka świadczenia emerytalno-rentowego ponad 95% emerytury podstawowej (w przypadku świadczeń przyznanych przed dniem 01.01.1991 r.) lub ponad 85% emerytury podstawowej (w przypadku rent rodzinnych). Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu w przypadku osiągania przychodu (np. z tytułu zatrudnienia, służby, innej pracy zarobkowej lub prowadzenia pozarolniczej działalności) przekraczającego tzw. dopuszczalne kwoty obliczane od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (przeciętne miesięczne wynagrodzenie w IV kwartale 2012 r. wyniosło 3.690 zł 30 gr). Przepisy dotyczące zawieszenia (zmniejszenia) emerytury/renty stosuje się również do emerytów/rencistów osiągających przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą. Jeśli osiągane przez emeryta lub rencistę przychody nie przekraczają 70% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od dnia 01.03.2013 r. – 2.583,30 zł), świadczenie jest nadal wypłacane w dotychczasowej wysokości. Natomiast przychody przekraczające kwotę 2.583,30 zł, a nieprzekraczające kwoty stanowiącej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od dnia 01.03.2013 r. – 4.797,40 zł), powodują zmniejszenie części uzupełniającej (części wynoszącej 95% emerytury podstawowej w przypadku świadczeń przyznanych przed dniem 01.01.1991 r. lub 85% emerytury podstawowej w przypadku rent rodzinnych) o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia ustaloną dla danego świadczenia (549,12 zł oraz 466,78 zł dla rent rodzinnych, do których uprawniona jest jedna osoba).W razie osiągania przychodu przekraczającego kwotę 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (od dnia 01.03.2013 r. – 4.797,40 zł) ulega zawieszeniu część uzupełniająca (część wynosząca 95% emerytury podstawowej lub 85% emerytury podstawowej w przypadku rent rodzinnych) rolniczego świadczenia emerytalno-rentowego. Bez względu na wysokość osiąganego przychodu nie podlegają zawieszeniu ani zmniejszeniu świadczenia osób, które mają ustalone prawo do emerytury rolniczej i osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Emeryci ci mogą zarobkować bez ograniczeń. Dotyczy to również osób uprawnionych do częściowej emerytury rolniczej. Natomiast pozostali emeryci (pobierający tzw. emeryturę rolniczą „wcześniejszą”) muszą liczyć się z zawieszeniem (zmniejszeniem) pobieranej przez nich emerytury rolniczej, w przypadku osiągania przychodu przekraczającego określone wyżej progi zarobkowe. Natomiast na wysokość renty rodzinnej pobieranej przez uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów, do ukończenia 26 lat, nie mają wpływu przychody w związku z wykonywaniem umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Na zawieszenie (zmniejszenie) emerytury/ renty rolniczej nie mają wpływu dochody z działalności rolniczej, jednakże fakt niezaprzestania prowadzenia działalności rolniczej decyduje o zawieszeniu (ograniczeniu wysokości) części uzupełniającej emerytury/renty rolniczej. DOROCZNE SPOTKANIE HODOWCÓW BYDŁA MLECZNEGO Rok 2012 okazał się niekorzystnym dla światowego mleczarstwa. Pogorszenie koniunktury i spadek cen odbiły się na krajowych rynkach mleka, w tym również na rynku polskim. Obserwowano znaczne pogorszenie kondycji finansowej wielu podmiotów