Określenia dotyczące napraw i wzmocnień

N A PR AW Y I REMONTY
Określenia dotyczące napraw
i wzmocnień konstrukcji budowlanych
Prof. dr hab. inż. Leonard Runkiewicz, Instytut Techniki Budowlanej,
Politechnika Warszawska
kapitalny – zależnie od zakresu
wykonywanych prac i jego kosztu
w stosunku do wartości odtworzonej obiektu. Zwykle remont bieżący – do 10%, a remont kapitalny
– do 70% wartości obiektu. Remont
kapitalny z zasady jest połączony z unowocześnieniem obiektu.
Remonty w pojęciu finansowym
to nakłady, których celem jest
usunięcie skutków częściowego
zużycia środków trwałych przez
ich odtworzenie, co nie powoduje
zwiększenia ich wartości początkowej.
• Renowacja jako odnowienie lub
odświeżenie elementów lub całego
obiektu. Ostatnio pojęcie to stosowane jest zamiast remontu, głównie kapitalnego. Pojęcie renowacja
wprowadza do urzędowego obiegu
ustawa o renowacji i modernizacji
obszarów zabudowanych.
• Modernizacja jako dostosowanie obiektu do współczesnych
lub nowych wymogów użytkowych, technicznych, ekologicznych,
produkcyjnych itd. Modernizacja
w działalności finansowej jest
to unowocześnienie środków trwałych lub istniejących obiektów
w celu poprawienia ich jakości,
trwałości, zwiększenia wydajności
i ulepszenia ich działania. Według
GUS, określa się ją jako ulepszenie
istniejących środków trwałych.
Modernizacją może być:
− poprawa (zmiana) funkcji
obiektu lub poszczególnych lokali
z zastosowaniem współczesnych
rozwiązań materiałowych i technologicznych,
− wykonanie wjazdów, podjazdów
i zabezpieczeń innych elementów związanych z udostępnieniem
PRZEG L Ą D B U D O W L A N Y 10/2006
i przystosowaniem obiektu oraz
pomieszczeń ogólnodostępnych
budynku dla osób niepełnosprawnych,
− zainstalowanie urządzeń bądź
systemów służących poprawie
bezpieczeństwa użytkowników.
• Przebudowa jako zmiana (poprawienie) istniejącego stanu obiektu (środków trwałych) na inny.
• Rozbudowa jako powiększenie
budowli o kubaturę większą od
100 m3.
• Wzmocnienie jako działanie
budowlane mające na celu zwiększenie wartości wytrzymałościowych (nośności) istniejących
elementów konstrukcyjnych lub
całych konstrukcji obiektów.
• Odbudowa jako odtworzenie
obiektu zniszczonego w ponad
70%.
• Adaptacja jako przystosowanie
obiektu do nowych potrzeb użytkowych lub produkcyjnych. W ujęciu
finansowym adaptacja jest przystosowaniem (przerobieniem) składnika majątkowego do wykorzystania
go w innym celu niż wskazywało
jego pierwotne przeznaczenie, albo
nadanie temu składnikowi nowych
cech użytkowych.
• Rekonstrukcja jako odtworzenie (odbudowanie) zużytych składników majątkowych lub konstrukcji,
przywrócenie dawnego wyglądu.
• Konserwacje jako czynności
mające na celu zapewnienie właściwych warunków użytkowania
obiektu i ochronę przed nadmiernym zużyciem. Konserwacja konstrukcji żelbetowych to zapobieganie przedwczesnemu zużyciu
poszczególnych elementów żelbetowych obiektu.
RYNEK BUDOWLANY
Obiekty budowlane i ich elementy
w wyniku eksploatacji ulegają zużyciu obniżając swoje wartości projektowe i użytkowe. Przy obniżeniu
wartości użytkowych do wielkości
minimalnych (granicznych) obiekty te wymagają napraw, remontów, rekonstrukcji lub wzmocnień
[1–16].
Polskie przepisy dotyczące budownictwa podają różne definicje dotyczące odtwarzania wartości technicznych obiektów budowlanych.
