Druk nr 4 - Starostwo Powiatowe w Sławnie

STAROSTWO POWIATOWE W SŁAWNIE
ROLNICTWO
W POWIECIE SŁAWIEŃSKIM
PAŹDZIERNIK 2005
3
SPIS TREŚCI:
1. Wstęp
2. Ogólna charakterystyka obszarów wiejskich
str.
2
3
Powiatu Sławieńskiego
3. Rolnictwo
8
4. Przetwórstwo rolno-spożywcze
13
5. Rybołówstwo i rybactwo
14
6. Leśnictwo
16
7. Odnawialne źródła energii
18
8. Melioracje
18
9. Współpraca
20
10.Szkolnictwo
21
11.Wnioski i uwagi
21
4
1. WSTĘP
Trwający przez lata dziewięćdziesiąte proces transformacji od
gospodarki planowanej centralnie do gospodarki rynkowej okazał się dla
obszarów wiejskich bardzo niepomyślny.
Likwidacja państwowych gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw
okołorolniczych w pierwszym rzędzie spowodowała spadek produkcji rolnej
oraz drastyczny wzrost bezrobocia, ujawniając jednocześnie słabe strony
polskiego rolnictwa oraz całkowity brak przygotowania rolników do nowej
sytuacji ekonomicznej, jeżeli chodzi o produkcję, przetwórstwo czy zbyt
towarów rolnych.
Niska wydajność pracy i niska opłacalność produkcji rolnej, brak
zaplecza technicznego dla prowadzenia gospodarstw wielkotowarowych,
konkurencja cenowa produktów rolnych z zagranicy, spowodowały
zahamowanie rozwoju rolnictwa i tzw. “zapaść dochodową” krajowych
producentów rolnych, z której o własnych siłach nie są w stanie się wydostać.
Rolnictwo jako funkcja dominująca na obszarach wiejskich, w
mniejszym lub większym stopniu powiązane jest ze wszystkimi działami
gospodarki. Dlatego też przez wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich
należy rozumieć kompleksowy rozwój wszystkich dziedzin gospodarki w ich
wzajemnych powiązaniach i zależnościach, w których największą rolę będą
odgrywały relacje: rolnictwo – działy pozarolnicze.
Tereny wiejskie Powiatu Sławieńskiego są bardzo zróżnicowane pod
względem poziomu rozwoju ekonomicznego, chociażby ze względu na
występowanie stref przyrodniczych i funkcjonalnych – nadmorskiej,
pojeziernej i przygranicznej, gdzie występują zróżnicowane warunki rozwoju
pozarolniczych dziedzin gospodarki. Powierzchniowo przeważają jednak
obszary recesji gospodarczej, wysokiego bezrobocia i znacznego zubożenia
ludności.
5
Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich powinien odbywać się w
harmonijnej koegzystencji człowieka i przyrody.
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW WIEJSKICH
POWIATU SŁAWIEŃSKIEGO
Powiat Sławieński położony jest w północno-środkowej części Polski
nad Morzem Bałtyckim.
Charakterystyka obszarowa i demograficzna Powiatu:
Wyszczególnienie Powiat
ogółem
Pow. w km2
Liczba
miejscowości
Liczba
mieszkańców
1044
157
59.679
m.
Sławno
16
1
13.667
m.
Darłowo
20
1
15.480
g.
Sławno
284
31
8.956
gminy
g.
Darłowo
270
45
7.744
g. Postomino
227
35
g.
Malechowo
227
44
7.090
6.744
(stan na dzień 31.03.2005r. informacja Wydz. Spraw Obywatelskich Starostwa Powiatowego w Sławnie)
Pod względem walorów krajobrazowych oraz z racji swojego
położenia Powiat Sławieński jest atrakcyjnym regionem pod względem
turystyczno-rekreacyjnym. Do podstawowych walorów turystycznych należy
zaliczyć wybrzeże morskie z atrakcyjnymi plażami, lasy, stosunkowo czyste
jeziora i rzeki, rezerwaty przyrody, stosunkowo czyste powietrze. Atutem jest
też mała gęstość zaludnienia, występujące tu liczne zabytki archeologiczne i
architektoniczne. Na obszarze gmin występuje swoisty mikroklimat i inne
walory, dzięki którym powstały gospodarstwa agroturystyczne.
Powiat Sławieński może stać się, między innymi, zapleczem
żywnościowym, turystyczno-wypoczynkowym, w zaopatrywaniu się w
materiały do budownictwa i wyroby z produkcji rzemieślniczej.
2.1. Środowisko przyrodnicze regionu
Większość terenów Powiatu Sławieńskiego to obszary o atrakcyjnych
krajobrazach
i
zróżnicowanym
zakresie
georóżnorodności
i
bioróżnorodności. Są to także obszary o dużym bogactwie przyrody
nieożywionej oraz flory i fauny. Występują nw. formy ochrony przyrody:
1. pomniki przyrody ożywionej (drzewa, grupy drzew np. aleje) i
nieożywionej (głazy narzutowe),
2. obszary krajobrazu chronionego,
3. rezerwaty przyrody
4. Natura 2000
Podstawowe elementy środowiska charakteryzujące określony region
to gleby, wody i klimat, występujące na jego obszarze. Te elementy
6
środowiska w sposób zasadniczy warunkują przede wszystkim rozwój
rolnictwa i rybactwa.
Warunki przyrodniczo-produkcyjne cechują następujące czynniki:
- jakość gleb – przeciętna, z przewagą dobrych i średnich, umożliwiających
jednak prowadzenie dość intensywnej towarowej produkcji roślinnej w
większości gospodarstw,
- struktura agrarna – korzystna, większość indywidualnych gospodarstw
oscyluje wokół średniej wielkości (13,0 ha) oraz ze znacznym udziałem
dużych gospodarstw – powyżej 100 ha,
- cechy klimatu - umiarkowanie korzystne, charakteryzujące się łagodnymi
zimami oraz przeważnie normatywną ilością opadów, choć coraz częściej
występuje długotrwały niedostatek opadów lub ich nadmiar,
- zasoby techniczno - produkcyjne – przeciętne w zakresie wyposażenia w
sprzęt i maszyny rolnicze, ponadprzeciętne w zakresie budynków i
budowli,
- rynki zbytu – podmioty skupowe i jednak dość słabo rozwinięte
wyspecjalizowane formy giełd i rynków hurtowych,
- zdolności przetwórcze – w Powiecie występuje gorzelnictwo oraz
przemysł mięsny, a ponadto dobrze rozwija się przetwórstwo rybne.
