Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania

Transkrypt

Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania
Strategii Rozwoju Gminy Oksa
na lata 2015–2024
(Załącznik 1)
Lipiec 2015
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Spis treści
Wstęp.......................................................................................................................................... 3
1.
Uwarunkowania przestrzenne ............................................................................................. 4
2.
Uwarunkowania społeczno-gospodarcze ............................................................................ 6
3.
Uwarunkowania turystyczno-przyrodnicze ...................................................................... 33
3.1. Walory przyrodnicze ......................................................................................................... 33
3.2. Walory kulturowe.............................................................................................................. 35
4.
Porównanie Gminy Oksa do Polski, województwa świętokrzyskiego i innych jednostek
samorządu terytorialnego z powiatu jędrzejowskiego ............................................................. 38
5.
Wnioski z analizy Gminy Oksa ........................................................................................ 45
Spis rysunków .......................................................................................................................... 48
Spis tabel .................................................................................................................................. 48
Spis wykresów.......................................................................................................................... 49
Bibliografia............................................................................................................................... 54
2
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wstęp
Zarządzanie gminą wymaga podejmowania szeregu działań i decyzji istotnych dla
lokalnej społeczności. Aby zarządzać efektywnie potrzebny jest wieloletni plan, który
wyznaczać będzie kierunki rozwoju danej jednostki. Strategia Rozwoju Gminy Oksa na lata
2015–2024 powstała z inicjatywy władz lokalnych, dostrzegających potrzebę kompleksowego
podejścia do rozwoju społeczno-gospodarczego. Opracowanie Strategii jest odpowiedzią na
nieustannie zmieniające się wewnętrzne i zewnętrzne warunki gospodarowania oraz wzrost
konkurencyjności otoczenia.
Strategia rozwoju gminy jest podstawowym i najważniejszym planem działania
samorządu lokalnego, określającym strategiczne cele i zawierającym takie kierunki oraz
priorytety, które są niezbędne do realizacji przyjętych założeń w przestrzeni gminy.
Opracowanie tego dokumentu pozwala na określenie najbardziej efektywnych działań, które
mają zapewnić dynamiczny rozwój całego obszaru, stworzyć dogodne warunki do rozwoju
przedsiębiorczości oraz powstawania nowych inicjatyw społecznych. Strategia jest źródłem
informacji dla podmiotów gospodarczych, potencjalnych inwestorów i społeczności lokalnej
na temat długoterminowych uwarunkowań przyjętych przez gminę oraz sposobów
rozwiązywania pojawiających się problemów. Za sprawą dokumentu strategicznego dana
jednostka terytorialna może efektywnie wykorzystać własne zasoby, w tym zasoby
finansowe, rzeczowe czy społeczne oraz określić sposoby przeciwdziałania pojawiającym się
zagrożeniom. Strategia jest więc jednym z kluczowych elementów budowania wizerunku
gminy.
Rozwój terytorialny danego obszaru determinują zarówno czynniki endogeniczne, jak
i egzogeniczne, dlatego podstawę do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata
2015–2024 stanowi Diagnoza strategiczna. Diagnoza jest syntetycznym ujęciem sytuacji
przestrzennej i społeczno-gospodarczej Gminy Oksa na tle powiatu jędrzejowskiego,
województwa świętokrzyskiego oraz Polski wraz ze wskazaniem trendów, które miały
miejsce na przestrzeni ostatnich lat. Wszelkie dane wykorzystane w Diagnozie służą
wskazaniu mocnych i słabych stron gminy oraz jej problemów i potencjałów. To z kolei
stanowi podstawę do sformułowania celów i wyznaczenia najważniejszych kierunków
rozwoju.
3
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
1. Uwarunkowania przestrzenne
Gmina Oksa jest gminą wiejską położoną w zachodniej części województwa
świętokrzyskiego, w powiecie jędrzejowskim (rysunek 1). Graniczy z pięcioma gminami:
Małogoszcz, Jędrzejów i Nagłowice (powiat jędrzejowski) oraz Włoszczowa i Radków
(powiat włoszczowski). W skład Gminy Oksa wchodzi 16 sołectw, są to: Błogoszów, Lipno,
Nowe Kanice, Stare Kanice, Oksa, Pawęzów, Popowice, Rembiechowa, Rzeszówek, Tyniec,
Tyniec Kolonia, Węgleszyn, Węgleszyn Dębina, Węgleszyn Ogrody, Zakrzów oraz Zalesie.
Przez obszar gminy nie przebiegają szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym,
jednak gmina znajduje się w niewielkiej odległości od drogi krajowej E7, umożliwiającej
łatwy dostęp do linii kolejowych Warszawa–Kielce–Kraków oraz Kielce–Częstochowa.
W zachodniej części gminy przebiega droga wojewódzka nr 742 Przygłów–Włoszczowa
–Nagłowice. Droga łączy gminę z miastami powiatowymi Jędrzejów oraz Włoszczowa.
Pod
względem
fizycznogeograficznym
Gmina
Oksa
umiejscowiona
jest
w makroregionie Wyżyny Przedborskiej, w obrębie Niecki Włoszczowskiej. Teren gminy
położony jest w widłach dwóch rzek: Lipnicy oraz Białej Nidy1.
Powierzchnia Gminy wynosi 91 km2, co stanowi 0,8% powierzchni województwa
oraz 7,2% powierzchni powiatu. Liczba ludności według stanu na koniec 2014 roku to 4 662
osoby. Gęstość zaludnienia w 2014 roku wyniosła 51 osób/km2, co jest wartością niższą
w stosunku do województwa (108 osób/km2) i powiatu jędrzejowskiego (70 osób/km2)2.
Rysunek 1 Położenie Gminy Oksa na tle kraju, województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego
1
2
Strona internetowa Urzędu Gminy Oksa, www.oksa.pl.
Strona internetowa Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, www.stat.gov.pl.
4
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Źródło: Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, mapapolski.com.pl
Szczegółowy podział struktury użytkowania gruntów w Gminie Oksa przedstawia
tabela 1.
Gmina
Oksa
Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Oksa w 2014 roku
Grunty
Łąki
Pastwiska
Pozostałe
Grunty Pozostałe
Sady
orne
trwałe
trwałe
użytki rolne
leśne
grunty
[ha]
4 880
[%]
53,79
50
1 028
388
458
Ogółem
1 869
399
9 072
0,55
11,33
4,28
5,05
20,60
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
4,40
100,00
Największy udział w powierzchni gminy stanowią grunty orne (53,79%), a w dalszej
kolejności grunty leśne (20,60%). Łączna powierzchnia użytków rolnych to 75% powierzchni
Gminy Oksa.
5
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze
Według danych GUS Gminę Oksa na koniec 2014 roku zamieszkiwało 4 662 osoby,
w tym 2 330 kobiet i 2 332 mężczyzn. Stanowiło to 0,4% populacji województwa
świętokrzyskiego oraz 5,3% populacji powiatu jędrzejowskiego. W latach 2008–2014
w Gminie Oksa utrzymywała się spadkowa tendencja liczby ludności, w analizowanym
siedmioleciu liczba mieszkańców obszaru zmniejszyła się o 214 osób (wykres 1).
Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Oksa w latach 2008–2014
5050
4900
4876
4868
4802
4750
4742
4695
4690
4662
4600
4450
4300
4150
4000
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Obrazem niekorzystnych trendów demograficznych jest prognoza ludności na lata
2020, 2025 i 2030 w województwie świętokrzyskim (wykres 2) oraz w powiecie
jędrzejowskim (wykres 3), według stanu ludności z 2014 roku.
Wykres 2 Prognoza ludności w województwie świętokrzyskim na lata 2020, 2025 i 2030
(wg danych z 2014 roku)
1300000
1263176
1225989
1200000
1193522
1157417
1100000
1000000
900000
800000
2014
2020
2025
2030
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
6
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 3 Prognoza ludności w powiecie jędrzejowskim na lata 2020, 2025 i 2030
(wg danych z 2014 roku)
90000
87635
85177
85000
83038
80668
80000
75000
70000
65000
60000
2014
2020
2025
2030
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Prognozuje się, że do roku 2030 w województwie świętokrzyskim nastąpi spadek
liczby mieszkańców o blisko 106 tys., a w powiecie jędrzejowskim – o niemal 7 tys. Sytuacja
demograficzna w województwie i powiecie będzie mieć bezpośredni wpływ na liczbę
ludności w Gminie Oksa. Biorąc pod uwagę powyższe należy przyjąć, iż liczba mieszkańców
będzie nadal ulegać zmniejszeniu, co przekładać się będzie również na sytuację gospodarczą.
Na zmiany liczby ludności wpływ mają: przyrost naturalny oraz migracje.
Współczynnik przyrostu naturalnego, określający różnicę pomiędzy liczbą urodzeń żywych,
a liczbą zgonów w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców, przyjmuje na analizowanym obszarze
w całym badanym okresie wartości ujemne (wykres 4). Jest to sytuacja określana jako ubytek
naturalny, który powoduje spadek liczby osób zamieszkujących obszar Gminy Oksa. W 2014
roku współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł -5,6 i był zdecydowanie niższy
w porównaniu ze średnią dla Polski, województwa świętokrzyskiego oraz powiatu
jędrzejowskiego (wykres 5).
Wykres 4 Przyrost naturalny w Gminie Oksa na 1 000 mieszkańców w latach 2008–2014
0,0
-1,0
2008
2009
-2,0
-3,0
2010
-0,8
2011
2012
-0,8
2013
2014
-2,5
-4,0
-5,0
-4,5
-6,0
-7,0
-8,0
-5,6
-6,6
-7,3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
7
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 5 Przyrost naturalny na 1 000 mieszkańców w 2014 roku – porównanie średniej Polski,
województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
0,0
Polska
-1,0
województwo
świętokrzyskie
0,0
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
-2,0
-2,3
-3,0
-2,6
-4,0
-5,0
-6,0
-5,6
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Udział migracji we wzroście populacji określa wskaźnik salda migracji, którego
wartość na przestrzeni analizowanych lat w Gminie Oksa podlegała wahaniom, jednak
w większości przyjmowała wartości ujemne, co wskazuje na niekorzystną tendencję odpływu
ludności (wykres 6). W 2013 roku saldo migracji wynosiło 0,4 i było wyższe od średniej dla
kraju, województwa i powiatu (wykres 7).
Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały na 1 000 mieszkańców w Gminie Oksa w latach 2008–2013
3,3
4,0
2,0
0,4
0,0
-2,0
2008
-1,2
2009
2010
2011
2013
-0,6
-4,0
-6,0
2012
-3,4
-5,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
8
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały na 1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie średniej Polski,
województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
1,0
0,4
0,5
0,0
Polska
-0,5
-0,5
-1,0
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
-1,5
-2,0
-1,9
-2,2
-2,5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Analizując udział ludności według ekonomicznych grup wieku w stosunku do
ludności ogółem można zauważyć, że w 2014 roku mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym
stanowili 18,4% ogółu populacji, w wieku produkcyjnym 60,3%, natomiast w wieku
poprodukcyjnym 21,3% (wykres 8). Począwszy od roku 2008, w kolejnych badanych latach
wartości te przyjmowały coraz bardziej niekorzystny układ – można więc zauważyć
pogłębiającą się tendencję wzrostową liczby osób, które przekraczają potencjalny wiek
zdolności do pracy, co w perspektywie długoterminowej wskazuje na postępujący proces
starzenia się społeczeństwa. Zjawisko to ma niekorzystny wpływ na przyszłościowe
możliwości sektora gospodarczego. Potwierdzeniem tego faktu jest także wskaźnik
obciążenia demograficznego, odnoszący się do liczby osób w wieku nieprodukcyjnym
przypadających na każde 100 osób w wieku produkcyjnym, który dla Gminy Oksa w 2014
roku wynosił 65,9. Pozwala to zakładać dalsze pogorszenie proporcji między liczbą osób
w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym.
Wykres 8 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Oksa w latach
2008–2014
20,4
20,1
19,9
20,2
20,5
20,9
21,3
59,7
60,4
59,9
60,1
60,3
60,4
60,3
19,9
19,5
20,2
19,8
19,2
18,7
18,4
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
w wieku przedprodukcyjnym
w wieku produkcyjnym
w wieku poprodukcyjnym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
9
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Na tle wybranych jednostek terytorialnych wyższego rzędu w 2014 roku Gmina Oksa
prezentowała się nieco lepiej pod względem udziału osób w wieku przedprodukcyjnym,
jednak znacznie słabiej biorąc pod uwagę osoby w wieku poprodukcyjnym (wykres 9).
Wykres 9 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2014 roku – porównanie
średniej Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
19,0
20,4
20,1
21,3
63,0
62,6
61,7
60,3
18,0
17,0
18,2
18,4
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
w wieku przedprodukcyjnym
w wieku produkcyjnym
w wieku poprodukcyjnym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Analizując strukturę ludności według płci i wieku, zobrazowaną za pomocą piramidy
ludności (wykres 10), zauważyć można znacznie mniejszą liczbę osób w najmłodszych
rocznikach. Największa liczba osób znajduje się w grupie 30–34 lata i to zarówno wśród
mężczyzn, jak i wśród kobiet. Widoczna jest również znaczna przewaga liczby mężczyzn
w grupach 20–24, 25–29 i 45–49 lat oraz bardzo duża przewaga kobiet w wieku 65 lat
i więcej.
Wykres 10 Struktura ludności według płci i wieku w Gminie Oksa w 2014 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
10
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Z potencjałem ludnościowym obszaru Gminy Oksa powiązany jest wskaźnik
odnoszący się do liczby uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców.
W porównaniu z rokiem 2008 liczba uczniów szkół podstawowych zwiększyła się,
a począwszy od 2011 roku utrzymuje się na bardzo zbliżonym poziomie (wykres 11). Na tle
średniej dla kraju, województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego Gmina Oksa
wypada pod tym względem korzystnie (wykres 12).
Wykres 11 Liczba uczniów w szkołach podstawowych na 1 000 mieszkańców w Gminie Oksa w latach
2008–2013
65
56
47
38
59
57
59
62
61
62
2008
2009
2010
2011
2012
2013
29
20
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 12 Liczba uczniów w szkołach podstawowych na 1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie
średniej Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
65
56
47
38
56
53
Polska
województwo
świętokrzyskie
57
62
29
20
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
O polityce społecznej oraz dostępie do wysokiej jakości usług publicznych świadczy
odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. W 2008 roku odsetek
ten w Gminie Oksa wynosił 52,2%, a w 2013 roku – 69%. W latach 2008–2013 nastąpił
wzrost o blisko 17% (wykres 13). Należy jednak zwrócić uwagę, że co dwa lata widoczny jest
spadek analizowanej wartości w stosunku do roku poprzedniego oraz jej wzrost w roku
kolejnym. W 2013 roku odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem
11
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
przedszkolnym był o ponad 7% niższy niż w roku 2012. W związku z tym wynik Gminy
Oksa jest gorszy w porównaniu ze średnią dla Polski i województwa świętokrzyskiego, ale
lepszy niż średnia w powiecie jędrzejowskim (wykres 14).
Wykres 13 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie Oksa
w latach 2008–2013
100,0
76,6
80,0
60,0
62,4
52,2
69,0
56,7
37,9
40,0
20,0
0,0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 14 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2013 roku
– porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
78,0
70,0
62,0
54,0
74,1
71,0
Polska
województwo
świętokrzyskie
46,0
65,7
69,0
powiat
jędrzejowski
Gmina Oksa
38,0
30,0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Jakość szkolnictwa w gminie obrazują średnie wyniki sprawdzianów w klasie 6 szkoły
podstawowej, będące zakończeniem tego poziomu nauki. Porównując wyniki egzaminów dla
kraju, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego oraz gmin ościennych
(tabela 2) Gmina Oksa wypada niekorzystnie na tle innych jednostek terytorialnych – lepsze
wyniki uzyskuje jedynie w porównaniu z Gminą Imielno. W 2014 roku średni wynik dla
Gminy Oksa był niższy od wyniku dla Polski i województwa świętokrzyskiego o ponad
2 punkty, natomiast w stosunku do wyniku powiatu jędrzejowskiego o 1,5 punktu (wykres
16). W ostatnich latach (2013–2014) można jednak zauważyć rosnącą liczbę uzyskanych
punktów z tego sprawdzianu wśród uczniów Gminy Oksa (wykres 15).
12
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 2 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w klasie 6 szkoły podstawowej
w wybranych jednostkach terytorialnych w latach 2008–2014
Średni wynik w punktach
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Polska
25,80
22,64
24,56
25,27
22,75
24,03
25,82
województwo świętokrzyskie
25,56
22,12
24,18
24,84
22,33
23,72
25,80
powiat jędrzejowski
25,65
21,06
23,91
24,22
21,41
23,19
25,13
Gmina Imielno
23,16
18,57
20,58
21,73
20,09
19,46
21,53
Miasto i Gmina Jędrzejów
26,67
21,91
24,70
25,05
22,89
23,79
25,82
Miasto i Gmina Małogoszcz
26,10
20,30
24,99
24,87
19,81
21,46
25,66
Gmina Nagłowice
27,63
21,09
23,38
22,96
22,95
25,22
26,84
Gmina Oksa
25,15
20,22
22,65
23,92
20,28
21,44
23,66
Miasto i Gmina Sędziszów
25,47
21,23
24,40
24,09
21,36
24,66
26,61
Gmina Słupia
25,38
19,97
22,98
21,67
19,63
25,55
25,50
Gmina Sobków
24,87
21,99
23,99
23,68
21,13
23,56
24,16
Gmina Wodzisław
22,71
20,69
21,33
25,17
20,94
21,51
23,22
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, www.cke.edu.pl oraz
Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, www.oke.lodz.pl
Wykres 15 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły podstawowej
w Gminie Oksa w latach 2008–2014 (maks. liczba punktów 40)
30,00
24,00
18,00
12,00
25,15
20,22
22,65
23,92
2009
2010
2011
20,28
21,44
23,66
2012
2013
2014
6,00
0,00
2008
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi,
www.oke.lodz.pl
Wykres 16 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w klasie 6 szkoły podstawowej
w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa (maks. liczba punktów 40)
28,00
21,00
14,00
25,82
25,80
25,13
23,66
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
7,00
0,00
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, www.cke.edu.pl
oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, www.oke.lodz.pl
13
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Kolejnym wskaźnikiem poziomu szkolnictwa są wyniki egzaminów gimnazjalnych.
W tabeli 3 zostały przedstawione średnie procentowe wyniki uczniów z egzaminów
gimnazjalnych od 2008 do 2014 roku. Z powodu wprowadzonych zmian w egzaminach
gimnazjalnych możliwe jest porównanie między sobą jedynie osiągnięć w latach 2009–2011
oraz 2012–2013. Wykres 17 przedstawia średnią procentową uzyskaną przez uczniów ze
wszystkich egzaminów w 2014 roku w Gminie Oksa w porównaniu ze średnim procentowym
wynikiem dla Polski, województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego. Zauważyć
można, że z egzaminu kończącego ten etap kształcenia uczniowie gimnazjów z Gminy Oksa
uzyskują niemal corocznie wyniki zdecydowanie lepsze od wyników uczniów jednostek
terytorialnych wyższego rzędu.
Tabela 3 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce, województwie
świętokrzyskim, powiecie jędrzejowskim i Gminie Oksa w latach 2008–2014
Średnie wyniki % ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych
w danym roku
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Polska
57,82
58,89
56,08
51,40
57,20
58,00
58,60
województwo świętokrzyskie
56,81
57,17
54,34
49,37
56,04
57,22
57,60
powiat jędrzejowski
57,38
55,45
52,20
47,12
55,56
58,04
58,14
Gmina Oksa
63,99
57,36
56,82
50,45
61,10
72,12
69,74
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, www.cke.edu.pl oraz
Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, www.oke.lodz.pl
Wykres 17 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2014 roku
– porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
80
60
40
58,60
57,60
58,14
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
69,74
20
0
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, www.cke.edu.pl
oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, www.oke.lodz.pl
14
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Sytuację gospodarczą na terenie Gminy Oksa obrazują wskaźniki gospodarcze
dotyczące: liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys.
ludności, jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys.
ludności oraz liczby podmiotów w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w wieku
produkcyjnym.
W latach 2009–2014 liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON w przeliczeniu
na 10 tys. ludności podlegała wahaniom, jednak w całym analizowanym okresie odnotowano
wzrost wartości tego wskaźnika. W 2014 roku liczba podmiotów wpisanych do rejestru
REGON w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców obszaru wyniosła 530 (wykres 18). Wartość
ta była dwukrotnie niższa od średniej dla kraju oraz zdecydowanie niższa od średniej dla
województwa i powiatu (wykres 19).
Wykres 18 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Oksa
w latach 2009–2014
550
480
410
340
487
502
483
2009
2010
2011
522
520
530
2012
2013
2014
270
200
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 19 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2014 roku
– porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
1200
1000
800
600
1071
400
872
693
200
530
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
15
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Liczba jednostek nowo zarejestrowanych podlegała wahaniom w latach 2009–2014
(wykres 20). W 2014 roku w Gminie Oksa wskaźnik nowo zakładanych przedsiębiorstw
wzrósł znacząco w porównaniu z rokiem poprzednim i wynosił 58. Mimo to był niższy od
średniej dla Polski oraz województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego (wykres
21).
