Recenzja pracy dr_Jolanta_Kuzka_UJK Kielce250714

Recenzja pracy dr_Jolanta_Kuzka_UJK Kielce250714

dr hab. Marek śAK prof. nadzw.
Kierownik Zakładu Rehabilitacji w Reumatologii i Geriatrii
Katedra Rehabilitacji Klinicznej
Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Al. Jana Pawła II 78
31-571 Kraków
e-mail: [email protected]
Kraków 25.07.2014
Recenzja
rozprawy doktorskiej pt: Sprawność funkcjonalna słuchaczy uniwersytetu
trzeciego wieku jako czynnik prognostyczny zespołu słabości/kruchości.
Autor: Jolanta Kuzka
Promotor: dr hab. n. hum. BoŜena Zboina prof. nadzw.
Ocena strony formalnej
Forma, objętość rozprawy.
Praca liczy 206 stron, zredagowanych w formie wydruku komputerowego, w tym
streszczenie w języku polskim i angielskim. Tekst uzupełnia 34 tabel, 89 rycin i 4
rysunki. Piśmiennictwo składa się z 259 tytułów (monografie, publikacje ksiąŜkowe
oraz prace oryginalne). Dodano 23 tytuły ze źródła internetowego. W piśmiennictwie
znajduje się 91 tytułów anglojęzycznych i 168 pozycji polskojęzycznych. Rozdziały,
podrozdziały, tabele, ryciny, rysunki i strony są odpowiednio ponumerowane i
zebrane w spisie treści oraz spisie tabel, rycin i rysunków. Rozprawa wyróŜnia się
starannością i estetyką prezentacji wyników badań.
Zgodność treści z tematem określonym w tytule.
Treść zawarta w rozprawie odpowiada pod względem merytorycznym tematowi
zamieszczonemu na pierwszej stronie.
Układ rozprawy, kolejność i kompletność rozdziałów, rodzaj załączników.
Układ monografii jest zgodny z zasadami i regułami odnoszącymi się do rozprawy
doktorskiej w zakresie nauk o zdrowiu. Całość podzielono na stosowne rozdziały i
podrozdziały chociaŜ tych ostatnich mogło być więcej. Nie pominięto Ŝadnego z
rozdziałów związanego z realizacją celu badań. Rozdziały jednak nie do końca są
1
kompletne, a zawarte informacje pomimo dobrego wprowadzenia oraz wielu
aspektów poruszanych na ich początku przez Autorkę, wydają się być niepełne.
Uwagi krytyczne.
Autorka podaje róŜne definicje np. zespołu słabości/kruchości, zresztą nadmieniając
Ŝe są one nieujednolicone. Zatem dobrym sposobem byłoby uzupełnienie informacji
przedstawionych w litym tekście tabelą z głównymi definicjami oraz wybranie tej którą
Doktorantka będzie się posługiwać w dalszej części pracy [strona 10; akapit 16].
Wydaje się, Ŝe praca powinna być podzielona na większą liczbę podrozdziałów, gdyŜ
Autorka gubi się w ilości informacji, które przedstawia [strona 17-18].
Doktorantka często stosuje zabieg powtórzenia zdania [strona 12; akapit 2-3, akapit
12-13]. W
wywodach, które Autorka przedstawia brakuje często jasnego,
precyzyjnego i logicznego przedstawienia problemu [strona 11; akapit: 1,5].
Widoczne jest teŜ wykorzystanie słów potocznych, których nie ma w słowniku języka
polskiego; przykładem moŜe być słowo dementywny [strona 134; akapit 6].
Ocena strony merytorycznej
Znaczenie naukowe i oryginalność podejmowanego tematu.
