Jak walcowata się stal

OBROBKA BU\CH
spoiną wzdłuż krawędzi wykroju, tzn. po '
tym sam ym śladzie (m oc 2,2 kW, pręd­
kość 8 m/mln). D odatkow o wycięto I
w nich dw a podłużne otwory.
Przykład ten pozwala ocenić walory
kombinowanej głowicy laserowej (¡lustra-1
cja 3). Linia szwu dokładnie śledzi linię ;
I
cięcia bez potrzeby uciekania się do
▲ Ilu s tr a c ja 3: P rz y k ła d e le m e n tó w
n ie lin io w y c h w p ie r w w y k ro jo n y c h ,
a p ó źniej s p a w a n y c h k o m b in o w a ­
ną g ło w ic ą la s e ro w ą , przy je d n y m
za m o c o w a n iu
czujnika, bowiem obie wykonane zosta­
ły za pom ocą tego sam ego systemu ko­
ordynacji ruchów. Linię szwu m ożna
przy tym wielokrotnie reprodukow ać,
a jakość połączenia spaw anego o d p o ­
w iada wym aganiom przemysłu sam o­
ochrony optyki użyto modut poprzeczno
cho d ow eg o (ilustracja 4).
cyjne gniazda elem entów blaszanych
kanatowy (Crossjet) wbudowany pomię­
Przy tym sam ym zamocowaniu m oż­
dzy dyszę i szybkę. Dynamiczny napęd
na po spawaniu wykrawać dodatkow o
u zyska ć
w osi Z, zintegrowany z gtowicą, zapew­
otwory o dowolnym obrysie lub przykra­
oszczędności na czasach przygotowaw­
nia autom atyczną regulację odstępu.
wać detale pod przyszłe zabiegi spawal­
czych I pom ocniczych, a także sprzyja­
Źródłem prom ieniowania w badaniach
nicze. Sprzyja to technologicznej ela­
jące warunki dla rekonfiguracji. A by w y­
testowych byt laser szklisty IPG o m ocy
styczności I produktywności obrabiarek,
korzystać walory wielofunkcyjnej kom bi­
4 kW (średnica rdzenia 50 ¡ j m), w sp o ­
ważnej d la produkcji jednostkowej lub
nowanej głowicy, opłaca się przemyśleć
m agany przez szklisty laser procesowy
małoseryjnej.
dzisiejsze rozwiązania konstrukcyjne
m ogą
dzięki
te m u
duże
g ło w icę
pod kątem użycia tej obiecującej Inno­
dzono na ramieniu 6-oslowego kolano­
w wykonaniu przem ysłowym pokazano
wacji. Dokładne przygotowanie zarysu
wego robota za pośrednictwem kołnie­
na targach Laser 2007 w M onachium ,
krawędzi bezpośrednio przed spaw a­
rza (Ilustracja 2). Do demonstracji posłu­
na wspólnym stoisku Laserfact G m bH
niem, jak też gotowe już procedury spa­
żono się dwom a ocynkowanymi blacha­
oraz Instytutu Fraunhofera. Pokazano też
walnicze, ułatwiają bowiem wycinanie
mi stalowymi stosowanymi w przemyśle
wariant chłodzonej w odą optyki zwiercia­
otworów, napawanie dodatkow ych ele­
motoryzacyjnym, o grubości 1 11,2 mm.
dlanej dla laserów C 0 2.
mentów, a także przycinanie pod potrze­
(średnica rdzenia 100 jL/m). Głowicę osa­
Pierwszą
k o m b in o w a n ą
MM
by m ontażu.
