druk nr 4 - Starostwo Powiatowe w Sławnie

„INFORMACJA O STANIE ROLNICTWA W POWIECIE SŁAWIEŃSKIM”
Sierpień 2008
2
1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW WIEJSKICH POWIATU
SŁAWIEŃSKIEGO
Powiat Sławieński połoŜony jest w północno-środkowej części Polski nad Morzem
Bałtyckim.
Charakterystyka obszarowa i demograficzna Powiatu:
Wyszczególnienie Powiat
ogółem
Pow. w km2
Liczba
miejscowości
Liczba
mieszkańców
m.
Sławno
m.
Darłowo
g.
Sławno
gminy
g.
Darłowo
g.
Postomino
1044
157
16
1
20
1
284
31
270
45
227
35
g.
Malechow
o
227
44
57796
13322
14484
8802
7603
6986
6599
(stan na dzień 31.12.2004r. - GUS)
Pod względem walorów krajobrazowych oraz z racji swojego połoŜenia Powiat
Sławieński jest atrakcyjnym regionem pod względem turystyczno-rekreacyjnym. Do
podstawowych walorów turystycznych naleŜy zaliczyć wybrzeŜe morskie z atrakcyjnymi
plaŜami, lasy, stosunkowo czyste jeziora i rzeki, rezerwaty przyrody, stosunkowo czyste
powietrze. Atutem jest teŜ mała gęstość zaludnienia, występujące tu liczne zabytki
archeologiczne i architektoniczne. Na obszarze gmin występuje swoisty mikroklimat i inne
walory, dzięki którym powstały gospodarstwa agroturystyczne.
Powiat Sławieński moŜe stać się, między innymi, zapleczem Ŝywnościowym,
turystyczno-wypoczynkowym, w zaopatrywaniu się w materiały do budownictwa i wyroby z
produkcji rzemieślniczej.
1.1. Środowisko przyrodnicze regionu
Większość terenów Powiatu Sławieńskiego to obszary o atrakcyjnych krajobrazach i
zróŜnicowanym zakresie georóŜnorodności i bioróŜnorodności. Są to takŜe obszary o duŜym
bogactwie przyrody nieoŜywionej oraz flory i fauny. Występują nw. formy ochrony przyrody:
1. pomniki przyrody oŜywionej (drzewa, grupy drzew np. aleje) i nieoŜywionej (głazy
narzutowe),
2. obszary krajobrazu chronionego (Pas PobrzeŜa na Zachód od Ustki, Koszaliński Pas
Nadmorski, Jezioro Łętowskie i Okolice Kępic)
3. rezerwaty przyrody (Janiewickie Bagno, Słowińskie Błota, Sławieńskie Dęby, )
4. Natura 2000 (obszary proponowane: Dolina Wieprzy, Jezioro Bukowo, Koszaliński
Pas Nadmorski, Słowińskie Błota, Janiewickie Bagno, Dolina Grabowej)
Podstawowe elementy środowiska charakteryzujące określony region to gleby, wody i
klimat, występujące na jego obszarze. Te elementy środowiska w sposób zasadniczy
warunkują przede wszystkim rozwój rolnictwa i rybactwa.
-
Warunki przyrodniczo-produkcyjne cechują następujące czynniki:
jakość gleb – przeciętna, z przewagą dobrych i średnich, umoŜliwiających jednak
prowadzenie dość intensywnej towarowej produkcji roślinnej w większości gospodarstw,
-
22
3
-
struktura agrarna – korzystna, większość indywidualnych gospodarstw oscyluje wokół
średniej wielkości (13,0 ha) oraz ze znacznym udziałem duŜych gospodarstw – powyŜej
100 ha,
cechy klimatu - umiarkowanie korzystne, charakteryzujące się łagodnymi zimami oraz
przewaŜnie normatywną ilością opadów, choć coraz częściej występuje długotrwały
niedostatek opadów lub ich nadmiar,
zasoby techniczno - produkcyjne – przeciętne w zakresie wyposaŜenia w sprzęt i
maszyny rolnicze, ponadprzeciętne w zakresie budynków i budowli,
rynki zbytu – podmioty skupowe i jednak dość słabo rozwinięte wyspecjalizowane
formy giełd i rynków hurtowych,
zdolności przetwórcze – w Powiecie występuje gorzelnictwo oraz przemysł mięsny i
przetwórstwo rybne.
1.2. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Gleby Powiatu Sławieńskiego zaliczane są do grupy gleb polodowcowych; przewaŜają
wśród nich gleby bielicowe i brunatne.
jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej w powiecie sławieńskim :
Powierzchnia w ha
Klasa gleby
III a
III b
IV a
IV b
V
VI
VI z
2.713
6.828
15.585
9.711
6.102
1.551
176
% udział
6,36
16,00
36,53
22,76
14,30
3,64
0,41
(Informacja TZD Darłowo)
Wskaźnik udziału gleb najsłabszych tj. klasy V i VI bonitacyjnej wynosi dla
Polski około 34% - w powiecie 18,35%.
Agroklimat
Powiatu
Sławieńskiego
charakteryzuje
średnia
długość
o
meteorologicznego okresu gospodarczego (temperatura powyŜej 3 C), która wynosi około
220 dni.
Średnie roczne sumy opadów wynoszą 710 mm (Stacja Meteorologiczna Koszalin), a
w okresie wegetacji 413 mm. W ostatnim dwudziestoleciu obserwuje się duŜe wahania sum
opadów, wpływające na nadmierne lub niedostateczne uwilgotnienie gleby.