2.2. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej
Gleby Powiatu Sławieńskiego zaliczane są do grupy
polodowcowych; przeważają wśród nich gleby bielicowe i brunatne.
gleb
jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej w powiecie sławieńskim :
Klasa gleby
Powierzchnia w ha
% udział
IIla
2.713
6,36
IIIb
6.828
16,00
IV a
15.585
36,53
IV b
9.711
22,76
V
6.102
14,30
VI
1.551
3,64
VI z
176
0,41
Informacja z ZDR Sławno
Wskaźnik udziału gleb najsłabszych tj. klasy V i VI bonitacyjnej wynosi dla
Polski około 34% - w powiecie 18,35%.
7
Agroklimat Powiatu Sławieńskiego charakteryzuje średnia długość
meteorologicznego okresu gospodarczego (temperatura powyżej 3oC), która
wynosi około 220 dni.
Średnie roczne sumy opadów wynoszą 710 mm (Stacja
Meteorologiczna Koszalin), a w okresie wegetacji 413 mm. W ostatnim
dwudziestoleciu obserwuje się duże wahania sum opadów, wpływające na
nadmierne lub niedostateczne uwilgotnienie gleby.
2.3. Struktura organizacyjna i użytkowanie gruntów
struktura agrarna na terenie powiatu sławieńskiego i gmin powiatu (stan na dzień
30.06.2003r.) według danych z ZDR Sławno:
L.p. Powiat
Ogółem Użytki
w tym
Lasy w Pozostałe
gmina
pow. w rolne Gr.
Łąki w Pastwisk Sady ha
grunty w
ha
w ha
orne w ha
a w ha
w ha
ha
ha
1.
Darłowo
28977 1741
1
2. Malechow 22663 1373
o
5
3. Postomino 22724 1392
2
4. Sławno
29998 1518
4
Razem powiat 10436 6025
2
2
1149 3280 2582
0
9989 2540 1177
59
6187
5379
29
7091
1837
1121
3
1062
4
4331
6
1708 988
13
4760
4042
2799 1697
64
1166
1
165 2969
9
3153
1032 6444
7
14411
W Powiecie funkcjonuje 4945 indywidualnych gospodarstw rolnych,
które użytkują ziemię własną i wydzierżawioną.
Liczba gospodarstw – podział wg gmin i powierzchni:
L.p Powiat
.
gmina
liczba gospodarstw w gminie
od 1-5 5-15 ha 15-30 30-50
50- 200- 500ha
ha
ha
200 ha 500 1000
ha
ha
1. Darłowo
2. Malechowo
3. Postomino
4. Sławno
Razem powiat
810
612
364
816
2602
420
295
282
466
1463
196
106
123
177
602
51
32
31
45
159
18
25
23
32
98
1
3
6
3
13
0
1
3
2
6
pow.
1000 ha
2
2
Informacja z ZDR Sławno
W ostatnich latach w strukturze agrarnej zaszły dość istotne zmiany
ilościowe i jakościowe – zwiększyła się liczba gospodarstw małych o pow. 1
– 5 ha oraz dużych powyżej 15 ha.
8
Wzrost grupy gospodarstw małych jest wynikiem znacznego
przyrostu gospodarstw o powierzchni 1 – 2 ha, które z reguły nie prowadzą
działalności rolniczej, a wykupiona ziemia traktowana jest jako lokata
kapitału lub przeznaczona na cele pozarolnicze, w tym na rekreację.
Wzrost liczebności grupy gospodarstw największych (powyżej 20
ha), do których zalicza się też gospodarstwa “dzierżawców” gruntów
stanowiących własność Skarbu Państwa jest wynikiem przemian
ustrojowych. Jest to proces korzystny; prowadzi do wykształcenia
gospodarstw rolnych wysokotowarowych, zdolnych do konkurencji z
gospodarstwami Unii Europejskiej.
Stan przejęcia i rozdysponowania gruntów przez ANR:
Gmina
Powierzch Sprzedaż
nia
gruntów
przejęta w w ha
ha
Umowy dzierżawy
il. umów
Sławno
Postomino
Malechowo
Darłowo
Sławno m.
Darłowo m.
Powiat
248,57
238,74
186,04
130,74
1,80
63,62
95
148
127
214
61
29.633,4 869,51
645
Źródło – ANR Karnieszewice, stan na 30.09.2005r.
Grunty
przekazane
kościołom,
gminom,
lasom w ha
Pow.
pozostała do
rozdysponow
ania
w ha
543,53
907,45
192,63
611,84
178,76
60,27
148,61
28,87
55,81
0,01
12,67
764,78
672,09
369,53
896,36
45,14
0,14
2.434,21
306,24
2.748,04
ha
Statystyczny parametr średniego obszaru gospodarstwa rolnego nie w
pełni odzwierciedla dynamikę zmian struktury gospodarstw. Wraz z
wykształceniem się coraz silniejszych ekonomicznie klasycznych
gospodarstw rolnych, o dominującym polowym kierunku produkcji, powstają
także gospodarstwa specjalistyczne (nie wymagające zaplecza w postaci
skoncentrowanego obszaru rolniczej przestrzeni produkcyjnej): drobiarskie,
rybackie oraz zajmujące się przetwórstwem rolno-spożywczym.
Do początku lat dziewięćdziesiątych w gminach dominowało
rolnictwo uspołecznione, a w nim sektor rolnictwa państwowego z
podstawową jednostką produkcyjną, jaką było państwowe gospodarstwo
rolne (PGR).
