Zalozenia programu e-Podatki ver 2 03b
Transkrypt
Zalozenia programu e-Podatki ver 2 03b
Ministerstwo Finansów Program e-Podatki ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja MINISTERSTWO FINANSÓW www.mofnet.gov.pl tel. (22) 694 5700 fax. (22) 694 3719 DEPARTAMENT ADMINISTRACJI PODATKOWEJ 00-916 Warszawa, ul. Świętokrzyska 12, [email protected] Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Metryka Nazwa projektu e-Podatki Tytuł dokumentu Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Autor Departament Administracji Podatkowej MF Plik Zalozenia programu e-Podatki ver 2.03 Liczba stron 22 Historia dokumentu Wersja Data wersji Opis Akcja (*) Rozdziały (**) Autorzy 2.00 2009-02-19 Utworzenie dokumentu N W AP 2.01 2009-02-23 Poprawki edytorskie Z W AP 2.02 2009-03-01 Poprawki edytorskie Z W AP 2.03 2009-03-02 Poprawki edytorskie Z W AP Zatwierdził (***) (*) Akcje: W = Wstaw, Z = Zamień, We = Weryfikuj, N = Nowy (**) Rozdziały: W = Wszystkie (***) Zatwierdził (jeśli dotyczy) osoba zatwierdzająca podpisuje się w ostatnim wypełnionym wierszu, dla zatwierdzonej wersji papierowej, którą przekazuje się do archiwum. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 2/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Spis treści 1. Wstęp ......................................................................................................................... 4 2. Ocena stanu obecnego.............................................................................................. 7 3. Cele strategiczne Programu e-Podatki oraz obszary zmian................................. 8 4. Plan i zakres działań w ramach Programu e-Podatki ........................................ 16 Faza Inicjacji........................................................................................................................... 16 Faza Przygotowawcza ........................................................................................................... 17 Faza Realizacji i Uruchomienia .............................................................................................. 19 5. Uzasadnienie strategiczne/ finansowe................................................................... 19 6. Rekomendacje i kolejne kroki w Programie e-Podatki ...................................... 21 7. Referencje ............................................................................................................... 22 Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 3/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 1. Wstęp Państwo, dla realizacji swoich celów potrzebuje środków finansowych. Tendencja jaka jest obserwowana w gospodarkach światowych, charakterystyczna równieŜ dla gospodarki polskiej, wskazuje na coraz większe zapotrzebowanie na środki umoŜliwiające sfinansowanie sfery usług publicznych wraz z utrzymaniem administracji publicznej. Jednocześnie maleje przyzwolenie społeczne na zwiększanie obciąŜeń obywateli w obszarze danin. W państwach o rozwiniętych gospodarkach coraz większe znaczenie przywiązuje się do zachowania równowagi budŜetowej. Znajduje to swoje odzwierciedlenie takŜe w ustawodawstwie (w tym w obowiązującym w Unii Europejskiej). Po przystąpieniu do Unii Europejskiej, wobec konieczności rozwoju społeczeństwa informacyjnego, niezbędnym staje się praktyczne wdroŜenie idei e-Government. Warto zaznaczyć, Ŝe jednym z celów strategicznych Unii Europejskiej, wyraŜonym w „Strategii Lizbońskiej” jest rozwijanie wiedzy i innowacji. W cel ten wpisuje się równieŜ zmiana sposobu działania instytucji publicznych poprzez reorganizację administracji publicznej, włączając w to reformy proceduralne, szkolenie personelu, zmiany prawne i nowe modele zarządzania. Przy wdraŜaniu e-Government naleŜy skoncentrować się na obywatelach i przedsiębiorstwach, a nie na formalnościach administracyjnych, oraz wykorzystywać narzędzia wspomagające procesy podejmowania decyzji gospodarczych, a takŜe promować kulturę cyfrową. Cele Polski w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego wynikają m.in. z dokumentów: Inicjatywa i2010, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (Narodowa Strategia Spójności), Program Operacyjny „Innowacyjna Gospodarka” oraz „Strategiczne wyzwania rozwojowe Polski”. Zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia głównym narodowym celem strategicznym Polski na lata 2007-2013 jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, a celem szczegółowym słuŜącym realizacji ww. celu jest m. in. poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych. Celami strategicznymi rządu Polski ujętymi w „Strategicznych wyzwaniach rozwojowych Polski” są między innymi: Innowacyjność (wyzwolenie innowacyjności w administracji publicznej, promowanie nowych sposobów działania, nowych rozwiązań organizacyjnych, elastyczności), Sprawne państwo (profesjonalizacja zasad funkcjonowania administracji publicznej), Walka z biurokracją (promowanie nastawienia na efektywność działań zamiast formalizmu i bierności, uproszczenie procedur), Informatyzacja, e-Państwo (stopniowe zwiększanie obecności narzędzi informatycznych, stworzenie systemu wspierającego uŜywanie tych narzędzi na wszystkich