skupujących i przetwarzających mleko, ale co gorsze kryzys dotknął bezpośrednio również samych producentów mleka. Od kilku lat mamy w kraju do czynienia ze stopniową redukcją pogłowia krów mlecznych, jednak dynamika redukcji wyraźnie zwolniła w 2012r. Pogłowie krów mlecznych zmalało w 9 województwach. Niestety województwo zachodniopomorskie należy do województw, w których odnotowano o największy spadek. Wraz ze spadkiem liczby krów mlecznych zmniejszyła się również obsada na 100 ha użytków rolnych z 17 do 16,7 szt. w skali kraju. W województwie zachodniopomorskim z 4,8 do 4,6 szt./100 ha. W dniu 22 marca br. w Zachodniopomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach miało miejsce spotkanie hodowców bydła mlecznego i producentów mleka z terenu województwa zachodniopomorskiego. Spotkanie zorganizowała Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka w Warszawie Region Oceny Bydgoszcz Oddział w Koszalinie we współpracy z Zachodniopomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, Okręgowym Związkiem Hodowców Bydła w Koszalinie oraz Szczecińskim Związkiem Hodowców Bydła. Gośćmi seminarium byli między innymi Pan Andrzej Jakubowski Wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Pani Barbara Wójcik Dyr. Wydz. Infrastruktury i Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego, Pan Włodzimierz Różański Z‑ca Dyr. Agencji Rynku Rolnego. Zachodniopomorską Izbę Rolniczą reprezentował Pan Andrzej Karbowy Członek Zarządu. W przeciwieństwie do złej sytuacji związanej z bardzo niskim pogłowiem bydła ogółem, a krów mlecznych w szczególności, osiągnięte wyniki wydajnościowe tak wojewódzkie jak i krajowe potwierdzają wysokie walory genetyczne i produkcyjne stada objęKWIECIEŃ 2013 R 15 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI tego oceną wartości użytkowej. Świadczą również o wiedzy i doświadczeniu zawodowym naszych hodowców. Od siedmiu lat w województwie jest realizowany cel polegający na systematycznym wzroście liczby ocenianych krów. Według stanu na 31.12.2012r. oceną objęte były 17 324 krowy co stanowi 59,19% ogólnego pogłowia krów mlecznych w województwie, wobec 26,89% w skali kraju. Średnia wydajność województwa to 7677 kg mleka o 281 kg przewyższa średnią krajową (7396 kg), wzrosła o 332 kg w porównaniu z rokiem ubiegłym (7345 kg). Wyniki analizowano w pięciu kategoriach obór: • o liczebności do 20 sztuk, • od 20 do 50 sztuk, • od 50 do 150 sztuk, 16 • od 150 do 300 sztuk, • powyżej 300 sztuk. W grupie obór o liczebności do 20 szt. najwyższe wyniki pod względem wydajności mleka osiągnęły kolejno obory: 1) Pana Jana Wandachowicza z Wyszoboru (12 783 kg mleka i 851 kg T+B), 2) Pana Ryszarda Wandachowicza z Wyszoboru (11 745 i kg T+B), 3) Pana Piotra Sobieszka z Dębogardu (10 355 kg mleka i 755 kg T+B). W grupie obór o liczbie od 20 do 50 szt. najwyższe lokaty uzyskały kolejno obory: 1) Pana Władysława Micha z Berkanowa (9 684 kg mleka i 744 kg T+B), 2) Pani Salomei Białej z Gorawina (9 188 kg mleka i 643 kg T+B), 3) Obora Dębina ZDIZ‑ PIB Kołbacz (8 961 kg mleka i 690 kg T+B). Wśród obór o liczebności od 50 do 150 szt. najwyższe wyniki uzyskały stada: 1) Pana Marcina Świątka z Bełcznej (8 725 kg mleka i 628 kg T+B), 2) Gospodarstwo Rolne „Agrol” z