Wraz ze zmianą ustroju społeczno-politycznego i gospodarczego, jaka
miała miejsce na początku ubiegłego dziesięciolecia, w wyniku
przekształceń, państwowe gospodarstwa rolne uległy likwidacji, a ziemia i
ich majątek przejęto do Zasobu, nad którym nadzór właścicielski sprawuje
Agencja Nieruchomości Rolnych.
3. ROLNICTWO
9
Powiat Sławieński można zaliczyć do obszarów o stosunkowo
korzystnych warunkach przyrodniczo-produkcyjnych i organizacyjnych,
sprzyjających prowadzeniu efektywnej produkcji rolnej.
Struktura agrarna na terenie Powiatu Słwieńskiego:
Gmina
Charakterystyka rolnicza gminy
w tym
Ogółem Użytki
gr.
łąki pastwi- sady
powierz
rolne
orne
(ha)
ska
(ha)
chnia (ha)
(ha)
(ha)
(ha)
17411
11490
3280
2582
59
pozogrunty
stałe
lasy
odłgogrunt
(ha)
wane
y
(ha)
(ha)
6187 5379 1595
13735
9989
2540
1177
29
7091 1837
13922
11213
1708
988
13
15184
10624
2799
1697
64
104362 60252
43316
10327
6444
165
4760 4042 1648
1166
3153 181
1
2969
14411 3838
9
Darłowo 28977
Malechowo
22663
.
Postomino 22724
Sławno
razem
29998
414
Źródło: Urząd Statystyczny w Szczecinie, Urząd Gminy, dane szacunkowe ZDR Sławno
Struktura zasiewów w powiecie w 2005 roku - informacje z ZDR Sławno
Darłowo Malechowo
Zboża ogółem :
w tym:pszenica ozima
pszenica jara
żyto
jęczmień ozimy
jęczmień jary
owies
pszenzyto ozime
pszenżyto jare
m-ka zbożowa
Przemysłowe ogółem
rzepak ozimy
rzepak jary
inne
Okopowe ogółem
ziemniaki
buraki cukrowe
8315
2000
1350
1200
185
1550
700
290
40
1000
660
600
50
10
370
250
0
Postomi Sławno Powiat
%
no
7140
7710
8780
31945
1395
2100
2100
7595
1100
1000
1100
4550
900
900
1300
4300
25
260
180
650
2100
1280
1750
6680
650
900
950
3200
230
500
450
1470
60
70
350
520
680
700
600
2980
1335
1005
730
3730
1200
900
650
3350
40
100
80
270
95
5
0
110
350
430
445
1595
320
280
385
1235
0
0
0
0
80,92
23,78
14,24
13,46
2,03
20,91
10,02
4,60
1,63
9,33
9,45
89,80
8,06
2,94
4,04
77,43
0
10
buraki pastewne
Strączkowe
Kukurydza
Inne pastewne
Pozostałe uprawy
Razem zasiewy
Ugory i odłogi
Ogółem GO
120
100
50
300
100
9895
1595
11490
30
85
305
300
60
9575
414
9989
150
130
50
180
60
9565
1648
11213
60
265
50
88
85
10443
181
10624
360
580
455
868
305
39478
3838
43316
22,57
1,47
1,15
2,20
0,77
91,14
8,86
100,00
3.1. Produkcja roślinna podstawowa
Uprawa zbóż w Powiecie Sławieńskim jest i nadal będzie zajmować
dominującą pozycję w produkcji roślinnej. Wynika to z istniejących
predyspozycji przyrodniczo-produkcyjnych, a także organizacyjnych, na co
składa się wielkość gospodarstw i stosowne uzbrojenie techniczne.
Tendencje wzrostu produkcji zbóż ukształtowały się pod wpływem
zmniejszonego popytu rynkowego na inne produkty roślinne, a zwłaszcza na
strączkowe i okopowe. Przywrócenie właściwych proporcji oraz ograniczenie
powierzchni uprawy zbóż byłoby realne w przypadku wystąpienia
racjonalnego zapotrzebowania na inne produkty, o dostatecznie trwałej
pozycji rynkowej.
W całokształcie produkcji rolniczej nie występują jednak zagrożenia ze
strony konkurencyjnych upraw - rzepaku, kukurydzy na ziarno, czy roślin
strączkowych.
Tak więc powierzchnia uprawy zbóż będzie prawdopodobnie nadal
zajmować obszar ok. 32 tys. ha
Tendencje uprawowe powinny być skierowane na uprawę zbóż
nasiennych, dla potrzeb lokalnych i ponad lokalnych, dla których istnieją
szczególnie dogodne warunki przestrzenne.
Realne staje się przeznaczenie części gruntów pod uprawę rzepaku i
żyta na biopaliwa, a także stosowanie bardziej ekologicznych metod
produkcji zbóż. Niosą one szczególnie istotne korzyści dla rolnictwa i
środowiska naturalnego.
W opinii lokalnego środowiska rolniczego obecna sytuacja na rynku zbóż jest
wręcz dramatyczna, a spowodowana zapasami ubiegłorocznego ziarna i
tegorocznymi cenami zbóż, które są niższe o ponad 40% w stosunku do
analogicznego roku 2004.
Proponowane przez podmioty skupujące ceny zbóż nie pokrywają kosztów
produkcji, narażają producentów rolnych na znaczne straty, a niewielkie
możliwości przechowalnictwa zbóż zmuszają rolników do sprzedaży zboża
bezpośrednio po zbiorach po cenach dyktowanych przez podmioty skupowe.
Do Biura Powiatowego ARiMR w Darłowie wpłynęło 2118 wniosków o
dopłaty bezpośrednie, a pierwsze wypłaty przewidywane są w listopadzie br.
Jednak dopłaty nie w pełni zrekompensują tak dużego wzrostu cen paliw,
środków produkcji i spadku cen skupu.
11
Rzepak zajmuje drugą po zbożach pozycję w strukturze zasiewów w
skali powiatu. W wielu gospodarstwach towarowych rzepak zajmuje w
płodozmianie często ok. 30%, zwykle na przemian z pszenicą. Czynnikiem
determinującym uprawę rzepaku ozimego jest jego duża wrażliwość na mróz
(przymrozki wiosenne). Często zatem jest on zastępowany odmianami
jarymi, które jednak plonują znacznie niżej od odmian ozimych, co obniża
wynikowy poziom plonów rzepaku.