33
4
1.3. Struktura organizacyjna i uŜytkowanie gruntów
struktura agrarna na terenie powiatu sławieńskiego i gmin powiatu według danych z TZD
Darłowo:
w tym
Lasy Pozostałe
L.p. Powiat
Ogółem UŜytki
gmina
pow. w rolne Gr. orne Łąki Pastwiska Sady w ha grunty w
ha
ha
w ha w ha
w ha w ha
w ha
1. Darłowo
28977 17411 11490
3280 2582
59
6187 5379
2. Malechowo 22663 13735 9989
2540 1177
29
7091 1837
3. Postomino 22724 13922 11213
1708 988
13
4760 4042
4. Sławno
29998 15184 10624
2799 1697
64
11661 3153
Razem powiat
104362 60252 43316
10327 6444
165
29699 14411
W Powiecie funkcjonuje 4945 indywidualnych gospodarstw rolnych, które uŜytkują
ziemię własną i wydzierŜawioną.
Liczba gospodarstw – podział wg gmin i powierzchni:
L.p. Powiat
gmina
liczba gospodarstw w gminie
od 1-5 5-15 ha 15-30
30-50
50-200 200ha
ha
ha
ha
500
ha
1.
Darłowo
810
420
196
51
18
1
2.
Malechowo
612
295
106
32
25
3
3.
Postomino
364
282
123
31
23
6
4.
Sławno
816
466
177
45
32
3
Razem powiat
2602
1463
602
159
98
13
(Informacja z TZD Darłowo)
500pow.
1000 ha 1000 ha
0
1
3
2
6
2
2
W ostatnich latach w strukturze agrarnej zaszły dość istotne zmiany ilościowe i
jakościowe – zwiększyła się liczba gospodarstw małych o pow. 1 – 5 ha oraz duŜych powyŜej
15 ha.
Wzrost grupy gospodarstw małych jest wynikiem znacznego przyrostu gospodarstw
o powierzchni 1 – 2 ha, które z reguły nie prowadzą działalności rolniczej, a wykupiona
ziemia traktowana jest jako lokata kapitału lub przeznaczona na cele pozarolnicze, w tym na
rekreację.
Wzrost liczebności grupy gospodarstw największych (powyŜej 20 ha), do których
zalicza się teŜ gospodarstwa “dzierŜawców” gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa
jest wynikiem przemian ustrojowych. Jest to proces korzystny; prowadzi do wykształcenia
gospodarstw rolnych wysokotowarowych, zdolnych do konkurencji z gospodarstwami Unii
Europejskiej.
44
5
Stan przejęcia i rozdysponowania gruntów przez ANR – powiat sławieński :
- grunty przekazane w dzierŜawę (613 umów) 21 632,51 ha
- grunty do rozdysponowania 2 739,53 ha
- ilość gruntów wydzierŜawionych w 2008r. : 847,6962 ha ; roczny czynsz dzierŜawny:
3 797,20zł
(dane z ANR – Jednostki Gospodarczej Zasobu w Karnieszewicach, stan na 30.06.2008r.)
Statystyczny parametr średniego obszaru gospodarstwa rolnego nie w pełni
odzwierciedla dynamikę zmian struktury gospodarstw. Wraz z wykształceniem się coraz
silniejszych ekonomicznie klasycznych gospodarstw rolnych, o dominującym polowym
kierunku produkcji, powstają takŜe gospodarstwa specjalistyczne (nie wymagające zaplecza
w postaci skoncentrowanego obszaru rolniczej przestrzeni produkcyjnej): drobiarskie,
rybackie oraz zajmujące się przetwórstwem rolno-spoŜywczym.
Do początku lat dziewięćdziesiątych w gminach dominowało rolnictwo
uspołecznione, a w nim sektor rolnictwa państwowego z podstawową jednostką produkcyjną,
jaką było państwowe gospodarstwo rolne (PGR).
Wraz ze zmianą ustroju społeczno-politycznego i gospodarczego, jaka miała miejsce
na początku ubiegłego dziesięciolecia, w wyniku przekształceń, państwowe gospodarstwa
rolne uległy likwidacji, a ziemia i ich majątek przejęto do Zasobu, nad którym nadzór
właścicielski sprawuje Agencja Nieruchomości Rolnych.
2. ROLNICTWO
stosunkowo korzystnych
Powiat Sławieński moŜna zaliczyć do obszarów o
warunkach przyrodniczo-produkcyjnych i organizacyjnych, sprzyjających prowadzeniu
efektywnej produkcji rolnej.
Jednak obecny rok jest bardzo trudny dla naszego rolnictwa i rolników.
Występująca w okresie wiosny susza spowodowała spadek plonów zbóŜ jarych o 50-70%,
zbóŜ ozimych 20-30%. Do dnia 11.08.2008r. rolnicy złoŜyli 548 wniosków informujących o
skutkach suszy w tym 282 o udzielenie kredytu preferencyjnego.
W najbliŜszym czasie informacja o szacowaniu strat powstałych w wyniku suszy zostanie
przekazana przez pracowników Terenowego Zespołu Doradców w Darłowie Wojewodzie
Zachodniopomorskiemu. Po uzyskaniu pozytywnej opinii od Wojewody zostaną
uruchomione linie kredytowe.
55
6
W 2008 roku Biuro Powiatowe ARiMR w Darłowie rozpatrzyło 25 wniosków w sprawie
przyznania rent strukturalnych, z tego 19 otrzymało decyzje pozytywną. Od tego roku
wprowadzono nowe płatności do upraw owoców miękkich – truskawek i malin; do
30.06.2008r. wpłynęło do jednostki 11 wniosków o płatności do tych upraw.
