Nawigator Co nam zgotuje PiS?

Transkrypt

13 października 2005
Nawigator
Co nam zgotuje PiS?
Streszczenie
Na bazie opublikowanych danych za lipiec i sierpień oraz w oparciu o prognozy na wrzesień obecnie szacujemy dynamikę PKB w
Q3’05 na poziomie ok. 3.6%r/r. Jest to znaczna rewizja w stosunku do prognozy publikowanej w poprzednim wydaniu Nawigatora
(na poziomie 4.0%r/r). W porównaniu z danymi o wzroście gospodarczym w poprzednim kwartale, w Q3’05 spodziewamy się
dalszego przyspieszenia tempa wzrostu spożycia indywidualnego oraz inwestycji, co przy mniejszej negatywnej kontrybucji
zapasów we wzrost PKB powinno zaowocować realnym wzrostem popytu krajowego o ok. 2.0%r/r. Wkład popytu zagranicznego
we wzrost PKB w Q3’05 szacujemy na 1.5pp (w porównaniu do 3.0pp w Q2’05).
W październiku nie spodziewamy się obniżki stóp procentowych, a nasza prognoza do końca roku przewiduje tylko jedną obniżkę o
25 pb w listopadzie. Naszym zdaniem wrześniowe dane nie będą wystarczającym argumentem dla Rady aby dokonać kolejnego
cięcia stóp. Nasze szacunki najważniejszych zmiennych makro zakładają dynamikę produkcji przemysłowej na 4.5%r/r (8.9%m/m)
i wzrost wskaźnika CPI we wrześniu do 2.0%r/r (0.5%m/m).
Wyniki wyborów parlamentarnych nie wpłynęły znacząco na złotego. Siła polskiej waluty wynikała w znacznej mierze z wyjątkowo
dobrego postrzegania fundamentów polskiej gospodarki (niski deficyt na rachunku obrotów bieżących, dobre perspektywy wzrostu,
perspektywa spadku rentowności), co w długim okresie powinno przynieść dalszą aprecjację. Przewidujemy, że utrzymująca się
przewaga D.Tuska, a tym bardziej jego wygrana i powstanie rządu, spowodują umocnienienie polskiej waluty. Do końca roku złoty
może umocnić się nawet do 3.80/EUR. Na rynku obligacji po silnej korekcie w październiku, spodziewalibyśmy się pod koniec tego
miesiąca i w dwóch następnych silnych spadków rentowności. Nadal oczekujemy rentowności 5Y na koniec roku na poziomie 4.2
procent.
Jak co miesiąc prezentujemy dwa raporty specjalne. W pierwszym zadaliśmy sobie trud przeanalizowania wszelkich dostępnych
materiałów programowych PiS, na podstawie których można określić prawdopodobny kierunek działań przyszłego rządu. Analiza
tych dokumentów jednoznacznie wskazuje, że programy te mają charakter wyborczy, a ich wdrożenie w jednym roku kosztowałoby
co najmniej PLN13.5mld. Drugi raport poświęcony został środkom z funduszy UE, z których korzysta Polska. Dokonaliśmy
przeglądu wdrażanych w naszym kraju programów, wielkości środków jakie na programy te zostały Polsce przyznane przez UE na
lata 2004-2006, a także przyjrzeliśmy się stanowi ich zaangażowania. Na bazie dokonanych analiz można stwierdzić, że istnieje
duże prawdopodobieństwo nie wykorzystania przez Polskę znacznej części przyznanych jej środków pomocowych.
Spis treści
Tabela 1. Podstawowe prognozy.
Kategoria
/
za okres
PKB (%r/r)
Inflacja CPI, średnia (%r/r)
Stopa interwencyjna NBP (%)
USD/PLN (średni)
EUR/PLN (średni)
Q4'04
4,0
4,5
6,50
3,27
4,24
Q1'05
2,1
3,6
6,33
3,07
4,03
Q2'05
2,8
2,3
5,33
3,28
4,13
Q3'05
Q4'05P
2004
2005P
3,6
1,6
4,58
3,24
4,02
4,4
1,5
4,33
3,16
3,90
5,4
3,5
5,88
3,65
4,53
3,3
2,3
5,15
3,19
4,02
Źródło: NBP, GUS, Bank BPH
Ryszard.Petru, główny ekonomista banku, (22) 531 9303, (22) 531 9990 email: [email protected]
Marcin Mrowiec – starszy ekonomista, (22) 531 9410
Maja Goettig (22) 531 9949, Monika Kurtek (22) 531 9501, Michał Chyczewski (22) 531 9770 – ekonomiści
Informacja o produktach skarbowych BPH SA (22) 531 9343, 531 9344
Streszczenie
Prognozy w horyzoncie
dwumiesięcznym i
średnioterminowe
Raporty specjalne
Prognozy dla gospodarki
światowej
Kalendarze publikacji danych
makroekonomicznych
1
2-5
6-11
12-13
13-14
Nawigator
PROGNOZY W HORYZONCIE DWUMIESIĘCZNYM I ŚREDNIOTERMINOWE
Dane dotyczące wzrostu gospodarczego w Q3’05 opublikowane zostaną przez GUS w końcu listopada br. Nie dysponujemy
jeszcze wszystkimi danymi miesięcznymi w tym kwartale (takimi jak produkcja sprzedana przemysłu, sprzedaż detaliczna czy
eksport i import), niemniej jednak na bazie danych już opublikowanych (za lipiec i sierpień) oraz w oparciu o prognozy (na
wrzesień) możemy ocenić jakiego rzędu wzrost PKB miał miejsce w tym okresie. Według naszych szacunków dynamika PKB w
Q3’05 była wyższa w porównaniu do kwartału poprzedniego i wyniosła ok. 3.6%r/r. W Q4’05 szacujemy dalsze przyspieszenie
dynamiki wzrostu gospodarczego do ok. 4.4%r/r. W całym 2005 roku realny wzrost PKB nie przekroczy 3.3%.
