Ustawa antybiurokratyczna

Prawo
Ustawa antybiurokratyczna
– więcej możliwości dla start-upów
Działem opiekuje się:
eversheds.pl
Od 1 lipca 2011 r. obowiązuje
ustawa o ograniczaniu barier
administracyjnych dla obywateli
i przedsiębiorców wprowadzająca
ważne zmiany dla start-upów.
Nowa ustawa, w drodze zmiany kilkudziesięciu ustaw, upraszcza życie obywateli i firm. Zmiany przewidują wiele udogodnień, a wśród
nich znajduje się nowe rozwiązanie dla przedsiębiorcy prowadzącego we własnym imieniu działalność gospodarczą. Będzie ona mogła być przekształcona w spółkę kapitałową na zasadach określonych
w kodeksie spółek handlowych, zresztą, również zmienionym mocą
ustawy antybiurokratycznej.
Najpierw działalność, potem spółka
Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą teraz przekształcić się w jednoosobową spółkę kapitałową, co umożliwi im kontynuowanie działalności w zmienionej formie
bez konieczności wcześniejszego likwidowania działalności. Decyzję
o przekształceniu przedsiębiorcy mogą podjąć w dowolnym czasie.
Na skutek przekształcenia zmianie ulegnie forma prawna, firma
(nazwa)oraz zakres odpowiedzialności przedsiębiorców –pełna odpowiedzialność osobista przedsiębiorcy zostanie ograniczona do wysokości majątku wniesionego przez niego do spółki. Podkreślmy jednak, że
– w celu zabezpieczenia interesów potencjalnych kontrahentów – ustawodawca wprowadził trzyletni okres, w czasie którego przedsiębiorca
będzie odpowiadał całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką.
Zmiany legislacyjne będą szczególnie pomocne dla start-upów.
Każdy przedsiębiorca, przechodząc od etapu pomysłu do etapu realizacji przedsięwzięcia, staje przed koniecznością wyboru odpowiedniej
formy prowadzenia działalności. Nie zawsze można przewidzieć, czy
42 |
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
jego pomysł ma szanse na w marę szybkie powodzenie, a zatem, czy
uzasadnione jest inwestowanie w niego już na starcie. Lepszym rozwiązaniem może być rozpoczęcie przedsięwzięcia od najprostszej formy prowadzenia działalności. Teraz zmienione mocą ustawy antybiurokratycznej przepisy innych ustaw (w tym kodeksu spółek handlowych i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), uzupełnione
o nowe rozwiązania, stwarzają przedsiębiorcom możliwość lepszego
kierowania procesem rozwoju przedsięwzięcia.
W przypadku start-upów oznacza to m.in. uzyskanie możliwości
rozwijania przedsięwzięcia etapami i poruszania się w takim tempie
i przy zastosowaniu takich nakładów, jakie będą dla nich najbardziej
korzystne lub najłatwiej dostępne. Przystąpienie inwestora do spółki
będzie tańsze i prostsze pod względem formalnym, gdy przedsiębiorca, korzystając z udogodnień oferowanych przez ustawę, przekształci wcześniej prowadzoną działalność gospodarczą w spółkę. Przewidywane uproszczenie procesu przekształcenia będzie bardzo korzystne także dla przedsiębiorców-twórców rozwiązań chronionych prawem własności intelektualnej, gdyż zmiany właścicielskie nie przerwą
ciągłości tych praw. Ciągłość ta ma krytyczne znaczenie dla wielu inwestorów, gdyż „gubienie” praw własności intelektualnej w procesie
zmian bez wdrożonego mechanizmu sukcesji uniwersalnej, stwarzało dla inwestorów realne ryzyko, że prawa własności intelektualnej nie
zostały skutecznie wniesione do spółki.
Przekształcenie czy aport?