Czynniki prognostyczne i czynniki ryzyka są tematem istotnym w kaŜdej jednostce
chorobowej. Decydują one o podejmowaniu działań profilaktycznych, które
przekładają się na tzw. dobrostan społeczeństwa. Na 1 funt przeznaczony na
badania dotyczące profilaktyki zwraca się rocznie 30 pensów. Zatem temat który
Autorka wybrała jest naukowo waŜny. Jednak nie nowy, gdyŜ Mello i wsp. [Mello i
wsp., 2014] w systematycznym przeglądzie literatury nadmieniają Ŝe głównymi
czynnikami ryzyka zespołu kruchości są wiek, płeć (kobiety), wykształcenie, przychód
roczny, choroby sercowo naczyniowe, ilość chorób współistniejących, niesprawność
funkcjonalna, słaba subiektywna ocena zdrowia, klinicznie istotne oznaki depresji,
zdolności poznawcze, BMI, palenie tytoniu oraz naduŜywanie alkoholu. Co istotne,
grupę, którą Autorka się zajmuję, są osoby wyjątkowo aktywne (dla kobiet 88.2% i
85.7% dla męŜczyzn w grupie 60-64; dla kobiet 81.3%, 83.1% w grupie powyŜej
65+). Pod tym kątem praca jest oryginalna, gdyŜ większość manuskryptów, które
traktują o waŜnym temacie jaki jest zespół słabości/kruchości zajmuje się grupą
2
ryzyka (opieka instytucjonalna, osoby na oddziałach geriatrycznych, seniorzy po
hospitalizacjach).
Przejrzystość celu pracy, hipotez, pytań badawczych, załoŜeń.
Cel pracy jest zrozumiały i nawiązuje bezpośrednio to tytułu rozprawy. Postawiono 1
problem główny i 5 problemów dodatkowych i sformułowano 1 hipotezę główną, 5
hipotez szczegółowych.
Trafność doboru i wartość metrologiczna metod badawczych.
Wybrano narzędzie Cardiovascular Health Study (CHS Frailty Index), zostało ono
zwalidowane na populacji amerykańskiej, jednak nie jest dostępne w polskiej wersji
językowej. Pomimo tego, narzędzie wykazuje dobre właściwości diagnostyczne
dotyczące zespołu słabości, porównywalne z drugim narzędziem Study of
Osteoporotic Fractures (SOF Frailty Index) [Kiely i wsp.,2009]. Aktywność
funkcjonalna mierzona przez Grip Strangth, Gait Speed, oraz Intensywność
aktywności fizycznej w ekwiwalencie MET wydaje się słusznym wyborem. Siła
chwytu (Grip Strength) oraz szybkość chodu jest jednym z głównych czynników
prognostycznych dotyczących obniŜenia sprawności funkcjonalnej oraz przy ocenie
ryzyka upadku. Ekwiwalent MET liczony z IPAQ kwestionariusza jest narzędziem
znanym i polecanym. Pomimo tego, pomiar szybkości chodu na 4.6 m nie jest
zwalidowanym narzędziem jeśli chodzi o pomiar szybkości chodu. Główny test
stosowany do oceny szybkości chodu to chód na dystansie 10 metrów (10MW).
Ocena materiału badawczego, liczebność, metoda doboru opis warunków
włączenia do badań.
W badaniu wzięło udział 509 osób z czego 201 nie spełniało kryteriów włączenia.
Ostatecznie do badania zostało zakwalifikowanych 308 osób (78.6 % kobiet, 21.4 %
męŜczyzn). Osoby badane zostały podzielone na dwie grupy wiekowe (60-64 i 65+ w
tym grupa 65+ została podzielona na 3 podgrupy 65-69, 70-79, 80+). Zatem materiał
badawczy wydaje się być wystarczający do przeprowadzenia rzetelnej analizy.