W porównaniu z danymi o wzroście gospodarczym w Q2’05 w Q3’05 spodziewamy się dalszego przyspieszenia tempa wzrostu
spożycia indywidualnego oraz inwestycji, co przy mniejszej negatywnej kontrybucji zapasów we wzrost PKB (ok. –0.8pp) powinno
zaowocować wzrostem realnym popytu krajowego o ok. 2.0%r/r (wobec spadku o 0.3%r/r w poprzednim kwartale).
Wzrost konsumpcji sektora gospodarstw domowych w Q3’05 prognozujemy na poziomie 2.7%r/r. Na wyraźnie lepszą dynamikę
tej kategorii wskazują w pierwszej kolejności dane dotyczące sprzedaży detalicznej, która w ujęciu realnym wzrosła w lipcu o 3.2%,
a w sierpniu o 5.6%. Przewidujemy, że we wrześniu sprzedaż detaliczna utrzymywała się na relatywnie wysokim poziomie, co w
rezultacie przełoży się na realny wzrost handlu detalicznego w Q3’05 o ok. 5.0%r/r. Biorąc pod uwagę realny spadek sprzedaży w
poprzednim kwartale o 3.2%r/r, 5-procentowy wzrost w Q3 jest sporym odbiciem. Nie należy zapominać jednak o efektach
statystycznych z poprzedniego roku, które szczególny wpływ na kształtowanie się dynamik sprzedaży i konsumpcji miały właśnie w
pierwszej połowie br. Pozytywny wpływ na zwiększanie wydatków przez gospodarstwa domowe mają rosnące wynagrodzenia oraz
zatrudnienie. O ile w Q1’05 wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw spadły realnie o 1.4%r/r, to w Q2’05 nastąpił ich wzrost o
0.8%r/r. Według naszych szacunków w Q3’05 realny wzrost wynagrodzeń był kontynuowany i wyniósł 1.3%r/r. Nie ulega
wątpliwości że do realnego wzrostu siły nabywczej wynagrodzeń znacząco przyczyniała się malejąca inflacja. W Q4’05
spodziewamy się dalszego ożywienia zarówno w handlu detalicznym jak i konsumpcji. Według naszych szacunków wzrost
spożycia indywidualnego w całym 2005 roku osiągnie ok. 2.3%.
Q3’05 był kolejnym kwartałem br., w którym – w naszej ocenie – nastąpiła dalsza umiarkowana poprawa aktywności inwestycyjnej.
Realne tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe szacujemy w Q3’05 na ok. 5.0%r/r. Na jeszcze wyższe tempo będzie
można liczyć w ostatnim kwartale br., na co wskazują podawane przez MGiP informacje dotyczące kwot jakie mają zostać
wypłacone przedsiębiorcom do końca br. Przypomnijmy że to właśnie w lipcu po raz pierwszy zanotowano zwiększoną liczbę
składanych przez przedsiębiorców wniosków o płatność w ramach SPO WKP (termin składania takich wniosków to 25 dni po
zakończeniu inwestycji), co jest dowodem na zwiększanie aktywności inwestycyjnej z początkiem drugiej połowy roku. Czynnikiem
ryzyka dla inwestorów była (i zapewne pozostanie jeszcze przez kilka najbliższych tygodni) niepewna sytuacja polityczna po
wyborach. Sądzimy jednak że po rozstrzygnięciu wyborów prezydenckich oraz ostatecznym wyłonieniu rządu czynnik ten
przestanie odgrywać znaczącą rolę, co również pozytywnie wpłynie na procesy inwestycyjne.