Wykres 20 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności
w Gminie Oksa w latach 2009–2014
70
60
50
40
30
20
48
37
42
58
53
39
10
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 21 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2014
roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa
100
80
60
40
93
71
20
53
58
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wskaźnik ilości podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000
mieszkańców w wieku produkcyjnym między 2009 a 2014 rokiem uległ wzrostowi (wykres
22). W 2014 roku jego wartość wyniosła 88, jednak był to wynik dwukrotnie gorszy
w porównaniu z Polską oraz znacznie niższy niż średnia dla województwa świętokrzyskiego
i powiatu jędrzejowskiego (wykres 23).
16
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
w Gminie Oksa w latach 2009–2014
100
90
80
70
60
50
81
84
80
2009
2010
2011
87
86
88
2012
2013
2014
40
30
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 23 Podmioty gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym
w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa
200
150
100
170
139
50
112
88
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Biorąc pod uwagę ogólną liczbę podmiotów gospodarki narodowej, w 2013 roku
w rejestrze REGON zarejestrowane były 244 firmy z terenu Gminy Oksa. Wśród nich
26 w sektorze rolniczym, tyle samo w sektorze przemysłowym oraz 49 w sektorze
budowlanym3.
W latach 2009–2014 na obszarze Gminy Oksa następował stały wzrost liczby
działających fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys.
mieszkańców. W roku 2009 ich liczba wynosiła 27, natomiast w roku 2014 już 34 (wykres
24). Wskaźnik ten jest wyższy od średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego
i powiatu jędrzejowskiego (wykres 25). Jest to sytuacja bardzo korzystna, ponieważ
organizacje pozarządowe są przejawem społeczeństwa obywatelskiego oraz jedną z form
aktywności lokalnej. Odgrywają ważną rolę w umacnianiu więzi społecznych, wzmacnianiu
władz lokalnych oraz zwiększają możliwości rozwoju społecznego obszaru.
Strona internetowa Urzędu Statystycznego w Kielcach, Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014, Gmina
Oksa, http://kielce.stat.gov.pl.
3
17
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 24 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w Gminie Oksa w latach 2009–2014
40
32
24
16
32
34
27
30
34
27
2009
2010
2011
2012
2013
2014
8
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa
42
35
28
21
14
33
30
29
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
34
7
0
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Sytuację na rynku pracy odzwierciedla udział % bezrobotnych zarejestrowanych
w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. W Gminie Oksa wskaźnik ten niemal stale
wzrastał między 2008 a 2013 rokiem. W 2014 roku udział bezrobotnych zarejestrowanych
wśród osób w wieku produkcyjnym spadł znacząco i wyniósł 7,3% (wykres 26). Rezultat ten
był lepszy od wyniku dla Polski, korzystniejszy również niż średnia w województwie
świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim (wykres 27). Należy jednak pamiętać, że jest to
tylko jeden ze sposobów podawania wielkości bezrobocia. Stopa bezrobocia obliczona tym
sposobem będzie zawsze niższa, bo liczebność ludności w wieku produkcyjnym jest zawsze
większa od liczebności ludności aktywnej ekonomicznie4. W Polsce najczęściej podawaną
stopą bezrobocia jest wartość bezrobocia rejestrowanego obliczana na poziomie powiatu,
wypada ona przeciętnie ok 1,5% poniżej stopy bezrobocia ustalonej w badaniu BAEL.
Stopa bezrobocia według definicji Międzynarodowej Organizacji Pracy (w ramach BAEL – Badania
Aktywności Ekonomicznej Ludności, co kwartał na próbie rotacyjnej 20 000 gospodarstw domowych).
4
18
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 26 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
w Gminie Oksa w latach 2008–2014
10,0
8,0
6,5
7,3
8,1
8,7
9,3
8,2
7,3
6,0
4,0
2,0
0,0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 27 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa
10,0
8,0
6,0
4,0
9,5
7,5
8,7
7,3
2,0
0,0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Na sytuację gospodarczą na danym obszarze ma wpływ wiele czynników
określających atrakcyjność inwestycyjną. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową określił
atrakcyjność inwestycyjną w następujący sposób: „Atrakcyjność inwestycyjna jest rozumiana
jako zdolność skłonienia do inwestycji poprzez oferowanie kombinacji korzyści lokalizacji
możliwych do osiągnięcia w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Obszary
oferujące optymalną kombinację czynników lokalizacji stwarzają zarazem najlepsze warunki
dla funkcjonowania przedsiębiorstw, czym przyciągają inwestorów”5. Tabela 4 przedstawia
atrakcyjność inwestycyjną województwa świętokrzyskiego w 2014 roku.
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2014, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową,
Gdańsk 2014, str. 5.
5
19
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna województwa świętokrzyskiego w 2014 roku
Czynniki atrakcyjności inwestycyjnej
Lokata na 16 województw w Polsce
Dostępność transportowa
12
Zasoby i koszty pracy
8
Rynek zbytu
12
Infrastruktura gospodarcza
15
Infrastruktura społeczna
9
Bezpieczeństwo powszechne
2
Aktywność województwa wobec inwestorów
16
Atrakcyjność inwestycyjna województwa
13
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2014,
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2014
Po porównaniu czynników atrakcyjności inwestycyjnej wszystkich województw,
województwo świętokrzyskie uplasowało się ostatecznie na 13 miejscu w skali kraju.
Jest to bardzo słaba lokata. Głównym atutem województwa jest bezpieczeństwo powszechne
– jest to jednak za mało by przyciągnąć inwestorów.
Oprócz województw także podregiony ocenione zostały pod względem atrakcyjności
inwestycyjnej. Gmina Oksa położona jest w podregionie sandomiersko-jędrzejowskim.
Podregion ten znalazł się wśród podregionów o najniższej atrakcyjności do prowadzenia
działalności przemysłowej, usługowej i zaawansowanej technologicznie.
Sytuację finansową gminy obrazują wskaźniki dochodów i wydatków w przeliczeniu
na 1 mieszkańca. Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w analizowanym okresie
podlegały zmianom, jednak biorąc pod uwagę lata 2008 i 2013 – widoczny jest znaczący
wzrost (wykres 28). Uzyskany w 2013 roku dochód, wynoszący 3 506 zł, w przeliczeniu na
jednego mieszkańca był niższy niż średnia w kraju, ale wyższy od średniej w województwie
świętokrzyskim i znacznie wyższy od średniej dla powiatu jędrzejowskiego (wykres 29).
20
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 28 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2008–2013
4000
3200
2400
1600
800
3111
2697
2157
3090
2927
2011
2012
3506
0
2008
2009
2010
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Wykres 29 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej
dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
4000
3200
2400
1600
3747
3334
3506
2933
800
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gminy Oksa w latach 2008–2012
ulegały wahaniom. W roku 2013 zauważalny jest dwukrotny ich wzrost w porównaniu
z rokiem poprzednim – z 521 zł do 1022 zł (wykres 30). Kwota ta jest jednak nadal
dwukrotnie niższa niż średnia dochodów własnych dla Polski oraz niższa od średniej
w województwie i powiecie (wykres 31).
Wykres 30 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2008–2013
1200
1000
800
600
1022
400
200
391
493
2008
2009
691
512
521
2011
2012
0
2010
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
21
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 31 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
2500
2000
1500
1000
2042
1425
500
1132
1022
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Na podstawie ogólnych dochodów budżetu oraz dochodów własnych można
sprawdzić samodzielność finansową danej jednostki. Obrazuje ją procentowy wskaźnik
udziału dochodów własnych w dochodach ogółem (wykres 32).
Wykres 32 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Oksa w latach 2008–2013
35,0
28,0
21,0
14,0
7,0
29,2
25,6
18,1
15,8
2008
2009
16,6
17,8
2011
2012
0,0
2010
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres pokazuje, jak niewielkimi możliwościami finansowymi dysponowała
w minionych latach Gmina Oksa. W 2009 roku udział dochodów własnych wynosił jedynie
15,8% dochodów ogółem. W 2013 roku wskaźnik ten wyniósł 29,2%, jest to jednak wynik
bardzo niski biorąc pod uwagę średnie rezultaty osiągnięte w kraju, województwie i powiecie
(wykres 33).
22
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 33 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2013 roku – porównanie średniej dla
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
60
50
40
30
54,5
42,7
20
38,6
29,2
10
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Kolejnym z ważnych wskaźników określających sytuację ekonomiczną w gminie jest
przeciętne miesięczne wynagrodzenie w relacji do średniej krajowej. Dane dotyczące
wynagrodzeń określa się w statystykach na poziomie powiatu, dlatego też nie można
jednoznacznie określić poziomu dochodów mieszkańców Gminy Oksa. Niemniej jednak
sytuacja jaka ma miejsce w powiecie jędrzejowskim obrazuje również możliwości finansowe
mieszkańców poszczególnych gmin w powiecie. Należy również w tym miejscu założyć, iż
jednostką, w której są najwyższe wynagrodzenia jest Gmina Jędrzejów, w skład której
wchodzi miasto powiatowe.
Powiat jędrzejowski w 2013 roku z przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem brutto
na
poziomie
93,6%
średniej
krajowej
prezentował
się
lepiej
od
województwa
świętokrzyskiego. Można też zauważyć, że w analizowanym okresie zamożność
mieszkańców powiatu nieznacznie wzrosła (wykres 34).
Wykres 34 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100)
w województwie świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim w latach 2008 i 2013
100,0
90,0
80,0
70,0
100,0
100,0
86,9
87,9
86,4
93,6
60,0
50,0
2008
Polska
województwo świętokrzyskie
2013
powiat jędrzejowski
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
23
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Na dochody własne budżetu gminy składają się m.in. udziały w podatkach
stanowiących dochód budżetu państwa w postaci wpływów z podatku dochodowego od osób
fizycznych zamieszkałych na terenie gminy oraz od osób prawnych mających siedzibę na jej
terenie, w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Na wykresie 35 widać, że wpływy z podatku od osób
fizycznych systematycznie rosną i w 2013 roku wyniosły 203 zł. Jest to jednak kwota ponad
trzykrotnie niższa w porównaniu z krajem oraz znacznie niższa w porównaniu ze średnią
województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego (wykres 36).
Wykres 35 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2009–2013
250
200
150
100
50
136
141
2009
2010
169
187
203
2011
2012
2013
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
800
600
400
724
498
200
341
203
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Bardzo niekorzystnie w Gminie Oksa prezentują się wpływy z podatku od osób
prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2009–2013 (wykres 37). W 2013 roku
udział ten wyniósł jedynie 0,78 zł, podczas gdy w Polsce – 54,12 zł, w województwie
świętokrzyskim 25,39 zł, a w powiecie jędrzejowskim 26,41 zł (wykres 38).