Autorka dołączyła kryteria włączenia i wykluczenia. Jednak, brakuje algorytmu
postępowania, jak odbywały się badania, kto je przeprowadzał, w jakich warunkach
się odbywały. Podział na grupy i podgrupy równieŜ wydaje się być zbyteczny oraz
niemiarodajny (60-64, 65-69 – po 5 lat – 70-79 – 9 lat) . Korzystnym byłby podział na
3
5 grup wiekowych (60-64, 65-69, 70-74, 75-79, 80+). Prawdopodobnie uzyskane
wyniki byłyby znacznie ciekawsze.
Opracowanie danych pomiarowych (dokładność, sposób przetworzenia, bazy
danych).
Dane zostały opracowane dokładnie. Doktorantka posłuŜyła się niezaleŜnymi
zmiennymi: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, wykształcenie oraz źródło dochodów.
Za zmienne zaleŜne uznała: niezamierzoną utratę masy ciała, wyczerpanie,
aktywność fizyczną, szybkość chodu, siłę mięśniową, zespół słabości/kruchości.
Baza danych wydaje się znaczna, aczkolwiek zabrakło w niej takich waŜnych
zmiennych jak wysokość czy masa ciała, Doktorantka podaje tylko wskaźnik BMI.
Warto by było uzupełnić podstawowe dane charakteryzujące grupę badanych
chociaŜby o choroby współistniejące.
Analiza statystyczna została wykonana w programie komputerowym STATISTICA v
10 PL.
Dobór metod analizy wyników.
Metody analizy statystycznej zostały wykonane w większości poprawnie. Do
obliczenia relacji pomiędzy zmiennymi wykorzystano test korelacji rang Spearmana,
zaleŜności pomiędzy grupami zweryfikowano testem t–Studenta (Gosseta), co moŜe
budzić pewne wątpliwości, gdyŜ uŜywa się tego testu raczej do mniejszych grup. Test
Manna-Whitneya posłuŜył do weryfikacji hipotez dotyczących zaleŜności pomiędzy
ekwiwalentem metabolicznym oraz zmiennymi jakościowymi, a Test Kruskala–
Wallisa posłuŜył do weryfikacji hipotezy pomiędzy IPAQ a zmiennymi jakościowymi.
Wybór tych metod wydaje się słusznym.
Najistotniejsze wyniki analizy.
1. Najistotniejsze determinanty powstania ZS (Zespołu Słabości) w grupie wiekowej
60-64 lata:
a) siła uścisku dłoni (100%, p<0.000, R=0.734)
b) wyczerpanie (66.7%,p<0.001, R=0.490)
c) szybkość chodu ( 66.7% p<0.005, R=0.43)
d) niezamierzona utrata masy ciała (66.7%, p<0.04, R=0.322)
2. Najistotniejsze determinanty powstania stadium prodromalnego:
4
a) siła uścisku dłoni
b) niezamierzona utrata masy ciała
c) szybkość chodu
d) wyczerpanie
e) aktywność fizyczna
3. Stadium predromalne pojawia się w grupie
60-64 - 85.4%
65+ - 77.2%
4. Stadium ZS pojawia się w grupie :
60-64- 7.3%
65+ - 16.1%
Ocena merytoryczna Dyskusji.
Rozdział DYSKUSJA liczący 11 stron jest w części powtórzeniem Wyników
zamieszczonych w sekcji wyŜej. Około 1/5 objętości Piśmiennictwa jest wykorzystane
w Dyskusji, korzystając z podwójnie uŜywanych źródeł. Widoczne są równieŜ
powtórzenia z ROZDZIAŁU 1 oraz z sekcji MATERIAŁ I METODYKA, co wpływa na
nienaturalne powiększenie objętości dzieła. Autorka korzysta z przeglądów literatury,
a nie z systematycznych przeglądów łączonych z metaanalizami. Zatem korzysta z
dowodów mniejszych niŜ AI wg. EBM Oxford Center.
Oceny cytowanego Piśmiennictwa.