Struktura agrarna na terenie Powiatu Słwieńskiego:
Charakterystyka rolnicza gminy
Gmina
Ogółem
UŜytki
powierz
rolne (ha)
chnia (ha)
w tym
gr. orne
(ha)
łąki (ha)
pastwiska (ha)
sady
(ha)
lasy
(ha)
pozostałe
grunty
(ha)
grunty
odłgowane
(ha)
Darłowo
28977
17411
11490
3280
2582
59
6187
5379
1595
Malechowo
22663
13735
9989
2540
1177
29
7091
1837
414
Postomino
22724
13922
11213
1708
988
13
4760
4042
1648
Sławno
29998
15184
10624
2799
1697
64
11661
3153
181
104362
60252
43316
10327
6444
165
29699
14411
3838
razem
Źródło: Urząd Statystyczny w Szczecinie, Urząd Gminy, dane szacunkowe ZDR Darłowo
Zasiewy, zbiory i szacunkowa wielkość skupu w Powiecie w 2008r.
Źródło informacji: TZD Darłowo
66
7
2.1. Produkcja roślinna podstawowa
Uprawa zbóŜ w Powiecie Sławieńskim jest i nadal będzie zajmować dominującą
pozycję w produkcji roślinnej. Wynika to z istniejących predyspozycji przyrodniczoprodukcyjnych, a takŜe organizacyjnych, na co składa się wielkość gospodarstw i stosowne
uzbrojenie techniczne.
Tendencje wzrostu produkcji zbóŜ ukształtowały się pod wpływem zmniejszonego
popytu rynkowego na inne produkty roślinne, a zwłaszcza na strączkowe i okopowe.
Przywrócenie właściwych proporcji oraz ograniczenie powierzchni uprawy zbóŜ byłoby
realne w przypadku wystąpienia racjonalnego zapotrzebowania na inne produkty, o
dostatecznie trwałej pozycji rynkowej.
W całokształcie produkcji rolniczej nie występują jednak zagroŜenia ze strony
konkurencyjnych upraw - rzepaku, kukurydzy na ziarno, czy roślin strączkowych.
Tak więc powierzchnia uprawy zbóŜ będzie prawdopodobnie nadal zajmować obszar
ok. 32 tys. ha
Tendencje uprawowe powinny być skierowane na uprawę zbóŜ nasiennych, dla
potrzeb lokalnych i ponad lokalnych, dla których istnieją szczególnie dogodne warunki
przestrzenne.
Realne staje się przeznaczenie części gruntów pod uprawę rzepaku i Ŝyta na
biopaliwa, a takŜe stosowanie bardziej ekologicznych metod produkcji zbóŜ. Niosą one
szczególnie istotne korzyści dla rolnictwa i środowiska naturalnego.
Proponowane przez podmioty skupujące ceny zbóŜ nie pokrywają kosztów produkcji,
naraŜają producentów rolnych na znaczne straty, a niewielkie moŜliwości przechowalnictwa
zbóŜ zmuszają rolników do sprzedaŜy zboŜa bezpośrednio po zbiorach po cenach
dyktowanych przez podmioty skupowe.
Rzepak zajmuje drugą po zboŜach pozycję w strukturze zasiewów w skali powiatu. W
wielu gospodarstwach towarowych rzepak zajmuje w płodozmianie często ok. 30%, zwykle
na przemian z pszenicą. Czynnikiem determinującym uprawę rzepaku ozimego jest jego duŜa
wraŜliwość na mróz (przymrozki wiosenne). Często zatem jest on zastępowany odmianami
jarymi, które jednak plonują znacznie niŜej od odmian ozimych, co obniŜa wynikowy poziom
plonów rzepaku.
Produkcja rzepaku jest uzaleŜniona od zachowań przemysłu olejarskiego w kraju oraz
sytuacji na rynku światowym i w obrocie zagranicznym.
DuŜe nadzieje dla pełnej stabilizacji produkcji rzepaku wiąŜą się z rozwojem
produkcji biopaliw.
Członkostwo w Unii Europejskiej nie niesie bezpośrednich efektów ekonomicznych z
tytułu uprawy rzepaku, lecz tylko dopłaty bezpośrednie stanowią potencjalne wsparcie
produkcji surowca na biopaliwa, i tym samym mogą dynamizować rozwój uprawy rzepaku.
Produkcja ziemniaków naleŜy do tradycji uprawowych, zwłaszcza ze względu na
potrzeby paszowe i tzw. samozaopatrzenie. Rozwinięte niegdyś w regionie gorzelnictwo
przejmowało znaczną część zbiorów.
W ostatnich latach obszar uprawy ziemniaków ustabilizował się i kształtuje w
Powiecie obecnie na poziomie 1200 ha, a plony najczęściej osiągają poziom ok. 20 ton z ha.
Podstawowym kierunkiem jest nadal konsumpcja ziemniaków nieprzetworzonych.
77
8
2.2 Produkcja zwierzęca
Korzystne połoŜenie geograficzno-ekonomiczne oraz przyrodniczo-środowiskowe i
strukturalne uŜytków rolnych na terenie powiatu sławieńskiego sprzyja uzyskiwaniu
wysokiego poziomu produkcji rolnej, ze szczególnym uwzględnieniem produkcji zwierzęcej.
Jednym z kluczowych czynników decydującym o kierunkach chowu i hodowli
poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich jest udział gruntów ornych i
uŜytków zielonych w ogólnej powierzchni uŜytków rolnych powiatu.
DuŜe moŜliwości rozwoju ma chów i hodowla bydła mlecznego i mięsnego, trzody
chlewnej i drobiu. W ostatnim czasie bardzo wzrosło zainteresowanie hodowlą owiec o
kierunku mięsnym.
Uzupełnieniem i alternatywą moŜe być chów i hodowla zwierząt futerkowych, pszczół
i danieli.
Na skutek spadku cen skupu mleka, coraz mniej staje się opłacalna hodowla bydła.
Stan inwentarza Ŝywego w Powiecie Sławieńskim:
gmina
Bydło Na
W
Trzoda Na
og.