R edukcja czasów
przygotow aw czych
W ykraw an ie
laserem
Rozpoczęto od wykroju krawędzi blach
Zarówno ILT jak I Laserfact widzą w zin­
wg Identycznej nieliniowej ścieżki (moc
tegrowanej m etodzie obróbki laserowej
1,5 kW, prędkość 8 m/min). Następnie
ogrom ny potencjał dla rozwoju no­
blachy przyłożono do siebie I przy tym
wych technologii i produktów we wszyst­
samym zam ocow aniu połączono je
kich branżach obróbki metali. Wielofunk­
▲ Ilu s tr a c ja 4:
P rze kró j
sp oin y
w ykonanej
k o m b in o w a n ą
g ło w ic ą
la s e ro w ą
„MM Maschinenmarkt” nr 22 / 2007
www.maschinenmarkt.de
► Kombikopf zum Schneiden und
Schweißen
► F&E-Projekt Kombikopf
Info^Click
210177
METALURGIA
Jak walcowata się stal
Walcownia i pudlingarnia w Sielpi Wielkiej
Edward WIECZOREK
Z agłębiu S taropolskim
pi-
skim Z ag łę b iu S traropolsklm . Należy
w
jej się d la te g o o d rę b n y tekst.
z rzeką Czarną, d o p ływ e m Pilicy, nad
W cza sa ch
S ta n isła w a S taszica
p ro d u k t finalny.
P o d o b n ie
było
któ rą po w sta ły takie zakłady, ja k Fur­
sallśm y ju z w MM M agazy­
p o w sta ł w biegu rzeki Kam iennej, od
m anów , Niektań, S tąporków , M ała-
nie Przemysłowym przy oka­
W ą ch o cka i S tarachow ic przez Nietu-
chów , Slelpia W ielka, M alenlec I M ą-
zji S am sonow a czy M aleńca, je d n a k
llsko i Brody, cią g zakładów , d la któ ­
chory. W tych o sta tnich p o w sta ła je d ­
w a lco w n ia i p u d lin g a rn ia w Sielpi
rych rzeka sta n ow iła nie tylko nośnik
na z pierw szych na ziem iach polskich
Wielkiej to je d n a z najważniejszych In­
energii, lecz pełniła rolę swoistej taśm y
pud lin g arn ia , czyli zakład, w którym
w e stycji p rze m ysło w ych
K ró le stw a
produkcyjnej, przy której następow ały
w yko n yw a n e je s t p u d lin g o w a n le -
Polskiego w tw orzonym św iętokrzy­
kolejne e ta py prze kszta łca n ia rudy
proces oczyszczania surówki z dom le-
'f
M M Obróbka Blach
2007
27
Iftki te ch n ik i
m e t a lu r g ia
do żelaza sztabow ego i rafinowanego.
rarda, piece grzew cze i p u d lingow e
ukończono w 1842 r. Budynki p ro d u k­
oraz po d w ie sza ne urządzenia tran s­
cyjn e i m ieszkalne za p ro je kto w a ł Ka­
portow e. W b udynku w alcow ni bez­
rol Knake przy udziale Fryderyka Lem-
pow rotnie prze p a d ła rów nież p osadz­
pe, Łukasza Reklewskiego i Jacka Lip­
ka z płyt żeliwnych. Z daw nego w yp o ­
skiego. Do p ro d u kcji zakład korzystał
sażenia w a lco w n i p o zostało jedynie
nie z m aszyny parow ej, ale z energii
w iększe koło w o d n e i w spółpracujące
w o d n e j dzięki stw orzeniu zalew u na
z nim ko lo zam achow e.
p o b liskie j rzece C zarnej. Paliw em do
szaw skiego M uzeum Techniki, p o d ję ­
drewno. W zakładzie wykorzystano też
to sto p n io w ą o d b u d o w ę założenia
p rze m ysło w e g o Sielpi, tw o rzą c w niej
nie w g projektu Filipa G irarda (tego od
w 1962 r. o d d zia ł M uzeum Techniki
NOT p o d nazwą M uzeum Z agłębia
A ja k w a lc o w a ła się ó w cze sn a
sto p ie nie jej w
piecu
p ło m ien n ym
stal?
S taropolskiego.