Produkcja rzepaku jest uzależniona od zachowań przemysłu
olejarskiego w kraju oraz sytuacji na rynku światowym i w obrocie
zagranicznym.
Duże nadzieje dla pełnej stabilizacji produkcji rzepaku wiążą się z
rozwojem produkcji biopaliw.
Członkostwo w Unii Europejskiej nie niesie bezpośrednich efektów
ekonomicznych z tytułu uprawy rzepaku, lecz tylko dopłaty bezpośrednie
stanowią potencjalne wsparcie produkcji surowca na biopaliwa, i tym samym
mogą dynamizować rozwój uprawy rzepaku.
Produkcja ziemniaków należy do tradycji uprawowych, zwłaszcza ze
względu na potrzeby paszowe i tzw. samozaopatrzenie. Rozwinięte niegdyś
w regionie gorzelnictwo przejmowało znaczną część zbiorów.
W ostatnich latach obszar uprawy ziemniaków ustabilizował się i
kształtuje w Powiecie obecnie na poziomie 1240 ha, a plony najczęściej
osiągają poziom ok. 20 ton z ha. Podstawowym kierunkiem jest nadal
konsumpcja ziemniaków nieprzetworzonych.
3.2. Produkcja zwierzęca
Korzystne położenie geograficzno-ekonomiczne oraz przyrodniczośrodowiskowe i strukturalne użytków rolnych na terenie powiatu
sławieńskiego sprzyja uzyskiwaniu wysokiego poziomu produkcji rolnej, ze
szczególnym uwzględnieniem produkcji zwierzęcej.
Jednym z kluczowych czynników decydującym o kierunkach chowu i
hodowli poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich jest udział
gruntów ornych i użytków zielonych w ogólnej powierzchni użytków rolnych
powiatu.
Duże możliwości rozwoju ma chów i hodowla bydła mlecznego i
mięsnego, trzody chlewnej i drobiu.
Uzupełnieniem i alternatywą może być chów i hodowla zwierząt
futerkowych, pszczół i danieli.
Stan inwentarza żywego w Powiecie Sławieńskim:
Bydło Na
W tym Trzoda Na
gmina
og.
100
krowy
ha UR
ogółem
100
GO
W tym
maciory
Owce Na
100
ha
UR
Konie Kozy
12
Da
rłowo
Malechowo
Postomino
Sławno
raze
m
3300 18,95 1320
9700 84,42
820
360 2,07
20
7
2110 15,4 1120
1492 11,15 598
1780 11,72 908
4520 45,2
8172 80,06
6633 62,43
462
810
725
0
0
321 1,7
35 0,23
34
86
102
35
51
95
8682 14,41 3946 29025 67,01
2817
716 1,19
242
188
Źródło: dane ZDR
Drób – spośród wielu gałęzi produkcji zwierzęcej drobiarstwo jest tym
działem, który może szybko zwiększyć skalę produkcji i zapewnić produkty o
wysokiej wartości odżywczej. Spadek produkcji żywca wieprzowego i
spadek zainteresowania konsumentów wołowiną okazały się korzystne dla
producentów drobiu. Na terenie Powiatu Sławieńskiego funkcjonuje 51 ferm
drobiu, w tym: 42-zajmują się produkcją brojlerów, 6 – niosek, 3 – materiału
reprodukcyjnego .
Świadomość wśród rolników o postępującej ekspansji ptasiej grypy z państw
azjatyckich w kierunku Europy i olbrzymim zagrożeniu dla pogłowia drobiu
w naszym kraju spowodowała pełną mobilizację zarówno wśród wszystkich
hodowców i rolników jak i służb weterynaryjnych, inspekcji sanitarnej i
zespołów reagowania kryzysowego. Starostwo Powiatowe w Sławnie mając
na uwadze wielkość problemu organizuje 25 października br. spotkanie, na
którym zostanie dokonana ocena zagrożenia oraz omówiona organizacja i
sposoby zwalczania ptasiej grypy w Powiecie, a także sposoby
zabezpieczenia ludności przed zakażeniem.
Coraz większe jest zainteresowanie wśród rolników hodowlą zwierząt
futerkowych (lis, norka). Obecnie na terenie powiatu są zarejestrowane 24
hodowle zwierząt futerkowych.
3.3. Rolnictwo ekologiczne
Rolnictwo ekologiczne - alternatywny system gospodarowania - jeden
trzech systemów produkcji rolnej, oznacza prowadzenie gospodarstwa o
zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa,
oparty na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego,
nieprzetworzonych technologicznie.
Rolnictwo to jest systemem zrównoważonym pod względem
ekologicznym, ekonomicznym i społecznym, zarówno w skali państwa,
regionu czy wsi:
nie obciąża środowiska, jest w dużym stopniu niezależne od nakładów
zewnętrznych.
13
Rolnictwo ekologiczne umożliwia praktyczną realizację zasad
ekorozwoju i takie poszukiwania dróg, by nowoczesność i postęp nie
oznaczały degradacji gleby, wody, krajobrazu, obniżenia zdrowia ludzi i
zwierząt oraz marnotrawstwa nieodnawialnych zasobów przyrody.
Na terenie Powiatu Sławieńskiego funkcjonuje 6 gospodarstw
ekologicznych; 4 w gminie Sławno i 2 w gminie Malechowo
3. 4. Gospodarstwa agroturystyczne
Na terenie powiatu działają 3 stowarzyszenia agroturystyczne, skupiające
gospodarstwa agroturystyczne i właścicieli kwater. Są to:
1. Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Darłowskiej "Zagroda" - przew.
Wanda Hanczaryk ,zam. Cisowo
2. Bałtyckie Stowarzyszenie Agroturystyczne - przew. Jarosław Lichacy,
zam. Naćmierz
3. Stowarzyszenie Agroturystyczne "Strzecha"- przew. Katarzyna
Szymańska, zam. Łącko
Działalnością agroturystyczną zajmują się w Powiecie 64 gospodarstwa.