Do czasu zmian legislacyjnych przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, planując dalszy rozwój swojej firmy
i zmianę jej formy prawnej, mógł albo wnieść swoje przedsiębiorstwo
aportem do już istniejącej lub mającej powstać spółki, albo zamknąć
działalność i otworzyć nową w zmienionej formie. Rozwiązanie takie
miało kilka wad, jak chociażby wspomniany brak sukcesji uniwersalnej. Brak sukcesji oznaczał zerwanie z pewną ciągłością gospodarczą,
co w przypadku wadliwego postępowania przekształcenia działalności stwarzało ryzyko nieprzejścia na spółkę praw własności intelektu-
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
Magdalena
Orzelska-Bratkowska
Partner
Magdalena Orzelska-Bratkowska
jest partnerem w kancelarii
Wierzbowski Eversheds.
Ma wieloletnie doświadczenie
w obsłudze polskich i zagranicznych
podmiotów gospodarczych,
głownie z sektora zaawansowanej
technicznie produkcji przemysłowej.
Ponadto specjalizuje się w problematyce związanej z własnością
intelektualną, w szczególności
z prawem autorskim i regulacjami
dotyczącymi Internetu. Kieruje
projektami z zakresu innowacyjnych
technologii, w tym projektami
związanymi z transferem technologii.
Jest prawnikiem polecanym
przez „The European Legal 500”
oraz „European Legal Experts”
w zakresie prawa własności
intelektualnej oraz IT.
| 43
Utrzymanie ciągłości
praw własności
intelektualnej
do stworzonego,
jeszcze na etapie
prowadzenia
jednoosobowej
działalności,
chronionego
rozwiązania
jest wyjściem
korzystnym
i bezpiecznym.
alnej, „zgubionych” w niewłaściwie przeprowadzonym procesie zmian.
Ponadto spółka, do której aport był wnoszony, była odrębnym podmiotem gospodarczym, a więc nie było możliwości przeniesienia na
nią dotychczasowych umów, zezwoleń, koncesji czy ulg przyznanych
wcześniej przedsiębiorcy.
Przyjęte obecnie rozwiązanie pozwala na kontynuowanie działalności w ramach jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo jednoosobowej spółki akcyjnej oraz na przeniesienie na
spółkę przekształconą wszystkich praw i obowiązków podmiotu przekształcanego. Oznacza to, że wszelkie zezwolenia, koncesje czy ulgi, z
wyjątkiem ulg podatkowych, przejdą na nową spółkę, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej. W mocy pozostaną również różnego rodzaju umowy zawarte
przez przedsiębiorcę przed przekształceniem. Także kwestie pracownicze uregulowano konsekwentnie. Po przekształceniu działalności
w spółkę umowy z pracownikami zachowają swoją moc, a spółka stanie się pracodawcą.
Szczególnie istotny jest wpływ omawianego trybu przekształcenia na start-upy. Utrzymanie ciągłości praw własności intelektualnej
do stworzonego, jeszcze na etapie prowadzenia jednoosobowej działalności, chronionego rozwiązania jest wyjściem bardzo korzystnym
i bezpiecznym.
Jeśli nazwa firmy przedsiębiorcy nie zmieni się, poza dodaniem
formy prawnej (np. spółka z o.o.), spółka przekształcona przez co najmniej rok od dnia przekształcenia ma obowiązek podawania w nawiasie poprzedniej nazwy obok nowej (z dodaniem wyrazu „dawniej”).
Kwestie rejestracyjne związane z przekształceniem formy
działalności
Przekształcenie działalności gospodarczej w spółkę kapitałową następuje z chwilą wpisu przekształcenia do Krajowego Rejestru
Sądowego. Wtedy też przekształcany przedsiębiorca staje się automatycznie wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej. Wyrejestrowanie podmiotu z Centralnej Ewidencji i Informacji
44 |
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
o Działalności Gospodarczej następuje z urzędu. W celu przeprowadzenie przekształcenia niezbędne jest:
1. sporządzenia w formie aktu notarialnego planu przekształcenia oraz poddanie go badaniu przez biegłego rewidenta. Do
planu przekształcenia należy dołączyć: opinię biegłego rewidenta, projekt oświadczenia przedsiębiorcy o przekształceniu, projekt aktu założycielskiego (lub statutu) oraz szereg
dokumentów finansowych, tj. ustalenie wartości bilansowej
majątku przedsiębiorcy przekształcanego, wycenę składników majątkowych i sprawozdanie finansowe.