W za b ytkow ym
Uzyskane w w yniku p u d lin g ow a n ia
parterow ym
bu­
dynku p ro d u kcyjn ym podzielonym na
(pudlarskim ). W arunkiem p o w odzenia
b o ch n y że laza byty w stę p n ie przeku­
pięć hal (pieców grzewczych, w alcow ­
p ro ce su
s to p io n e j
w ane przez m łot pod rzu to w y o wadze
ni, m aszynowni - w środkowej hali, pu-
w piecu surówki, stąd angielska nazwa
3,6 ton, n a p ęd za n y kotem w o d n ym ,
d llngarni I p rzygotow alni su ro w ca do
ca łe g o procesu o zn a czająca m iesza­
i cięte na m niejsze kęsy, które p o d d a ­
pieców) urządzono halę wystaw. Zgro­
nie. S p osób takiego świeżenia surów ­
wano
m ad zo n o w niej w iele zabytkow ych
ki, le pszego od fryszow ania, o p ra c o ­
wstępnych pudlarskich w celu w ygnle-
maszyn do o b róbki skrawaniem : w ier­
w ał w 1784 r. w Anglii Henry Cort.
cenia pozostałego w metalu żużla. Od-
tarek, tokarek, nożyc p o ch od zą cych
W je g o
byto m ie szan ie
w a lc o w a n iu
w
w a lc a rk a c h
w a lco w a n e platyny (płaskie kęsiska)
z XVIII/XIX w.,
drzewny został zastąpiony w ęglem ka­
p rzycin a n o
na o kre ślo n ą d łu g o ś ć ,
a nawet w łókienniczych. E ksp o n o w a ­
p ie cu
p u d la rs k im
w ę g ie l
m aszyn
paro w ych ,
m iennym (w Z ag łę b iu S taropolskim -
w iązano d ru te m po kilka i d o sta rcza ­
ne są rów nież odlew y żeliw ne o róż­
drew nem ), przez co sześciokrotnie
no d o p ie có w grzew czych w w a lco w ­
nym przeznaczeniu: m eble, o g ro d z e ­
zw iększyła się w yd a jn o ść w stosunku
ni kalibrowej. Nazywało się to szwejso-
nia, ta b lice pam iątkow e, figurki d e k o ­
d o fryszerki, a przy tym o g ra n iczo n o
waniem , a uzyskane w ten sp o só b że­
racyjne i inne. O d b u d o w a n o najw ięk­
straty czystego żelaza. W ynikiem p ro ­
lazo - żelazem zgrzewnym. W alcownia
sze w Polsce koło w o d n e o średnicy
cesu p u d lin g o w a n ia byt b ochen żela­
ka lib row a p rze p u szcza ła rozgrzane
9 m, które służyło w dawnej fabryce ja­
za o w adze p o n ad 100 kg.
p la ty n y
ko urządzenie napędow e dla w alcarek
p rze z
zespół
w a lc a re k
Zwielokrotnienie wydajności świeże­
0 dw óch klatkach trio (trzy walce) i je d ­
(urucham iane w sezonie letnim i wcze-
nia surówki w ym a g a ło ud o skon a le n ia
nej d uo (dwa walce), tzw. polerze, słu­
snojesiennym ), a wokół budynku orga­
sp o so b u przeróbki plastycznej otrzy­
żącym d o o sta teczn e g o w yg ła d ze n ia
nizow ane są e ksp o zycje plenerow e
m an e g o kęsu żelaza. Do te g o celu
materiału. W zakładzie w Sielpi przera­
różnych za b ytkow ych m aszyn i urzą­
Cort użył w ym yślonej przez siebie w al­
biano kęsy surówki w ielkopiecow ej na
dzeń technicznych. W 2004 r. podjęto
carki, a W att d a ł jej n a pęd parowy.
b la ch y różnej g ru b o ści, pręty o p rze ­
te ż b e zp re ce d e n so w ą rekonstrukcję
I kota,
p ie ca p u d lin g o w e g o p o ch o d z ą c e g o
m ysłowe w Sielpi nad Czarną pow sta­
znane w handlu ja ko żelazo sztabiko-
z pierwszego wyposażenia techniczne­
ły w latach 1821-1842. Inicjatorem tej
we, obręczow e, sztycow e, kratow e
g o fabryki.
inw estycji byt S tanisław Staszic, który
1 bednarskie.