100 tym
ogółem 100
ha
krowy
GO
UR
W tym Owce Na
maciory
100
ha
UR
3300 18,95
1320
9700 84,42
820
Malechowo
2110
15,4
1120
4520
45,2
462
0
Postomino
1492 11,15
598
8172 80,06
810
321
Sławno
1780 11,72
908
6633 62,43
8682 14,41
(Źródło: dane z TZD Darłowo)
3946
29025 67,01
Darłowo
razem
Konie Kozy
360 2,07
20
7
0
34
35
1,7
86
51
725
35 0,23
102
95
2817
716 1,19
242
188
Drób – spośród wielu gałęzi produkcji zwierzęcej drobiarstwo jest tym działem, który
moŜe szybko zwiększyć skalę produkcji i zapewnić produkty o wysokiej wartości odŜywczej.
Spadek produkcji Ŝywca wieprzowego i spadek zainteresowania konsumentów wołowiną
okazały się korzystne dla producentów drobiu. Na terenie Powiatu Sławieńskiego funkcjonuje
55 ferm drobiu, w tym: 42-zajmują się produkcją brojlerów, 10 – niosek, 3 – materiału
reprodukcyjnego .
Świadomość wśród rolników o postępującej ekspansji ptasiej grypy z państw azjatyckich w
kierunku Europy i olbrzymim zagroŜeniu dla pogłowia drobiu w naszym kraju spowodowała
pełną mobilizację zarówno wśród wszystkich hodowców i rolników jak i słuŜb
weterynaryjnych, inspekcji sanitarnej i zespołów reagowania kryzysowego.
Coraz większe jest zainteresowanie wśród rolników hodowlą zwierząt futerkowych (lis,
norka). Obecnie na terenie powiatu są zarejestrowane 24 hodowle zwierząt futerkowych.
2.3. Rolnictwo ekologiczne
Rolnictwo ekologiczne - alternatywny system gospodarowania - jeden trzech systemów
produkcji rolnej, oznacza prowadzenie gospodarstwa o zrównowaŜonej produkcji roślinnej i
zwierzęcej w obrębie gospodarstwa, oparty na środkach pochodzenia biologicznego i
mineralnego, nieprzetworzonych technologicznie.
Rolnictwo to jest systemem zrównowaŜonym pod względem ekologicznym,
ekonomicznym i społecznym, zarówno w skali państwa, regionu czy wsi:
88
9
nie obciąŜa środowiska, jest w duŜym stopniu niezaleŜne od nakładów zewnętrznych.
Rolnictwo ekologiczne umoŜliwia praktyczną realizację zasad ekorozwoju i takie
poszukiwania dróg, by nowoczesność i postęp nie oznaczały degradacji gleby, wody,
krajobrazu, obniŜenia zdrowia ludzi i zwierząt oraz marnotrawstwa nieodnawialnych zasobów
przyrody.
Na terenie Powiatu Sławieńskiego funkcjonuje 8 gospodarstw ekologicznych; 4 w gminie
Sławno, 2 w gminie Malechowo i 2 w gm. Postomino
2. 4. Gospodarstwa agroturystyczne
DuŜym zainteresowaniem turystów cieszą się gospodarstwa agroturystyczne.
Obecnie na terenie powiatu działa około 130 takich gospodarstw. Ta nowa forma
wypoczynku zdobywa coraz większą popularność. Część właścicieli gospodarstw zrzesza się
w stowarzyszenia. Na terenie powiatu działają 2 stowarzyszenia agroturystyczne, skupiające
gospodarstwa agroturystyczne i właścicieli kwater. Są to:
1. Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Darłowskiej "Zagroda" - przew. Wanda
Hanczaryk ,zam. Cisowo
2. Bałtyckie Stowarzyszenie Agroturystyczne - przew. Jarosław Lichacy, zam. Naćmierz
NajpręŜniej działającym jest Stowarzyszeniu Agroturystycznym Ziemi Darłowskiej
„ZAGRODA” z siedzibą w Cisowie, które od 2006 roku jest współorganizatorem Targów
Turystycznych i Agroturystycznych.
3. PRZETWÓRSTWO ROLNO - SPOśYWCZE
Od dłuŜszego czasu utrzymuje się niekorzystna sytuacja dochodowa w rolnictwie, na
co wskazują relacje cen płodów rolnych do cen środków produkcji dla rolnictwa oraz brak
stabilności na rynkach poszczególnych produktów rolnych. Nastąpiło realne obniŜanie cen
skupu produktów rolnych przy wzroście cen środków produkcji, zwłaszcza paliw.
Niekorzystnie kształtują się relacje cen produktów sprzedawanych przez rolników do cen
produktów zakupywanych przez rolników, a takŜe wzrostu cen Ŝywności.
3.1. Przemysł rolno-spoŜywczy
Przemysł spirytusowy: w Powiecie Sławieńskim funkcjonują 2 gorzelnie – jedna w
gm. Sławno i jedna w gm. Malechowo. Małe zapotrzebowanie przemysłu spirytusowego na
spirytus surowy powoduje, Ŝe moce produkcyjne gorzelni są wykorzystane w 40-50%.
Istnieją więc ogromne nie wykorzystane rezerwy zwiększenia produkcji spirytusu surowego
na cele przemysłu spirytusowego, farmaceutycznego i paliwowego.
Stan techniczny gorzelni nie jest najlepszy, ich zuŜycie szacuje się w granicach 60-80%,
a właścicieli nie stać na remonty i modernizację.
Przetwórstwo mięsa: w Powiecie Sławieńskim wg informacji z Powiatowego
Inspektoratu Weterynarii w Sławnie jest 1 podmiot gospodarczy prowadzący ubój i rozbiór
mięsa czerwonego i 3 podmioty gospodarcze zajmujące się przetwórstwem mięsa
czerwonego.
W sektorze mięsa białego przetwórstwem zajmują się 3 zakłady.
Przetwórstwo ryb: w Powiecie Sławieńskim prowadzi działalność 11 zakładów
skupionych w sektorze przetwórstwa ryb.
