Podatek od towarów i usług 1. Zagadnienia ogólne 2. Przedmiot

Podatek od towarów i usług
1. Zagadnienia ogólne
2. Przedmiot opodatkowania
3. Zwolnienia podatkowe
4. Obowiązek podatkowy
5. Stawki podatku
6. Udogodnienia dla małych przedsiębiorstw
1. Zagadnienia ogólne
Niemiecki podatek obrotowy (Umsatzsteuer) nazywany także podatkiem od
wartości dodanej uregulowany jest w ustawie o podatku obrotowym
(Umsatzsteuergesetz), rozporządzeniu o przepisach wykonawczych do ustawy o
podatku
obrotowym
(Umsatzsteuer-Durchführungsverordnung)
oraz
rozporządzeniem o zwolnieniach z podatku obrotowego przy imporcie
(Einfuhrumsatzsteuer-Befreiungsverordnung). Ze względu na formę przeniesienia
obciążenia podatkowego na konsumenta i odbiorcę końcowego zaliczany jest do
podatków pośrednich.
2. Przedmiot opodatkowania
Niemiecka ustawa o podatku od towarów i usług nie posługuje się przy
przedmiocie opodatkowania pojęciem opodatkowania czynności tak jak to jest
wprowadzone w ustawie polskiej, lecz obowiązuje pojęcie opodatkowania obrotu
(Umsatz).
Stosownie do przepisów ustawy opodatkowaniu podlegają następujące formy
uzyskanego obrotu:
1. Dostawa i pozostałe usługi, które wykonuje przedsiębiorca w kraju (Niemcy)
za zapłatą, w ramach prowadzanego przedsiębiorstwa. Nie podlega
opodatkowaniu obrót, który na podstawie zarządze ń prawnych lub
administracyjnych został wykonany lub według przepisów prawnych
uznawany jest za wykonany.
2. Import towarów do Niemiec z obszarów krajów trzecich oraz austriackich
obszarów Jungholz i Mittelberg (podatek obrotowy importowy)
3. Nabycie towarów i usług w kraju z pobraniem należności w ramach
stosunków gospodarczych z krajami Unii.
Dodatkowo ustawa wymienia także i inne przypadki uzyskanego obrotu
podlegające opodatkowaniu takich jak :
- obroty w portach wolnocłowych traktowanych jako obroty uzyskane w kraju
podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych,
- obroty w ramach uszlachetniania, oraz towary będące przedmiotem obrotu w
składach celnych lub portach wolnocłowych,
- nabycie wewnątrz państw Unii nowego pojazdu przez obywatela państwa Unii,
- pozostałe usługi wykonywane na rzecz innych osób.
Ustawa wymienia czynności traktowane na równi ze sprzedażą, do których zalicza
między innymi:
- pobranie towaru poza obszar przedsiębiorstwa,
- nieodpłatnie przekazanie rzeczy przez przedsiębiorcę służące do celów
prywatnych,
- każdorazowe przekazanie nieodpłatnie rzeczy, z wyjątkiem prezentów niskiej
wartości oraz próbek mających związek z prowadzącym przedsiębiorstwem.
3. Zwolnienia podatkowe
Katalog zwolnień przedmiotowych zawarty jest w ustawie. Łącznie w katalogu tym
zawartych jest ponad 30 zwolnień przedmiotowych, do których zalicza się między
innymi:
- obroty z żeglugą morską i powietrzną,
- dostawa złota do banków centralnych,
- pośrednictwo w zakresie eksportu i żeglugi morskiej i powietrznej. Ze zwolnienia
przedmiotowego w tym zakresie nie mogą skorzystać biura podróży oferujące lub
pośredniczące w usługach dla podróżnych, których obroty uzyskane z pośrednictwa
podlegają opodatkowaniu,
- dostawa nowych samochodów dla określonych grup (np. NATO, misji
dyplomatycznych),
- obroty podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości,
- obroty uzyskane na podstawie ustawy o loteriach i zakładach bukmacherskich,
- obroty uzyskane na podstawie ustawy o podatku od ubezpieczeń
(Versicherungsteuergesetz),
- dostawa ludzkich organów, krwi,
- usługi zdrowotne wykonywane między innymi przez lekarzy, dentystów,
psychoterapeutów, fizykoterapeutów, itd.,
- usługi edukacyjne i służące celom edukacyjnym także wykonywane przez szkoły
prywatne lub inne centra kształceniowe,
- obroty uzyskane przez szkoły wyższe z działalności naukowej z pewnymi
wyłączeniami.