2. złożenie w formie aktu notarialnego oświadczenia o przekształceniu działalności przedsiębiorcy, określającego typ
spółki, w jaką działalność ta zostaje przekształcona, wysokość
kapitału zakładowego oraz zakres praw przyznanych przedsiębiorcy przekształconemu osobiście, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
3. wskazanie nazwiska i imion członków zarządu spółki przekształconej;
4. powołanie członków organów spółki przekształconej.
Wszystkie powyższe dokumenty przedsiębiorca składa do Krajowego Rejestru Sądowego, który dokonuje wpisania podmiotu do
rejestru przedsiębiorców.
Kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
nie może być niższy niż 5 tys. złotych.
Aspekty podatkowe związane z przekształceniem
formy działalności
W kontekście prawa podatkowego, restrukturyzacje dokonywane przez podmioty gospodarcze, takie jak przekształcenia, podziały lub połączenia, powinny być rozpatrywane przede wszystkich
w dwóch aspektach – sukcesji praw i obowiązków podatkowych oraz
odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe.
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
Karolina Stawowska
Partner
Karolina Stawowska jest
licencjonowanym doradcą
podatkowym. W kancelarii
Wierzbowski Eversheds kieruje
zespołem prawa podatkowego.
Kilkanaście lat związana była
z Działem Doradztwa Podatkowego
PricewaterhouseCoopers, gdzie
pracowała zarówno w zespole
specjalizującym się w obsłudze
klientów z sektora markowych
produktów konsumpcyjnych,
handlu i dystrybucji, jak również
w zespole fuzji i przejęć.
Karolina przeprowadziła szereg
wykładów i warsztatów
o tematyce podatkowej, jest
także autorką publikacji
prasowych oraz współautorką
dwóch książek o tej tematyce.
| 45
Jednoosobowej
spółce kapitałowej,
powstałej w wyniku
przekształcenia
przedsiębiorcy
prowadzącego
jednoosobową
działalność
gospodarczą,
przysługują wszelkie
prawa i obowiązki
przedsiębiorcy
przekształconego.
46 |
Sukcesja praw i obowiązków w zakresie podatków
Jak to zostało zaznaczone powyżej, jednoosobowej spółce kapitałowej, powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, przysługują wszelkie prawa
i obowiązki przedsiębiorcy przekształconego. Jednakże, należy zaznaczyć, iż określona powyżej sukcesja praw i obowiązków odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków powstałych na gruncie prawa cywilnego
i administracyjnego. Nie została natomiast przewidziana sukcesja generalna w zakresie praw i obowiązków podatkowych. Ustawodawca, wprowadzając do kodeksu spółek handlowych nowe przepisy dotyczące przekształcenia przedsiębiorcy w jednoosobową spółkę kapitałową, wprost
dokonał wyłączenia z zakresu sukcesji przewidzianej w kodeksie ulg podatkowych przewidzianych w przepisach prawa podatkowego.
Należy zaznaczyć, iż Ordynacja Podatkowa wskazuje konkretne
przypadki, zakres sukcesji oraz podmioty, które stają się z mocy prawa następcami prawnymi podmiotów przekształcanych, dzielonych
lub łączonych. Natomiast w Ordynacji Podatkowej nie zostały wprowadzone regulacje, które konstytuowałyby wstąpienie przez jednoosobową spółkę kapitałową, powstałą w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność, w prawa i obowiązki
podatkowe tego przedsiębiorcy. W zakresie podatku dochodowego takie postępowanie ustawodawcy należy uznać za uzasadnione – przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, zaś spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia będzie podatnikiem podatku dochodowego do osób prawnych. Natomiast niewprowadzenie regulacji statuujących sukcesję praw i obowiązków w zakresie innych podatków,
a zwłaszcza podatku od towarów i usług, należy uznać za co najmniej
dyskusyjne. Oznacza to na przykład, iż spółka kapitałowa nie będzie
mogła rozliczyć podatku VAT naliczonego na zakupach dokonanych
przez przedsiębiorcę przed przekształceniem, co de facto będzie wiązało się z likwidacją działalności przedsiębiorcy dla celów podatku VAT
oraz wszelkimi związanymi z tym obowiązkami.