99
10
Według danych GUS statystyczny Polak zjada 6,7 kg ryb i ich przetworów. Jest to
niewiele w porównaniu ze statystycznym Europejczykiem, który konsumuje rocznie ponad 22
kg ryb i ich przetworów.
4. RYBOŁÓWSTWO I RYBACTWO
Pod terminem “sektora rybackiego” naleŜy rozumieć: połowy morskie, połowy
śródlądowe, przetwórstwo i handel (obrót) rybny. Te cztery kierunki działalności
gospodarczej nazywane są “podsektorami”.
Rozwój poszczególnych podsektorów, składających się na rozwój całego sektora, ma
swoją specyfikę:
-
połowy morskie zaleŜą od racjonalnej gospodarki zasobami wód morskich
(“Odpowiedzialne rybołówstwo”). W połowach morskich rozróŜnia się połowy
dalekomorskie, bałtyckie - kutrowe i połowy łodziowe,
-
połowy śródlądowe zaleŜą w duŜej mierze od racjonalnej gospodarki wodnej w
danym regionie, rozróŜnia się teŜ połowy na wodach otwartych i hodowlę,
-
przetwórstwo rybne podlega w duŜej mierze prawidłowościom przetwórstwa
rolno-spoŜywczego, lecz róŜni się w oczywisty sposób zestawem maszyn i
urządzeń, a takŜe stosowanymi technologiami,
-
w obrocie rybnym występuje specyficzna kategoria “pierwszej sprzedaŜy”
Wykaz gmin nadmorskich, portów i przystani rybackich w powiecie
Lp. Gmina
Rodzaj
Akwen
Urz. morski Porty i przystanie
gminy
1. Darłowo
m,gm
Morze
Słupsk
Darłowo, Dąbki
2. Postomino
Gm.
Morze
Słupsk
Jarosławiec
4.1. Zasoby rybne dostępne dla polskiego rybołówstwa
Zasoby dalekomorskie - dostęp do zasobów oceanu światowego, objęty podpisanymi
umowami rybackimi, jest więc bardzo ograniczony i jego zmiany muszą być załatwiane na
szczeblu centralnym.
Całokształt wzajemnych stosunków międzynarodowych, zarówno w obszarze
rybołówstwa dalekomorskiego jak i bałtyckiego, uregulowany jest w Konwencji o Prawie
Morza podpisanej przez Polskę w roku 1982 i ratyfikowanej w 1997 roku.
Polskie rybołówstwo dalekomorskie prowadzi działalność na odległych łowiskach
Pacyfiku i Atlantyku oraz wodach antarktycznych. Oprócz połowów, na statkach
dalekomorskich prowadzone jest przetwórstwo wstępne, zaś produkt finalny w większości
jest sprzedawany na rynkach zagranicznych. Połowy ryb i innych organizmów odbywają się
w obcych wyłącznych strefach ekonomicznych na warunkach określonych umowami
rządowymi oraz na wodach objętych konwencjami międzynarodowymi. W tej sytuacji celem
strategicznym jest uzyskiwanie moŜliwie największych kwot połowowych na
najdogodniejszych warunkach ekonomicznych. Warunki dostępu do zasobów określane są
przez umowy dwustronne i wielostronne.
10
10
11
Zasoby rybne Bałtyku - podstawowymi gatunkami eksploatowanymi przez polskie
rybołówstwo bałtyckie są: dorsze, śledzie, szproty, łososie i trocie.
W 2008 roku zakaz połowu dorsza obowiązuje od 22 maja do 30 września. Według unii
polscy rybacy wyłowili do końca kwietnia br. 89% narodowego limitu na cały rok. Zakaz
połowu dorsza obowiązuje łódki powyŜej 12 metrów długości. Kłopoty z limitami nie
oznaczają jednak, Ŝe dorsza nie ma lub nie będzie. Przeciwnie jest go duŜo i po niskiej
cenie. Lukę na naszym rynku wykorzystują zagraniczni rybacy, którzy zaopatrują nas
rynek.
Rybołówstwo przybrzeŜne i zalewowe - do rybołówstwa przybrzeŜnego zalicza się połowy
o charakterze rzemieślniczym, uprawiane w granicach morza terytorialnego RP (do 12 Mm
od linii brzegowej) oraz Zalewów Wiślanego i Szczecińskiego przy uŜyciu łodzi rybackich,
przy czym strefa o szerokości 3 mil morskich od wybrzeŜa stanowi pas wód zakazanych dla
połowów kutrowych i trałowych.
Porty i przystanie rybackie - port, zgodnie z definicją przyjętą przez Unię
Europejską, oznacza miejsce wyposaŜone w infrastrukturę umoŜliwiającą statkom właściwe
cumowanie, rozładunek lub załadunek oraz ich obsługę (Dyrektywa Rady 95/64/ z dnia 8
grudnia 1995 r.). PowyŜsza definicja dotyczy równieŜ przystani rybackich.
W powiecie sławieńskim jest jeden port rybacki.
NajwaŜniejszy port, jeśli chodzi o ilość wyładowywanej ryby, ilość obsługiwanych
kutrów rybackich to Darłowo.
Flota ta prowadzi wyładunki ryb głównie w miejscach swego stacjonowania, choć nie
jest to regułą.
W większości polskie porty rybackie są płytkie i głębokości przy nabrzeŜach wynoszą
od 1,5 do 5 m. Największe głębokości mają: Kołobrzeg (6,5-7,3m) i Darłowo (3,5-5,5m). W
większości portów istnieje konieczność stałego pogłębiania torów podejściowych i basenów
portowych.
Obszar wodny (w odróŜnieniu do obszaru lądowego) pozostaje pod kontrolą i
nadzorem Słupskiego Urzędu Morskiego.