Zwrot podatku stosownie do przepisów ustawy następuje na wniosek podatnika i
dotyczy sprowadzania przedmiotów dla celów kościelnych lub militarnych lub
użyteczności publicznej przez spółki.
Dodatkowo zwolnieniu z podatku podlegają takie czynności jak:
- import wybranych towarów z krajów Unii,
- import przedmiotów, które zwolnione są z podatku obrotowego
importowego.
4. Obowiązek podatkowy
Ustawa przewiduje różne możliwości powstania obowiązku podatkowego. W
przypadku usług dostawy i innych usług obowiązek podatkowy powstaje w
momencie wydania towaru, wykonania usługi i wyliczenia podatku według
ustalonej zapłaty. W przypadku eksportu w terminie upływu zgłoszenia
podatkowego.
Niemiecki podatek VAT jest podatkiem rocznym, dotyczy danego roku
kalendarzowego.
Wyliczenie podatku należnego należy do podatnika, jednakże w zależności od
wielkości przedsiębiorstwa może odbywać się to w dwojaki sposób.
Ogólnie obowiązuje przyjęta zasada, która mówi, że do wyliczenia podatku
przyjmuje się przychód należny. Wyjątkiem są tutaj małe przedsiębiorstwa, które
stosownie zobowiązane są do złożenia wniosku w urzędzie skarbowym, o przyjęciu
do wyliczenia podatku przychodu faktycznie otrzymanego, a nie należnego. Zasada
ta ma zastosowanie do tych przedsiębiorstw, które:
- osiągnęły w roku poprzednim obrót nie większy niż 125 000 Euro lub
- są zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji i regularnego ich zamykania
stosownie do przepisów ordynacji podatkowej,
- wykonują czynności i osiągają przychody z wykonywania wolnego zawodu.
Właściwy urząd skarbowy wydaje decyzję pozwalającą na opodatkowanie
przychodów faktycznie otrzymanych, a nie należnych. W pozostałych przypadkach
obowiązuje zasada ogólna.
Podatnicy mają obowiązek dokonania stosownej rejestracji na ustalonym druku
drogą elektroniczną(od 01.01.2005) i zgłoszenia obowiązku podatkowego w
terminie 10 dni od dnia upływu okresu, który dana rejestracja obejmuje. Sami
również są zobowiązani do zadeklarowania kwoty podatku i wyliczenia zaliczek na
podatek. Na wniosek podatnika urząd skarbowy może zrezygnować z wymaganej
drogi elektronicznej, aby uniknąć dodatkowych poważnych trudności.
Zadeklarowanie zaliczek odbywa się w terminach kwartalnych lub miesięcznych.
Do zadeklarowania zaliczek na podatek w terminach miesięcznych zobowiązani są
podatnicy, którzy wykazali w roku poprzednim podatek w wysokości większej niż
6 136 Euro. Pierwsze zadeklarowanie zaliczek w roku następnym odbywa się w
terminie do 10 lutego. Jeżeli podatek za rok poprzedni nie przekroczył 512 Euro,
urząd skarbowy na wniosek podatnika może zwolnić go z obowiązku zapłaty
zaliczek i składania deklaracji wstępnych.
W przypadku gdy za rok poprzedni podatnik otrzymał zwrot podatku VAT w
wysokości większej niż 6 136 Euro, podatnikowi przysługuje prawo wyboru okresu
(kwartał lub miesiąc) do złożenia deklaracji wstępnej i zapłaty zaliczki.
Po zakończeniu roku kalendarzowego podatnicy zobowiązani są w terminie
jednego miesiąca do oddania deklaracji rocznych podatku obrotowego i
samodzielnego obliczenia podatku należnego. Zapłata podatku następuje w
przeciągu jednego miesiąca od wydania decyzji przez urząd skarbowy.
5. Stawki podatku
W niemieckim podatku obrotowym obowiązuje stawka podstawowa wynosząca
16%. Dodatkowo dla niektórych grup towarowych obowiązuje stawka obniżona
wynosząca 7%.
Przykładowo stawką 7% opodatkowane są następujące usługi:
- uprawy roślin,
- hodowli zwierząt,
- usługi świadczone przez teatry, chóry, orkiestry jak i również organizowanie
koncertów i przedstawień teatralnych przez inne podmioty,
- usługi świadczone przez spółki służące celom wymienionym w ustawie między
innymi celom użyteczności publicznej lub kościelnym.