Wkład eksportu netto we wzrost PKB w Q3’05 szacujemy na 1.5pp (w porównaniu do 3.0pp w Q2’05). Prognozujemy w tym
okresie nieznaczne osłabienie dynamiki eksportu przy jednoczesnym wzroście dynamiki importu. W przypadku eksportu
przewidujemy, że jedną z przyczyn niższego tempa wzrostu w Q3’05 była aprecjacja złotego pogarszająca opłacalność eksportu.
W przypadku importu – podążał on za rosnącymi inwestycjami i popytem konsumpcyjnym.
Sierpniowy handel wewnętrzny wzrósł nominalnie o 1.2%m/m, co w ujęciu rocznym przełożyło się na wzrost o 7.9%r/r. W ujęciu
realnym sprzedaż detaliczna wzrosła o 1.0%m/m i 5.6%r/r. Dane sierpniowe w połączeniu z lipcowymi wyraźnie wskazują, że
dynamika realna sprzedaży w całym Q3’05 będzie znacznie wyższa od zanotowanej w Q2’05 i wyniesie - według naszych
szacunków - ok. 5.0%r/r. Ciekawa była struktura sierpniowej sprzedaży detalicznej, gdzie aż o 28.5%r/r (14.6%m/m) wzrosła
sprzedaż mebli, RTV i AGD. Niemniej jednak udział sprzedaży mebli w sprzedaży ogółem stanowi niecałe 5%. Kategorią, która
charakteryzuje się znacznie wyższym udziałem (ok. 17%), a która po raz kolejny zanotowała wysoki poziom sprzedaży były paliwa.
Wysokie ceny paliw na początku września (wzrost o ok. 4%m/m), a następnie ich spadek związany z obniżeniem akcyzy,
spowodowały zapewne utrzymanie się jeszcze wysokiego tempa wzrostu sprzedaży paliw w tym miesiącu. Prognozujemy także
relatywnie wysokie tempo wzrostu sprzedaży farmaceutyków i kosmetyków we wrześniu, wynikające z czynników sezonowych.
Sprzedaż pojazdów mechanicznych wykazała w naszej opinii spadek o ok. 2.0%m/m, mimo tego że zazwyczaj o tej porze roku
sprzedaż w tej kategorii rosła. Wydają się to potwierdzać dane Samaru (spadek ilości sprzedanych sztuk we wrześniu o 2.7%m/m).
W rezultacie nominalną dynamikę sprzedaży detalicznej ogółem we wrześniu prognozujemy na poziomie +6.8%r/r (-0.3%m/m).
Według naszych szacunków w kolejnych miesiącach nastąpi jej dalsze przyspieszenie.
Przedstawiciele RPP podkreślali w swych wypowiedziach, że dalsze decyzje co do polityki monetarnej będą podejmowane w
oparciu o dane za trzeci kwartał. Jedną z kluczowych informacji, która pozwoli nam ocenić aktywność gospodarczą w Q3’05 będzie
Ryszard Petru, główny ekonomista banku, (22) 531 9303, (22) 531 9990 email: [email protected]
2
Nawigator
wrześniowa dynamika produkcji przemysłowej. Produkcję przemysłową we wrześniu szacujemy na 4.5%r/r (8.9%m/m), co po
odsezonowaniu przekłada się na dynamikę 4.1%r/r (0.5%m/m). Liczba dni roboczych zarówno rok temu jak i w poprzednim
miesiącu była taka sama. Ta dość skromna dynamika produkcji przemysłowej zakłada niewielki wzrost w stosunku do
poprzedniego roku produkcji samochodów (i znaczny przyrost w stosunku do poprzedniego miesiąca) oraz produkcji maszyn i
urządzeń przy założeniu ujemnej dynamiki produkcji w górnictwie. W październiku produkcję przemysłową szacowalibyśmy na
4.7%r/r (-0.1%m/m)
Efektem rosnących cen żywności i benzyny jest wzrost cen we wrześniu do 2%r/r (0.5%m/m). Wzrost cen paliw we wrześniu
wyniósł o ponad 3% co przekłada się według naszych szacunków na wzrost cen transportu o 1.8%. We wrześniu mieliśmy również
do czynienia ze wzrostem cen zbóż i owoców (w znacznej mierze mający charakter sezonowy), co w rachunku ostatecznym
przekłada się na wzrost cen żywności o ponad 1%m/m. W tym samym czasie inflacja bazowa utrzyma się na tym samym poziomie
w relacji rocznej: 1.3%r/r (0.1%m/m). Szacujemy, że w październiku inflacja roczna spadnie do poziomu 1.7%r/r.
Pomimo obniżki akcyzy na benzynę bezołowiową, obowiązującej od połowy września, ceny paliw na stacjach benzynowych
wzrosły średnio o 3.3% m/m we wrześniu, co było związane z istotnymi podwyżkami w pierwszym tygodniu września – średnio o
ponad 5%m/m. Wrzesień ponadto przyniósł wzrost nominalnej wartości złotego o 1.6%m/m (względem koszyka) oraz średni wzrost
cen metali na światowych giełdach o 2.11%m/m. Jednocześnie cały czas dynamika produkcji na zakładanym przez nas poziomie
jest na tyle umiarkowana, iż nie powoduje presji popytowej, która mogłaby znaleźć odbicie w dynamice cen producentów. Z
powyższych założeń wynika, iż we wrześniu dynamika PPI wyniosła 0.3%r/r (0.5%m/m).