poziomach decyzyjnych), Uproszczenie procedur administracyjnych (budowanie nastawienia proklienckiego, wprowadzenie zmian systemowych wspierających nastawienie proklienckie), Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 4/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Równy dostęp do usług publicznych (zrozumienie słuŜebnej roli administracji, nastawienie na dobrą obsługę klienta, ułatwianie i upraszczanie procedur). Jesteśmy równieŜ świadkami gwałtownego wyraŜającego się między innymi poprzez: rozwoju technologii informatycznych, Wzrost liczby uŜytkowników komputerów osobistych i Internetu, Stosowanie aplikacji finansowo-księgowych i kadrowo-płacowych przez większość firm, Pojawienie się moŜliwości świadczenia usług dla obywateli drogą elektroniczną, Automatyzację procesów gospodarczych. Realizacja wymienionych wcześniej celów strategicznych Polski, dostosowanie się do zmian społecznych i gospodarczych wynikających z rozwoju technologii informatycznych, a takŜe moŜliwość wykorzystania tych zmian jako potęŜnego impulsu rozwojowego powoduje konieczność dostosowania i rozwoju systemów informatycznych administracji podatkowej do nowych standardów społeczeństwa i gospodarki informatycznej, co z kolei uzasadnia podjęcie działań proponowanych w dalszej części dokumentu. Administracja państwowa wpisuje się w te zmiany poprzez tworzenie programów wdraŜania nowych rozwiązań w oparciu o elektroniczne systemy przetwarzania informacji. Kolejnym krokiem w tej dziedzinie jest przygotowanie administracji podatkowej do umoŜliwienia wymiany informacji pomiędzy podatnikiem a urzędem w oparciu o współczesne rozwiązania informatyczne. Podniesienie efektywności działania administracji podatkowej poprzez optymalizację wykorzystania zasobów, dąŜenie do skuteczniejszego wykorzystania dostępnych informacji o podatnikach oraz dostosowanie do obecnego stanu technologii i standardów wymiany informacji, stanowią istotne powody działań zakładających zastąpienie dotychczas uŜytkowanego systemu POLTAX nowym systemem zorientowanym na wspieranie realizowanych procesów podatkowych o znacznie rozszerzonej funkcjonalności. Odpowiedzią Ministerstwa Finansów na wyŜej wymienione wyzwania jest uruchomienie Programu e-Podatki. Program ten rozumiany jest jako zespół działań organizacyjnych, legislacyjnych i informatycznych mających na celu wyposaŜenie administracji podatkowej w nowoczesne narzędzia zarządzania informacją. Wspierają one realizację jej ustawowych zadań poprzez zwiększenie stopnia realizacji wpływów podatkowych, podniesienie efektywności oraz poprawę jej wizerunku społecznego. Program e-Podatki będzie wypełnieniem umowy dotyczącej realizacji projektów indywidualnych w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013, Priorytet VII Społeczeństwo informacyjne – Budowa elektronicznej administracji: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja zawartej w Warszawie w dniu 22 września 2008 r. pomiędzy: Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji a Ministrem Finansów. Wartość projektów wchodzących w skład programu e-Podatki została określona na około 281 milionów złotych. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 5/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Zakres projektów wchodzących w skład Programu obejmować będzie działania skierowane na: Maksymalizację wielkości naleŜnych wpływów podatkowych między innymi poprzez zmniejszenie luki podatkowej (róŜnicy pomiędzy naleŜnymi wpływami podatkowymi a faktycznie uzyskanymi), Zmniejszenie pozapodatkowych obciąŜeń podatników, Zwiększenie stopnia dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych, Wzrost efektywności działania administracji podatkowej między innymi poprzez zmniejszenie kosztów poboru podatków oraz konsolidację rejestrów podmiotów dla potrzeb administracji podatkowej, Maksymalizację stopnia orientacji na podatnika między innymi dzięki rozwojowi zróŜnicowanych kanałów komunikacji z interesariuszami oraz usprawnienie prowadzenia spraw podatkowych poprzez dostęp do informacji zorientowanych na obsługę procesów podatkowych. Niniejszy dokument prezentuje najwaŜniejsze załoŜenia programu transformacji działania administracji podatkowej w Polsce, to jest: Ocenę stanu obecnego przeprowadzoną na podstawie wniosków z dotychczasowych prac i opracowań zewnętrznych, Cele strategiczne programu e-Podatki oraz obszary zmian, Plan i zakres działań oraz rekomendacje i kolejne kroki, których przeprowadzenie niezbędne jest do uruchomienia programu. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 6/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 2. Ocena stanu obecnego Wraz z rozwojem gospodarczym i społecznym sukcesywnie rośnie liczba i rozmiar zadań realizowanych przez administrację podatkową. PoniŜsze dane mogą posłuŜyć jako przykład skali i dynamiki zmian: Liczba zadeklarowanych zobowiązań w podatku dochodowym od osób prawnych wzrosła w latach 2002-2007 z 1,96 mln do 2,55 mln, Liczba zadeklarowanych zobowiązań w podatku od towarów i usług wzrosła w latach 2002-2007 z 14,4 mln do 16,6 mln, Aktualnie ogólna liczba składanych deklaracji/zeznań podatkowych w Polsce (w podatkach dochodowych, podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym) wynosi ok. 70 mln rocznie, W skali kraju rocznie przetwarzanych jest w polskiej administracji podatkowej takŜe około 70 milionów dokumentów bankowych (przelewów/przekazów gotówkowych), Realizując swoje zadania niefiskalne administracja podatkowa wydaje rocznie ok. 10 mln zaświadczeń, co angaŜuje istotną część zasobów ludzkich (szacunki mówią o 15% - 20%). Wnioski płynące z dotychczasowych prac i opracowań zewnętrznych wskazują na występowanie następujących problemów w funkcjonowaniu polskiej administracji podatkowej: Niezadowalająca ściągalność podatków oraz niska wykrywalność oszustw podatkowych, Skomplikowany i powolny proces rozliczania podatników, budŜetu Państwa oraz dystrybucji pozostałych naleŜności podatkowych, Brak dostępu podatników do informacji o stanie rozliczeń i spraw prowadzonych przez administrację podatkową, Długi i kosztowny proces zbierania informacji podatkowych, Niewystarczający stopień dobrowolnie płaconych podatków, Niepełne i nieefektywne formy wymiany informacji wewnątrz oraz z otoczeniem administracji podatkowej, DuŜe obciąŜenie podatników związane z wywiązywaniem się z obowiązków podatkowych, Długotrwały i nieefektywny sposób prowadzenia spraw przez administrację podatkową wskutek braku dostępu do zintegrowanych informacji o podatniku, Pracochłonne w obsłudze, rozproszone systemy informatyczne, Brak informacji umoŜliwiających sprawne zarządzanie administracją podatkową, Trudności w określaniu efektywności urzędów, Niejednolite i nieefektywne procesy podatkowe w jednostkach administracji podatkowej, Zbyt wysokie koszty poboru, Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 7/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Niezadowalająca efektywność wykorzystania zasobów ludzkich i technicznych wynikająca z dominacji dokumentów papierowych w obiegu formalnym. 3. Cele strategiczne Programu e-Podatki oraz obszary zmian Program e-Podatki rozumiany jako kompleksowy i wzajemnie powiązany pakiet inicjatyw w obszarach legislacyjnych, organizacyjnych, finansowych i technicznych, ma na celu: Maksymalizację wielkości naleŜnych wpływów podatkowych – podstawową funkcją administracji podatkowej jest efektywne zarządzanie systemem podatkowym w celu egzekwowania od obywateli i firm nałoŜonych prawem naleŜności podatkowych, Maksymalizację stopnia dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych – wskaźnikiem tego, czy administracja podatkowa jest skuteczna pod względem oddziaływania społecznego, edukacji, obsługi klienta i egzekwowania naleŜności podatkowych, będzie wzrost liczby podatników składających zeznanie podatkowe dobrowolnie i poprawnie, Maksymalizację stopnia orientacji na podatnika – współpraca z podatnikami, która wpływa zarówno na jakość usług świadczonych przez administrację podatkową w kwestii pomocy w wypełnianiu zobowiązań podatkowych, jak i na efektywność rozwiązywania problemów podatników, Minimalizację pozapodatkowych obciąŜeń podatników – podatnicy dąŜą do minimalizacji kosztów podporządkowania się wymogom podatkowym. NaleŜy zatem minimalizować koszty związane z uzyskiwaniem informacji, składaniem zeznania podatkowego oraz współpracy z organem kontrolnym. WaŜne jest wdroŜenie przyjaznych i efektywnych kosztowo interakcji z podatnikiem oraz większej róŜnorodności sposobów dostępu do usług, Wzrost efektywności działania administracji podatkowej – wydajna administracja będzie optymalizować wykorzystywanie dostępnych nakładów i aktywów, aby wygenerować najlepsze wyniki. Na podstawie opracowań zewnętrznych, dokumentów Ministerstwa Finansów, w tym raportów z prac zespołów oraz przeprowadzanych warsztatów tematycznych zidentyfikowano szereg działań, które prowadzą do osiągnięcia powyŜszych celów strategicznych. Działania te w toku dotychczasowych prac zostały pogrupowane w następujące obszary zmian: 1. Scentralizowana rejestracja, 2. Elektroniczna wymiana danych z otoczeniem administracji podatkowej, 3. Uproszczone rozliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych (poprzez przejęcie obowiązków podatkowych grupy pracowników przez pracodawcę), 4. Udostępnianie usług drogą elektroniczną (między innymi elektroniczne deklaracje), 5. Rozliczenia z podatnikami, budŜetem centralnym, budŜetami samorządowymi oraz elementy windykacji, 6. Zarządzanie sprawami, 7. Wymiar i zarządzanie ryzykiem, 8. Zarządzanie zaległościami podatkowymi. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 8/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 PoniŜszy rysunek przedstawia mapowanie obszarów zmian na cele strategiczne. Działania zawarte w poszczególnych obszarach wypełniają i wspierają cele strategiczne. Zakres poszczególnych obszarów zostanie szczegółowo przeanalizowany w Fazie Przygotowawczej Programu, w razie konieczności moŜe zostać rozszerzony o dodatkowe działania. W ramach obszarów zmian przystosowane zostaną, a w razie potrzeby budowane będą nowe, rozwiązania wynikające ze zobowiązań akcesyjnych w zakresie podatkowych systemów wymiany informacji (m. in. dotyczy to systemu wymiany informacji o VAT – VIES czy współpracy międzynarodowej w zakresie dochodzenia naleŜności pienięŜnych). Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 9/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 PoniŜszy schemat przedstawia umiejscowienie obszarów zmian w kontekście modelu logicznego działania administracji podatkowej. Interesariusze: Obywatele Przedsiębiorcy Jednostki administracji podatkowej Jednostki admin. rządowej i samorząd. Warstwa Logiczna Zakres Programu e-Podatki Internet e-mail Telefon Komputer. stanowisko samoobsługowe Automat. serwis telefon. (IVR) Formularz papierowy … 2. Elektroniczna wymiana danych z otoczeniem administracji podatkowej PIT CIT VAT … 6. Zarządzanie sprawami 1. Scentralizowana rejestracja 7. Wymiar i zarządzanie ryzykiem 4. Udostępnianie usług drogą elektroniczną (między innymi elektroniczne deklaracje) 8. Zarządzanie zaległościami podatkowymi 3. Uproszczone rozliczanie PIT Warstwa Technologiczna Urząd 5. Rozliczenia Architektura Integracji Rejestr 1 Rejestr 2 … Rejestr n System 1 System 2 … System n Rejestry i Systemy IT Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 10/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 PoniŜej przedstawiono krótką charakterystykę kaŜdego z obszarów zmian: 1. Scentralizowana rejestracja Obszar ten naleŜy rozpatrywać w kontekście konsolidacji rejestrów państwowych. W pierwszej kolejności niezbędne jest podjęcie następujących działań: UmoŜliwienie segmentacji podatników, a co za tym idzie stworzenie podstaw dla takich działań jak ocena ryzyka oraz dopasowanie rodzaju obsługi do profilu podatnika, Zapewnienie elastyczności organizacyjnej (podatność systemu na zmiany organizacyjne), Usprawnienie przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi, Wyeliminowanie konieczności wymiany informacji o podatniku pomiędzy poszczególnymi US w formie korespondencji papierowej, Ewentualna moŜliwość (do potwierdzenia w Fazie Przygotowawczej programu transformacji) zniesienia tzw. właściwości miejscowej, czyli przypisania podatnika do konkretnego US. Podczas projektowania systemu scentralizowanej rejestracji trzeba równieŜ wziąć pod uwagę takie kwestie jak: Zakres danych niezbędnych do efektywnego administrowania podatkami, Ewentualne dodatkowe informacje, jakie pomogą zapobiegać oszustwom w zakresie podatku VAT, Wybór kanałów udostępnionych podatnikom w celu rejestracji (np. Internet, forma papierowa), Zasady aktualizacji informacji – podmiotowy zakres uprawnień do aktualizacji – niezbędne dla zachowania spójności danych, Konwersja danych i zapewnienie odpowiedniej jakości danych w nowym systemie. 2. Elektroniczna wymiana danych z otoczeniem administracji podatkowej DuŜym usprawnieniem będzie elektroniczna wymiana danych z otoczeniem. Pozwoli to na osiągnięcie dwóch podstawowych celów: Polepszenia odbioru społecznego administracji podatkowej, 2. Wzrostu efektywności i wydajności administracji podatkowej, poprzez uwolnienie pracowników od znacznej części obowiązków pozafiskalnych. W pierwszej kolejności elektroniczną wymianą danych naleŜy objąć Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej, ZUS oraz inne instytucje w skali masowej wymieniające informacje z administracją podatkową. 1. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 11/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Zakłada się, iŜ narzędzi integracji systemów administracji podatkowej z jej otoczeniem dostarczy projekt ePUAP. Pozyskiwane z zewnątrz informacje będą udostępniane jedynie pracownikom, którzy będą zaangaŜowani w prowadzenie danej sprawy. 3. Uproszczone rozliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych Rozszerzenie moŜliwości rozliczania deklaracji rocznych podatku dochodowego od osób fizycznych przez pracodawców przyniesie następujące efekty: Polepszenie odbioru administracji podatkowej przez grupy pracowników, którzy nie będą musieli składać zeznań osobiście, Znaczny wzrost efektywności administracji podatkowej, Dla osiągnięcia powyŜszych celów niezbędne są następujące działania: Przeniesienie obowiązku składania deklaracji z pracowników na pracodawcę. Pracodawca będzie miał dostęp do usługi umoŜliwiającej przesłanie zeznania w formie elektronicznej do urzędu skarbowego, w imieniu podatnika, uwzględniając w zeznaniu podstawowe ulgi, z których podatnik moŜe skorzystać, Udostępnianie podatnikom wstępnie wypełnionych zeznań w wersji elektronicznej. 4. Udostępnianie usług drogą elektroniczną (między innymi elektroniczne deklaracje) Wprowadzenie nowych i rozwijanie istniejących usług w zakresie dostępu podatnika do spersonalizowanej informacji podatkowej, w tym w szczególności upowszechnienie usługi składania deklaracji podatkowych w wersji elektronicznej pozwoli na: Zmniejszenie obciąŜeń pozapodatkowych dla podatników, którzy mają dostęp do formularzy w wersji elektronicznej, Wzrost wydajności pracowników administracji podatkowej, którzy obecnie muszą wprowadzać do systemu dane z deklaracji. Wprowadzone rozwiązania umoŜliwią podatnikowi wypełnianie zeznania w formie elektronicznej bez konieczności podawania danych juŜ znanych administracji podatkowej. Przewiduje się równieŜ przyjmowanie informacji bezpośrednio z systemów informatycznych uŜytkowanych przez podatników (w uzgodnionym formacie). 