Obecnie w praktyce budowlanej
stosowane są określenia:
• Naprawa jako czynność konserwacyjna i usuwanie stwierdzonych uszkodzeń oraz uzupełnianie
braków, które mogłyby spowodować zagrożenie życia lub zdrowia
oraz bezpieczeństwa mienia lub
środowiska. Naprawa elementów
budowlanych ma na celu usunięcie
uszkodzeń, które wystąpiły w trakcie eksploatacji obiektu oraz przywrócenie wymaganych cech użytkowych uszkodzonych elementów.
• Remonty jako roboty budowlane polegające na odtworzeniu
(przywracaniu) pierwotnego stanu
zużytych elementów i obiektów
budowlanych (wartości technicznej i użytkowej), w szczególności: budynków i budowli, części
budowlanych, urządzeń technicznych trwale umiejscowionych,
fundamentów pod maszyny oraz
demontaż i ponowny montaż
maszyn (urządzeń) trwale umiejscowionych. Remont ma na celu
doprowadzenie obiektu do stanu
pierwotnego i przywrócenie obiektowi wartości użytkowej utraconej
w wyniku procesu użytkowania.
Może być remont bieżący lub
3
RYNEK BUDOWLANY
NAPRAWY I REMON T Y
4
• Ulepszenia, których celem jest
przebudowa, rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja lub modernizacja istniejących środków trwałych.
Ulepszenie ma na celu poprawę
walorów użytkowych i estetycznych
obiektu, lokalu lub pomieszczenia,
bez zmiany jego dotychczasowego
przeznaczenia. Ulepszenie odbywa
się głównie poprzez zastosowanie
przy remoncie nowych materiałów.
• Wymiana zużytych elementów
mająca na celu zastąpienie elementów obiektu, które w trakcie
eksploatacji utraciły swoje właściwości techniczne lub wymagania
użytkowe.
W dziedzinie odtwarzania wartości
technicznych, użytkowych i funkcjonalnych obiektów budowanych
lub ich zespołów stosowane są
coraz to nowsze określenia, takie
jak restauracja, rewitalizacja itp.
Przy zmianach funkcjonalności,
modernizacji lub zmianie charakteru obiektu stosowane są również
rozbiórki istniejących struktur.
Ponadto, stosowane są określenia:
• Zabezpieczenie obiektu mające na celu wykonanie czynności
związanych z usunięciem bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników obiektu oraz
osób postronnych lub przeciwdziałanie możliwości wystąpienia katastrofy budowlanej.
Zabezpieczenie obiektu wykonuje
się zwykle jako czynność wstępną poprzedzającą wykonanie dalszych czynności remontowych lub
rozbiórki obiektu.
Do tej grupy czynności można zaliczyć:
− podstemplowanie
stropów
i nadproży,
− podparcie wychylonych ścian,
− rozebranie fragmentów obiektu
zagrażających bezpieczeństwu,
− ogrodzenie obiektu umożliwiające dostęp do strefy zagrożenia.
• Remont konserwatorski (odtworzeniowy) mający na celu przywrócenie obiektowi jego pierwotnych cech użytkowych, ze szczególnym uwzględnieniem walorów
historycznych i wyrazu architek-
tonicznego. Remonty te dotyczą
głównie obiektów objętych nadzorem konserwatorskim. W trakcie
remontu konserwatorskiego wykonywane są z reguły prace związane
ze wzmocnieniem lub wymianą elementów konstrukcyjnych budynku
z zachowaniem pierwotnych rozwiązań materiałowych, wymianą
więźby oraz pokrycia dachowego
wraz z obróbkami, odgrzybianiem
i osuszaniem murów, odtworzeniem elewacji, łącznie ze stolarką
okienną i drzwiową.
W trakcie remontu konserwatorskiego, na ogół doposaża się
obiekt we współczesne instalacje,
łącznie z klimatyzacją, które zabezpieczają odpowiedni standard użytkowy i trwałość obiektu.
• Termorenowacja mająca na celu dostosowanie obiektu do aktualnych wymogów z zakresu ochrony cieplnej, a w konsekwencji
poprawę komfortu cieplnego użytkowników i ograniczanie zużycia
energii na ogrzewanie obiektu.