4. PRZETWÓRSTWO ROLNO - SPOŻYWCZE
Od dłuższego czasu utrzymuje się niekorzystna sytuacja dochodowa w
rolnictwie, na co wskazują relacje cen płodów rolnych do cen środków
produkcji dla rolnictwa oraz brak stabilności na rynkach poszczególnych
produktów rolnych. Nastąpiło realne obniżanie cen skupu produktów rolnych
przy wzroście cen środków produkcji, zwłaszcza paliw. Niekorzystnie
kształtują się relacje cen produktów sprzedawanych przez rolników do cen
produktów zakupywanych przez rolników, a także wzrostu cen żywności.
4.1. Przemysł rolno-spożywczy
Przemysł spirytusowy: w Powiecie Sławieńskim funkcjonują 2
gorzelnie – jedna w gm. Sławno i jedna w gm. Malechowo. Małe
zapotrzebowanie przemysłu spirytusowego na spirytus surowy powoduje, że
moce produkcyjne gorzelni są wykorzystane w 40-50%. Istnieją więc
ogromne nie wykorzystane rezerwy zwiększenia produkcji spirytusu
surowego na cele przemysłu spirytusowego, farmaceutycznego i paliwowego.
Stan techniczny gorzelni nie jest najlepszy, ich zużycie szacuje się w
granicach 60-80%, a właścicieli nie stać na remonty i modernizację.
14
Przetwórstwo mięsa: w Powiecie Sławieńskim wg informacji z
Powiatowego
Inspektoratu Weterynarii w Sławnie są 2 podmioty
gospodarcze prowadzące ubój, rozbiór i przetwórstwo mięsa czerwonego.
W sektorze mięsa białego przetwórstwem zajmują się 4 zakłady.
Przetwórstwo ryb: w Powiecie Sławieńskim prowadzi działalność 8
zakładów skupionych w sektorze przetwórstwa ryb.
Według danych GUS statystyczny Polak zjada 6,7 kg ryb i ich
przetworów. Jest to niewiele w porównaniu ze statystycznym
Europejczykiem, który konsumuje rocznie ponad 22 kg ryb i ich przetworów.
5. RYBOŁÓWSTWO I RYBACTWO
Pod terminem “sektora rybackiego” należy rozumieć: połowy morskie,
połowy śródlądowe, przetwórstwo i handel (obrót) rybny. Te cztery kierunki
działalności gospodarczej nazywane są “podsektorami”.
Rozwój poszczególnych podsektorów, składających się na rozwój
całego sektora, ma swoją specyfikę:
- połowy morskie zależą od racjonalnej gospodarki zasobami wód
morskich (“Odpowiedzialne rybołówstwo”). W połowach morskich
rozróżnia się połowy dalekomorskie, bałtyckie - kutrowe i połowy
łodziowe,
- połowy śródlądowe zależą w dużej mierze od racjonalnej
gospodarki wodnej w danym regionie, rozróżnia się też połowy na
wodach otwartych i hodowlę,
- przetwórstwo rybne podlega w dużej mierze prawidłowościom
przetwórstwa rolno-spożywczego, lecz różni się w oczywisty
sposób zestawem maszyn i urządzeń, a także stosowanymi
technologiami,
- w obrocie rybnym występuje specyficzna kategoria “pierwszej
sprzedaży”
Wykaz gmin nadmorskich, portów i przystani rybackich w powiecie
Lp Gmina
Rodzaj Akwen
Urz.
Porty i przystanie
.
gminy
morski
1. Darłowo
m,gm
Morze
Słupsk
Darłowo, Dąbki
2. Postomino Gm.
Morze
Słupsk
Jarosławiec
5.1. Zasoby rybne dostępne dla polskiego rybołówstwa
15
Zasoby dalekomorskie - dostęp do zasobów oceanu światowego,
objęty podpisanymi umowami rybackimi, jest więc bardzo ograniczony i jego
zmiany muszą być załatwiane na szczeblu centralnym.
Całokształt wzajemnych stosunków międzynarodowych, zarówno w
obszarze rybołówstwa dalekomorskiego jak i bałtyckiego, uregulowany jest
w Konwencji o Prawie Morza podpisanej przez Polskę w roku 1982 i
ratyfikowanej w 1997 roku.
Polskie rybołówstwo dalekomorskie prowadzi działalność na odległych
łowiskach Pacyfiku i Atlantyku oraz wodach antarktycznych. Oprócz
połowów, na statkach dalekomorskich prowadzone jest przetwórstwo
wstępne, zaś produkt finalny w większości jest sprzedawany na rynkach
zagranicznych. Połowy ryb i innych organizmów odbywają się w obcych
wyłącznych strefach ekonomicznych na warunkach określonych umowami
rządowymi oraz na wodach objętych konwencjami międzynarodowymi. W
tej sytuacji celem strategicznym jest uzyskiwanie możliwie największych
kwot połowowych na najdogodniejszych warunkach ekonomicznych.
Warunki dostępu do zasobów określane są przez umowy dwustronne i
wielostronne.
Zasoby rybne Bałtyku - polskie obszary morskie należą do
najbogatszych w zasoby rybne obszarów Bałtyku.
Podstawowymi gatunkami eksploatowanymi przez polskie rybołówstwo
bałtyckie są: dorsze, śledzie, szproty, łososie i trocie.
Rybołówstwo przybrzeżne i zalewowe - do rybołówstwa
przybrzeżnego zalicza się połowy o charakterze rzemieślniczym, uprawiane
w granicach morza terytorialnego RP (do 12 Mm od linii brzegowej) oraz
Zalewów Wiślanego i Szczecińskiego przy użyciu łodzi rybackich, przy czym
strefa o szerokości 3 mil morskich od wybrzeża stanowi pas wód zakazanych
dla połowów kutrowych i trałowych.
Porty i przystanie rybackie - port, zgodnie z definicją przyjętą przez
Unię Europejską, oznacza miejsce wyposażone w infrastrukturę
umożliwiającą statkom właściwe cumowanie, rozładunek lub załadunek oraz
ich obsługę (Dyrektywa Rady 95/64/ z dnia 8 grudnia 1995 r.). Powyższa
definicja dotyczy również przystani rybackich.