4.2. Rybactwo śródlądowe
Powierzchniowe wody płynące stanowią własność Skarbu Państwa. Struktura
własnościowa gospodarstw rybackich po transformacji ustrojowej uległa istotnym zmianom.
Obecnie w skali kraju (w 2002 roku) 55% gospodarstw rybackich jest własnością prywatną,
dalsze 25% są dzierŜawione przez podmioty prywatne, a tylko 20% stanowią jednostki
będące własnością Skarbu Państwa.
Produkcja karpia - rentowność produkcji karpi jest niezadowalająca. Na
pogarszające się wyniki ekonomiczne produkcji karpi znacząco wpływa sezonowość
sprzedaŜy tego gatunku, niezadowalająca przydatność karpi do przetwórstwa, preferencje
konsumentów (Ŝywe karpie), słabość organizacyjna producentów karpi oraz wzrastające
wymagania i koszty ochrony środowiska. Warunki klimatyczne i dostępność wody
ograniczają moŜliwości przeprofilowania produkcji na bardziej rentowną.
Dywersyfikacji produkcji nie sprzyja takŜe kilkuletni cykl produkcyjny karpi. Część
hodowców poprawia ekonomiczne wyniki sprzedaŜy ryb tworząc odpłatne, specjalistyczne
łowiska wędkarskie lub podejmuje się produkcji materiału zarybieniowego dla innych
hodowców ryb lub rybołówstwa śródlądowego. Zmiany w sposobach poprawy rentowności
11
11
12
tej grupy producentów następują jednak zbyt powoli, a o ich niedostatecznym tempie
decydują silnie ukształtowane przyzwyczajenia dotyczące preferencji konsumentów oraz
wyboru hodowanych gatunków i stosowanych rozwiązań produkcyjnych. Na terenie powiatu
sławieńskiego nie ma ośrodków zajmujących się hodowlą tej ryby.
Produkcja pstrąga tęczowego - czynnikami limitującymi wielkość produkcji pstrąga
są przede wszystkim: dostępność wody w odpowiedniej ilości i jakości, relacje cenowe, a
takŜe występowanie chorób ryb. Dzięki dobrej współpracy z przetwórniami ryb, produkcja
pstrągów tęczowych ma znacznie mniej sezonowy charakter niŜ produkcja karpi. Chów i
hodowla pstrągów dysponuje ciągle potencjałem do dalszego rozwoju. W powiecie
sławieńskim istnieją potencjalne duŜe moŜliwości rozwoju hodowli tego gatunku.
W Powiecie Sławieńskim zlokalizowanych jest 20 gospodarstw akwakultury.
Hodowla pstrąga odbywa się na wodach rzeki Grabowej i Wieprzy.
5. LEŚNICTWO
Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą, od wieków związaną z
krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego.
Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych, ich biocenoz oraz zachodzących
naturalnych procesach przyrodniczych odgrywają parki narodowe i rezerwaty leśne. Lasy
spełniają bardzo róŜnorodną funkcję w sposób naturalny lub w wyniku gospodarki leśnej.
Są to:
- funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę
gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują skład atmosfery, tworzą warunki do
zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, wzbogacając
róŜnorodność i złoŜoność krajobrazu regionu,
- funkcje produkcyjne (gospodarcze) – polegające na pozyskiwaniu drewna
z
zachowaniem odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych uŜytków z lasu, prowadzeniu
gospodarki łowieckiej, rozwijaniu turystyki,
- funkcje społeczne, które słuŜą kształtowaniu korzystnych warunków rekreacyjnych dla
społeczeństwa, słuŜą tworzeniu róŜnorodnych form uŜytkowania lasu przez społeczność
lokalną, zagospodarowaniu terenów zdegradowanych i gleb marginalnych.
Powierzchnia gruntów leśnych w ha w rozbiciu na uŜytkowników:
L.p.
gmina
1.
Malechowo
2.
Postomino
3.
Darłowo
4.
Sławno
5.
m. Sławno
6.
m. Darłowo
Razem powiat
UŜytkownik
Skarb Państwa
Osoby fizyczne
w uŜytkowaniu
Lasów
Państwowych
6957
160,1
4638
124,7
6056
73,3
11876
188,1
22
2,2
15
5,6
29.564
555,0
Lasami państwowymi Powiatu Sławieńskiego zarządza Regionalna Dyrekcja Lasów
Państwowych w Szczecinku. Nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa nadzór
12
12
13
sprawują Nadleśniczowie 4 Nadleśnictw: Sławno, Polanów, Ustka i Karnieszewice w ramach
Porozumienia zawartego ze Starostą Sławieńskim.
Na podstawie ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów do zalesienia
(Dz.U. z dnia 18 lipca 2001 r. ze zm.), w powiecie sławieńskim rolnicy zalesili 47,2 ha. Za
zalesieniem nieopłacalnych rolniczo gruntów przemawiały względy ekologiczne,
krajobrazowe i rekreacyjne.
6. ŁOWIECTWO
Łowiectwo , jako element ochrony środowiska przyrodniczego, w rozumieniu ustawy
Prawo łowieckie oznacza ochronę zwierząt łownych i gospodarowanie ich zasobami w
zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.
Z mocy prawa starosta wydzierŜawia kołom łowieckim Polskiego Związku Łowieckiego
polne obwody łowieckie tj. takie, których powierzchnia leśna stanowi nie więcej niŜ 40%
ogólnej powierzchni tego obszaru.
Obecnie Starosta Sławieński wydzierŜawia 7 obwodów łowieckich; ich dzierŜawcami są;
Koło Łowieckie Bielik, Jurand ze Spychowa, Bałtyk, Cyranka, Odyniec, Echo, Leśna Polana.
DzierŜawca obwodu łowieckiego obowiązany jest do prowadzenia racjonalnej gospodarki
łowieckiej w oparciu o roczne plany łowieckie i wieloletnie łowieckie plany hodowlane, a
takŜe jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych
przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny oraz przy wykonywaniu polowania.
7. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Według danych Światowej Rady Energetycznej zuŜycie energii pierwotnej w świecie,
w ciągu ostatnich trzydziestu lat, wzrosło ponad dwu i półkrotnie. Przyczyniło się to m.in. do
szybkiego wyczerpania się podstawowego źródła energii, jakimi są zasoby paliw
organicznych oraz do dewastacji środowiska przyrodniczego. W Polsce emitowane jest
rocznie 2,3 ton węgla w przeliczeniu na jednego mieszkańca (szóste miejsce w świecie).
W Powiecie Sławieńskim odnawialne źródła energii obecnie wykorzystywane są w
znikomym zakresie. Funkcjonują tu 4 elektrownie wodne. Zlokalizowane są na rzekach:
Wieprza, Grabowa, Bielawa i na Kanale Młyńskim w Darłowie.
Na obszarze Powiatu występują korzystne warunki do lokalizowania elektrowni
wiatrowych.
Obecnie w Powiecie Sławieńskim elektrownie wiatrowe zlokalizowane są
w gm. Darłowo:
- w Barzowicach
- w Cisowie
W najbliŜszym czasie planowana jest budowa w gminie Postomino, gm. Sławno i w gminie
Malechowo.
Największym jednak źródłem energii odnawialnej w najbliŜszych latach będzie
biomasa. W warunkach przyrodniczych Pomorza Zachodniego biomasa moŜe stanowić nie
tylko znaczące źródło energii odnawialnej, ale winna być jednym z istotnych komponentów
zrównowaŜonego rozwoju obszarów wiejskich, przynoszącym wymierne efekty ekologiczno
– energetyczne. Obecnie w całym województwie zachodniopomorskim biomasa, jako
odnawialne źródło energii, wykorzystywana jest w znikomym stopniu. Nie ma tu ani jednej
większej kotłowni opalanej biomasą.
13
13
14
8. MELIORACJE
Gospodarką melioracyjną w powiecie zajmuje się Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i
Urządzeń Wodnych w Szczecinie, Rejonowy Oddział w Koszalinie przy udziale podległego
Terenowego Oddziału Powiatowego w Sławnie.
Wykonanie robót konserwacyjnych urządzeń wodno-melioracyjnych podstawowych przez
ww jednostki na terenie Powiatu:
2008r.
1. Wały przeciwpowodziowe
prace w toku
2. Kanały i rzeki
8,343 km
2007r.
1. Wały przeciwpowodziowe
18,838 km
2. Kanały i rzeki
45,452 km
Według informacji Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Koszalinie
niewystarczające są środki finansowe na urządzenia wymagające odbudowy lub modernizacji
urządzeń melioracyjnych. W pierwszej kolejności środki finansowe przeznaczane są na
konserwacje i częściową odbudowę urządzeń melioracji podstawowej, która przeciwdziała
skutkom powodziowym. Dalsze ograniczenie środków na utrzymanie urządzeń melioracji
podstawowych (rzek, kanałów, wałów przeciwpowodziowych i melioracyjnych stacji pomp)
spowodują znaczące pogorszenie się stanu technicznego tych urządzeń, a w wyniku tego
moŜe pojawiać się coraz częstsze występowanie zagroŜeń powodziowych. Urządzenia
wymagające odbudowy to rzeki, wały, zbiorniki i stacje pomp.
Obecnie przygotowywana jest procedura przetargowa na konserwację gruntowną rzeki
Klasztornej (gm. Postomino), kanału AB (Bukowo Morskie, gm. Darłowo) i rzeki
Moszczenica (m. i gm. Sławno).
9. WSPÓŁPRACA
Istnieje ścisła współpraca Powiatu ze wszystkimi jednostkami, które zajmują się rolnictwem,
w szczególności Powiatowym Inspektoratem Weterynarii w Sławnie.
Strategicznym celem Inspekcji Weterynaryjnej jest ochrona zdrowia i dobrostanu zwierząt a
tym samym zapewnienie ochrony zdrowia publicznego poprzez stworzenie systemu i
mechanizmów zapewniających bezpieczeństwo Ŝywności zwierzęcego pochodzenia.
Do głównych zadań Inspekcji Weterynaryjnej naleŜy:
1. zwalczanie i monitorowanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych,
2. badanie zwierząt rzeźnych i produktów pochodzenia zwierzęcego,
3. przeprowadzanie kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów,
4. sprawowaniu nadzoru nad : bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym
nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz
sprzedaŜy bezpośredniej, wprowadzaniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów
pochodzenia zwierzęcego, wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków Ŝywienia
zwierząt, zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną materiału
biologicznego, wytwarzaniem i stosowaniem pasz leczniczych, przestrzeganiem przepisów o
ochronie zwierząt, przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz
przemieszczaniem zwierząt, przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach
utrzymujących zwierzęta gospodarskie,
14
14
15
5. monitorowaniu substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych,
produktów leczniczych i skaŜeń promieniotwórczych u zwierząt, w produktach pochodzenia
zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt i środkach Ŝywienia zwierząt.
Na terenie Powiatu Sławieńskiego Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa Oddział
Sławno prowadzi szeroką działalność w zakresie nadzoru nad zagadnieniami związanymi z
ochrona roślin i nasiennictwa, a w szczególności:
- Kontrolą jakości środków ochrony roślin i produktów, na które były stosowane środki
ochrony roślin,
- badaniem sprawności technicznej opryskiwaczy, szkoleniem rolników,
- rejestracją podmiotów zajmujących się produkcją i handlem materiałem rozmnoŜeniowym
i uprawą ziemniaków,
- obsługą eksportu płodów rolnych.