Termorenowacja może stanowić
jeden z elementów modernizacji
obiektu. Często z termorenowacją
związane są naprawy i wzmocnienia konstrukcji budowlanych.
Ponadto, stosowane są obiegowo pojęcia nie uwzględnione
w proponowanym nazewnictwie. Są
to m.in.:
• Pojęcia związane z działaniem
o charakterze inwestycyjnym, jak:
nadbudowa i odbudowa.
• Pojęcia nie mające jednoznacznego zakresu znaczeniowego
o charakterze technicznym, jak:
rewaloryzacja, restauracja, rewitalizacja, sanacja.
• Pojęcia służące do określania
zakresu finansowego remontu:
− remont bieżący – obejmujący
prace o koszcie nie przekraczającym 10% wartości obiektu,
− remont kapitalny – obejmujący
prace o koszcie nie przekraczającym 70% wartości obiektu.
Z powyższej analizy wynika, że
właściwie większość określeń nazewnictwa powszechnie stosowanego nie ma jednoznacznych definicji określonych w obowiązują-
cym prawodawstwie. W codziennym życiu, a także w słownictwie
fachowym posługujemy się wieloma pojęciami dotyczącymi powstawania (budowy) obiektu budowlanego, jego modyfikacji w okresie
eksploatacji i w fazie likwidacji.
Najwięcej określeń można znaleźć
w odniesieniu do modyfikacji istniejącego obiektu. Są to przykładowo
takie pojęcia, jak: modernizacja,
nadbudowa, naprawa, odnowa,
odtworzenie, przebudowa, rehabilitacja, rekonstrukcja, remont,
renowacja, restauracja, rewaloryzacja, rewitalizacja, rozbudowa, sanacja, termomodernizacja
i wzmocnienie.
Niejednoznaczne pojęcia często
prowadzą do błędnych (świadomych lub nieświadomych) interpretacji, niejasności i sporów. Działania
związane z szeroko rozumianymi
robotami budowlanymi stanowią
duży gospodarczo i ważny społecznie obszar. Ustalenie jednolitego, spójnego zakresu pojęć
odnoszących się do działalności
budowlanej jest potrzebne, pożyteczne i korzystne. Przedstawione
propozycje mogą być przyczynkami do takich prawnych ustaleń.
Podstawą merytoryczną do działań w wymienionym zakresie są:
opinie, oceny, orzeczenia i ekspertyzy. Dla podkreślenia różnego
zakresu i kompetencji tych opracowań, podejmowane były propozycje ich definicji [11–14]. Są
one częściową lub pełną podstawą
diagnostyki budowlanej.
Ocena techniczna dotyczy określonych zdarzeń, zjawisk lub procesów bez podawania przyczyn,
ale z oceną zagrożeń i stanu konstrukcji lub całego obiektu.
Opinia techniczna dotyczy określonych rozwiązań projektowych,
zdarzeń lub zjawisk z procesu projektowania, realizacji lub użytkowania. Może zawierać również osąd
rozwiązań materiałowych, a także
nakładów finansowych.
Orzeczenie techniczne zawiera
ocenę rozwiązań technicznych,
zjawisk i zdarzeń zachodzących
w procesie projektowania, realizacji
PRZEGLĄD BUDOWLANY 10/2006
N A PR AW Y I REMONTY
– ocena techniczna,
– opinia specjalistyczna (dla
nowych rozwiązań nie mających
odpowiedników w przepisach
i Normach Polskich, załączana
do wniosku o pozwolenie na budowę obiektów budowlanych),
– ekspertyza stanu technicznego.
W Rozporządzeniu [16] posługiwano się także określeniami:
– ocena stanu technicznego,
– ekspertyza techniczna obiektu
budowlanego.
W wymienionym Rozporządzeniu
podano, że ekspertyza techniczna
powinna być wykonana przez rzeczoznawcę budowlanego odpowiedniej specjalności. Jednakże
to Rozporządzenie zostało w 2003
roku zmienione. Zmiana w szczególności dotyczy uprawnień do
wykonywania ekspertyz. Znowelizowane Rozporządzenie podaje,
ze ekspertyza może być wykonana
zarówno przez osobę posiadającą
stosowne uprawnienia budowlane,
jak i przez rzeczoznawcę budowlanego o odpowiedniej specjalności.