W powiecie sławieńskim jest jeden port rybacki.
Najważniejszy port, jeśli chodzi o ilość wyładowywanej ryby, ilość
obsługiwanych kutrów rybackich to Darłowo.
Flota ta prowadzi wyładunki ryb głównie w miejscach swego
stacjonowania, choć nie jest to regułą.
W większości polskie porty rybackie są płytkie i głębokości przy
nabrzeżach wynoszą od 1,5 do 5 m. Największe głębokości mają: Kołobrzeg
(6,5-7,3m) i Darłowo (3,5-5,5m). W większości portów istnieje konieczność
stałego pogłębiania torów podejściowych i basenów portowych.
16
Obszar wodny (w odróżnieniu do obszaru lądowego) pozostaje pod
kontrolą i nadzorem Słupskiego Urzędu Morskiego.
5.2. Rybactwo śródlądowe
Powierzchniowe wody płynące stanowią własność Skarbu Państwa.
Struktura własnościowa gospodarstw rybackich po transformacji ustrojowej
uległa istotnym zmianom. Obecnie w skali kraju (w 2002 roku) 55%
gospodarstw rybackich jest własnością prywatną, dalsze 25% są
dzierżawione przez podmioty prywatne, a tylko 20% stanowią jednostki
będące własnością Skarbu Państwa.
Produkcja karpia - rentowność produkcji karpi jest niezadowalająca.
Na pogarszające się wyniki ekonomiczne produkcji karpi znacząco wpływa
sezonowość sprzedaży tego gatunku, niezadowalająca przydatność karpi do
przetwórstwa, preferencje konsumentów (żywe karpie), słabość
organizacyjna producentów karpi oraz wzrastające wymagania i koszty
ochrony środowiska. Warunki klimatyczne i dostępność wody ograniczają
możliwości przeprofilowania produkcji na bardziej rentowną.
Dywersyfikacji produkcji nie sprzyja także kilkuletni cykl produkcyjny
karpi. Część hodowców poprawia ekonomiczne wyniki sprzedaży ryb
tworząc odpłatne, specjalistyczne łowiska wędkarskie lub podejmuje się
produkcji materiału zarybieniowego dla innych hodowców ryb lub
rybołówstwa śródlądowego. Zmiany w sposobach poprawy rentowności tej
grupy producentów następują jednak zbyt powoli, a o ich niedostatecznym
tempie decydują silnie ukształtowane przyzwyczajenia dotyczące preferencji
konsumentów oraz wyboru hodowanych gatunków i stosowanych rozwiązań
produkcyjnych. Na terenie powiatu sławieńskiego nie ma ośrodków
zajmujących się hodowlą tej ryby.
Produkcja pstrąga tęczowego - czynnikami limitującymi wielkość
produkcji pstrąga są przede wszystkim: dostępność wody w odpowiedniej
ilości i jakości, relacje cenowe, a także występowanie chorób ryb. Dzięki
dobrej współpracy z przetwórniami ryb, produkcja pstrągów tęczowych ma
znacznie mniej sezonowy charakter niż produkcja karpi. Chów i hodowla
pstrągów dysponuje ciągle potencjałem do dalszego rozwoju. W powiecie
sławieńskim istnieją potencjalne duże możliwości rozwoju hodowli tego
gatunku.
W Powiecie Sławieńskim zlokalizowanych jest 16 gospodarstw rybackich.
Hodowla pstrąga odbywa się na wodach rzeki Grabowej i Wieprzy.
6. LEŚNICTWO
17
Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą, od wieków
związaną z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska
przyrodniczego.
Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych, ich biocenoz oraz
zachodzących naturalnych procesach przyrodniczych odgrywają parki
narodowe i rezerwaty leśne. Lasy spełniają bardzo różnorodną funkcję w
sposób naturalny lub w wyniku gospodarki leśnej.
Są to:
- funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków
wodnych, ochronę gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują skład
atmosfery, tworzą warunki do zachowania potencjału biologicznego
gatunków i ekosystemów, wzbogacając różnorodność i złożoność
krajobrazu regionu,
- funkcje produkcyjne (gospodarcze) – polegające na pozyskiwaniu drewna
z zachowaniem odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z
lasu, prowadzeniu gospodarki łowieckiej, rozwijaniu turystyki,
- funkcje społeczne, które służą kształtowaniu korzystnych warunków
zdrowotny i rekreacyjnych dla społeczeństwa, służą tworzeniu
różnorodnych form użytkowania lasu przez społeczność lokalną,
zagospodarowaniu terenów zdegradowanych i gleb marginalnych.
Powierzchnia gruntów leśnych w ha w rozbiciu na użytkowników:
L.p.
gmina
1. Malechowo
2. Postomino
3. Darłowo
4. Sławno
5. m. Sławno
6. m. Darłowo
Razem powiat
Użytkownik
Skarb Państwa Osoby fizyczne
w użytkowaniu
Lasów
Państwowych
6957
4638
6056
11876
22
15
29.564
144
118
62
172
2,4
3,5
502,1
Lasami państwowymi Powiatu Sławieńskiego zarządza Regionalna Dyrekcja
Lasów Państwowych w Szczecinku. Nad lasami nie stanowiącymi własności
Skarbu Państwa nadzór sprawują Nadleśniczowie 4 Nadleśnictw: Sławno,
Polanów, Ustka i Karnieszewice w ramach Porozumienia zawartego ze
Starostą Sławieńskim.
W związku z Ustawą z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu
gruntów do zalesienia (Dz.U. z dnia 18 lipca 2001 r. ze zm.), w powiecie
18
sławieńskim rolnicy zalesili 47,2 ha. Za zalesieniem nieopłacalnych rolniczo
gruntów przemawiały względy ekologiczne, krajobrazowe i rekreacyjne.