5. Rozliczenia Obszar obejmuje rozliczenia z podatnikami, budŜetami samorządowymi, budŜetem centralnym, a takŜe elementy windykacji. Usprawnienia w zakresie rozliczeń obejmują między innymi: Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 12/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Zapewnienie podatnikom dostępu do stanu ich rozliczeń. Usługi uruchomione w tym obszarze zapewnią znaczne skrócenie czasu potrzebnego na wydawanie zaświadczeń o niezaleganiu w podatkach, Usprawnienie i uproszczenie rozliczania podmiotów oraz dystrybucji dochodów budŜetowych, Scentralizowanie dystrybucji podatków do budŜetów lokalnych. Dystrybucja podatków do gmin jest procesem powtarzalnym i jej centralizacja generuje oszczędności, Podjęcie działań w celu uproszczenia zasad rozliczania wpłat. Przygotowanie odpowiednich reguł rozliczania umoŜliwiających automatyzację procesów, gwarantujących przy tym zabezpieczenie interesów podatników. PowyŜsze wpłynie na: Zmniejszenie obciąŜeń pozapodatkowych dla podatników oraz skrócenie liczby dni do zwrotu naleŜności, Zwiększenie efektywności pracowników administracji podatkowej, Zwiększenie stopnia dobrowolnego przestrzegania przepisów przez podatników, Zwiększenie efektywności dystrybucji przychodów oraz ich efektywniejsze planowanie. 6. Zarządzanie sprawami Wprowadzenie rozwiązań organizacyjnych wspomaganych aplikacjami typu zarządzanie sprawą (ang. case management) oraz przepływu danych w procesie pracy (ang. workflow) będzie miało istotny wpływ na wzrost efektywności administracji podatkowej poprzez: Polepszenie komunikacji pomiędzy stronami zaangaŜowanymi w daną sprawę. Na wstępnym etapie sprawy następuje identyfikacja stron oraz ich przypisanie do odpowiednich etapów i czynności, Nadanie odpowiednich uprawnień w systemie z uwzględnieniem przepisów, procedur i innych informacji organizacyjnych, Zapewnienie na czas informacji zwrotnych dla wszystkich zainteresowanych stron, zgodnie z wymogami i uprawnieniami, Monitorowanie statusu wszystkich istotnych etapów, czynności i informacji wykorzystywanych w trakcie przetwarzania sprawy oraz udostępnianie informacji stronom, Tworzenie i edycja dokumentów w ramach sprawy/akt elektronicznych zgodnie z posiadanymi uprawnieniami, Uproszczenie dostępu do dokumentów podatkowych, Zapewnienie dostępu do pełnej informacji o podatniku w zakresie prowadzonych spraw, Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 13/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Zdalny dostęp do informacji o stanie spraw. 7. Wymiar i zarządzanie ryzykiem Usprawnienia w tym obszarze polegające między innymi na zwiększeniu skuteczności prowadzenia kontroli podatkowej oraz powszechnym stosowaniu analizy ryzyka w działaniu administracji podatkowej wpłyną na: Wzrost dobrowolnego przestrzegania przepisów przez podatników, Zwiększenie wpływów podatkowych. Działania w celu usprawnienia tego obszaru powinny obejmować: Istotną modernizację funkcjonujących narzędzi informatycznych, a takŜe wdroŜenie nowych rozwiązań, Wprowadzenie mechanizmów zarządzania ryzykiem w oparciu o segmentację podatników wykorzystujących statystyczne modele analityczne oceny skłonności do spłaty zadłuŜenia, konstruowane w oparciu o wewnętrzne i/lub zewnętrzne empiryczne dane podatkowe, Ustanowienie mierników i zdefiniowanie modeli analitycznych do zarządzania ryzykiem w ramach poszczególnych segmentów, Zapewnienie dostępu do informacji o podatniku bez ograniczeń wynikających ze zmian właściwości jednostek organizacyjnych administracji podatkowej. 8. Zarządzanie zaległościami podatkowymi Usprawnienia w obszarze dochodzenia naleŜności podatkowych i egzekucji administracyjnej pozwolą na: Wzrost wpływów podatkowych: w wyniku windykacji i egzekucji, ale równieŜ w wyniku zwiększenia się stopnia dobrowolnego przestrzegania przepisów podatkowych, Skoncentrowanie się na podatnikach o największym ryzyku. Proponowane działania w tym zakresie obejmują między innymi: Usprawnienie procesu pozyskiwania i przetwarzania informacji na temat dłuŜnika między innymi poprzez wdroŜenie centralnej hurtowni danych oraz narzędzi analitycznych. Hurtownia będzie pozyskiwać dane zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych, Usprawnienie zarządzania terminami spłaty zobowiązań podatkowych w powiązaniu z prowadzeniem analizy ryzyka umoŜliwi trafniejszy wybór podatników w celu przeprowadzenia kontroli, Wprowadzenie modeli analitycznych, do automatycznego wskazywania podatników do kontroli. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 14/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Dodatkowe działania W opisach poszczególnych obszarów zmian wyróŜniono działania bezpośrednio z nimi związane. Jednak w ramach kaŜdego z tych obszarów realizowane będą równieŜ działania o bardziej ogólnym charakterze, związane z całością zagadnień zarządzania administracją podatkową. Do tego typu działań moŜna zaliczyć między innymi: Upowszechnienie elektronicznej formy przetwarzania i przechowywania informacji, Uproszczenie procedur administracyjnych, WdroŜenie wielopoziomowego systemu wskaźników obrazujących funkcjonowanie administracji podatkowej, Powszechne stosowanie jednolitych procedur i narzędzi, Stworzenie warunków do elastycznego kształtowania struktury organizacyjnej administracji podatkowej. Po przeanalizowaniu wstępnych szacunków kosztów (finansowych i organizacyjnych) oraz korzyści wynikających z realizacji działań w ramach obszarów zmian określonych w ZałoŜeniach przygotowano dwie grupy priorytetów dla obszarów zmian. Priorytet 1 – Obszary zmian do realizacji w pierwszym etapie: Scentralizowana rejestracja, Elektroniczna wymiana danych z otoczeniem administracji podatkowej, Uproszczone rozliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych, Obsługa deklaracji w wersji elektronicznej, Rozliczenia z podatnikami, budŜetem centralnym, budŜetami samorządowymi oraz elementy windykacji. Priorytet 2 – Obszary zmian do realizacji w drugim etapie: Zarządzanie sprawami, Zarządzanie zaległościami podatkowymi, Wymiar i zarządzanie ryzykiem. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 15/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 4. Plan i zakres działań w ramach Programu e-Podatki Kluczowym elementem zapewniającym powodzenie realizacji programu w zdefiniowanych wcześniej obszarach zmian jest plan poszczególnych faz programu uwzględniający działania, zasoby i ryzyka. Taki plan powstanie w Fazie Przygotowawczej. PoniŜszy schemat przedstawia ogólną wizję Programu e-Podatki w podziale na fazy. Administracja podatkowa dziś Stan ‘docelowy’ za 5 - 7 lat Program e-Podatki Transformacja działania administracji podatkowej Doświadczenie podatnika Efektywność Procesy Systemy … Inicjacja Przygotowanie Dziś 9-12 miesięcy Doświadczenie podatnika Efektywność Procesy Systemy … - Zakres - Rezultat - Plan - Zasoby Realizacja Projekt 1 Projekt 2 Projekt 3 Projekt 4 Uruchom. Działanie Realizacja Korzyści 4-6 lat Faza Inicjacji Program Transformacji znajduje się obecnie w Fazie Inicjacji, mającej na celu: Potwierdzenie następujących kluczowych elementów zawartych w niniejszym dokumencie: o Celów strategicznych Programu e-Podatki, o Obszarów zmian wchodzących w skład Programu, o Poszczególnych faz Programu wraz z ich ramami czasowymi, o Zakresu zadaniowego oraz listy produktów Fazy Przygotowawczej. Określenie i pozyskanie niezbędnych zasobów (finansowych, organizacyjnych, ludzkich). Zasoby finansowe – ich wielkość oraz warunki i harmonogram pozyskania określone zostały w preumowie zawartej z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Wybór zewnętrznego Partnera wspierającego realizację Fazy Przygotowawczej. PowyŜsze zadania zostaną zrealizowane w czasie od 4 do 6 miesięcy. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 16/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Produktami Fazy Inicjacji będą odpowiednio: ZałoŜenia Programu e-Podatki, Plan i zakres Fazy Przygotowawczej Programu, Planowany budŜet Programu, Umowa z Partnerem zewnętrznym wspierającym realizację Fazy Przygotowawczej Faza Przygotowawcza Kolejnym etapem realizacji Programu będzie Faza Przygotowawcza trwająca od 9 do 12 miesięcy. W czasie jej realizacji naleŜy uwzględnić wymogi, w tym terminy zawarte w preumowach o dofinansowanie projektów ze środków funduszy strukturalnych UE. Jednym z podstawowych wymogów jest wykonanie i złoŜenie wniosku aplikacyjnego w terminie do dnia 31 grudnia 2009 r. Podstawowe działania w ramach Fazy Przygotowawczej: Określenie celów i oczekiwań głównych interesariuszy Programu, Mobilizacja Programu – powołanie Centralnego Biura Zarządzania Programem (PMO), pozyskanie zasobów, definicja polityk i standardów, Opracowanie studium wykonalności dla Programu, uwzględniające projekty wchodzące w jego skład, Analiza stanu bieŜącego (ang. AS-IS) dla obszarów zmian objętych Priorytetem 1 oraz 2, obejmująca Wskaźniki, Procesy, Architekturę Rozwiązania, Aplikacje, Infrastrukturę, analizę stanu prawnego w kontekście ewentualnych zmian organizacyjnych, Analiza stanu docelowego (ang. TO-BE) dla obszarów zmian objętych Priorytetem 1 i 2, obejmująca docelowy model Procesów, Architekturę Rozwiązania, Aplikacje, Infrastrukturę oraz Specyfikacje Funkcjonalne rozwiązań je wspierających, Opis niezbędnych zmian o charakterze prawnym (ich zakres wynika z proponowanych zmian organizacyjnych), Przygotowanie uzasadnienia strategicznego/ finansowego – kontekst organizacyjny oraz informatyczny dla działań w ramach poszczególnych obszarów zmian a takŜe uzasadnienie dla podjęcia się ich realizacji (uzasadnienie bazujące na ocenie efektów realizacji działań w ramach obszarów zmian na poszczególne cele strategiczne), Określenie mierników i metod pomiaru korzyści Programu, Zainicjowanie działań mających na celu osiągnięcie tzw. „szybkich zwycięstw” (ang. quick wins) – projektów konsumujących relatywnie niewiele zasobów a dających szybkie i mierzalne efekty, Szczegółowe planowanie poszczególnych etapów programu w zakresie: nakładu pracy, nakładu finansowego, wymaganego czasu. Podział na projekty, definicja zakresu projektów, określenie produktów projektów, zarządzanie ryzykami, Przygotowanie dokumentacji przetargowej dla dostawców systemu, wybór dostawców i narzędzi, podpisanie kontraktów z dostawcami, Zdefiniowanie wymagań wysoko-poziomowych dla Projektów składających się na Program, Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 