Byszkowa (8 475 kg mleka i 552 kg T+B), 3) Panów Zbigniewa i Krzysztofa Kwietniów z Gostynia (8 218 kg mleka i 624 kg T+B), W grupie obór o liczebności od 150 do 300 szt. najwyższe wyniki uzyskały kolejno hodowle: 1) SK Bielin Sp. z o.o. Kamionka (9 852 kg mleka i 761 kg T+B), tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] 2) „Horban” Sp. z o.o. w Ciećmierzu (9 498 kg mleka i 718 kg T+B), 3) S.A. Witkowo Gosp. Morzyca (8 695 kg mleka i 663 kg T+B). Wśród obór największych o liczebności powyżej 300 sztuk prym wiodą: 1) OHZ Lubiana Nadarzyn (11 386 kg mleka i 845 kg T+B), 2) OHZ Lubiana Boguszyn (10 895 kg mleka i 764 kg T+B), 3) ZDIZ‑PIB Kołbacz gosp. Dębina (10 501 kg mleka i 746 kg T+B). Osobną kategorią są gospodarstwa ekologiczne wśród nich najlepsze wyniki osiągnęły gospodarstwa: 1) Spółka Rolnicza w Juchowie (6 032 kg i 489 kg T+B), 2) Pani Alicji Kniażewicz z Grabowa (5 271 kg mleka i 369 kg T+B), 3) Pani Marii Szczeblewskiej ze Stepnicy (4 890 kg mleka i 350 kg T+B). CIEKAWOSTKI TRADYCJE WIELKANOCNE ŚWIĘCONKA – nazwa pokarmów (głównie mięsa, jaj, chrzanu, chleba etc.) święconych w Wielką Sobotę w kościołach katolickich Polski, oraz graniczących ze Słowenią austriackich regionach Styrii, Karyntii, południowego Tyrolu oraz Bawarii. Święcone oznacza również uroczyste śniadanie wielkanocne. Zwyczaj ten ma wczesnośredniowieczną tradycję, korzeniami sięgającą prawdopodobnie czasów pogańskich. Błogosławieństwo żywności zgodnie z tradycją sięga VII wieku, z chlebem i jajkami odnotowane od XII wieku. Obrzęd ten znany był w rycie mediolańskim, rzymskim i starohiszpańskim. O przyjęciu w Polsce tego obrzędu potwierdziły źródła z przełomu XIII i XIV wieku. Świadczą one o wpływach rzymsko‑germańskich i czeskich na terenie Polski. Obecnie w wielu miejscowościach święcenie potraw odbywa się nie wewnątrz, a przed kościołem, gdzie na wystawionych stołach na czas obrzędu wierni pozostawiają koszyki. Błogosławieństwo potraw w tradycyjnej formie przetrwało do dnia dzisiejszego w południowej Austrii, na terytorium Słowenii w regionach zamieszkałych przez Gottscheer oraz południowych Niemczech. Pokarmy mogą święcić kapłani, diakon, akolici oraz lektorzy (którzy przyjęli posługę lektoratu w stopniu do święceń kapłańskich i są alumnami wyższych seminariów duchownych). Pokarmy wchodzące w skład święconki zawierają jaja (symbol nowego życia) w postaci kolorowych pisanek, kraszanek; baranka (dawniej formowanego z masła lub ciasta) w specjalnych formach, później cukrowego i z chorągiewką z napisem Alleluja lub z czekolady, a symbolizującego zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa; sól kuchenną (która miała chronić przed zepsuciem); chleb, wędlinę, chrzan, pieprz, ciasta świąteczne. Koszyczek, najczęściej z wikliny, przystraja się listkami bukszpanu. Zwyczaj ten jest znany powszechnie od wieków w Polsce. W zachodnich regionach współczesnej Polski, które znalazły się w jej granicach po II wojnie światowej, święcenie potraw było jednak prawie nieznane. Przed 1945 rokiem na Kaszubach tylko zamożniejsi gburzy i szlachcice w Wielką Sobotę przywozili końmi proboszcza dla poświęcenia pożywienia świątecznego. Podobnie na Śląsku święcenie potraw w Wielką Sobotę odbywało się na dworach