W znowelizowanym Prawie budowlanym w zakresie projektowania
używa się określeń: ocena techniczna, opinia specjalistyczna,
ekspertyza stanu technicznego;
natomiast w Rozporządzeniu stosowane są określenia: ocena stanu
technicznego, ekspertyza techniczna. Występujące w danej kategorii
określenia można uznać za równoważne [14].
Za podstawę kategoryzacji proponuje się definicje pojęć podstawowych: ocena techniczna, opinia
techniczna, ekspertyza techniczna
według [11]. Są to:
• Ocena techniczna – to opracowanie, które oparte jest o te same zasady co sporządzanie pro-
jektów budowlanych. Ocena techniczna opisuje, analizuje i ocenia
spodziewany (projektowany) stan
techniczny obiektu budowlanego,
opierając się o zasady projektowe.
Oznacza to, że oceny techniczne
może opracowywać osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia
budowlane.
• Opinia techniczna – określa,
analizuje i interpretuje stan projektowy, a w niektórych elementach odnosi się do stanu rzeczywistego obiektu budowlanego.
Opracowanie to ma umożliwić
sformułowanie wniosków stanowiących odpowiedź na postawione przez zamawiającego pytanie
w kontekście dalszych zamierzeń
w odniesieniu do przedmiotowego obiektu. Do wykonania tego
opracowania wykorzystuje się wiedzę powszechnie dostępną, lecz
z pogłębioną analizą techniczno-ekonomiczną. Oznacza to, że ten
rodzaj opracowania technicznego
powinna sporządzać osoba posiadająca uprawnienia budowlane lub
specjalistyczne.
• Ekspertyza techniczna – stanowi swego rodzaju studium przyczynowo-skutkowe stanu lub zdarzenia technicznego obiektu. Analizuje
zdarzenie opierając się o rzeczywisty stan obiektu i jego elementów
składowych. Jest to bardziej złożony
przypadek opinii technicznej, w którym do oceny stanu rzeczywistego,
niezbędne są badania i zastosowanie zasad opartych o podstawy
naukowe lub naukowo-techniczne.
W tym przypadku powinna zachodzić „fachowa ocena zjawisk technicznych”. Wnioski z ekspertyzy
mają stanowić podstawę do ustalenia dalszego postępowania z obiektem lub konstrukcją budowlaną.
RYNEK BUDOWLANY
oraz użytkowania obiektu budowlanego. Może również obejmować
ocenę poszczególnych elementów
konstrukcyjnych elementów ogólnobudowlanych, ocenę rozwiązań
technologicznych i materiałowych,
a także ocenę nakładów finansowych. W przypadku wystąpienia
niekorzystnych zdarzeń lub zjawisk, określa przyczyny ich powstania oraz formułuje ocenę końcową. Orzeczenie techniczne wykonuje instytucja lub osoba uprawniona.
Ekspertyza techniczna zawiera dokumentację i ocenę zjawisk
procesów zdarzeń i procesów
zachodzących w czasie realizacji
lub użytkowania obiektu budowlanego. Obejmuje ona na ogół
inwentaryzację uszkodzeń elementów konstrukcyjnych i elementów
ogólnobudowlanych, badania podłoża gruntowego, badania kontrolne podstawowych materiałów
konstrukcyjnych, badania mechaniczno-strukturalne wbudowanych
materiałów.
Zawiera także analizę statyczną elementów i ustroju konstrukcyjnego,
ocenę rozwiązań technologicznych
w poszczególnych fazach realizacji
obiektu, określa i podaje główne
przyczyny uszkodzeń, proponuje
zalecenia i wariantowe sposoby
wzmocnienia uszkodzonych elementów budynku oraz formułuje
wnioski końcowe i zalecenia.
Ekspertyzę powinien wykonywać uprawniony rzeczoznawca.
Zakres wymienionych opracowań
wykonanych w trakcie diagnostyki
budowlanej według [14] podano
w tabeli 1.