W płacach bez większych zmian. Po przejściowym wzroście dynamiki w czerwcu i lipcu – związanym z wypłatami nagród w
górnictwie – dynamika płac wróciła w sierpniu do dotychczasowego trendu. Nic nie wskazuje na to, aby obserwowane tempo
wzrostu płac miało przyspieszyć lub spowolnić w najbliższym czasie. Oczekujemy, iż dynamika wynagrodzeń we wrześniu wyniesie
3.0%r/r (1.3%m/m). Taka dynamika płac, w połączeniu z dynamiką zatrudnienia, produkcji przemysłowej oraz PPI wskazuje na
utrzymywanie się marż przedsiębiorstw na stałym poziomie, stąd nie rodzi obaw o negatywne przełożenie na inflację, jednocześnie
jednak – poprzez wzrost realnego funduszu płac - dobrze rokuje z punktu widzenia popytu wewnętrznego.
Co do agregatów pieniężnych dynamiki poszczególnych elementów agregatów pieniężnych pozostają w swoich
średnioterminowych trendach, tzn. depozyty przedsiębiorstw i kredyty gospodarstw domowych rosną z dwucyfrową dynamiką r/r
(oczekujemy odpowiednio 18.4% r/r i 17.6% r/r we wrześniu), depozyty gospodarstw domowych w tempie umiarkowanym
(oczekujemy 4.8% r/r we wrześniu), zaś kredyty przedsiębiorstw rosną w tempie bardzo umiarkowany, tzn, we wrześniu
oczekujemy wzrostu zaledwie o 0.9% r/r. Jeśli chodzi o zmiany m/m, to wrzesień zapewne będzie miesiącem nieznacznego
spadku depozytów gospodarstw domowych (-0.1% m/m), co jest typowym zjawiskiem sezonowym o tej porze roku, zapewne
będąc skutkiem rozpoczynającego się roku szkolnego, co skłania znaczną część gospodarstw domowych do uszczuplenia
zasobów gotówkowych. Jeśli chodzi o depozyty przedsiębiorstw, oczekujemy wzrostu o 2.5% m/m, czyli zgodnie z wcześniejszym
trendem (poza ostatnim miesiącem, gdzie ten agregat przyspieszył o ponad 5% - w związku z coraz mocniejszym złotym należy
jednak liczyć się z zawężeniem marży eksporterów, co nie pozwoli na powtórzenie tak mocnego wyniku). Przedsiębiorcy zapewne
znów zmniejszą nieco sumę swoich kredytów w ujęciu m/m (-0.6% m/m), jednakże w przyszłych miesiącach kredyty
przedsiębiorstw winny przyspieszyć, w związku z oczekiwanym przyspieszeniem w inwestycjach. Jeśli chodzi o kredyty
gospodarstw domowych, w ujęciu m/m oczekujemy lekkiego osłabienia (wzrost o 0.4% m/m, po 2.3% m/m w poprzednim
miesiącu), jednakże kolejne miesiące bieżącego roku zapewne przyniosą powrót do trendu wzrostów o ok 2% m/m, zgodnie z
wcześniejszym trendem. Taki scenariusz wspierany jest przez oczekiwania obniżki stóp przez RPP w listopadzie, co powinno
uatrakcyjnić kredyty denominowane w PLN.
W sierpniu prognozujemy, iż saldo rachunku obrotów bieżących zamknęło się nadwyżką na poziomie EUR117mln wobec
deficytu w wysokości EUR302mln w lipcu. W sierpniu w porównaniu do lipca znacznej poprawie uległo saldo obrotów towarowych
na bazie większego spadku importu niż eksportu, odpowiednio o 4.0%m/m i 1.0%m/m. Spadek aktywności w handlu zagranicznym
wynika w dużym stopniu z czynników sezonowych. Za mniejszym spadkiem eksportu przemawia dodatkowo odnotowany w
sierpniu silniejszy od sezonowego wzrost produkcji przemysłowej m/m. Prognozujemy eksport i import w sierpniu na poziomie
odpowiednio EUR5968mln oraz EUR6128mln, co przekłada się na deficyt w handlu w wysokości EUR160mln wobec deficytu
EUR355mln w poprzednim miesiącu. O blisko EUR100mln poprawiło się w sierpniu dodatnie saldo transferów bieżących
(EUR431mln wobec EUR334mln w lipcu). Jest to rezultat wyższych transferów z UE - w sierpniu Polska otrzymała z budżetu
wspólnotowego EUR217mln (wobec EUR86mln w lipcu), w tym m.in. EUR140mln w ramach środków przedakcesyjnych PHARE i
SAPARD. Z kolei wysokość polskiej składki do unijnego budżetu w sierpniu pozostała praktycznie na niezmienionym poziomie w
porównaniu do lipca (EUR146mln wobec EUR144mln w poprzednim miesiącu).