24
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2009–2013
1,0
0,8
0,6
0,92
0,4
0,2
0,78
0,37
0,35
0,17
0,0
2009
2010
2011
2012
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 38 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
60,00
50,00
40,00
30,00
54,12
20,00
25,59
10,00
26,41
0,78
0,00
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Począwszy od roku 2009 wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gminy
Oksa utrzymywały się na bardzo zbliżonym poziomie. W roku 2013 wyniosły 3 202 zł
(wykres 39) i wartość ta była niższa od średniej dla Polski i województwa świętokrzyskiego
oraz wyższa od średniej obliczonej dla powiatu jędrzejowskiego (wykres 40).
Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca systematycznie rosły z roku na rok
(wykres 41). W 2013 roku wyniosły 2 508 zł, a wartość ta była nieznacznie wyższa niż
średnia dla powiatu jędrzejowskiego, ale niższa od średnich dla Polski i województwa
świętokrzyskiego (wykres 42).
25
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 39 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2008–2013
3500
2800
2100
1400
3200
3167
3286
3101
3202
2009
2010
2011
2012
2013
2292
700
0
2008
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Wykres 40 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
4200
3500
2800
2100
3750
3320
1400
2927
3202
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
700
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Wykres 41 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2008–2013
3000
2500
2000
1500
1000
2239
2396
1764
2088
2508
1974
2008
2009
2010
2011
2012
2013
500
0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
26
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 42 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
3000
2400
1800
3086
1200
2750
2469
2508
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
600
0
Polska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Ostatnią analizowaną kategorią wydatków są wydatki majątkowe w przeliczeniu
na 1 mieszkańca. Wartość ta w Gminie Oksa, począwszy od 2010 roku – systematycznie
spada, przy czym dość znaczny spadek był zauważalny w roku 2012 (wykres 43). W 2013
roku wydatki majątkowe wyniosły 682 zł – jest to kwota wyższa od średniej przypadającej na
1 mieszkańca Polski, województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego (wykres 44).
Wykres 43 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach 2008–2013
1400
1200
1000
800
1227
600
1088
1070
400
200
539
730
682
2012
2013
0
2008
2009
2010
2011
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
Wykres 44 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie średniej dla
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
800
700
600
500
400
300
200
100
0
665
Polska
575
województwo
świętokrzyskie
682
459
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (dane zaokrąglone do pełnych wartości)
27
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Ważnym wskaźnikiem obrazującym aktywność na obszarze gminy jest wielkość
pozyskanych funduszy unijnych oraz wartość dofinansowania z UE przypadająca na 1 osobę.
Tabela 5 przedstawia dane dla gmin powiatu jędrzejowskiego odnośnie liczby projektów,
wartości dofinansowania oraz wartości dofinansowania w przeliczeniu na 1 osobę
z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego (RPO WŚ) na lata
2007–2013. Gmina Oksa zrealizowała 8 projektów, a kwota dofinansowania przeliczona na
1 mieszkańca wyniosła 1 392 zł. Jest to piąty wynik wśród dziewięciu gmin z terenu powiatu
jędrzejowskiego (wykres 45).
Tabela 5 Wartość dofinansowania z RPO WŚ na lata 2007–2013 w gminach powiatu jędrzejowskiego
Wartość dofinansowania
Wartość dofinansowania
Gmina
Liczba projektów
z UE w przeliczeniu na
z UE [zł]
1 osobę [zł]
Miasto i Gmina Jędrzejów
28
38 816 384,25
1 341,13
Miasto i Gmina Sędziszów
19
25 399 910,15
1 985,76
Miasto i Gmina Małogoszcz
12
13 980 106,10
1 192,03
Gmina Wodzisław
12
16 892 436,27
2 280,91
Gmina Nagłowice
8
11 909 864,93
2 274,18
Gmina Oksa
8
6 767 911,50
1 392,29
Gmina Słupia
7
8 776 636,88
1 967,41
Gmina Sobków
7
7 311 010,80
869,74
Gmina Imielno
4
2 796 481,51
618,14
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony internetowej Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Świętokrzyskiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata
2007–2013, http://rpo-swietokrzyskie.pl/mapa_dotacji/mapa/porownaniegmin (inf. z 29.05.2015 r.)
Wykres 45 Wartość dofinansowania z RPO WŚ na lata 2007–2013 w przeliczeniu na 1 osobę w gminach
powiatu jędrzejowskiego
Miasto i Gmina Jędrzejów
1341,13
Miasto i Gmina Sędziszów
1985,76
Miasto i Gmina Małogoszcz
1192,03
Gmina Wodzisław
2280,91
Gmina Nagłowice
2274,18
Gmina Oksa
1392,29
Gmina Słupia
1967,41
Gmina Sobków
869,74
Gmina Imielno
618,14
0
600
1200
1800
2400
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony internetowej Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Świętokrzyskiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata
2007–2013, http://rpo-swietokrzyskie.pl/mapa_dotacji/mapa/porownaniegmin (inf. z 29.05.2015 r.)
28
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
W 2013 roku 102 osoby w gospodarstwach domowych w przeliczeniu na 1 000
mieszkańców Gminy Oksa korzystały ze środowiskowej pomocy społecznej (wykres 46).
Wartość ta była niższa od średniej dla powiatu jędrzejowskiego oraz województwa
świętokrzyskiego, jednak wyższa niż średnia w Polsce.
Wykres 46 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na
1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego,
powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
140
120
100
80
60
111
115
102
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
83
40
20
0
Polska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Kolejnym wskaźnikiem obrazującym sytuację w gminie jest wskaźnik liczby dzieci,
na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców. Pomimo
tego, iż średnia w Gminie Oksa systematycznie spada (wykres 47), to jest ona w dalszym
ciągu zdecydowanie wyższa od średniej w powiecie jędrzejowskim i województwie
świętokrzyskim oraz dwukrotnie wyższa od średniej dla Polski (wykres 48).
Wykres 47 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000
mieszkańców w Gminie Oksa w latach 2008–2013
180
150
120
90
160
60
148
138
135
126
118
2010
2011
2012
2013
30
0
2008
2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
29
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 48 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000
mieszkańców w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa
140
120
100
80
60
40
20
118
61
77
85
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
0
Polska
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Analizując stan infrastruktury technicznej na obszarze Gminy Oksa można zauważyć,
że ponad 75% mieszkańców w 2013 roku korzystało z sieci wodociągowej. Od 2009 roku
nastąpił duży wzrost ilości osób korzystających z wodociągu, ale odsetek ten jest nadal niższy
od średniej dla Polski i województwa świętokrzyskiego (wykres 49). Gmina nie posiada
natomiast sieci kanalizacyjnej (wykres 50).
Wykres 49 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności – porównanie średniej dla Polski, województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa w roku 2009 i 2013
100,0
80,0
60,0
40,0
87,3
88,0
83,5
84,8
20,0
63,1
75,5
67,2
42,3
0,0
Polska
województwo
świętokrzyskie
2009
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
30
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 50 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności – porównanie średniej dla Polski, województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa w roku 2009 i 2013
80,0
60,0
40,0
61,5
65,1
46,7
20,0
52,5
31,3
35,1
0,0
0,0
0,0
Polska
województwo
świętokrzyskie
2009
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
2013
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Niski odsetek osób korzystających z sieci kanalizacyjnej nie musi świadczyć o niskim
stopniu rozwoju technicznego gminy. Dowodem na to jest bardzo wysoka wartość wskaźnika
dotyczącego liczby oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w Gminie Oksa. W ostatnich latach dwukrotnie zauważalny był bardzo duży wzrost tej
wartości – w 2010 roku z 4 do 294 oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys.
mieszkańców oraz w roku 2011 – z 294 do 806 oczyszczalni (wykres 51). Liczba ta jest
wielokrotnie większa od średnich wartości obliczonych dla Polski, województwa
świętokrzyskiego oraz powiatu jędrzejowskiego (wykres 52). Ilość ta jest jednak nadal
niewystarczająca, biorąc pod uwagę, że gmina nie posiada sieci kanalizacyjnej.
Wykres 51 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Oksa
w latach 2008–2013
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
4
4
2008
2009
806
814
814
2011
2012
2013
294
2010
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
31
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 52 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2013 roku
– porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
900
750
600
450
814
300
150
40
49
114
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
0
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W Gminie Oksa od 2012 roku maleje liczba nowych budynków oddanych do
użytkowania (wykres 53). Wskaźnik ilości nowych budynków oddanych do użytkowania
w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców był w 2013 roku w Gminie Oksa niższy od
analizowanych jednostek terytorialnych wyższego rzędu (wykres 54).
Wykres 53 Budynki nowe oddane do użytkowania w Gminie Oksa w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w latach 2008–2013
30
25
20
15
10
27
25
21
19
19
5
19
15
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 54 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2013 roku
– porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa
30
25
20
15
10
26
23
23
15
5
0
Polska
województwo
świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Oksa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
32
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
3. Uwarunkowania turystyczno-przyrodnicze
3.1.
Walory przyrodnicze
Tereny Gminy Oksa położone są w widłach dwóch rzek: Lipnicy oraz Białej Nidy,
które obejmują jej obszar od północy i od południa. Zachodnią granicę wytyczają stawy
rybne, a wschodnią zamykają kompleksy leśne. Gmina jest więc swoistą enklawą
o specyficznych warunkach klimatycznych, glebowych i krajobrazowych.
Gmina Oksa jest dość atrakcyjnym miejscem pod względem przyrodniczym,
wypoczynkowi sprzyja obecność lasów, które zajmują ponad 20% jej powierzchni.
Najbardziej zalesionym sołectwem są Nowe Kanice, a najmniej – Zalesie. Około 28% lasów
jest własnością prywatną. W miejscowych lasach dominuje sosna, rzadziej występuje olcha,
dąb i brzoza. Bogactwo przyrody i różnorodność krajobrazów w dorzeczu Nidy w jej
początkowym górnym biegu sprawia, że w zasadzie tylko tu można jeszcze spotkać, prócz
pospolitych, rośliny rzadkie i chronione, takie jak: wawrzynek wilczełyko, zawilec jaskrawy,
kosaciec syberyjski, pełnik europejski, lepiężnik biały, ciemiężyca zielona, długosz królewski
i lilia złotogłów6. Zbiorowiska roślinne jakie wykształciły się w dolinach rzek
i strumieni, przedstawiają żyzne i bogate florystycznie łęgi jesionowo-olszowe oraz wilgotne
postacie grądu. Charakterystycznym elementem szaty roślinnej są także torfowiska, wysokie
na wododziałach oraz przejściowe i niskie. W ekosystemach tych zbiorowisk rosną rzadkie
i chronione rośliny, m.in. wierzba borówkolistna, modrzewnica zwyczajna, przygiełka biała,
wełnianka pochwowata i inne. Licznie występująca roślinność szuwarowo-bagienna tworzy
biotopy dla wielu gatunków zwierząt, zwłaszcza ptaków wodno-bagiennych.