szlacheckich. Na Śląsku zwyczaj święconki upowszechnił się dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, docierając tu razem z mieszkańcami centralnej Polski. W całej Polsce na stole wielkanocnym obok mięs i ciast stawia się koszyk ze święconką, drobne różnice wynikają tylko z lokalnych tradycji. Śniadanie wielkanocne rozpoczyna zwyczaj dzielenia się poświęconym jajkiem, podobny w swej formie i symbolice do bożonarodzeniowego łamania się opłatkiem. Dawny zwyczaj na wsiach nakazywał, aby wracając ze święconym obejść dom trzy razy, zgodnie ze wskazówkami zegara, co miało wypędzić złe moce z gospodarstwa. W zamożnych domach na stole znajdowało się pieczone prosię, często z pisanką w pysku. Obok stały półmiski z mięsiwem, szynką, kiełbasą oraz ciasta. Głównym ciastem wielkanocnym do dzisiaj pozostała babka drożdżowa, tzw. baba wielkanocna. Popularne są również mazurki. Według badań CBOS (2000) w zwyczaju święcenia pokarmów w Wielką Sobotę uczest- niczy 95% obywateli Polski. Poza Polską z obyczajem tym możemy się jeszcze spotkać na Słowacji i w tej części Śląska Cieszyńskiego, która jest zamieszkana przez Polaków, a także wśród polskich emigrantów. ŚMIGUS‑DYNGUS znany także jako: Poniedziałek wielkanocny, lany poniedziałek. Śmigus polegał na symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i wzajemnym oblewaniu się wodą, co symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób, a w późniejszym czasie także i z grzechu. Na śmigus nałożył się zwyczaj dyngusowania (dyngowanie), dający możliwość wykupienia się pisankami od podwójnego lania. Nie wiadomo, kiedy te dwa obyczaje się połączył. Nazwa święta składa się z dwóch słów „śmigus” oraz „dyngus” i zawiera w sobie opis jego przebiegu. Osoby, które nie wykupiły się podarkami (tradycyjnie pisankami) były oblewane wodą. Pierwotnie były to dwa zwyczaje, które zlały się w jedno. Dyngus po słowiańsku nazywał się włóczebny. Wywodzi się go od wiosennego zwyczaju składania wzajemnych wizyt u znajomych i rodziny połączonych ze zwyczajowym poczęstunkiem, a także i podarunkiem, zaopatrzeniem w żywność na drogę. Wizytom towarzyszyły śpiewy o charakterze ludowym i religijnym. Dyngus dla uboższych, nie mających bogatych znajomych, stał się sposobem na wzbogacenie jadłospisu i okazją pokosztowania niecodziennych dań (jeśli zawędrowali np. do dworu). Włóczebnicy mieli przynosić szczęście, a jeśli nie zostali należycie za tę usługę wynagrodzeni smakołykami i jajkami, robili gospodarzom różne nieprzyjemne psikusy (co dla KWIECIEŃ 2013 R 17 ECHO ZACHODNIOPOMORSKIEJ WSI skąpych gospodarzy było pierwszym dowodem pecha). Słowo dyngus wywodzone jest od niemieckiego słowa dingen, co oznacza „wykupywać się” (inne znane określenia: dyng, szmigus, wykup lub datek). Należy jednak pamiętać że zwyczaj zbierania datków przy okazji wizyt występuje nie tylko w czasie Wielkanocy, ale praktykuje się go także w okresie Trzech Króli, na Opolszczyźnie podczas tzw. chodzenia z niedźwiedziem i nigdzie tam, a należałoby się tego spodziewać, w nazwie nie występuje słowo dyngus. Innym argumentem przeczącym niemieckiemu pochodzeniu słowa dyngus może być dziełko anonimowego szlachcica pt. Postępek prawa czartowskiego przeciw rodzajowi ludzkiemu wydane w 1570 r. w Brześciu