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
Skoro już mowa o podatku VAT, to należy zaznaczyć, że dopiero od momentu rejestracji przekształcenia w Krajowym Rejestrze Sądowym nowopowstała spółka kapitałowa otrzyma takie atrybuty, jak
NIP czy REGON. Ale czy na pewno otrzyma? Otóż, procedura tzw. „jednego okienka” trwa jakiś czas, a w związku z tym jest wielce prawdopodobne, że zgłoszenie spółki do rejestracji na NIP i VAT w tym właśnie
trybie spowoduje, że w okresie pierwszych kilku dni działalności spółka
nie będzie posiadała tych oznaczeń. Na takie problemy trzeba się więc
odpowiednio przygotować. Bo jak wystawiać faktury VAT z nowej spółki, nie posiadając numeru NIP? Jakie dane podawać kontrahentom do
wystawiania faktur VAT – przedsiębiorca stał się przecież spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki do rejestru (dzień przekształcenia), ale
w tym dniu nie będzie dysponował numerami NIP czy REGON.
Jedna z możliwych propozycji na rozwiązanie tego problemy to
samodzielne złożenie deklaracji zgłoszeniowej VAT-R, poza procedurą „jednego okienka”. Pomimo że nie wynika to wprost z przepisów, na
podstawie wydawanych przez Ministra Finansów interpretacji uznać
można, że rejestracja podatnika dla potrzeb podatku VAT nastąpi
z chwilą złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, a nie na moment
otrzymania potwierdzenia zarejestrowania podmiotu jako podatnika
VAT. Można w takim przypadku argumentować, że zgłoszenie to, choć
niepełne, zagwarantowało, że już w pierwszym dniu swojego istnienia
spółka stała się płatnikiem podatku VAT.
A co z rachunkowością start-upów? Czy tu można mówić o jakiejś
sukcesji? No cóż, raczej nie. Typowy start-up prowadzi uproszczoną rachunkowość w postaci książki przychodów i rozchodów. Stając się spółką kapitałową, automatycznie wpada w obowiązek prowadzenie ksiąg
rachunkowych. W świetle art. 19 ust. 1 ustawy o rachunkowości, wykaz składników aktywów i pasywów, potwierdzony ich inwentaryzacją,
sporządzają jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony tą ustawą. Oznacza to, że przedsiębiorca, który przed przekształceniem nie prowadził ksiąg rachunkowych, bo korzystał z książki przychodów i rozchodów, zobowiązany jest do sporządzenia ww. wykazu. Wykaz taki da podstawę do otwarcia ksiąg rachunko-
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
Grzegorz Szachowicz
Prawnik
Grzegorz Szachowicz jest prawnikiem
w zespole doradztwa podatkowego
kancelarii Wierzbowski Eversheds.
Przez kilka lat był związany z Działem
Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers, gdzie pracował w zespole ds. fuzji i przejęć.
Grzegorz brał udział w licznych
przeglądach podatkowych typu due
diligence oraz projektach obejmujących opracowywanie podatkowo
efektywnych struktur nabycia
i finansowania inwestycji. Uczestniczył także w projektach dotyczących optymalizacji podatkowych
wewnątrz pojedynczych jednostek
oraz w ramach grup kapitałowych.
Posiada doświadczenie w kompleksowej obsłudze podatkowej klientów
z różnych sektorów w sprawach
związanych z ich bieżącą
działalnością gospodarczą.
| 47
Wprowadzenie
możliwości
kontynuowania
przez
przedsiębiorców
prowadzących
jednoosobową
działalność
gospodarczą
dotychczasowej
firmy jako spółki
kapitałowej jest
niewątpliwie
korzystnym
rozwiązaniem.
wych spółki powstałej w wyniku przekształcenia i do wprowadzenia do
tych ksiąg składników majątkowych o określonej wartości.
Włączenie składników majątku przedsiębiorcy do majątku spółki
kapitałowej to również pytanie o ustalenie ich wartości początkowej.
Do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono
zasadę, że przy przekształceniu przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową ustala się na podstawie wykazu sporządzonego zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na dzień przekształcenia. Wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych należy wyznaczyć według:
a. wartości początkowej, od której dokonywane były odpisy
amortyzacyjne,
b. wartości poniesionych wydatków na nabycie albo wytworzenie składników majątku, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jeżeli te rzeczy lub
prawa nie były wcześniej amortyzowane.
