Podatek od towarów i usług 1. Zagadnienia ogólne 2. Przedmiot

Podatek od towarów i usług
1. Zagadnienia ogólne
2. Przedmiot opodatkowania
3. Zwolnienia podatkowe
4. Obowiązek podatkowy
5. Stawki podatku
6. Udogodnienia dla małych przedsiębiorstw
1. Zagadnienia ogólne
Niemiecki podatek obrotowy (Umsatzsteuer) nazywany także podatkiem od
wartości dodanej uregulowany jest w ustawie o podatku obrotowym
(Umsatzsteuergesetz), rozporządzeniu o przepisach wykonawczych do ustawy o
podatku
obrotowym
(Umsatzsteuer-Durchführungsverordnung)
oraz
rozporządzeniem o zwolnieniach z podatku obrotowego przy imporcie
(Einfuhrumsatzsteuer-Befreiungsverordnung).
Ze
względu
na
formę
przeniesienia obciążenia podatkowego na konsumenta i odbiorcę końcowego
zaliczany jest do podatków pośrednich.
2. Przedmiot opodatkowania
Niemiecka ustawa o podatku od towarów i usług nie posługuje się przy
przedmiocie opodatkowania pojęciem opodatkowania czynności tak jak to jest
wprowadzone w ustawie polskiej, lecz obowiązuje pojęcie opodatkowania
obrotu (Umsatz).
Stosownie do przepisów ustawy opodatkowaniu podlegają następujące formy
uzyskanego obrotu:
1. Dostawa i pozostałe usługi, które wykonuje przedsiębiorca w kraju
(Niemcy) za zapłatą, w ramach prowadzanego przedsiębiorstwa. Nie podlega
opodatkowaniu obrót, który na podstawie zarządzeń prawnych lub
administracyjnych został wyeksportowany lub według przepisów prawnych
uznawany jest za wyeksportowany.
2. Import towarów do Niemiec z obszarów krajów trzecich oraz austriackich
obszarów Jungholz i Mittelberg (podatek obrotowy importowy)
3. Nabycie towarów i usług w kraju z pobraniem należności w ramach
stosunków gospodarczych z krajami Unii.
Dodatkowo ustawa wymienia także i inne przypadki uzyskanego obrotu
podlegające opodatkowaniu takich jak :
- obroty w portach wolnocłowych traktowanych jako obroty uzyskane w kraju
podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych,
1
- obroty w ramach uszlachetniania, oraz towary będące przedmiotem obrotu w
składach celnych lub portach wolnocłowych,
- nabycie wewnątrz państw Unii nowego pojazdu przez obywatela państwa
Unii,
- pozostałe usługi wykonywane na rzecz innych osób.
Ustawa wymienia czynności traktowane na równi ze sprzedażą, do których
zalicza między innymi:
- pobranie towaru poza obszar przedsiębiorstwa,
- nieodpłatnie przekazanie rzeczy przez przedsiębiorcę służące do celów
prywatnych,
- każdorazowe przekazanie nieodpłatnie rzeczy, z wyjątkiem prezentów niskiej
wartości oraz próbek mających związek z prowadzącym przedsiębiorstwem.
3. Zwolnienia podatkowe
Katalog zwolnień przedmiotowych zawarty jest w ustawie. Łącznie w katalogu
tym zawartych jest ponad 30 zwolnień przedmiotowych, do których zalicza się
między innymi:
- obroty z żeglugą morską i powietrzną,
- dostawa złota do banków centralnych,
- pośrednictwo w zakresie eksportu i żeglugi morskiej i powietrznej. Ze
zwolnienia przedmiotowego w tym zakresie nie mogą skorzystać biura
podróży oferujące lub pośredniczące w usługach dla podróżnych, których
obroty uzyskane z pośrednictwa podlegają opodatkowaniu,
- dostawa nowych samochodów dla określonych grup (np. NATO, misji
dyplomatycznych),
- obroty podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości,
- obroty uzyskane na podstawie ustawy o loteriach i zakładach
bukmacherskich,
- obroty uzyskane na podstawie ustawy o podatku od ubezpieczeń
(Versicherungsteuergesetz),
- dostawa ludzkich organów, krwi,
- usługi zdrowotne wykonywane między innymi przez lekarzy, dentystów,
psychoterapeutów, fizykoterapeutów, itd.,
- usługi edukacyjne i służące celom edukacyjnym także wykonywane przez
szkoły prywatne lub inne centra kształceniowe,
- obroty uzyskane przez szkoły wyższe z działalności naukowej z pewnymi
wyłączeniami.