17/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Analiza wpływu Programu na: role, organizację, potrzeby komunikacyjne i szkoleniowe oraz potwierdzenie gotowości organizacji do zmiany, Zarządzanie – bieŜąca kontrola, czy wszystkie działania przebiegają terminowo i bez zagroŜeń, nadzór nad wdraŜanym systemem/systemami, prowadzenie Biura Zarządzania Programem (PM), Opracowanie załoŜeń strategii komunikacji. Produkty Fazy Przygotowawczej: Uzasadnienie strategiczne/ finansowe – zgodnie z opisem zawartym poniŜej, Studium wykonalności – przygotowane zgodnie z wymogami Ministerstwa Spaw Wewnętrznych i Administracji obejmujące projekty w ramach Programu, Analiza stanu bieŜącego dla obszarów zmian w ramach Priorytetu 1 oraz 2, obejmująca Wskaźniki, Procesy, Architekturę Rozwiązania, Aplikacje oraz Infrastrukturę, analizę stanu prawnego w kontekście ewentualnych zmian organizacyjnych, Analiza stanu docelowego dla obszarów w ramach Priorytetu 1 oraz 2, obejmująca Schemat Rozwiązania, na który składają się: o Docelowy Schemat Procesów, o Architektura Aplikacji, o Architektura Techniczna i Infrastruktura, o Opis niezbędnych zmian o charakterze prawnym (ich zakres wynika z proponowanych zmian organizacyjnych), Podejście do Szkoleń – analiza potrzeb szkoleniowych i podejście do dostarczania szkoleń, Podejście do Testów, Strategia dostarczania (budowy) rozwiązania, Strategia wdroŜenia rozwiązania, Wysoko-poziomowe wymagania funkcjonalne dla nowych/modyfikowanych systemów z uwzględnieniem powiązań z platformą ePUAP oraz Programem e-Cło i projektem Konsolidacja i Centralizacja Systemów Celnych i Podatkowych, Strategia komunikacji do interesariuszy Programu, Plan oraz Harmonogram realizacji Programu, Podejście do zarządzania zmianami, Ramowy kosztorys realizacji programu i projektów, w tym m.in.: koszty zarządcze, koszty budowy nowego systemu, koszty transformacji, koszty utrzymania w kontekście moŜliwości uzyskania dofinansowania w ramach PO IG. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 18/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 Faza Realizacji i Uruchomienia Szczegółowy zakres tego etapu definiowany jest w ramach Fazy Przygotowawczej. Zadania Fazy Realizacji i Uruchomienia będą dotyczyły takich obszarów jak: administracja i kontrola programu, zarządzanie wdroŜeniem, jakością, wartością, zasobami oraz interesariuszami. 5. Uzasadnienie strategiczne/ finansowe Uzasadnienie strategiczne/ finansowe jest jednym z kluczowych produktów dostarczanych w ramach Fazy Przygotowawczej. Będzie zawierał informacje na temat wpływu decyzji o przeprowadzeniu Programu Transformacji na wydajność Administracji Podatkowej i stanowił uzasadnienie podjęcia tej decyzji. Pozwoli równieŜ na śledzenie postępu realizowania przewidywanych korzyści na wszystkich etapach Programu przy uŜyciu zestawu mierników dopasowanych do celów strategicznych programu. Uzasadnienie strategiczne/finansowe ma na celu potwierdzenie i ewentualne zrewidowanie przyjętych załoŜeń Programu w Fazie Inicjacji. Przygotowane jest na podstawie analizy sytuacji obecnej oraz stanu docelowego. Przy konstrukcji Uzasadnienia strategiczno/ finansowego uŜyte będą mierniki odnoszące się do efektywności działania administracji podatkowej w obszarach: Maksymalizacji wpływów podatkowych: o Wysokość dobrowolnie płaconych podatków vs PKB o Wysokość zaległych podatków skorygowanych o inflację (zaległe podatki zawierają wszystkie podatki, których wyegzekwowanie wymagało działań administracyjnych, włącznie z audytem, upadłością lub/i dochodzeniem, etc.) o Wskaźnik zaległych podatków do wszystkich zebranych podatków o Wskaźnik realizacji podatków o Wskaźnik wpływów podatkowych jako udział procentowy w PKB Maksymalizacja stopnia przestrzegania przepisów: o Liczba aktualnych podatników vs oczekiwana liczba podatników o Procent poprawnie dokonanych zwrotów o Liczba zwrotów dokonanych w terminie / całkowita liczba zwrotów o Wskaźnik zaległości podatkowych o Wskaźnik uszczupleń i ustaleń wynikających z działalności organów podatkowych i skarbowych jako udział we wpływach podatkowych o Wskaźnik liczby deklaracji złoŜonych po terminie o Wskaźnik wysokości odsetek płaconych przez podatników z tytułu wpłat podatków po terminie w stosunku do wysokości wpływów podatkowych Minimalizacja obciąŜeń podatników (pozapodatkowych): o Liczba przychodzącej korespondencji papierowej i elektronicznej / 1000 podatników o Liczba przychodzących połączeń telefonicznych / 1000 podatników o Liczba przychodzących interesantów / 1000 podatników Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 19/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 o Liczba obsłuŜonych zleceń od podatników / 1000 podatników o Wskaźnik całkowitych kosztów stosowania się do prawa podatkowego o Wskaźnik ilości złoŜonych formularzy w wersji elektronicznej, przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wprowadzonych do systemu POLTAX w analizowanym okresie o Wskaźnik ilości złoŜonych formularzy w wersji elektronicznej, przez osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą wprowadzonych do systemu POLTAX w analizowanym okresie Maksymalizacja stopnia orientacji na podatnika: o Średnia liczba miesięcy