W Ustawie i Rozporządzeniach
występują trzy pojęcia, określające
rodzaj opracowania technicznego:
Tabela 1. Zakres pojęciowy opracowań wykonywanych w trakcie diagnostyki budowlanej
Nazwa
Zakres
Uprawnienia
Opinia
dotyczy dowolnego zagadnienia
–
Ocena
nie podaje przyczyn, podaje stan
–
Orzeczenie
podaje też przyczynę
uprawniona osoba
Ekspertyza
podaje także środki zaradcze
rzeczoznawca
PRZEG L Ą D B U D O W L A N Y 10/2006
5
RYNEK BUDOWLANY
NAPRAWY I REMON T Y
Z tego wynika, że ekspertyzę
techniczną powinien wykonywać
wyłącznie odpowiedniej specjalności rzeczoznawca budowlany.
Istotnym jest rozgraniczenie pojęć
pomiędzy oceną i opinią techniczną a ekspertyzą techniczną.
Wykonywanie tych pierwszych
opiera się o spodziewany (projektowy) stan elementów i konstrukcji, zaś w przypadku drugim
– o rzeczywisty stan materiałowo-konstrukcyjny analizowanego
obiektu. Do wykonywania ekspertyz budowlanych wymagane jest
specjalistyczne przygotowanie
zawodowe i opanowanie odpowiedniej wiedzy teoretycznej.
Do wykonywania tych opracowań
niezbędna jest specjalistyczna
wiedza i ugruntowana praktyka,
w szczególności wynikająca z analizy zachowania się materiałów,
elementów i konstrukcji w czasie
i w stanach poza eksploatacyjnych, krytycznych, pokrytycznych
lub ekstremalnych.
W ekspertyzie występują stany dające się opisać schematami i obliczeniami, a także występują przypadki,
które w ogóle nie dają się ująć
obliczeniowo. Z tego powodu rzeczoznawca powinien się charakteryzować umiejętnością podejmowania decyzji na tle stanów udokumentowanych lub nie dających
się udokumentować. Jest to praca
o charakterze twórczym.
BIBLIOGRAFIA
[1] Runkiewicz L., „Analiza katastrof
i awarii budowlanych w latach 1983–85”.
Mat. X Sympozjum nt. „Badanie przyczyn
i zapobieganie awariom konstrukcji
budowlanych”, Szczecin 1989
[2] Runkiewicz L., Analiza awarii i katastrof
konstrukcji budowlanych w latach
1986–1988. Mat. XII Sympozjum nt. „Badanie
przyczyn i zapobieganie awariom konstrukcji
budowlanych”. Szczecin-Świnoujście 1991
[3] Grzegorzewski W., Jarosz T., „Katastrofy
i awarie konstrukcji budowlanych. Analiza
porównawcza przyczyn”. Wyd. COIB,
W-wa 1977
[4] Materiały 14-tu sympozjów nt. „Badanie
przyczyn i zapobieganie awariom konstrukcji
budowlanych”. Wyd. Politechnika
Szczecińska, doc. Priebe, Szczecin
1974–1993
[5] Materiały Konferencji „Awarie budowlane”.
Wyd. Politechniki Szczecińskiej, SzczecinMiędzyzdroje 1994–2005
[6] Materiały Konferencji „Żelbetowe
i sprężone zbiorniki na materiały sypkie
i ciecze”. Wyd. Politechniki Wrocławskiej
i Politechniki Krakowskiej, Wrocław, Kraków
1992–2005
[7] Materiały Konferencji „Ekologia
a budownictwo”, Wyd. Bielsko-Biała
1988–2005
[8] Materiały Konferencji „Problemy
Rzeczoznawstwa Budowlanego”, Wyd.
Politechnika Świętokrzyska i ITB, Kielce,
Warszawa 1998–2004
[9] Materiały Konferencji „Problemy
remontowe w budownictwie ogólnym”, Wyd.
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław
1988–2004
[10] Raporty roczne z prac naukowobadawczych ITB pt.: „Baza danych
o zagrożeniach i awariach budowlanych”.
Opracowanie – maszynopis – Biblioteka ITB,
Warszawa 1989–2004
[11] Król M., „Rola rzeczoznawcy
w kontekście przepisów w sytuacjach
zagrożeń katastrofą budowlaną”. Mat.