Zwrot podatku stosownie do przepisów ustawy następuje na wniosek podatnika i
dotyczy sprowadzania przedmiotów dla celów kościelnych lub militarnych lub
użyteczności publicznej przez spółki.
2
Dodatkowo zwolnieniu z podatku podlegają takie czynności jak:
- import wybranych towarów z krajów Unii,
- import przedmiotów, które zwolnione są z podatku
importowego.
obrotowego
4. Obowiązek podatkowy
Ustawa przewiduje różne możliwości powstania obowiązku podatkowego. W
przypadku usług dostawy i innych usług obowiązek podatkowy powstaje w
momencie wydania towaru, wykonania usługi i wyliczenia podatku według
ustalonej zapłaty. W przypadku eksportu w terminie upływu zgłoszenia
podatkowego.
Niemiecki podatek VAT jest podatkiem rocznym, dotyczy danego roku
kalendarzowego.
Wyliczenie podatku należnego należy do podatnika, jednakże w zależności od
wielkości przedsiębiorstwa może odbywać się to w dwojaki sposób.
Ogólnie obowiązuje przyjęta zasada, która mówi, że do wyliczenia podatku
przyjmuje się przychód należny. Wyjątkiem są tutaj małe przedsiębiorstwa,
które stosownie zobowiązane są do złożenia wniosku w urzędzie skarbowym, o
przyjęciu do wyliczenia podatku przychodu faktycznie otrzymanego, a nie
należnego. Zasada ta ma zastosowanie do tych przedsiębiorstw, które:
- osiągnęły w roku poprzedni obrót nie większy niż 1 mln DEM, a od
01.01.2002 r. 500 000 Euro (obowiązuje od 1996 r do 2004 r, poprzednio
obowiązywała kwota 250 000 DEM, od 01.01.2002 r. – 125 000 Euro), lub
- są zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji i regularnego ich
zamykania stosownie do przepisów Ordynacji podatkowej,
- wykonują czynności i osiągają przychody w wykonywania wolnego zawodu.
Właściwy urząd skarbowy wydaje decyzję pozwalającą na opodatkowanie
przychodów faktycznie otrzymanych, a nie należnych. W pozostałych
przypadkach obowiązuje zasada ogólna.
Podatnicy mają obowiązek w terminie 10 dni do dokonania stosownej rejestracji
na ustalonym druku i zgłoszenia obowiązku podatkowego. Sami również są
zobowiązani do zadeklarowania kwoty podatku i wyliczenia zaliczek na
podatek.
Zadeklarowanie zaliczek odbywa się w terminach kwartalnych lub
miesięcznych. Do zadeklarowania zaliczek na podatek w terminach
miesięcznych zobowiązani są podatnicy, którzy wykazali w roku poprzednim
3
podatek w wysokości większej niż 12 000 DEM, a od 01.01.2002 r. – 6 136
Euro. Pierwsze zadeklarowanie zaliczek w roku następnym odbywa się w
terminie do 10 lutego. Jeżeli podatek za rok poprzedni nie przekroczył 1000
DEM, od 01.01.2002 r. – 512 Euro, urząd skarbowy na wniosek podatnika może
zwolnić go z obowiązku zapłaty zaliczek i składania deklaracji wstępnych. W
przypadku podatku VAT niższego niż 12 000 DEM, od 01.01.2002 r. 6 136
Euro podatnik w roku następnym może sam wybrać okres do złożenia deklaracji
wstępnej i zapłaty zaliczki.
Po zakończeniu roku kalendarzowego podatnicy zobowiązani są w terminie 1
miesiąca do oddania deklaracji rocznych podatku obrotowego i samodzielnego
obliczenia podatku należnego. Zapłata podatku następuje w przeciągu miesiąca
po wydaniu decyzji przez urząd skarbowy.
5. Stawki podatku
W niemieckim podatku obrotowym obowiązuje stawka podstawowa wynosząca
16%. Dodatkowo dla niektórych grup towarowych obowiązuje stawka obniżona
wynosząca 7%.
Przykładowo stawką 7% opodatkowana są następujące usługi:
- uprawy roślin,
- hodowli zwierząt,
- usługi świadczone przez teatry, chóry, orkiestry jak i również organizowanie
koncertów i przedstawień teatralnych przez inne podmioty,
- usługi świadczone przez spółki służące celom wymienionym w ustawie
między innymi celom użyteczności publicznej lub kościelnym.