Również w stosunku do towarów wymienionych w wykazie stanowiącym
załącznik do ustawy wymienione zostały towary objęte stawką obniżoną 7%
(ponad 54 grupy towarów) do których należą przykładowo :
- zwierzęta żywe związane z gospodarstwem domowym według pozycji
niemieckiej taryfy celnej,
- zboża,
- kawa, herbata i przyprawy,
- cukier i wyroby cukiernicze,
- woda, z wyjątkiem wody pitnej, źródlanej,
- dzieła sztuki.
6. Udogodnienia dla małych przedsiębiorstw
Niemiecka ustawa przewiduje udogodnienia dla drobnych przedsiębiorców, w
krych to przepisach zaznaczono, że jeżeli osiadły w kraju mały przedsiębiorca
osiąga przychód za rok poprzedni w wysokości do 17 500 Euro i w bieżącym roku
nie przekroczy obrotu 50 000 Euro wówczas nie ma obowiązku płacenia podatku
obrotowego (zwolnienie podmiotowe). Podatnicy ci nie mają także prawa do
zwrotu naliczonego podatku VAT, zapłaconego w rachunkach.
Przedsiębiorcy ci nie mają także prawa do wystawiania rachunków z podatkiem
należnym VAT. Przedsiębiorca może zrezygnować ze zwolnienia podatkowego i
płacić podatek VAT na zasadach ogólnych.
Przedsiębiorcy, którzy w roku poprzednim osiągnęli przychód powyżej 17 500
Euro zobowiązani są do opłacania podatku VAT na zasadach ogólnych i
wykazywania go w wystawianych rachunkach. Te same zasady dotyczą małych
przedsiębiorców, którzy w roku poprzednim nie osiągnęli przychodu w wysokości
17 500 Euro, jednak w roku następnym przekroczyli graniczną kwotę 50 000 Euro.
Ustawa przewiduje dodatkowo ułatwienia obliczania podatku należnego dla
małych przedsiębiorstw poprzez zastosowanie tzw. stawek przeciętnych
(Durchschnittssätze), formy opodatkowania ryczałtowego. Dotyczy to tych
przedsiębiorców, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji podatkowych.
Podatnicy ci zobowiązani są do złożenia wniosku w urzędzie skarbowym na
początku każdego roku podatkowego. Decyzja dotycząca opodatkowania w formie
stawek przeciętnych obowiązuje do końca roku kalendarzowego. Za każdy
następny rok należy składać odrębne wnioski.
Stawki przeciętne zamieszczone jako załącznik do rozporządzenia i wynoszą
przykładowo:
Dla rzemiosła
- piekarnictwo – 5,4% uzyskanego obrotu
- drukarnie – 6,4 % uzyskanego obrotu
- fryzjerstwo – 4,5% z obrotu
- naprawa samochodów – 9,1 % z obrotu
handel detaliczny
- kwiaciarstwo ( kwiaty i rośliny) – 5,7% uzyskanego obrotu
- drogerie – 10,9 % uzyskanego obrotu
- mleko, wyroby mleczne, tłuszcze i jajka – 6,4% uzyskanego obrotu
- artykuły tekstylne – 12,3 % uzyskanego obrotu
Wolne zawody
- architekci – 1,9 % uzyskanego obrotu
- adwokaci ds. patentowych – 1,7 % uzyskanego obrotu
- adwokaci i notariusze – 1,5 % uzyskanego obrotu
- kominiarze – 1,6 % uzyskanego obrotu
- doradztwo gospodarcze, badania bilansów – 1,7% uzyskanego obrotu.
Obecnie dochody uzyskane przez państwo z tytułu podatku VAT dzielone są na
budżet federalny oraz budżety krajów związkowych (landów), do których w roku
2002 należało ogółem 46,52% udziału w podatku VAT. W latach poprzednich
udział ten wynosił
- w 1995 r - 44%
- od 1996 do 1999 - 49,5 %
- w 2000 r – 49,75% )
Udział budżetu federalnego spadł w 2002 r do 49,6 % (w latach
poprzednich wynosił: w roku 1995 – 56%, od 1996 do 1999 – 50,5 %, a w 2000
50,25 %)
Dochód z tytułu podatku VAT (wraz z podatkiem importowym) za rok 2003
wyniósł 136.996 Mio Euro.
Opracowała: Izabella Ewa Cech
Aktualizacja: Monika Chojnowska
WEH Berlin
15.03.2005