Zakład m etalurgiczny i osiedle prze­
kroju
kw adratu,
p ro sto ką ta
W latach 60. XX w. odtworzono rów­
już w 1818 r. zaplanow ał tutaj budow ę
U nieruchom iony, ale praw ie ko m ­
nież system hydrotechniczny zakładu,
zakładu kuźniczo-fryszerskiego. Plan
pletny zakład w Sielpi, z inicjatywy inż.
na który niegdyś składały się: d w u ko ­
obejm ow ał budow ę 24 fryszerek i je d ­
M ie czysła w a R a d w a n a (po w o jn ie
m o ro w y z b io rn ik w o d n y na rzece
nej w alcarki o p ro d u kcji rocznej żela­
p ro fe so ra A ka d e m ii G ó rn iczo -H u tn i­
Czarnej, dw ie g ro b le piętrzące (dolna
za kutego 2 0 0 0 1. W pierw szym etapie
czej w Krakowie), uznano w 1934 r. za
i górna), trzy upusty, kanał energetycz­
prac w I. 1821-30 d o ko n a n o sp ię trze ­
za b ytek polskiej sztuki inżynierskiej
ny górny, ko m o ra turbiny, kanał ener­
nia rzeki, zb u d o w a n o kanał, bu d yne k
i p rze kszta łco n o w p la có w kę m uzeal­
getyczny d o ln y (w części prow adzony
adm inistracyjny i kilka gospodarczych.
ną - filię M uzeum Techniki i Przemysłu
po d ziem ią). W trakcie o d b u d o w y
W y b u ch
lis to p a d o w e g o
w W arszaw ie. O ch ro n ie p o d d a n o ca ­
zb io rn ik w o d n y przekształcono w jed-
przerwał te prace, ale zaraz po nim in­
ły zespół w je g o naturalnym otoczeniu,
nokom orow y, a nad zbiornikiem usy­
w estycję ko n tynuow ał Ksawery D ruc-
co było n o w atorskim prze d się w zię ­
tu o w a n o liczne o środki w yp o czyn ko ­
ciem polskiego m uzealnictwa. Nieste­
we.
p o w s ta n ia
ki-Lubecki i Bank Polski.
28
turbinę w o d n ą zb u d ow an ą w BiałogoŻyrardow a).
szek węgla, krzem u i m anganu przez
W 1956 r., po reaktyw ow aniu w ar­
byto
pieców , ja k ju ż w sp o m n ia n o ,
▲ S ie lp ia W ie lk a
- zachow ane
ko ło n a p ę d o w e
w a lc a re k
pręto w yc h
walcarki, turbinę w o d n ą konstrukcji Gi­
Ten now y za kład w raz z osiedlem
Zm o d yfiko w a n o je d n a k pierw otny
ty, to co udało się z pietyzm em zacho­
projekt i zam iast fryszerek postanow io­
w ać, w czasie o ku p a cji hitlerow skiej
no w znieść 6 n o w oczesnych ple có w
zo sta ło zdew astow ane, a N iem cy w y ­
p u d lin g ow ych z m łotam i i w alcarkam i
wieźli na zło m 72 w a g o n y XIX-wiecz-
oraz d w a piece zgrzew cze z w alcam i
nych m aszyn i urządzeń. W yw ieziono
M M Obróbka Blach
2007
M u ze u m
Z a g łę b ia S ta ro p o ls k ie g o
w S ie lp i k . K o ń s k ic h
tel. (041) 372 02 93
www.muzeum-techniki.waw.pl
MM