Lasy na terenie gminy znajdują się w trzech większych kompleksach:

na północy: fragment kompleksu lasów włoszczowskich,

w centrum: wyizolowany pas lasu,

na wschodzie, w rejonie Kanic Nowych – tworząc samodzielną biocenozę.
Gmina w całości położona jest na terenie Włoszczowsko-Jędrzejowskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu, zajmującego łącznie powierzchnię 70 389 ha7, utworzonego
rozporządzeniem Wojewody Kieleckiego.
6
Strona internetowa Gminy Oksa, www.oksa.pl
Obszary chronionego krajobrazu w województwie świętokrzyskim (stan na 21 kwietnia 2015 r.), serwis
internetowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach, www.kielce.rdos.gov.pl.
7
33
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Ponadto na obszarze Gminy Oksa znajduje się obszar NATURA 2000 mający
znaczenie dla Wspólnoty. Jest to Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Białej Nidy
(PLH260013). Jego powierzchnia w gminie wynosi 1 088,94 ha8.
W gminie zadbano o ochronę najcenniejszych obiektów przyrody – na jej obszarze
znajdują się następujące pomniki przyrody ożywionej:

12 dębów w Zakrzowie – wiek ok. 150–200 lat,

aleja modrzewiowa w Oksie – 64 drzewa w wieku około 150 lat,

22 dęby szypułkowe w wieku 150–200 lat na terenie parku dworskiego
w Rzeszówku9.
Atrakcję stanowią także: odsłonięcie geologiczne w dolinie Lipnicy, we wsi Kanice
Stare oraz grupa głazów narzutowych w parku dworskim w Rzeszówku – pozostają pod
ochroną jako pomniki przyrody nieożywionej.
Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk NATURA 2000 w województwie świętokrzyskim (stan na 20 maja 2015 r.),
serwis internetowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach, www.kielce.rdos.gov.pl.
9
Pomniki przyrody w województwie świętokrzyskim (stan na 5 maja 2015 r.), serwis internetowy Regionalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach, www.kielce.rdos.gov.pl.
8
34
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
3.2.
Walory kulturowe
Na terenie Gminy Oksa znajdują się nieliczne obiekty mające szczególną wartość
historyczną i kulturową, wpisane do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Dokładny ich wykaz prezentuje tabela 6.
Tabela 6 Wykaz zabytków w Gminie Oksa wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa
Miejscowość
Zabytki
Nr rejestru
A-127/1-2 z 5.12.1957
Lipno
zespół willowy – willa z 1910 r., park XVIII/XIX w.
i z 26.08.2014
Oksa
Rzeszówek
Węgleszyn
kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i św.
Mikołaja (wzniesiony jako zbór), murowano-drewniany, 1570,
1678, 1762 r.
A-128 z 8.01.1957
i z 11.02.1967
park dworski, 2 połowa XIX w., XX w.
A-129 z 6.09.1971
kościół parafialny pw. św. Andrzeja, 1367 r., 1 połowa XVIII w.,
połowa XIX w., 1915 r.
dzwonnica, 1 połowa XIX w.
Zakrzów
park, 1 połowa XIX w.
A-130/1-2 z 11.02.1967
jw.
A.131 z 5.12.1957
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa
(stan na 31 marca 2015 roku), www.nid.pl
W Rzeszówku znajduje się zespół dworski z połowy XIX w. W jego skład wchodzą:
ruiny dworu wybudowanego w połowie XIX w., obora murowana wzniesiona
w II połowie XIX w., spichlerz drewniany i park podworski. Obecnie właścicielem obiektów
jest Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
W miejscowości Węgleszyn zlokalizowany jest zespół kościoła parafialnego pod
wezwaniem św. Andrzeja. Węgleszyn był pierwotnie osadą leśną, w której znajdował się
drewniany kościół, na miejscu którego biskup krakowski Florian z Morska postawił (większy
od poprzedniego) kościół murowany. Powstał on jako budowla gotycka, jednak liczne
remonty i przeróbki mocno zatarły pierwotne cechy stylistyczne. Kościół jest jednonawowy,
z krótkim prostokątnym prezbiterium skierowanym na wschód. Przy prezbiterium od strony
północnej dostawiona jest stara gotycka zakrystia z czasów Floriana z Morska, a od strony
wschodniej jest druga, nowsza, zamknięta półkoliście. Od południa, w pierwszej połowie XIX
stulecia, przy nawie – dobudowano kruchtę. W roku 1872 nawę przedłużono ku zachodowi.
Dzięki Liberacie Kochanowskiej w 1892 roku kościół został wyremontowany, dobudowano
zakrystię, dzwonnicę i ogrodzenie (zachowane do dzisiaj). Wnętrza świątyni nakrywają
35
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
niemal nowe sklepienia – wykonane podczas remontu na początku XX wieku. Zachowało się
jednak trochę gotyckich detali. Ołtarz główny pochodzi z drugiej połowy XVIII w.
i wykonany jest w stylu rokokowym. W jego centralnej części znajduje się obraz Matki
Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący z ok. 1700 r. Powyżej umieszczona jest rzeźba
wyobrażająca Boga Ojca w otoczeniu aniołów. Wewnątrz świątyni znajdują się liczne epitafia
i tablice pamiątkowe poświęcone ważnym dla tego terenu osobistościom. Wyposażenie
kościoła pochodzi z późniejszego okresu. Obok kościoła znajduje się pochodząca z XIX w.
murowana, czworoboczna dzwonnica z ostrosłupowym dachem. Z ciekawostek związanych
z tutejszym kościołem warto wspomnieć, iż w roku 1858 wzięli w nim ślub rodzice Stefana
Żeromskiego.
Układ przestrzenny miejscowości Oksa pochodzi z połowy XVI w. Założone przez
Mikołaja Reja miasto Oksza nie wyrosło nigdy na osadę miejską. Od zwykłej wsi różniło się
tym, że miało prawa miejskie oraz wielki czworoboczny rynek i wieloboczny układ osady.
Większość budowli była drewniana, a jedynym większym murowanym budynkiem był zbór
kalwiński, wybudowany z kamienia i cegły w 1570 r. przez Andrzeja Reja, syna Mikołaja.
Obecnie jest to kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja. Obok zboru Andrzej Rej
wybudował szkołę kalwińską, która przez dziesiątki lat kształciła miejscową młodzież
kalwińską. W 1678 r. zbór został przekazany katolikom. Kościółkiem zarządzali Cystersi
z Jędrzejowa, którzy w latach 1762–1763 poddali go gruntownej restauracji. Świątynia
zbudowana jest na planie krzyża greckiego, na który składają się jednoprzęsłowe: nawa,
prezbiterium oraz kaplice boczne. W całym kościele jest marmurowa posadzka. Jednolicie
oszkarpowany, z charakterystycznym dla zborów oknem w ścianie prezbiterium i widoczną
z każdego punktu wnętrza amboną w kształcie kielicha. Wykonany z piaskowca ołtarz
główny został ufundowany przez księżną Pelagię Radziwiłłową. W ołtarzu głównym znajduje
się obraz Miłosierdzia Bożego. W ołtarzach bocznych natomiast: od strony północnej
– drewniany krzyż z figurką Jezusa, przysłonięty obrazem św. Mikołaja, a od strony
południowej – figura Matki Bożej, przysłonięta obrazem św. Józefa. Kościół ma sklepienie
beczkowe. U wejścia znajduje się przedsionek, a nad nim wznosi się drewniana dzwonnica.
Nad wejściem głównym do kościoła widoczny jest kamienny kartusz z herbem Rejów
– Okszą. Jedyną pamiątką sięgającą czasów zboru jest wspomniana wcześniej murowana
ambona. Do kościoła przylegają: od zachodu kruchta z nadbudowaną drewnianą wieżą
i z nadwieszoną izbicą, a od wschodu – zakrystia. Ciekawostką może być to, iż
przypuszczalnie w tutejszej świątyni został pochowany sam założyciel Oksy, Mikołaj Rej.
36
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Do atrakcji turystycznych Oksy zalicza się także pochodzącą z XVIII w. barokową
figurę św. Floriana. Kamienny posąg był darem Pelagii Radziwiłłowej. Dawniej stojąca na
rynku pomiędzy pawilonami figura, głową zwrócona była w stronę kościoła. Obecnie jest
umieszczona przed budynkiem remizy OSP.
W latach 80. ubiegłego wieku na terenie jednego z gospodarstw wykopano fragment
wykonanego z białego piaskowca renesansowego nadproża z kartuszem herbowym z herbem
Rejów – Okszą i literami M.R.D.N. Opisane odkrycie stało się bezpośrednią przyczyną
rozpoczęcia badań terenowych. W ich wyniku zgromadzono liczne fragmenty naczyń
glinianych i kafli piecowych. Odkryto też kamienne mury spajane słabą zaprawą wapienną,
pochodzące z fundamentów. W trakcie badań wydobyto łącznie około 3 tysięcy zabytkowych
przedmiotów z XVI–XVII w., w tym drugi kartusz herbowy z herbem Okszy i literami AR.
Na podstawie wyników przeprowadzonych badań wnioskuje się, że najprawdopodobniej
odkryta została rezydencja stanowiąca własność Mikołaja Reja, a po jego śmierci – syna
Andrzeja10.
Kondycję turystyki w Gminie Oksa można ocenić na podstawie listy najchętniej
odwiedzanych atrakcji turystycznych w województwie świętokrzyskim, na której żadna
z miejscowych atrakcji się nie znajduje. W promieniu około 30 km od Gminy Oksa
zlokalizowana jest tylko jedna z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych, która
stanowić może o jej potencjale zewnętrznym i pośrednio oddziaływać na rozwój gminy. Jest
to Muzeum Przypkowskich w Jędrzejowie – 17 483 zwiedzających w 2014 roku11.
Strona internetowa Zespołu Placówek Oświatowych w Oksie, www.zpooksa.pl.
Strona internetowa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, (inf. z 18.02.2015 r.),
www.sejmik.kielce.pl/item/43896-swietokrzyskie-atrakcje-nadal-chetnie-odwiedzane-przez-turystow?start=100.