Na terenie Powiatu jest 8 punktów obrotu środkami ochrony roślin. Właściciele tych punktów
oprócz sprzedaŜy środków ochrony roślin zajmują się równieŜ odbiorem opakowań po
zuŜytych środkach ochrony roślin.
W uŜytkowaniu rolników znajduje się 540 opryskiwaczy polowych w tym:
- w gminie Sławno
- 102
- w gminie Darłowo - 182
- w gminie Postomino - 123
- w gminie Malechowo - 133
W systemie ogólnopolskim z terenu Powiatu zostało zarejestrowanych 182 producentów,
przedsiębiorców i handlowców zajmujących się materiałem rozmnoŜeniowym i uprawą
ziemniaków.
W roku bieŜącym tut. jednostka obsłuŜyła eksport do USA 8.020 kg roślin suszonych do
kompozycji ozdobnych.
NaleŜy nadmienić, Ŝe Starostwo Powiatowe cyklicznie organizuje Forum Rolnicze Powiatu
Sławieńskiego. Tegoroczne spotkanie odbyło się 18 lipca w Urzędzie Gminy Malechowo.
Uczestnicy uzyskali informacje między innymi na temat struktury zasiewów i skupu zbóŜ,
działalności ARiMR, ANR i innych jednostek działających w strukturach rolnych oraz Rady
Powiatowej Powiatu Sławno Zachodniopomorskiej Izby Rolniczej.
10. WNIOSKI I UWAGI
Warunki naturalne w naszym Powiecie, jak teŜ fakt istnienia w przeszłości duŜej
liczby państwowych gospodarstw rolnych, zadecydowały o specyficznym profilu
gospodarstw. W indywidualnych gospodarstwach rolnych podstawowym kierunkiem
produkcji, jest obecnie produkcja roślinna, jakkolwiek równorzędne znaczenie ma produkcja
mieszana, roślinna i zwierzęca.
Struktura rolniczej przestrzeni produkcyjnej na terenie powiatu, w tym duŜy udział łąk i
pastwisk w uŜytkach rolnych, wskazuje na duŜe potencjalne moŜliwości rozwoju produkcji
zwierzęcej - w hodowli i chowie bydła mięsnego i mlecznego.
Produkcja rolnicza w zakresie chowu i hodowli zwierząt wymaga duŜej troski i wiedzy
ze strony rolników, gdyŜ moŜe powodować nieodwracalne wielekroć straty w środowisku
naturalnym. Ma to głównie znaczenie w przypadku zbyt duŜej obsady trzody chlewnej w
tuczarniach o technologii bezściółkowej.
15
15
16
Hodowla trzody chlewnej utrzymuje się od kilku lat na stałym poziomie, jednak ubywa
ilość tzw. „drobnych” hodowców, tworzą się duŜe gospodarstwa kierunkowe.
Szczególne
uwarunkowania
gospodarczo-środowiskowe
naszego
Powiatu,
doprowadzają niejednokrotnie do kolizji interesów, z jednej strony ściśle rolniczego
charakteru naszych ziem, z ich walorami przyrodniczymi, które właściwie wykorzystane
przyczyniłyby się do zwiększenia wartości turystycznej tego obszaru. Mądre i korzystne
rozstrzygniecie tej sprzeczności, dla wszechstronnej korzyści zainteresowanych, pozostaje
waŜnym zadaniem dla władz samorządowych i rolników na najbliŜszą przyszłość.
Nieoceniona jest w sytuacjach konfliktowych interwencja takŜe władz na szczeblu
centralnym.
WaŜną uwagą, której nie moŜe zabraknąć w ocenie rolnictwa na terenie powiatu, jest
ta dotycząca poprawy sytuacji ekonomicznej rolników i zwiększania ich dochodów.
ZauwaŜyć tu naleŜy, Ŝe mimo unijnych dotacji, mających w zamierzeniu sprzyjać
modernizacji i inwestycjom w rolnictwie, wielu rolników, w tym zwłaszcza tych mniejszych i
średnich, nie jest w stanie poprawić swej sytuacji, z racji braku moŜliwości zaangaŜowania
środków własnych niezbędnych dla uzyskania dotacji. Proponowane rolnikom kredyty
bankowe wciąŜ są zbyt duŜym obciąŜeniem dla przeciętnego gospodarstwa. Jakkolwiek
pomoc unijna obejmuje swym zasięgiem wszystkie dziedziny rolnictwa, to dla jej
zaabsorbowania przez naszych rolników, niezbędne jest usprawnienie mechanizmów jej
pozyskiwania przez właściwe rozstrzygnięcia odpowiednich władz i instytucji. Nie będzie
przesadą twierdzenie, iŜ w tej mierze najistotniejsze będą decyzje z zakresu polityki
bankowej, które określą lepsze warunki do korzystania przez rolników z kredytów.
Z punktu widzenia celowości i korzyści rozwoju rolnego naszego Powiatu, naleŜy
zachować kierunek inwestowania i modernizowania, szczególnie nieduŜych rodzinnych
gospodarstw rolnych. Wszystkie inwestycje jednak muszą respektować zasady
równowaŜnego rozwoju i wymogi ekologii, mają jak najmniej ingerować w środowisko
naturalne, w którym Ŝyjemy i mieszkamy, by w jak najmniej zmienionym stanie pozostawić
je przyszłym pokoleniom. Bardzo waŜne zadanie staje w tym względzie nie tylko przed
samymi rolnikami, mającymi wytworzyć ekologiczny produkt, ale równieŜ przed
samorządem, który wszelkimi moŜliwymi środkami powinien ten finalny produkt pomóc
wypromować.
Ponadto naleŜy wspierać wszelkiego rodzaju usługi na wsi szczególnie te słuŜące
rolnikom jak i inne, które tworzą nowe miejsca pracy, warunkując poŜądane zmiany w
obrębie wiejskich i rolniczych społeczności.
Sporządziła Ewa Chodań
16
16
17
17
17