Litewskim przez Cypriana Bazylika. Wśród około setki różnych diabłów, szatanów, ich sióstr i pomocnic autor wymienia z nazwy 33 diabły polskie, wśród nich Dyngusa. Słowo śmigus określało natomiast sam zwyczaj polewania wodą o czym pisał w swojej „Encyklopedii staropolskiej” polski etnograf Zygmunt Gloger: „Śmigusem zaś nazywają Mazurzy oblewanie dziewcząt wodą przez chłopców w drugi dzień Wielkiejnocy i chłopców przez dziewczęta w dniu trzecim, co nieraz przy studni kubłami się odbywa. Najstarsze osoby na Podlasiu, np. 90‑letnia matka piszącego to, pamiętają dobrze z lat dziecinnych i tradycyji, że oblewanie się wodą w drugi dzień Wielkiejnocy nazywano na Podlasiu „śmigusem” zarówno u ludu jak po dworach”. ‑Zygmunt Gloger, „Encyklopedia staropolska” Dawniej dzień ten nazywany był również „dniem św. Lejka”, „oblewanką” i „polewanką”. Najstarsze wzmianki Do XV wieku dyngus i śmigus były dwoma odrębnymi zwyczajami. Z czasem tak się zlały ze sobą w jeden, że 18 przestano rozróżniać który na czym polega. Wyrazem tego było pojawienie się w Słowniku poprawnej polszczyzny Stanisława Szobera zbitki śmigus‑dyngus. Taka interpretacja nie jest jedyną, bowiem w pamiętnikach Jędrzeja Kitowicza, pochodzących z epoki saskiej przeczytać można, że: Lud wiejski, dosyć wiernie trzymający się obyczaju starego, pocieszny wyprawia dyngus alias śmigus, a mianowicie koło studzien. Parobcy od rana gromadzą się, czatując na dziewki, idące czerpać wodę i tam, porwawszy między siebie jedną, leją na nią wodę wiadrami, albo zanurzają ją w stawie, a niekiedy w przerębli, jeżeli lód jeszcze trzyma. W miastach oblewanie się wodą nie jest powszechnie przyjętym. Tak więc Kitowicz nie widzi specjalnej różnicy między dyngusem a śmigusem, a co więcej, zwraca uwagę, że zwyczaj ten w tradycyjnej postaci pozostał już tylko na wsi. Do marginalizacji śmigusa w miastach prawdopodobnie przyczyniło się duże zróżnicowanie społeczne (oblany szlachcic lub obcokrajowiec mógł nie docenić dobroczynnego działania wody) oraz obecność straży miejskiej pilnującej porządku. Pierwsze udokumentowane wzmianki o zwyczajach śmigusowo‑dyngusowych w Polsce pochodzą z XV wieku, z ustaw synodu diecezji poznańskiej z 1420 roku pt. Dingus prohibetur, przestrzegających przed praktykami, mającymi niechybnie grzeszny podtekst: Zabraniajcie, aby w drugie i trzecie święto wielkanocne mężczyźni kobiet a kobiety mężczyzn nie ważyli się napastować o jaja i inne podarunki, co pospolicie się nazywa dyngować (...), ani do wody ciągnąć, bo swawole i dręczenia takie nie odbywają się bez grzechu śmiertelnego i obrazy imienia Boskiego Jan Faggiuolli w dzienniku podróży po Polsce z 16 kwietnia 1661 roku, pisze: W dzisiejszy dzień wielkanocny starodawnym kraju tego zwyczajem jest, iż mężczyźni sprawiają tak zwany dyngus kobietom, skrapiając je wodą(...) Na drugi dzień(...)białogłowy zwykły się odwdzięczać Benedykt Chmielowski w swej encyklopedii Nowe Ateny stwierdza, że zwyczaj polewania się wodą na ziemi polskiej pochodzi z cza- tel./fax 91 484 40 72 • 91 431 99 15 • 91 483 79 57 • www.zir.pl • [email protected] sów Wandy i powstał gdy Damy jej Froncymeru za Panią żałując wodą się polewały co rok. Chmielowski datuje śmierć Wandy na rok 750. Potwierdzeniem