3
Nawigator
W sierpniu spodziewamy się deficytu na rachunku dochodów w wysokości EUR465mln wobec deficytu EUR504mln odnotowanego
w lipcu. Same firmy notowane na GPW wypłaciły w sierpniu znacznie wyższe dywidendy niż w lipcu, jednak bilans C/A bierze pod
uwagę jedynie wypłaty z tego tytułu dla zagranicznych inwestorów. Zatem mimo iż dywidendy wypłacone na GPW w sierpniu były
wyższe niż w lipcu o ok. EUR80mln, w dwóch spośród spółek wypłacających w tym miesiącu najwyższe dywidendy istotny udział w
akcjonariacie ma Skarb Państwa – PZU (dywidenda w wysokości EUR175mln, z czego 55% otrzyma SP) oraz KGHM
(EUR100mln, 44% dla SP) – co razem daje ok. EUR140mln, a kwota ta nie trafi w ręce zagranicznych inwestorów. W rezultacie
oczekujemy nieznacznie mniejszego poziomu wypłat dywidend dla zagranicznych inwestorów od tego odnotowanego w lipcu.
Prognozujemy całkowite wypłaty z dochodów na rachunku C/A w sierpniu na poziomie EUR652mln, czyli nieco poniżej
EUR701mln w lipcu, co poprawi ujemne saldo dochodów o EUR40mln w porównaniu do poprzedniego miesiąca.
Z informacji przekazanych przez ministerstwo gospodarki i pracy wynika, ze stopa bezrobocia we wrześniu wyniosła 17.7%,
Według najnowszych informacji ministerstwa finansów deficyt budżetu państwa we wrześniu był niższy niż w sierpniu i wyniósł 51
procent. W poprzednich latach we wrześniu następował istotny przyrost deficytu w porównaniu z sierpniem. Tym razem mieliśmy
do czynienia z opóźnieniami w realizacji niektórych wydatków inwestycyjnych, dodatkowych wpływami z dywidend spółek skarbu
państwa i w pewnej mierze również z mniejszej niż planowano dotacji do FUS. Szybszy niż wcześniej zakładano przyrost dynamiki
sprzedaży przełożył się też zapewne na wyższe wpływy z VAT.
Wrześniowe dane nie będą więc wystarczających argumentem dla Rada Polityki Pieniężnej aby obniżyć stopy procentowe.
Rosnąca m.in. za sprawą cen ropy inflacja będzie silnym argumentem dla zwolenników nieobniżania stóp procentowych. Również
wciąż niejasna sytuacja polityczna nie będzie sprzyjała zmianom parametrów w polityce pieniężnej. Naszym zdaniem RPP
poczeka na ostateczne dane GUS-owskie za Q3’05, w tym zarówno na sam poziom PKB jak i na poziom inwestycji i
najprawdopodobniej to właśnie w listopadzie zostanie dokonana ostatnia w tym roku obniżka stóp procentowych.
W polityce czeka nas pasjonująca końcówka kampanii prezydenckiej. Nadal obstawiamy, że wybory wygra D.Tusk i w takim
przypadku można spodziewać się szybkiego utworzenia rządu, albo Marcinkiewicza, albo rząd w którym premierem zostałby jeden
z braci Kaczyńskich. W tym scenariuszu na początku listopada Polska powinna mieć już nowy zaprzysiężony rząd. W przypadku
gdyby wygrał Kaczyński sytuacja się mocno komplikuje, gdyż PO będzie miało poważny dylemat na jakich warunkach w takim
przypadku wchodzić do rządu. W skrajnym przypadku PO może w ogóle do rządu w takiej sytuacji nie wejść. Ten wariant ma
naszym zdaniem małe prawdopodobieństwo realizacji. Drugi wariant to utworzenie rządu na czele z J. Rokitą. Trzeci – rząd
Marcinkiewicza i PO w roli recenzenta, który nie chce brać pełnej odpowiedzialności za władzę. Na dzisiaj wciąż obstawiamy, że
wydra D.Tusk, dzięki czemu uniknęlibyśmy opisanej przez chwilą niepewności.
Pomimo negatywnego dla złotego wyniku wyborów, polska waluta osłabiła się w znacznie mniejszym niż się tego można było
spodziewać, szczególnie porównując to z porządną korektą na rynku obligacji. Siła złotego wynikała w znacznej mierze z
wyjątkowo dobrego postrzegania fundamentów polskiej gospodarki (niski deficyt na rachunku obrotów bieżących, dobre
perspektyw wzrostu, perspektywa spadku rentowności) co w długim okresie powinno przynieść dalsze umocnienie polskiej waluty.