Również w stosunku do towarów wymienionych w wykazie stanowiącym
załącznik do ustawy wymienione zostały towary objęte stawką obniżoną 7%
(ponad 54 grupy towarów) do których należą przykładowo :
- zwierzęta żywe związane z gospodarstwem domowym według pozycji
niemieckiej taryfy celnej,
- zboża,
- kawa, herbata i przyprawy,
- cukier i wyroby cukiernicze,
- woda, z wyjątkiem wody pitnej, źródlanej,
- dzieła sztuki.
6. Udogodnienia dla małych przedsiębiorstw
Niemiecka
ustawa
przewiduje
udogodnienia
dla
drobnych
przedsiębiorców, w których to przepisach zaznaczono, że jeżeli osiadły w kraju
mały przedsiębiorca osiąga przychód za rok poprzedni w wysokości do 32 000
DEM, od 01.01.2002 r. – 16 620 Euro i w bieżącym roku nie przekroczy obrotu
4
100 000 DEM, od 01.01.2002 r. – 50 000 Euro wówczas nie ma obowiązku
płacenia podatku obrotowego (zwolnienie podmiotowe). Podatnicy ci nie mają
także prawa do zwrotu naliczonego podatku VAT, zapłaconego w rachunkach.
Przedsiębiorcy ci nie mają także prawa do wystawiania rachunków z podatkiem
należnym VAT. Przedsiębiorca może zrezygnować ze zwolnienia podatkowego
i płacić podatek VAT na zasadach ogólnych.
Przedsiębiorcy, którzy w roku poprzednim osiągnęli przychód powyżej 32 000
DEM, od 01.01.2002 r. – 16 620 Euro zobowiązani są do opłacania podatku
VAT na zasadach ogólnych i wykazywania go w wystawianych rachunkach. Te
same zasady dotyczą małych przedsiębiorców, którzy w roku poprzednim nie
osiągnęli przychodu w wysokości 32 000 DEM, od 01.01.2002 – 16 620 Euro,
jednak w roku następnym przekroczyli graniczną kwotę 100 000 DEM, od
01.01.2002 r. – 50 000 Euro.
Ustawa przewiduje dodatkowo ułatwienia obliczania podatku należnego dla
małych przedsiębiorstw poprzez zastosowanie tzw. stawek przeciętnych
(Durchschnittsätze), formy opodatkowania ryczałtowego. Dotyczy to tych
przedsiębiorców, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji
podatkowych. Podatnicy ci zobowiązani są do złożenia wniosku w urzędzie
skarbowym na początku każdego roku podatkowego. Decyzja dotycząca
opodatkowania w formie stawek przeciętnych obowiązuje do końca roku
kalendarzowego. Za każdy następny rok należy składać odrębne wnioski.
Stawki przeciętne zamieszczone jako załącznik do rozporządzenia i wynoszą
przykładowo:
Dla rzemiosła
- piekarnictwo – 5,4% uzyskanego obrotu
- drukarnie – 6,4 % uzyskanego obrotu
- fryzjerstwo – 4,5% z obrotu
- naprawa samochodów – 9,1 % z obrotu
handel detaliczny
- kwiaciarstwo ( kwiaty i rośliny) – 5,7% uzyskanego obrotu
- drogerie – 10,9 % uzyskanego obrotu
- mleko, wyroby mleczne, tłuszcze i jajka – 6,4% uzyskanego obrotu
- artykuły tekstylne – 12,3 % uzyskanego obrotu
Wolne zawody
- architekci – 1,9 % uzyskanego obrotu
- adwokaci ds. patentowych – 1,7 % uzyskanego obrotu
- adwokaci i notariusze – 1,5 % uzyskanego obrotu
- kominiarze – 1,6 % uzyskanego obrotu
- doradztwo gospodarcze, badania bilansów – 1,7% uzyskanego obrotu.
5
Obecnie dochody uzyskane przez państwo z tytułu podatku VAT dzielone są na
budżet federalny oraz budżety krajów związkowych (landów), których udział od
2000 r wynosi ogółem 49,75% udziału w podatku VAT ( w latach poprzednich
udział ten wynosił
- w 1995 r - 44%
- od roku 1996 - 49,5 % )
i budżet federalny, którego udział od 2000 r spadł do 50,25% ( w latach
poprzednich wynosił w roku 1995 – 56%, a od 1996 – 50,5 %)
Dochód z tytułu podatku VAT (wraz z podatkiem importowym) za rok 1999
wyniósł 268,3 mld DEM.
Opracowała: Izabella Ewa Cech, z-ca attache handlowego, WEH-Berlin
E-Mail: [email protected]
6