Poprzez zmiany wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewidziano również zastosowanie zasady kontynuacji w stosunku do przyjętej przez przedsiębiorcę metody
amortyzacji podatkowej i przyjętych stawek tej amortyzacji.
Odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe
Z drugiej strony, odpowiedzialność spółki kapitałowej powstałej w wyniku przekształcenia za zobowiązania podatkowe przedsiębiorcy prowadzącego działalność jednoosobową została uregulowana
w Ordynacji Podatkowej. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, jednoosobowa spółka kapitałowa powstała w wyniku przekształcenia odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z tą osobą fizyczną za powstałe do dnia przekształcenia zaległości podatkowe przedsiębiorcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Nie został co
prawda wskazany zakres czasowy takiej odpowiedzialności, ale należy
przyjąć, iż odpowiedzialność spółki kapitałowej trwa dopóki zobowiązania podatkowe przedsiębiorcy nie ulegną przedawnieniu lub w inny
48 |
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
sposób nie wygasną. Natomiast zakres przedmiotowy odpowiedzialności został skonkretyzowany do zobowiązań podatkowych przedsiębiorcy związanych z prowadzą przez niego działalnością gospodarczą.
Oznacza to na przykład że spółka kapitałowa będzie mogła ponieść
odpowiedzialność majątkową za zobowiązania przedsiębiorcy w podatku dochodowym od osób fizycznych, związane z jego działalnością
gospodarczą, ale już nie będzie solidarnie odpowiedzialna z przedsiębiorcą za jego zobowiązania podatkowe, które nie były związane
z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zmiana formy prowadzenia
działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową z pewnością więc nie jest pomysłem na „ucieczkę” przed istniejącymi zobowiązaniami podatkowymi.
Na zakończenie rozważań podatkowych warto jeszcze zauważyć,
że przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową będzie się wiązało z konkretnym obciążeniem podatkowym. Otóż, utworzenie spółki kapitałowej, bez względu na to, czy będzie to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka akcyjna, będzie oznaczało konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych, związanego
z utworzeniem kapitału zakładowego lub akcyjnego spółki. Podatek
ten wynosi 0,5% wartości kapitału. Przy minimalnym kapitale spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością mówimy tu o raczej symbolicznych
kwotach tego podatku, jednak przy większej skali działalności kwoty
te przestają być symboliczne.
Konkluzje
Wprowadzenie możliwości kontynuowania przez przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą dotychczasowej firmy jako spółki kapitałowej jest niewątpliwie korzystnym
rozwiązaniem, chociażby z uwagi na sukcesję uniwersalną, ograniczenie odpowiedzialności wspólników oraz stosunkowo niskie koszty
przekształcenia. Niemniej jednak, przy podejmowaniu decyzji warto
zastanowić się jakie korzyści chcemy osiągnąć i czy nie uzyskamy ich
w inny sposób, jak np. poprzez wniesienie aportem przedsiębiorstwa
do spółki, w tym również osobowej, i prowadzenie firmy w takiej postaci, co jest niemożliwe w przypadku przekształcenia.
Biznes - Prawo - Ustawa antybiurokratyczna – więcej możliwości dla start-upów
Anita Barcewicz
Prawnik
Anita Barcewicz jest prawnikiem
w Kancelarii Wierzbowski Eversheds.
Specjalizuje się w doradztwie korporacyjnym, transakcjach międzynarodowych oraz fuzjach i przejęciach.
Anita brała udział m.in.
w projektach restrukturyzacji
dużych międzynarodowych grup
kapitałowych, obejmujących
połączenie i likwidację spółek. Jej
doświadczenie obejmuje ponadto
reprezentowanie międzynarodowych
spółek w sprawach związanych
z prowadzeniem działalności
w Polsce, doradztwo w tran-sakcjach
sprzedaży udziałów w spółkach, przygotowywanie
i negocjowanie umów handlowych,
bieżące doradztwo w sprawach
korporacyjnych i handlowych.
| 49