potrzebnych do obsłuŜenia zlecenia od podatnika o Średnia liczba dni potrzebnych do dokonania zwrotu o Średnia liczba dni potrzebnych na wydanie pozwolenia/zaświadczenia o Maksymalny czas potrzebny na rozstrzygnięcie zgłoszeń dla podatników zgłaszających zastrzeŜenia (mierzony liczbą odwołań obsługiwanych powyŜej określonej liczby dni) o Ocena stopnia zadowolenia podatników z usług administracji podatkowej uzyskana poprzez badania ankietowe PoniŜej przedstawiamy wybrane wskaźniki efektywnościowe, które mogą słuŜyć za przykład efektów uzyskiwanych dzięki realizacji programów transformacji administracji podatkowych: Według danych OECD, Irlandia, która kilka lat temu przeprowadziła restrukturyzację obszaru podatkowego, ma niemal trzykrotnie niŜszy w stosunku do Polski wskaźnik ilustrujący stosunek kosztów administracyjnych do wpływów netto. Np. w roku 2004, na 100 euro wpływów wypracowanych przez administrację podatkową, koszty administracyjne wynosiły 0,86 euro. W Polsce w roku 2007 powyŜszy wskaźnik wynosił 2,31. Suma utraconych korzyści społecznych wynikająca z braku moŜliwości składania deklaracji podatkowych drogą elektroniczną, szacowana jest [10] na 1 mld zł rocznie w skali kraju. Osiągnięcie zatem wskaźnika 50% udziału deklaracji podatkowych składanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej da oszczędności dla gospodarki narodowej liczone w setkach milionów złotych rocznie. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 20/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 6. Rekomendacje i kolejne kroki w Programie e-Podatki W celu zapewnienia finansowania realizacji Programu na mocy zawartej preumowy, konieczne jest, aby działania w ramach Fazy Przygotowawczej kluczowe dla uruchomienia projektów, takie jak np. wybór poddostawców, przygotowanie studium wykonalności, zostały ukończone do grudnia 2009 roku. Dlatego teŜ niezbędna jest jak najszybsza realizacja działań Fazy Inicjacji. Plan działań realizowanych w ramach Fazy Inicjacji Programu na najbliŜsze tygodnie to: Potwierdzenie załoŜeń Programu e-Podatki przez Radę Programu, Powołanie Biura Programu wyposaŜonego w niezbędne zasoby, narzędzia oraz uprawnienia, Pozyskanie profesjonalnego wsparcia dla Fazy Przygotowawczej ze strony zewnętrznego Partnera, posiadającego doświadczenie w programach transformacji administracji podatkowych w krajach UE oraz innych krajach wysokorozwiniętych, Określenie i pozyskanie niezbędnych zasobów do realizacji Fazy Przygotowawczej. Rekomenduje się, aby szczególną uwagę poświęcić procedurom zakupowym. W związku z faktem, Ŝe procedura przetargowa prowadzona według Ustawy o zamówieniach publicznych jest skomplikowana i czasochłonna (4 – 5 miesięcy) rekomendowane jest: Zapewnienie wsparcia prawnego w zakresie prawa zamówień publicznych niezbędnego do przeprowadzenia procedury wyboru Partnera, Uruchomienie i przeprowadzenie procedury wyboru Partnera. Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 21/22 Program e-Podatki. ZałoŜenia Programu Wersja 2.03 4 marca 2009 7. Referencje [1] Building Knowledge Management Environments for Electronic Government, Management Concepts, 2002. [2] Definicja projektu e-Podatki – Analiza wymagań, strategia SIWZ, Konrad Walczyk, Departament Systemu Podatkowego, Ministerstwo Finansów, wersja 2.0, wrzesień 2003. [3] Słownik pojęć z zakresu podpisu elektronicznego - www.signet.pl. [4] Strategia Informatyzacji Resortu, Komitet Sterujący Informatyzacją Resortu, Ministerstwo Finansów, wersja 2.0, maj 2003. [5] Studium analityczno–projektowe dla nowego Centralnego Ośrodka Przetwarzania Danych w Ministerstwie Finansów w Warszawie, IBM Polska, 17 czerwca 2002. [6] System Centralnej Weryfikacji, System Rejestracji Centralnej – Słownik, Departament do Spraw Informatyzacji Resortu, Ministerstwo Finansów, wersja 1.5. [7] System Centralnej Weryfikacji, Wizja, Departament do Spraw Informatyzacji Resortu, Ministerstwo Finansów, wersja 1.5. [8] ZałoŜenia do systemu e-Podatki, Zespół UŜytkownika pod przewodnictwem Romana Kucharczyka Departament Organizacji Skarbowości, Departament Systemu Podatkowego, Ministerstwo Finansów, 1 września 2003. [9] Program e-Podatki – materiał z warsztatów, Białobrzegi 3-5 grudnia 2008 rok. Departament Administracji Podatkowej, Ministerstwo Finansów 2008 [10]Zarządzanie informacją zamiast zarządzania dokumentami drogą do unowocześniania administracji, Wojciech Cellary, Ministerstwo Finansów 2007 [11]Unlocking Public Value, Martin Cole and Greg Praston, Accenture LLP 2006 [12]Strategia działania polskiej administracji skarbowej na lata 2005-2010, Ministerstwo Finansów 2006 [13] The Lisbon European Council – an Agenda of Economic and Social Renewal for Europe. Contribution of the European Commission to the Special European Council in Lisbon”, 23-24 March 2000, DOC/07/2 Brussels, 28 February 2000. [14] „Strategiczne wyzwania rozwojowe Polski”, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów, 19 lutego 2008 r., http://www.zdp.kprm.gov.pl/userfiles/ZDS_strategiczne_wyzwania_rozwojowe_Polski.pdf Ministerstwo Finansów, Departament Administracji Podatkowej 2009 PROGRAM e-PODATKI Projekty: e-Deklaracje 2, e-Podatki, e-Rejestracja Strona 22/22