10
11
37
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
4. Porównanie Gminy Oksa do Polski, województwa świętokrzyskiego
i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu
jędrzejowskiego
W tabelach od 7 do 19 Gmina Oksa została przedstawiona w zestawieniu
z pozostałymi gminami powiatu jędrzejowskiego, powiatem jędrzejowskim, województwem
świętokrzyskim i Polską. Zaprezentowane dane dotyczą lat 2008–2014, bądź 2008–2013,
w przypadku gdy w momencie sporządzania opracowania Główny Urząd Statystyczny nie
opublikował jeszcze danych za rok 2014. Dane odnoszą się m.in. do struktury ludności oraz
sytuacji finansowej gminy. Gmina Oksa jest najmniejszą pod względem powierzchni gminą
powiatu jędrzejowskiego, charakteryzuje się też niezbyt wysoką gęstością zaludnienia.
Tabela 7 Powierzchnia i gęstość zaludnienia w 2014 roku – porównanie wybranych jednostek samorządu
terytorialnego
Powierzchnia
Gęstość zaludnienia na
Jednostka terytorialna
(km2)
1 km2
Polska
312 679
123
województwo świętokrzyskie
11 711
108
powiat jędrzejowski
1 257
70
Gmina Imielno
101
44
Miasto i Gmina Jędrzejów
227
127
Miasto i Gmina Małogoszcz
146
80
Gmina Nagłowice
117
44
Gmina Oksa
91
51
Miasto i Gmina Sędziszów
146
88
Gmina Słupia
108
40
Gmina Sobków
144
59
Gmina Wodzisław
177
41
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Tabela 8 Liczba ludności – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Jednostka terytorialna
Polska
województwo świętokrzyskie
powiat jędrzejowski
Gmina Imielno
Miasto i Gmina Jędrzejów
Miasto i Gmina Małogoszcz
Gmina Nagłowice
Gmina Oksa
Miasto i Gmina Sędziszów
Gmina Słupia
Gmina Sobków
Gmina Wodzisław
2008
38 135 876
12 72 784
88 944
4 556
29 110
11 725
5 254
4 876
12 994
4 550
8 362
7 517
2009
38 167 329
1 270 120
88 665
4 530
29 071
11 735
5 239
4 868
12 867
4 488
8 416
7 451
2010
38 529 866
1 282 546
88 867
4 501
29 143
11 821
5 239
4 802
13 008
4 425
8 429
7 499
Liczba ludności
2011
2012
38 538 447
38 533 299
1 278 116
1 273 995
88 552
88 285
4 484
4 456
29 036
28 972
11 829
11 788
5 209
5 173
4 742
4 695
12 965
12 932
4 398
4 381
8 449
8 495
7 440
7 393
2013
38 495 659
1 268 239
87 987
4 453
28 837
11 749
5 176
4 690
12 906
4 359
8 519
7 298
2014
38 478 602
1 263 176
87 635
4 470
28 709
11 698
5 132
4 662
12 834
4 368
8 538
7 224
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
38
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Struktura ludności wg ekonomicznych grup wieku została omówiona w rozdziale
drugim, charakteryzującym szczegółowo sytuację społeczno-gospodarczą gminy. Na
podstawie tabeli 9 można stwierdzić, że Gmina Oksa wypada przeciętnie na tle innych
samorządów z powiatu jędrzejowskiego: pięć gmin odznacza się niższym odsetkiem ludności
w wieku przedprodukcyjnym, trzy gminy – niższym odsetkiem ludności w wieku
produkcyjnym, a sześć – niższym odsetkiem ludności w wieku poprodukcyjnym.
Tabela 9 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] – porównanie wybranych jednostek samorządu
terytorialnego
Ludność w wieku
Ludność w wieku
Ludność w wieku
przedprodukcyjnym
produkcyjnym
poprodukcyjnym
Jednostka terytorialna
2009
2014
2009
2014
2009
2014
Polska
18,0
63,0
18,9
64,5
16,5
19,0
województwo świętokrzyskie
18,5
17,0
63,5
62,6
17,9
20,4
powiat jędrzejowski
19,4
18,2
62,9
61,7
17,7
20,1
Gmina Imielno
20,5
18,3
59,5
60,0
20,0
21,7
Miasto i Gmina Jędrzejów
18,3
17,6
64,4
61,9
17,3
20,5
Miasto i Gmina Małogoszcz
21,6
20,0
63,8
62,8
14,6
17,2
Gmina Nagłowice
20,4
18,8
59,6
60,2
20,0
21,1
Gmina Oksa
19,5
18,4
60,4
60,3
20,1
21,3
Miasto i Gmina Sędziszów
18,2
17,5
65,3
63,0
16,5
19,5
Gmina Słupia
19,6
18,0
59,8
60,9
20,6
21,1
Gmina Sobków
20,6
19,3
63,0
62,7
16,4
18,0
Gmina Wodzisław
18,9
17,2
59,4
59,4
21,8
23,5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Bezrobocie na terenie powiatu jędrzejowskiego jest zróżnicowane. Udział %
bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym tylko w dwóch
gminach powiatu jest niższy niż średnia w Polsce, a w ośmiu gminach niższy niż
w województwie świętokrzyskim. Najmniejszy udział % bezrobotnych zarejestrowanych
odnotowano w 2014 roku w gminach Oksa i Sobków (tabela 10).
39
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 10 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
– porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności
w wieku produkcyjnym
Jednostka terytorialna
2014
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
6,0
7,7
7,9
8,0
8,7
8,8
7,5
województwo świętokrzyskie
9,6
10,4
10,1
10,3
10,8
11,3
9,5
powiat jędrzejowski
7,7
8,3
8,7
8,9
9,0
10,0
8,7
Gmina Imielno
7,7
7,5
8,9
9,0
8,6
9,1
8,5
Miasto i Gmina Jędrzejów
8,1
8,7
9,2
9,5
9,7
10,5
9,2
Miasto i Gmina Małogoszcz
8,2
9,1
9,5
9,4
10,0
11,1
9,7
Gmina Nagłowice
8,4
8,4
9,3
9,9
9,7
10,7
8,8
Gmina Oksa
6,5
7,3
8,1
8,7
8,2
9,3
7,3
Miasto i Gmina Sędziszów
8,0
9,3
8,8
8,6
8,6
10,3
8,8
Gmina Słupia
6,4
5,9
6,3
6,3
5,5
7,5
6,8
Gmina Sobków
6,7
7,1
7,5
7,5
8,0
9,1
7,6
Gmina Wodzisław
6,8
7,6
8,2
8,5
8,0
8,6
8,7
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Gmina Oksa wydatkuje stosunkowo niewiele w przeliczeniu na 1 mieszkańca na
gospodarkę komunalną i ochronę środowiska. Zajmuje ostatnią pozycję wśród gmin powiatu
jędrzejowskiego. Wydatki te są prawie cztery razy niższe niż średnia dla Polski oraz trzy razy
niższe niż średnia województwa świętokrzyskiego i powiatu jędrzejowskiego (tabela 11).
Tabela 11 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca
– porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska
w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
205,57
243,29
256,92
241,76
230,02
264,15
województwo świętokrzyskie
151,18
184,74
306,73
292,30
216,57
228,05
powiat jędrzejowski
131,93
227,66
348,29
294,88
202,76
238,08
Gmina Imielno
66,17
67,64
73,56
61,03
68,31
100,01
Miasto i Gmina Jędrzejów
213,00
360,82
500,88
403,94
190,62
393,40
Miasto i Gmina Małogoszcz
81,52
228,33
284,48
405,96
558,51
225,17
Gmina Nagłowice
98,06
58,47
58,04
69,91
58,98
102,06
Gmina Oksa
33,86
60,65
66,02
60,27
54,02
70,71
Miasto i Gmina Sędziszów
194,51
388,93
840,01
539,16
232,31
246,98
Gmina Słupia
44,36
72,19
54,46
204,85
228,07
221,03
Gmina Sobków
39,42
32,35
32,74
29,79
40,55
73,23
Gmina Wodzisław
71,53
68,21
79,46
69,27
78,92
120,24
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W tabeli 12 zaprezentowano wydatki gminy skierowane na pomoc społeczną. Tylko
jedna gmina w powiecie przeznacza mniej na opiekę społeczną niż Gmina Oksa,
co świadczy o pozytywnej sytuacji w tym zakresie.
40
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 12 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych
jednostek samorządu terytorialnego
Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
458,19
473,45
527,98
522,15
538,92
559,57
województwo świętokrzyskie
510,83
543,25
714,96
637,44
652,48
673,91
powiat jędrzejowski
419,43
433,24
476,63
499,09
535,52
527,00
Gmina Imielno
518,27
550,04
589,20
644,07
820,51
796,74
Miasto i Gmina Jędrzejów
431,21
451,74
496,45
519,40
569,90
554,15
Miasto i Gmina Małogoszcz
487,06
493,27
514,48
525,00
545,39
569,40
Gmina Nagłowice
433,60
427,22
472,07
502,05
518,13
545,98
Gmina Oksa
369,49
406,28
468,81
420,01
451,61
449,84
Miasto i Gmina Sędziszów
430,85
408,32
454,89
484,63
489,62
457,11
Gmina Słupia
326,20
345,36
397,45
456,43
483,37
473,94
Gmina Sobków
373,12
377,97
431,35
457,79
505,55
475,94
Gmina Wodzisław
319,09
375,67
415,81
436,97
424,31
437,87
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W tabelach 13 oraz 14 przedstawione zostały dochody uzyskiwane przez Gminę Oksa
z tytułu podatku od nieruchomości oraz od środków transportowych. Gmina Oksa
w przeliczeniu na 1 mieszkańca nie posiada znaczących wpływów podatkowych od
nieruchomości, a także od środków transportu i zajmuje pod tym względem ostatnią pozycję
w powiecie. Wartości te w przeliczeniu na jednego mieszkańca są znacznie niższe od średniej
w kraju, województwie świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim.