pierwotności tego obyczaju może być też fakt, że polewanie wodą zasadniczo nie było znane na Pomorzu (do 1920 r.), gdzie na Kaszubach pierwotnie pewnie żyli Prusowie. W zwyczaju bicia rózgami można doszukiwać się analogii z rzymskim świętem zwanym Luperkalia. Podobieństwo to musi mieć charakter bardzo pierwotny, chociaż nie można wykluczyć, że zwyczaj ten przywędrował na ziemie polskie w początkach państwa wraz z kapłanami lub mnichami pochodzącymi z Włoch. Czynność oblewania zdecydowanie była ważniejsza dla młodych dziewcząt, bowiem ta panna, której nie oblano bądź nie wychłostano, czuła się obrażona i zaniepokojona, gdyż oznaczało to brak zainteresowania ze strony miejscowych kawalerów i perspektywę staropanieństwa. Pierwotnie dziewczęta miały prawo do rewanżu dopiero następnego dnia, we wtorek (który kiedyś był dniem świątecznym podobnie jak poniedziałek). Różnice regionalne W cieszyńskiem, bicie witkami interpretuje się jako „suszenie” konieczne po wcześniejszym oblaniu wodą. Na Kaszubach bije się, przeważnie po nogach, gałązkami jałowca. Dość powszechnie sądziło się, że oblewanie się wodą miało zapobiegać chorobom i sprzyjać płodności dlatego oblewaniu podlegają przede wszystkim panny na wydaniu. Już sama wieloznaczność symbolu wody pozwala na wiele interpretacji. Wydaje się, że można przyjąć, iż zwyczaj oblewania wodą ma korzenie w pogańskich tradycjach i jest znakiem radości związanej z odejściem zimy. Lany poniedziałek niegdyś miał bogatszą obrzędowość. Świadczą o tym gdzieniegdzie zachowane tradycje związane z urodzajem. Gospodarze o świcie wychodzili na pola i kropili je wodą święconą. Żegnali się przy tym znakiem krzyża i wbijali w grunt krzyżyki wykonane z palm poświęconych w Niedzielę Palmową. Miało to zapewniać urodzaj i uchronić plony przed gradobiciem. W tym samym celu objeżdżano pola w procesji konnej. Zwyczaje te do dzisiaj spotyka się zwłaszcza na południu Polski. WYDARZENIA WIELKANOC W ODMIENIONEJ FORMIE – warsztaty dla mieszkańców LGD" Zachodniopomorska Izba Rolnicza realizuje projekt: „Wielkanoc w odmienionej formie – warsztaty dla mieszkańców LGD”, który dofinansowany jest ze środków Unii Europejskiej. W dniu 25 marca 2013 r. o godzinie 900 w świetlicy wiejskiej w Klępinie odbyły się warsztaty z dekorowania i przygotowania potraw wielkanocnych z wykorzystaniem carvingu. W programie warsztatów: historia carvingu, przykłady wykorzystania, zajęcia praktyczne, podsumowanie ora Warsztaty z wykorzystaniem carvingu odbyły się również w w Reptowie, natomiast w Suchaniu zorganizowano warsztaty z dekorowania stołów i mieszkań z wykorzystaniem bibuły i jedwabiu. Ostatnie spotkanie odbędzie się w Domu Kultury Starej Dąbrowie w dniu 8 kwietnia. Uczestnicy warsztatów mieli okazję nauczyć się przygotowywania i dekorowa- nia potraw wielkanocnych oraz dekorowania stołów i mieszkań. Warsztaty mają na celu kultywowanie tradycji wielkanoc- nych, są także świetną formą spędzenia wolnego czasu połączoną z uczeniem się nowych, ciekawych rzeczy. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa Inwestująca w Obszary Wiejskie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju”, objętego PROW na lata 2007-2013. Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju KWIECIEŃ 2013 R 19