W naszej ocenie przy utrzymującej się przewadze D.Tuska, a tym bardziej po jego wygranej i powstaniu rządu, będziemy mieć do
czynienia z umocnienieniem polskiej waluty. Do końca roku złoty może umocnić się nawet do 3.80/EUR, tak więc ewentualne
osłabienie złotego przed wyborami rekomendujemy wykorzystać do sprzedaży euro, oraz wykorzystania najbliższego okresu do
zabezpieczenia się przed umocnieniem złotego.
Na rynku obligacji po wyborach prezydenckich oczekiwalibyśmy znacznych spadków rentowności obligacji. Jeśli tuż przed drugą
turą D.Tusk będzie jednoznacznie prowadził w sondażach opinii publicznej, to już wtedy możemy mieć do czynienia ze wzrostem
cen obligacji. Naszym zdaniem obecne poziomy cen są atrakcyjne do zakupów, nie mniej mamy świadomość, że do końca
kampanii wyborczej może się wiele zdarzyć. Nastroju na rynku nie poprawiają ani rynki bazowe, ani komentarz RPP do projektu
budżetu państwa na 2006 rok. W naszej ocenie w październiku średni poziom rentowności będzie zbliżony do poziomów
obecnych, ale już w listopadzie powinniśmy mieć do czynienia ze znacznym spadkiem rentowności rzędu 20 – 30 pb. Nasz pogląd
opiera się m.in. na założeniu, że RPP obniży stopy w listopadzie, a na początku tego miesiąca zostanie utworzony rząd, który co
prawda nie będzie tak reformatorski jak tego oczekiwano jeszcze miesiąc temu, ale jego utworzenie zostanie przez rynki odebrane
bardzo pozytywnie. Do tego dochodzą oczekiwania rynku na konwergencję nominalną (co prawda niższe niż w przypadku gdyby
wybory wygrała PO) i co się z tym wiąże kolejne napływ środków od funduszy typu real money (szczególnie europejskich). Patrząc
bowiem ma polski rynek w dłuższej perspektywie obecne poziomy bez wątpienia są atrakcyjne.
4
Nawigator
Tabela 2. Prognozy krótkookresowe (dynamika %r/r)
Kategoria
/
za okres
01-05
02-05
03-05
04-05
05-05
06-05
07-05
08-05
09-05
10-05P
4,7
11-05P
Produkcja przemysłowa
Sprzedaż detaliczna (ceny bieżące)
4,6
2,3
-3,7
-1,1
0,9
6,9
2,6
4,6
4,5
7,5
2,4
-0,3
-14,4
8,0
10,5
5,0
7,9
6,8
7,9
CPI
3,7
3,6
3,4
3,1
2,5
1,4
1,3
1,6
2,0
1,7
PPI
4,5
3,2
2,2
0,9
-0,5
0,0
0,0
-0,1
0,3
0,3
Inflacja bazowa (netto)
2,3
2,3
2,3
2,3
1,5
1,4
1,4
1,3
1,3
1,2
Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw
1,5
1,6
1,6
1,7
1,6
1,7
1,8
2,0
2,0
1,9
Stopa bezrobocia zarejestrowanego (%)
19,5
-408
19,4
-317
19,3
18,8
18,3
18,0
17,9
17,8
17,7
17,5
-275
157
-754
77
-302
117
9,3
9,4
11,0
10,0
13,2
10,7
10,4
11,2
11,9
6,5
USD/PLN (średni za okres)
3,11
3,06
3,05
3,21
3,29
3,34
3,40
3,29
3,20
3,28
3,22
EUR/PLN (średni za okres)
4,08
3,98
4,03
4,16
4,18
4,06
4,10
4,04
3,92
4,00
3,90
Stopa referencyjna NBP (bony pieniężne)
6,50
6,50
6,00
5,50
5,50
5,00
4,75
4,50
4,50
4,50
4,25
WIBOR 1M (średni za okres)
6,62
6,56
6,37
5,94
5,54
5,37
4,88
4,77
4,56
4,60
4,35
Bon skarbowy 52 tyg.(średnia za okres)
6,28
5,60
5,50
5,33
5,11
4,76
4,32
4,30
4,40
4,30
4,20
Obligacja 5 letnia (średnia w miesiącu)
6,34
5,81
5,56
5,51
5,39
4,92
4,71
4,86
4,54
4,70
4,50
Bilans obrotów bieżących (EURmn)
Podaż pieniądza M3
Tabela 3. Prognozy średniookresowe, średnia w kwartale
Kategoria
/
za okres
Q1'03
Q2'03
Q3'03
Q4'03
Q1'04
Q2'04
Q3'04
Q4'04
Q1'05
Q2'05
Q3'05
Q4'05P
Stopa interwencyjna NBP
6,25
5,50
5,25
5,25
5,25
5,42
6,33
6,50
6,33
5,33
4,58
4,33
Stopa lombardowa NBP
8,08
7,08
6,75
6,75
6,75
6,92
7,83
8,00
7,83
6,83
6,08
5,83
WIBOR 1M
6,42
5,70
5,20
5,35
5,29
5,52
6,29
6,68
6,52
5,62
4,74
4,43
WIBOR 3M
6,27
5,54
5,13
5,47
5,38
5,77
6,60
6,80
6,44
5,49
4,62
4,38
Bon skarbowy 52 tyg.