Tabela 13 Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie
wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na
1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
352,62
371,78
392,48
421,74
456,82
486,53
województwo świętokrzyskie
276,27
286,94
295,57
316,56
348,06
383,69
powiat jędrzejowski
219,76
229,10
247,79
262,59
287,38
314,27
Gmina Imielno
73,28
83,34
73,74
111,69
123,86
139,38
Miasto i Gmina Jędrzejów
238,90
249,15
256,79
268,40
302,15
330,08
Miasto i Gmina Małogoszcz
507,27
516,93
575,78
605,87
636,29
685,82
Gmina Nagłowice
90,87
92,71
94,90
115,14
142,20
149,11
Gmina Oksa
74,84
73,92
75,37
80,63
87,24
90,44
Miasto i Gmina Sędziszów
248,11
262,85
313,92
325,98
346,57
380,95
Gmina Słupia
88,15
88,43
91,54
113,53
131,53
153,75
Gmina Sobków
109,29
126,08
130,23
115,75
134,98
160,50
Gmina Wodzisław
123,64
126,25
127,07
148,72
164,28
178,80
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
41
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 14 Dochody podatkowe – podatek od środków transportu w przeliczeniu na 1 mieszkańca
– porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Dochody podatkowe – podatek od środków transportu
w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
21,69
22,02
22,24
22,95
23,79
24,44
województwo świętokrzyskie
21,53
22,45
23,28
24,04
24,92
24,96
powiat jędrzejowski
19,91
22,73
25,53
25,95
24,27
24,37
Gmina Imielno
12,37
13,23
15,17
12,88
26,87
24,07
Miasto i Gmina Jędrzejów
30,15
36,78
43,88
42,85
28,61
28,13
Miasto i Gmina Małogoszcz
43,14
41,40
41,87
39,88
51,31
53,88
Gmina Nagłowice
5,03
7,30
5,61
8,15
9,63
10,39
Gmina Oksa
7,22
8,81
8,92
9,37
9,85
9,60
Miasto i Gmina Sędziszów
6,65
8,52
8,90
10,76
11,76
11,50
Gmina Słupia
8,18
10,42
13,08
19,57
20,94
24,04
Gmina Sobków
8,51
10,19
11,62
12,95
14,11
13,57
Gmina Wodzisław
9,94
10,35
11,06
13,74
17,54
17,19
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W tabelach 15 i 16 przedstawiono udział w podatkach stanowiących dochód budżetu
państwa: podatek dochodowy od osób fizycznych oraz od osób prawnych. Tylko dwie gminy
w powiecie mają niższy udział w podatku od osób prawnych, który w Gminie Oksa wynosi
zaledwie 0,78 zł na 1 mieszkańca, przy średniej w Polsce wynoszącej 54,13 zł. Równie słabo
prezentuje się udział podatku od osób fizycznych, który w powiecie daje Gminie Oksa ósmą
pozycję.
Tabela 15 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Jednostka terytorialna
Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca
2009
2010
2011
Polska
611,29
602,73
657,67
województwo świętokrzyskie
386,72
388,03
439,53
powiat jędrzejowski
243,12
250,88
302,88
Gmina Imielno
122,09
132,24
185,78
Miasto i Gmina Jędrzejów
332,59
319,98
387,52
Miasto i Gmina Małogoszcz
242,76
275,92
316,22
Gmina Nagłowice
127,63
132,00
167,26
Gmina Oksa
136,23
141,06
168,59
Miasto i Gmina Sędziszów
305,08
315,98
380,04
Gmina Słupia
152,00
167,50
202,44
Gmina Sobków
173,01
196,73
249,42
Gmina Wodzisław
146,96
163,93
188,21
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
2012
687,35
465,17
326,38
215,86
431,76
312,15
194,22
187,42
383,69
218,21
272,76
209,80
2013
724,46
497,55
341,35
190,34
434,13
325,95
208,81
202,67
432,53
243,62
292,24
228,12
42
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 16 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób
prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego
Jednostka terytorialna
Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca
2009
2010
2011
Polska
60,38
52,58
59,19
województwo świętokrzyskie
42,32
26,88
32,31
powiat jędrzejowski
33,26
19,60
21,98
Gmina Imielno
0,75
0,76
1,04
Miasto i Gmina Jędrzejów
20,50
19,04
17,45
Miasto i Gmina Małogoszcz
170,96
86,76
97,02
Gmina Nagłowice
0,34
1,20
0,13
Gmina Oksa
0,35
0,37
0,17
Miasto i Gmina Sędziszów
22,28
6,23
14,49
Gmina Słupia
0,67
0,27
0,77
Gmina Sobków
1,69
1,83
3,61
Gmina Wodzisław
5,04
7,17
8,91
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
2012
58,43
26,89
28,12
1,33
23,41
135,22
0,68
0,92
9,41
0,51
4,38
4,28
2013
54,12
25,59
26,41
0,76
25,22
119,46
-0,01
0,78
9,48
-0,08
2,04
5,83
W tabelach 17 i 18 przedstawiona została wielkość subwencji ogółem oraz subwencji
oświatowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Subwencja ogółem w Gminie Oksa jest
najwyższa spośród wszystkich samorządów wchodzących w skład powiatu jędrzejowskiego.
Wysoka subwencja negatywnie odzwierciedla sytuację w gminie. Zaś subwencja oświatowa
w Gminie Oksa jest niższa niż średnia w Polsce, ale wyższa od średniej w województwie
świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim.
Tabela 17 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego
Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
789,68
872,25
894,88
927,66
984,33
995,96
województwo świętokrzyskie
873,90
971,07
997,25
1017,57
1060,32
1071,85
powiat jędrzejowski
912,35
1013,88
1000,78
1030,12
1090,17
1079,68
Gmina Imielno
1214,58
1402,60
1372,62
1352,19
1499,10
1439,48
Miasto i Gmina Jędrzejów
660,25
720,49
685,87
739,13
769,62
736,96
Miasto i Gmina Małogoszcz
811,78
883,35
924,64
965,37
1009,69
1015,75
Gmina Nagłowice
1199,33
1323,93
1299,72
1335,94
1478,13
1495,31
Gmina Oksa
1344,52
1510,84
1539,69
1548,55
1631,86
1609,01
Miasto i Gmina Sędziszów
779,43
901,24
857,97
841,89
869,42
847,23
Gmina Słupia
1238,16
1400,77
1449,74
1443,95
1510,23
1547,62
Gmina Sobków
1181,17
1306,55
1381,14
1406,40
1473,77
1505,97
1114,93
1216,06
1122,77
1186,09
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
1309,17
1316,30
Gmina Wodzisław
43
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 18 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego
Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca
Jednostka terytorialna
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Polska
624,55
673,03
699,81
737,66
788,84
797,63
województwo świętokrzyskie
625,82
676,54
706,34
737,63
773,22
779,33
powiat jędrzejowski
571,82
613,39
637,81
670,44
712,63
709,75
Gmina Imielno
582,23
642,32
658,73
709,55
741,43
732,97
Miasto i Gmina Jędrzejów
438,60
471,22
496,92
524,58
558,01
559,14
Miasto i Gmina Małogoszcz
731,72
789,78
828,25
876,94
932,69
936,38
Gmina Nagłowice
592,54
615,60
625,73
670,26
724,75
739,86
Gmina Oksa
661,54
705,89
746,25
779,38
808,78
782,46
Miasto i Gmina Sędziszów
521,99
570,26
560,58
581,96
604,49
598,48
Gmina Słupia
686,01
754,54
831,20
833,82
914,41
885,88
Gmina Sobków
683,74
744,93
790,07
833,82
897,19
910,56
651,87
651,55
660,30
690,50
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
738,35
714,87
Gmina Wodzisław
44
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
5. Wnioski z analizy Gminy Oksa
Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Oksa pozwala wysunąć następujące
wnioski:
1.
Potencjał ludnościowy Gmina Oksa stale się zmniejsza, co jest konsekwencją zarówno
ubytku naturalnego (liczba zgonów przekracza liczbę urodzeń), jak również
przeważnie ujemnego salda migracji. Jest to tendencja zgodna z tym, co dzieje się
w kraju, województwie świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim. Potwierdzeniem
negatywnej sytuacji demograficznej jest pogarszająca się struktura ludności wg
ekonomicznych grup wieku – malejąca liczba osób w wieku przedprodukcyjnym
i rosnący udział osób w wieku poprodukcyjnym. Można więc zauważyć pogłębiającą
się tendencję wzrostową liczby osób, które przekraczają potencjalny wiek zdolności
do pracy, co w perspektywie długoterminowej wskazuje na postępujący proces
starzenia się społeczeństwa. Zjawisko to ma niekorzystny wpływ na przyszłościowe
możliwości sektora gospodarczego.
2.
W kontekście powyższych uwarunkować pozytywnym zjawiskiem jest fakt
nieznacznego, ale zauważalnego zwiększania się liczby uczniów w szkołach
podstawowych. Może to świadczyć o poprawiającej się perspektywie demograficznej
w najbliższych latach.
3.
Aby zahamować negatywne tendencje, które mają wpływ nie tylko na sferę
demograficzną,
ale
również
na
gospodarkę
gminy, należy podjąć szereg
skoordynowanych działań, które będą przeciwdziałać zjawisku depopulacji. W tym
celu konieczne jest m.in. tworzenie atrakcyjnych warunków do osiedlania się,
tworzenie możliwości i zachęt dla zakładających działalność gospodarczą,
zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług publicznych (w tym np. do miejsc
w żłobkach i przedszkolach, do wysokiej jakości edukacji i opieki zdrowotnej) oraz
kształtowanie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej.
4.
Jednym z czynników mających wpływ na depopulację obszaru jest niekorzystna
sytuacja w sferze podmiotów gospodarczych, a w konsekwencji – również na rynku
pracy. Gmina Oksa charakteryzuje się słabą atrakcyjnością inwestycyjną, co przekłada
się na niski poziom przedsiębiorczości wśród mieszkańców, a odzwierciedleniem tego
faktu są wartości wskaźników – mała liczba zarejestrowanych podmiotów
gospodarczych, nowo powstających firm oraz podmiotów zarejestrowanych
przypadających na osoby w wieku produkcyjnym. Na rynku pracy przejawia się to
45
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
rosnącym poziomem bezrobocia. Konieczne jest więc podjęcie działań, które będą
zarówno aktywizować lokalną społeczność, jak również tworzyć zachęty do rozwoju
przedsiębiorczości. Pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy powinno mieć także
wzmocnienie sektora ekonomii społecznej.
5.
Gmina Oksa należy do gmin o charakterze rolniczym i rolnictwo jest głównym
źródłem zatrudnienia oraz utrzymania dla większości jej mieszkańców. Struktura
gospodarstw rolnych w gminie ma charakter rozdrobniony, warunki produkcji
rolniczej są średnio korzystne, a rolnictwo prowadzone jest metodami tradycyjnymi.
W związku z tym, że dochodowość produkcji rolnej jest niewielka, konieczne jest
rozwijanie działalności pozarolniczych i tworzenie miejsc pracy poza rolnictwem.
6.
Przeprowadzona analiza budżetu wskazuje na niezbyt korzystną sytuację finansową
gminy. Każdego roku odnotowywany jest bardzo mały udział dochodów własnych
w dochodach ogółem gminy. Poza tym jedną z widocznych barier rozwojowych jest
niewielki udział w dochodach własnych dochodów z podatku od osób fizycznych oraz
podatku od osób prawnych. Oznacza to słabą samodzielność finansową, która w dużej
mierze warunkuje proces świadczenia usług publicznych na wysokim poziomie oraz
w istotny sposób oddziałuje na zdolność realizacji długookresowych zadań
o charakterze rozwojowym. Drugą barierę stanowią systematycznie malejące wydatki
majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca, które przeznaczone są na długo- lub
krótkookresowe cele inwestycyjne, dynamizujące rozwój społeczny i gospodarczy
obszaru.