VIII Konf. „Problemy rzeczoznawstwa
budowlanego”, Cedzyna, 2004 r.
[12] Runkiewicz L. i inni, „Uszkodzenia
obiektów budowlanych i ich usuwanie”.
Wyd. Weka, W-wa, 1999
[13] Runkiewicz L., „Wzmocnienia i naprawy
szkieletowych konstrukcji żelbetowych”. Wyd.
ITB, W-wa, 2004 r.
[14] Szulborski K., Wysokiński L., „Ocena
współpracy konstrukcji z podłożem
w diagnozowaniu uszkodzeń budowli”.
Mat. VIII Konf. „Problemy rzeczoznawstwa
budowlanego”, Cedzyna, 2004 r.
[15] Ustawa Prawo budowlane
[16] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 2.04.2002 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać
obiekty budowlane i ich usytuowanie
KALENDARZ BUDOWLANY 2007 będzie się składał z dwóch części:
Część I. Kalendarz - będzie obejmował kalendarium – terminarz oraz potrzebne
wiadomości ogólnotechniczne.
WACETOB Sp. z o.o. oraz Oddział Warszawski Polskiego Związku Inżynierów
i Techników Budownictwa przygotowują kolejną edycję „Kalendarza
Budowlanego” pod redakcją prof. dr hab. inż. Leonarda Runkiewicza.
KALENDARZ BUDOWLANY 2007 tradycyjnie będzie obejmował w bardzo
zwięzłej formie najbardziej potrzebne wiadomości w codziennej pracy
zawodowej każdego inżyniera i technika kierującego przedsiębiorstwem
lub pracującego w przedsiębiorstwie wykonawstwa budowlanego,
służbach inwestorskich i samorządach terytorialnych. Zawierać będzie
również najnowsze informacje o osiągnięciach w dziedzinie nowoczesnych
technologii, materiałów i urządzeń budowlanych.
Do opracowania KALENDARZA zostali zaangażowani wybitni specjaliści
z dziedziny budownictwa.
Część II. Poradnik techniczny – będzie zawierał rozdziały na temat:
zamawiania robót budowlanych, wyrobów budowlanych i ich stosowania
w budownictwie, norm w budownictwie, warunków technicznych wykonania i odbioru
robót budowlanych, fundamentów, betonu, chemicznych domieszek do betonu, a także
autoklawizowanego betonu komórkowe (ABK) w świetle wymagań europejskich,
konstrukcji żelbetowych, konstrukcji stalowych i ich zabezpieczania, ogólnych zasad
stosowania systemowych konstrukcji hal stalowych, konstrukcji drewnianych,
stropów, schodów i pochylni, pokryć dachowych, bezpieczeństwa użytkowania
instalacji elektrycznych w budynkach, wentylacji i klimatyzacji, wybranych zagadnień
sieci gazowych, podstawowych warunków technicznych budowy telekomunikacyjnej
kanalizacji kablowej, kontroli stanu technicznego obiektów mostowych, nowoczesnych
technologii modernizacji nawierzchni asfaltowych, zasad oceny stanu technicznego
budowli piętrzących, europejskiego podejścia do projektowania konstrukcji
budowlanych poddawanych oddziaływaniu pożaru, izolacji przeciwwilgociowych
i wodochronnych, ochrony przed hałasem w projektowaniu i realizacji obiektów
budowlanych, nowych propozycji ochrony cieplnej budynków, nowoczesnego
zarządzania jakością w budownictwie.
Kalendarz 2007 ukaże się w październiku 2006 r., po raz pierwszy w formacie A5
(szyty, okładka folia) i będzie zawierał 54 strony kalendarium oraz około 200 stron
poradnika.
Cena Kalendarza Budowlanego 2007 – 30 zł/egz.
Kalendarz będzie można zakupić w Księgarni WACETOB przy ul. Hożej 50 (lokal 47) lub zamówić:
pocztą: WACETOB, ul. Hoża 50, 00-682 WARSZAWA • pod numerem telefonu: (22) 622-01-71 • pocztą elektroniczną: [email protected] • lub faxem: (22) 625-78-07
6
PRZEGLĄD BUDOWLANY 10/2006