5,82
5,02
4,90
5,61
5,77
6,49
7,16
6,99
5,79
5,07
4,34
4,20
Obligacja 2 letnia
5,65
5,01
4,94
6,04
6,20
7,27
7,71
6,82
5,86
5,17
4,45
4,20
Obligacja 5 letnia
5,50
4,94
5,42
6,60
6,71
7,43
7,62
6,73
5,90
5,28
4,70
4,47
1M USD LIBOR
1,33
1,25
1,11
1,14
1,10
1,19
1,67
2,23
2,73
3,19
3,65
4,10
1M EUR LIBOR
2,68
2,37
2,12
2,12
2,05
2,06
2,08
2,13
2,11
2,11
2,10
2,10
EUR/USD
1,08
1,14
1,13
1,19
1,25
1,21
1,22
1,30
1,31
1,26
1,22
1,21
EUR/PLN
4,19
4,36
4,42
4,62
4,77
4,69
4,42
4,24
4,03
4,13
4,02
3,90
USD/PLN
3,90
3,84
3,93
3,88
3,82
3,89
\
3,61
3,27
3,07
3,28
3,24
3,16
Tabela 4. Prognozy średniookresowe, średnia w kwartale, dynamika %r/r
Kategoria
/
PKB
Popyt krajowy
Spożycie
za okres
Q1'03
Q2'03
Q3'03
Q4'03
Q1'04
Q2'04
Q3'04
Q4'04
Q1'05
Q2'05
Q3'05
Q4'05P
2,3
4,0
4,1
4,7
7,0
6,1
4,9
4,0
2,1
2,8
3,6
4,4
2,8
2,2
2,7
2,8
6,0
5,8
5,2
3,3
1,1
-0,3
2,0
4,1
0,9
2,7
3,0
3,3
3,9
4,2
3,5
2,0
1,8
1,4
2,4
2,8
Prywatne
1,2
3,8
3,5
3,8
4,1
4,0
3,6
1,9
1,7
1,5
2,7
3,2
Zbiorowe
0,2
-1,0
1,2
1,6
3,3
4,7
3,2
2,2
2,5
1,1
1,3
1,6
16,9
-0,2
1,1
1,4
19,9
14,1
13,2
6,9
-3,1
-8,1
0,5
7,7
-3,5
-0,6
1,5
0,6
3,7
3,9
4,3
7,4
1,0
3,8
5,0
8,0
-114,7
13,6
-10,5
58,9
707,4
318,5
308,2
-15,5
-25,0
-94,0
-35,0
-10,0
Akumulacja
Nakłady brutto na środki trwałe
Zapasy
Eksport netto (kontrybucja we wzrost PKB)
-1
2
1
2
1
0
-0,4
0,7
1,0
3,0
1,5
0,2
Produkcja przemysłowa
4,4
9,4
9,0
11,7
18,7
16,6
9,7
7,2
1,1
2,2
3,9
3,7
Sprzedaż detaliczna
2,2
9,6
6,8
13,0
13,3
13,8
9,8
3,7
3,1
0,7
6,6
7,9
CPI
0,6
0,8
0,8
1,5
1,6
3,3
4,5
4,5
3,6
2,3
1,6
1,5
PPI
2,9
2,2
2,0
3,3
4,4
8,7
8,3
6,4
3,2
0,1
0,1
0,7
Inflacja bazowa (netto)
1,5
1,1
0,8
1,2
1,1
1,8
2,3
2,4
2,3
1,7
1,4
1,2
Wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw
1,8
2,4
2,2
4,1
5,6
4,5
4,1
2,8
2,1
3,1
3,0
1,9
5
Nawigator
RAPORT SPECJALNY
Co nam zgotuje PiS?
Program gospodarczy PiS-u jest opisany w trzech dokumentach: (a) Finanse Publiczne. Rozwój przez Zatrudnienie, autorstwa
Cezarego Mecha; (b) Program 2005, IV Rzeczpospolita – Sprawiedliwość dla Wszystkich; (c) Solidarne Państwo – Solidarnych
Obywateli. Strategiczne Cele Rządu 2005 - 2006. Kolejność tych dokumentów jest zgodna z kolejnością ich publikacji.