7.
Potencjałem Gminy Oksa są młodzi ludzie oraz poziom kształcenia – świadczą o tym
wyniki egzaminów w szkołach gimnazjalnych. Średni wynik uzyskany przez
miejscowych uczniów w 2014 roku zdecydowanie przewyższał średnie wyniki
w powiecie jędrzejowskim, województwie świętokrzyskim oraz w Polsce.
8.
Istotnym czynnikiem mającym wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy gminy są
inwestycje realizowane z funduszy unijnych. W latach 2007–2013 na terenie Gminy
Oksa zrealizowano 8 projektów z RPO WŚ, a średnie dofinansowanie na
1 mieszkańca wyniosło 1 392,29 zł. Gmina Oksa powinna dalej korzystać z funduszy
unijnych, pozyskując jak najwięcej środków w ramach nowej perspektywy finansowej
na lata 2014–2020.
9.
Położenie Gminy Oksa nie jest czynnikiem, który wyjątkowo korzystnie mógłby
oddziaływać na jej rozwój. Przez obszar gminy nie przebiegają szlaki komunikacyjne
o znaczeniu krajowym, a ze względu na usytuowanie względem ośrodków
46
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
gospodarczych regionu – gmina posiada niewielkie możliwości zatrudnienia poza
rolnictwem.
10.
Gmina Oksa nie wyróżnia się szczególnymi walorami kulturowymi, nie posiada
rozpoznawalnych zabytków, ani atrakcji generujących ruch turystyczny. Znaczące są
jedynie walory środowiska przyrodniczego – cała powierzchnia gminy znajduje się
w granicach Włoszczowsko-Jędrzejowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Mimo, że turystyka jest marginalną gałęzią gospodarki w Gminie Oksa, to
wzmocnienie jej rozwoju wpłynie pozytywnie na poprawę sytuacji gospodarczej. Nie
jest możliwe, aby pojedyncze miejscowości, albo też cała gmina samodzielnie
generowały
znaczący
ruchy
turystyczny,
dlatego
ważne
jest
stworzenie
w porozumieniu z gminami sąsiednimi rozpoznawalnego produktu turystycznego,
wspólnej oferty turystycznej. Dodatkowo należy wspierać inicjatywy mieszkańców
w zakresie organizowania imprez o charakterze kulturalnym i turystycznym.
47
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Spis rysunków
Rysunek 1 Położenie Gminy Oksa na tle kraju, województwa świętokrzyskiego i powiatu
jędrzejowskiego .......................................................................................................................... 4
Spis tabel
Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Oksa w 2014 roku ................................... 5
Tabela 2 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w klasie 6 szkoły
podstawowej w wybranych jednostkach terytorialnych w latach 2008–2014 ......................... 13
Tabela 3 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce,
województwie świętokrzyskim, powiecie jędrzejowskim i Gminie Oksa w latach
2008–2014 ................................................................................................................................ 14
Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna województwa świętokrzyskiego w 2014 roku .............. 20
Tabela 5 Wartość dofinansowania z RPO WŚ na lata 2007–2013 w gminach powiatu
jędrzejowskiego ........................................................................................................................ 28
Tabela 6 Wykaz zabytków w Gminie Oksa wpisanych do rejestru Narodowego Instytutu
Dziedzictwa .............................................................................................................................. 35
Tabela 7 Powierzchnia i gęstość zaludnienia w 2014 roku – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego ......................................................................................................... 38
Tabela 8 Liczba ludności – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 38
Tabela 9 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego ......................................................................................................... 39
Tabela 10 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku
produkcyjnym – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ....................... 40
Tabela 11 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na
1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ........................ 40
Tabela 12 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie
wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...................................................................... 41
Tabela 13 Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca
– porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ............................................... 41
Tabela 14 Dochody podatkowe – podatek od środków transportu w przeliczeniu na
1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ........................ 42
48
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Tabela 15 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy
od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego ......................................................................................................... 42
Tabela 16 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy
od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych jednostek
samorządu terytorialnego ......................................................................................................... 43
Tabela 17 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych
jednostek samorządu terytorialnego ......................................................................................... 43
Tabela 18 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca – porównanie wybranych
jednostek samorządu terytorialnego ......................................................................................... 44
Spis wykresów
Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Oksa w latach 2008–2014 .............................................. 6
Wykres 2 Prognoza ludności w województwie świętokrzyskim na lata 2020, 2025 i 2030
(wg danych z 2014 roku) ............................................................................................................ 6
Wykres 3 Prognoza ludności w powiecie jędrzejowskim na lata 2020, 2025 i 2030
(wg danych z 2014 roku) ............................................................................................................ 7
Wykres 4 Przyrost naturalny w Gminie Oksa na 1 000 mieszkańców w latach 2008–2014 ..... 7
Wykres 5 Przyrost naturalny na 1 000 mieszkańców w 2014 roku – porównanie średniej
Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................... 8
Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały na 1 000 mieszkańców w Gminie Oksa w latach
2008–2013 .................................................................................................................................. 8
Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały na 1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie
średniej Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa ..... 9
Wykres 8 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie
Oksa w latach 2008–2014 .......................................................................................................... 9
Wykres 9 Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2014 roku
– porównanie średniej Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa ........................................................................................................................... 10
Wykres 10 Struktura ludności według płci i wieku w Gminie Oksa w 2014 roku .................. 10
Wykres 11 Liczba uczniów w szkołach podstawowych na 1 000 mieszkańców w Gminie
Oksa w latach 2008–2013 ........................................................................................................ 11
49
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 12 Liczba uczniów w szkołach podstawowych na 1 000 mieszkańców w 2013 roku
– porównanie średniej Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego
i Gminy Oksa ........................................................................................................................... 11
Wykres 13 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie
Oksa w latach 2008–2013 ........................................................................................................ 12
Wykres 14 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2013
roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................................................................................................ 12
Wykres 15 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w 6 klasie szkoły
podstawowej w Gminie Oksa w latach 2008–2014 (maks. liczba punktów 40)...................... 13
Wykres 16 Średnie wyniki w punktach uzyskane ze sprawdzianu w klasie 6 szkoły
podstawowej w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego
powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa (maks. liczba punktów 40) ....................................... 13
Wykres 17 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2014
roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................................................................................................ 14
Wykres 18 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności
w Gminie Oksa w latach 2009–2014 ....................................................................................... 15
Wykres 19 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2014
roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................................................................................................ 15
Wykres 20 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys.
ludności w Gminie Oksa w latach 2009–2014 ......................................................................... 16
Wykres 21 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGONw przeliczeniu na 10 tys.
ludności w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego,
powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa .................................................................................. 16
Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w wieku
produkcyjnym w Gminie Oksa w latach 2009–2014 ............................................................... 17
Wykres 23 Podmioty gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w wieku
produkcyjnym
w
2014
roku
–
porównanie
średniej
dla
Polski,
województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa .................................................... 17
Wykres 24 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys.
mieszkańców w Gminie Oksa w latach 2009–2014................................................................. 18
50
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys.
mieszkańców w 2014 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego,
powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa .................................................................................. 18
Wykres 26 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku
produkcyjnym w Gminie Oksa w latach 2008–2014 ............................................................... 19
Wykres 27 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku
produkcyjnym
w
2014
roku
–
porównanie
średniej
dla
Polski,
województwa
świętokrzyskiego powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa ..................................................... 19
Wykres 28 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 21
Wykres 29 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 21
Wykres 30 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 21
Wykres 31 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 22
Wykres 32 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 22
Wykres 33 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 23
Wykres 34 Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej
(Polska=100) w województwie świętokrzyskim i powiecie jędrzejowskim w latach 2008
i 2013 ........................................................................................................................................ 23
Wykres 35 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2009–2013 ................................................................................................................................ 24
Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 24
51
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2009–2013 ................................................................................................................................ 25
Wykres 38 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek
dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 25
Wykres 39 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 26
Wykres 40 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 26
Wykres 41 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 26
Wykres 42 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 27
Wykres 43 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Oksa w latach
2008–2013 ................................................................................................................................ 27
Wykres 44 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 2013 roku – porównanie
średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy
Oksa .......................................................................................................................................... 27
Wykres 45 Wartość dofinansowania z RPO WŚ na lata 2007–2013 w przeliczeniu na 1 osobę
w gminach powiatu jędrzejowskiego ....................................................................................... 28
Wykres 46 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej
w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski,
województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa ............................. 29
Wykres 47 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na
1 000 mieszkańców w Gminie Oksa w latach 2008–2013....................................................... 29
Wykres 48 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na
1 000 mieszkańców w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa
świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa .................................................... 30
52
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Wykres 49 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności – porównanie średniej dla Polski,
województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa w roku 2009
i 2013 ........................................................................................................................................ 30
Wykres 50 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności – porównanie średniej dla Polski,
województwa świętokrzyskiego, powiatu jędrzejowskiego i Gminy Oksa w roku 2009
i 2013 ........................................................................................................................................ 31
Wykres 51 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w Gminie Oksa w latach 2008–2013 ....................................................................................... 31
Wykres 52 Liczba oczyszczalni przydomowych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................................................................................................ 32
Wykres 53 Budynki nowe oddane do użytkowania w Gminie Oksa w przeliczeniu na 10 tys.
mieszkańców w latach 2008–2013 ........................................................................................... 32
Wykres 54 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców
w 2013 roku – porównanie średniej dla Polski, województwa świętokrzyskiego, powiatu
jędrzejowskiego i Gminy Oksa ................................................................................................ 32
53
Diagnoza strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Oksa na lata 2015–2024
Bibliografia
1. Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2014, Instytut Badań
nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2014.
2. Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych,
www.stat.gov.pl.
3. Portal internetowy Interaktywna Mapa Polski, www.mapapolski.com.pl.
4. Rejestr Narodowego Instytutu Dziedzictwa, www.nid.pl.
5. Serwis
Regionalnej
Dyrekcji
Ochrony
Środowiska
w
Kielcach,
www.kielce.rdos.gov.pl.
6. Strona internetowa Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, www.cke.edu.pl.
7. Strona internetowa Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Łodzi, www.oke.lodz.pl.
8. Strona internetowa Urzędu Gminy Oksa, www.oksa.pl.
9. Strona internetowa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego,
Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007–2013,
www.rpo-swietokrzyskie.pl.
10. Strona internetowa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego,
www.sejmik.kielce.pl.
11. Strona internetowa Urzędu Statystycznego w Kielcach, Statystyczne Vademecum
Samorządowca 2014, Gmina Oksa, http://kielce.stat.gov.pl.
12. Strona internetowa Zespołu Placówek Oświatowych w Oksie, www.zpooksa.pl.
54