Duże jest zainteresowanie wśród rolników działaniem dotyczącym zalesiania
gruntów rolnych na zasadach „unijnych”. Jednak ze względu na brak
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w naszych gminach
lub brak zapisu o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia w
obowiązujących planach uniemożliwiają ubieganie się o przyznanie płatności
zalesieniowych. Do 30.06.2005r. została wydana w Biurze Powiatowym
ARiMR w Darłowie jedna pozytywna decyzja przyznająca płatności na
zalesienie 5,5 ha gruntów rolnych w gminie Sławno.
7. ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Według danych Światowej Rady Energetycznej zużycie energii
pierwotnej w świecie, w ciągu ostatnich trzydziestu lat, wzrosło ponad dwu i
półkrotnie. Przyczyniło się to m.in. do szybkiego wyczerpania się
podstawowego źródła energii, jakimi są zasoby paliw organicznych oraz do
dewastacji środowiska przyrodniczego. W Polsce emitowane jest rocznie 2,3
ton węgla w przeliczeniu na jednego mieszkańca (szóste miejsce w świecie).
W Powiecie Sławieńskim odnawialne źródła energii obecnie
wykorzystywane są w znikomym zakresie. Funkcjonują tu 4 elektrownie
wodne. Zlokalizowane są na rzekach: Wieprza, Grabowa, Bielawa i na
Kanale Młyńskim w Darłowie.
Na obszarze Powiatu występują korzystne warunki do lokalizowania
elektrowni wiatrowych.
Obecnie w Powiecie Sławieńskim elektrownie wiatrowe zlokalizowane
są w gm. Darłowo:
 w Barzowicach
 w Cisowie
W najbliższym czasie planowana jest budowa 26 siłowni wiatrowych w
gminie Postomino, 2 w gminie Darłowo i 22 w gminie Sławno.
Największym jednak źródłem energii odnawialnej w najbliższych
latach będzie biomasa. W warunkach przyrodniczych Pomorza Zachodniego
biomasa może stanowić nie tylko znaczące źródło energii odnawialnej, ale
winna być jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju
obszarów wiejskich, przynoszącym wymierne efekty ekologiczno –
energetyczne. Obecnie w całym
województwie zachodniopomorskim
biomasa, jako odnawialne źródło energii, wykorzystywana jest w znikomym
stopniu. Nie ma tu ani jednej większej kotłowni opalanej biomasą.
19
8. MELIORACJE
Gospodarką melioracyjną w powiecie zajmuje się Zachodniopomorski Zarząd
Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie, Rejonowy Oddział w
Koszalinie przy udziale podległego Terenowego Oddziału Powiatowego w
Sławnie.
Wykonanie robót konserwacyjnych urządzeń wodno-melioracyjnych
siłami bezrobotnych w ramach robót publicznych
w okresie 1.08.2005r. – 12.10.2005r.
Miasto Darłowo
1. wały przeciwpowodziowe
2. rowy melioracji szczegółowych
- 3 300 m,
- 3 500 m
Gmina Darłowo
1. Wały przeciwpowodziowe
- 2 710 m
2. Rzeki i kanały
- 4 330 m
3. Rowy melioracji szczegółowych - 8 570 m
Miasto Sławno
1. Wały przeciwpowodziowe
- 2 080 m
2. Rzeki i kanały
- 3 040 m
3. Rowy melioracji szczegółowych - 2 550 m
Gmina Postomino
1. Rzeki i kanały
- 3 380 m
2. Rowy melioracji szczegółowych - 3 400 m
Ogółem:
1. Wały przeciwpowodziowe
- 8 090 m
2. Rzeki i kanały
- 10 750 m
3. Rowy melioracji szczegółowych - 18 020 m
Według informacji Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Koszalinie,
brak jest środków finansowych na urządzenia wymagające odbudowy lub
modernizacji urządzeń melioracyjnych. W pierwszej kolejności środki
20
finansowe przeznaczone są na konserwacje i częściową odbudowę urządzeń
melioracji podstawowej, która przeciwdziała skutkom powodziowym. Dalsze
ograniczenie środków na utrzymanie urządzeń melioracji podstawowych
(rzek, kanałów, wałów przeciwpowodziowych i melioracyjnych stacji pomp)
spowodują znaczące pogorszenie się stanu technicznego tych urządzeń, a w
wyniku tego może pojawiać się coraz częstsze występowanie zagrożeń
powodziowych. Urządzenia wymagające odbudowy to rzeki, wały, zbiorniki i
stacje pomp.
9. WSPÓŁPRACA
Istnieje ścisła współpraca Powiatu ze wszystkimi jednostkami, które zajmują
się rolnictwem, w szczególności Powiatowym Inspektoratem Weterynarii w
Sławnie.
Strategicznym celem Inspekcji Weterynaryjnej jest ochrona zdrowia i
dobrostanu zwierząt a tym samym zapewnienie ochrony zdrowia publicznego
poprzez stworzenie systemu i mechanizmów
zapewniających
bezpieczeństwo żywności zwierzęcego pochodzenia.
Do głównych zadań Inspekcji Weterynaryjnej należy:
1. zwalczanie i monitorowanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób
odzwierzęcych,
2. badanie zwierząt rzeźnych i produktów pochodzenia zwierzęcego,
3. przeprowadzanie kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt
oraz produktów,
4. sprawowaniu nadzoru nad : bezpieczeństwem produktów pochodzenia
zwierzęcego, w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji,
umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej, wprowadzaniem na
rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego,
wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem środków żywienia zwierząt,
zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną
materiału
biologicznego,
wytwarzaniem
i
stosowaniem
pasz
leczniczych, przestrzeganiem
przepisów
o
ochronie
zwierząt,
przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz
przemieszczaniem zwierząt, przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w
gospodarstwach utrzymujących zwierzęta gospodarskie,
5. prowadzeniu monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości
chemicznych,
biologicznych,
produktów
leczniczych
i
skażeń
promieniotwórczych u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w
wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt i środkach żywienia zwierząt;
Na terenie Powiatu Sławieńskiego Inspektorat Ochrony Roślin i
Nasiennictwa Oddział Sławno prowadzi szeroką działalność w zakresie
nadzoru nad zagadnieniami związanymi z ochrona roślin i nasiennictwa, a w
szczególności:
21
- dystrybucją środków ochrony roślin,
- badaniem sprawności technicznej opryskiwaczy, szkoleniem rolników,
- rejestracją podmiotów zajmujących się produkcją i handlem materiałem
rozmnożeniowym i ziemniakami,
- obsługą eksportu płodów rolnych.