Doktorantka zebrała liczne Piśmiennictwo 283 pozycje głównie polskie. Prac
anglojęzycznych jest 91 w tym jeden systematyczny przegląd literatury, brak
przeglądów Cochrane, 2 kontrolne badania randomizowane na 283 pozycje łącznie
ze źródłami internetowymi wydają się być nienajmocniejszą stroną pracy. Pojawiają
się teŜ błędy w cytowanym Piśmiennictwie. A przed przygotowaniem publikacji do
druku naleŜy ujednolicić systemem cytowania.
Wnioski.
Pracę kończy pięć wniosków natury ogólnej. Szczegółowe omówienie wniosków:
Wnioski 1-3 są powtórzeniem wyników.
Wniosek 4 i 5 :
5
4. W niniejszej pracy zjawisko występowania zespołu słabości/kruchości i stadium
prodromalnego mogą świadczyć o powaŜnych konsekwencjach dla funkcjonowania
osób starszych w przyszłości.
Konsekwencje juŜ istnieją jednak nie mają odbicia w rzeczywistości skoro to osoby
wysoce aktywne.
5. Wyłonienie czynników prognostycznych zespołu słabości/kruchości odgrywa
waŜną rolę w rokowaniu i ocenie zapotrzebowania na opiekę zdrowotną wśród osób
po 60 roku Ŝycia.
Jest to oczywistym, jednak brakuje w pracy wniosku implikacyjnego, który, wynika
jasno z pracy, Ŝe te czynniki naleŜy brać pod uwagę przy diagnostyce osób po 65 r.Ŝ.
Uwagi krytyczne.
Odczuwalny jest brak myślenia przyczynowo-skutkowego w trakcie przygotowywania
pracy. Jednak widząc objętość dzieła i ogrom pracy włoŜonej w jego powstanie,
prawdopodobnie jest to wynikiem przygotowywania pracy w wielu etapach przez
Doktorantkę.
Warto by uzupełnić rozprawę o algorytmu przeprowadzonego badania, ilości osób
które zostały z badania wykluczone, nie ukończyły badania, miały niekompletne dane
lub z innych powodów nie mogły brać udziału.
Pewne wątpliwości mogą nasuwać wyniki np; brak trudności z chodem w grupie 6064 90.2%, 65+ -76.4 % - stadium predromalne pojawia się w grupie 60-64- u 85.4%
a w grupie 65+ u 77.2% - natomiast sprawnych jest w grupie 60-64 – 7.3% a w
grupie 65+ - 6.7%?
Język, który jest uŜywany w pracy często wydaje się być bardziej potoczny niŜ
naukowy , a takŜe moŜna spotkać w rozprawie niepoprawne cytowanie prac.
Wymienione uwagi nie obniŜają istotnie wartości pracy i z łatwością mogą być
wyeliminowane, zwłaszcza w przygotowaniu pracy do druku. Praca kwalifikuje się po
poprawkach do druku i powinna być złoŜona w redakcji pisma o szerokim zasięgu.
Wniosek końcowy.
Przedstawiona do oceny praca spełnia wymagania stawiane rozprawie doktorskiej z
zakresu nauk o zdrowiu. Podjęta tematyka dotyczy bardzo waŜnego problemu, jakim
jest ocena sprawności funkcjonalnej słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku jako
czynnik prognostyczny zespołu słabości, a wkład Doktorantki w przeprowadzenie
badań na tak licznej grupie naleŜy ocenić bardzo wysoko. Metodologia prezentowana
6
w pracy jest oryginalna i naleŜy do współczesnego nurtu badań. Omawiane
zagadnienia i wyniki pracy mają walory poznawcze i mogą znaleźć zastosowanie nie
tylko w diagnostyce, ale równieŜ w profilaktyce i postępowaniu leczniczym.
Wnoszę więc do Rady Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jana
Kochanowskiego w Kielcach o dopuszczenie Pani mgr Jolanty Kuzki do dalszych
etapów przewodu doktorskiego.
dr hab. Marek śak prof. nadzw
specjalista Fizjoterapii
7