Na terenie Powiatu jest 7 punktów obrotu środkami ochrony roślin.
Właściciele tych punktów oprócz sprzedaży środków ochrony roślin zajmują
się również odbiorem opakowań po zużytych środkach ochrony roślin.
W użytkowaniu rolników znajduje się 456 opryskiwaczy polowych w tym:
- w gminie Sławno
83
- w gminie Darłowo - 166
- w gminie Postomino - 96
- w gminie Malechowo - 111
W systemie ogólnopolskim z terenu Powiatu zostało zarejestrowanych 173
producentów, przedsiębiorców i handlowców zajmujących się materiałem
rozmnożeniowym i ziemniakami.
Należy nadmienić, iż w roku bieżącym tut. jednostka obsłużyła eksport do
Izraela, USA i Rosji 22.400 kg roślin suszonych i 56.202 sztuk palet
drewnianych.
10. SZKOLNICTWO
Młodzież Powiatu Sławieńskiego ma możliwość kształcenia się w
Zespole Szkół Agrotechnicznych w Sławnie w kierunku technik ekonomista,
technik inżynierii środowiska i melioracji, technik żywienia i gospodarstwa
domowego i technik rolnik. Ponadto przy ZSA funkcjonuje Liceum
Profilowane o kierunku: zarządzanie informacją i ekonomicznoadministracyjnym.
11. WNIOSKI I UWAGI
Warunki naturalne w naszym Powiecie, jak też fakt istnienia na
naszych terenach w przeszłości dużej liczby państwowych gospodarstw
rolnych, zadecydowały o specyficznym profilu gospodarstw. W
indywidualnych gospodarstwach rolnych podstawowym kierunkiem
produkcji, jest obecnie produkcja roślinna, jakkolwiek równorzędne
znaczenie ma produkcja mieszana, roślinna i zwierzęca.
Struktura rolniczej przestrzeni produkcyjnej na naszych terenach, w tym
zwłaszcza duży udział łąk i pastwisk w użytkach rolnych, wskazuje na duże
potencjalne możliwości rozwoju produkcji zwierzęcej - w hodowli i chowie
bydła mięsnego i mlecznego. W ostatnich latach jednakże obserwuje się
regres w chowie i hodowli zwierząt (szczególnie dotyczy to hodowli bydła ),
22
co spowodowane jest przede wszystkim znacznym spadkiem cen skupu
wołowiny i mleka.
Produkcja rolnicza w zakresie chowu i hodowli zwierząt wymaga dużej
troski i wiedzy ze strony rolników, gdyż może powodować nieodwracalne
wielekroć straty w środowisku naturalnym. Ma to głównie znaczenie w
przypadku zbyt dużej obsady trzody chlewnej w tuczarniach o technologii
bezściółkowej.
Szczególne uwarunkowania gospodarczo-środowiskowe naszego
Powiatu, doprowadzają niejednokrotnie do kolizji interesów, z jednej strony
ściśle rolniczego charakteru naszych ziem, z ich walorami przyrodniczymi,
które właściwie wykorzystane przyczyniłyby się do zwiększenia wartości
turystycznej tego obszaru. Mądre i korzystne rozstrzygniecie tej sprzeczności,
dla wszechstronnej korzyści zainteresowanych, pozostaje ważnym zadaniem
dla władz samorządowych i rolników na najbliższą przyszłość. Nieoceniona
jest w sytuacjach konfliktowych interwencja także władz na szczeblu
centralnym.
Ważną uwagą, której nie może zabraknąć w ocenie rolnictwa na terenie
powiatu, jest ta dotycząca poprawy sytuacji ekonomicznej rolników i
zwiększania ich dochodów. Zauważyć tu należy, że mimo unijnych dotacji,
mających w zamierzeniu sprzyjać modernizacji i inwestycjom w rolnictwie,
wielu rolników, w tym zwłaszcza tych mniejszych i średnich, nie jest w stanie
poprawić swej sytuacji, z racji braku możliwości zaangażowania niezbędnych
dla uzyskania dotacji środków własnych. Proponowane rolnikom kredyty
bankowe wciąż są zbyt dużym obciążeniem dla przeciętnego gospodarstwa.
Jakkolwiek pomoc unijna obejmuje swym zasięgiem wszystkie dziedziny
rolnictwa, to dla jej zaabsorbowania przez naszych rolników, niezbędne jest
usprawnienie mechanizmów jej pozyskiwania przez właściwe rozstrzygnięcia
odpowiednich władz i instytucji. Nie będzie przesadą twierdzenie, iż w tej
mierze najistotniejsze będą decyzje z zakresu polityki bankowej, które
określą lepsze warunki do korzystania przez rolników z kredytów.
Z punktu widzenia celowości i korzyści rozwoju rolnego naszego Powiatu,
należy zachować kierunek inwestowania i modernizowania, szczególnie
niedużych rodzinnych gospodarstw rolnych. Wszystkie inwestycje jednak
muszą respektować zasady równoważnego rozwoju i wymogi ekologii, mają
jak najmniej ingerować w środowisko naturalne, w którym żyjemy i
mieszkamy, by w jak najmniej zmienionym stanie pozostawić je przyszłym
pokoleniom. Bardzo ważne zadanie staje w tym względzie nie tylko przed
samymi rolnikami, mającymi wytworzyć ekologiczny produkt, ale również
przed samorządem, który wszelkimi możliwymi środkami powinien ten
finalny produkt pomóc wypromować.
Ponadto należy wspierać wszelkiego rodzaju usługi na wsi szczególnie
te służące rolnikom jak i inne, które tworzą nowe miejsca pracy, warunkując
pożądane zmiany w obrębie wiejskich i rolniczych społeczności.
23
Opracowanie: Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Morskiej
w m.
Ewa Chodań
Grażyna Pielecka-Fiszkal
24