Najbardziej radykalny w swej treści jest program autorstwa Cezarego Mecha, najbardziej konkretny jest natomiast Program 2005,
na podstawie którego można dokonać szacunków skutków fiskalnych propozycji PIS. Natomiast ostatni z tych dokumentów,
noszący datę 10 października jest listem kandydata na premiera K. Marcinkiewicza do Platformy Obywatelskiej z propozycją
programową dla przyszłego rządu. Podjęliśmy próbę oszacowania kosztów realizacji propozycji PiS przy roboczym założeniu, że
wszystkie proponowane działania weszłyby w życie z dniem 1 stycznia 2006 roku. W niniejszym krótkim opracowaniu skupiliśmy
się na najważniejszych naszym zdaniem propozycjach. Z pewnym przybliżeniem można oszacować skutki finansowe ulg i
zwolnień. Znacznie gorzej wygląda sytuacja jeśli chodzi o propozycje dodatkowych wydatków, w tym m.in. nowe wydatki na
infrastrukturę, czy też plany budowy mieszkań. Tak więc nie mogąc nawet w przybliżeniu ocenić skutków finansowych propozycji
wydatkowych oszacowaliśmy wyłącznie koszty ulg i zwolnień proponowane przez PiS.
W tabeli poniżej zebraliśmy najważniejsze propozycje PiS z szacunkiem ich kosztów.
Główne propozycje programowe PIS - szacunek kosztów
Propozycja
Opis
1
Ulga w CIT
Każdy przedsiębiorca tworzący nowe miejsce pracy,
otrzymywałby przez 2 lata potrącenie od podatku
CIT comiesięcznie w wysokości PLN1000
2
Obniżenie PIT dla osób
prowadzących działalność
gospodarczą
Obniżenie stawki podatkowej dla osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą do 18%.
3
Pracodawcy mieliby być zwolnieni przez 2 lata z
Dwuletnie zwolnienie z
uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne
uiszczania części składek na
(część płatna przez pracodawcę) w przypadku
ZUS
nowoutworzonych miejsc pracy.
4
5
6
Ulga prorodzinna
Likwidacja podatku od
zysków kapitałowych
Wprowadzenie
przyspieszonych odpisów
amortyzacyjnych
Wprowadzenie ulgi w PIT na dzieci dla rodzin o
dochodzie brutto nie większym niż PLN500 na jedną
osobę w rodzinie miesięcznie. Miesięczne ulgi
wyniosłyby: 50PLN na jedno dziecko, 200PLN na
dwoje dzieci oraz PLN100 na każde kolejne
dziecko.
Koszt
(mln PLN)
2160
318
1123
6021
1000
Odliczenie wszystkich kosztów zakupu środków
trwałych od dochodów, z wyjątkiem nabycia
nieruchomości i samochodów.
Suma
3000-5000
13622-15622
*Przy obliczeniach założyliśmy, iż średnio liczba nowych miejsc pracy w gospodarce będzie rosła w tempie 90k rocznie, średnie wynagrodzenie w sektorze
przedsiębiorstw przyjęliśmy na poziomie PLN2500. Założyliśmy, iż przeciętnie ok 40% rodzin będzie uprawnionych do skorzystania z ulgi rodzinnej oraz że wszyscy
uprawnieni z niej skorzystają. W przypadku podatku PIT, płaconego przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, za podstawę do obliczeń przyjęliśmy dochód
do opodatkowania na poziomie PLN31.8mld (poziom z 2004 roku). Założyliśmy, iż składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pracodawców nie ulegną zmianie.
6
Nawigator
Ile nas będą kosztować ulgi PiS?
Jak widać z załączonej tabeli Ilość nowych ulg i zwolnień jest dość znacząca: (i) ulgi na dzieci; (ii) obniżenie podatków dla tych co
zatrudniają; (iii) obniżka składki ZUS w przypadku tworzenia nowych miejsc pracy; (iv) wprowadzenie przyspieszonej amortyzacji.
W sumie ubytek dochodów ze wszystkich tych propozycji szacujemy na PLN13.5-15.5mld. Ale nie dość, że rozwiązania te są
bardzo drogie, to będą raczej nieskuteczne. Badania międzynarodowe jednoznacznie wskazują, że ulgi podatkowe nie tworzą
nowych miejsc pracy netto, a jedynie promują zatrudnienie w tych sektorach i przedsiębiorstwach, w których obowiązują ulgi
podatkowe. Czyli może to być bardzo kosztowny program, który nie stworzy nowych miejsc pracy.
A wydatki?
Jak już napisaliśmy nie sposób oszacować kosztów wydatków. Pozwolimy je sobie tu tylko je wymienić: (i) Preferencyjne
traktowanie kredytów udzielonych nowotworzonym małym przedsiębiorstwom na gruncie obciążeń banków z tytułu CIT, regulacji
dotyczących ryzyka i poziomu rezerw (w granicach uregulowań ostrożnościowych), jak i w zakresie rozwiązań dotyczących rezerwy
obowiązkowej; (ii) Wprowadzenie programu intensyfikacji budownictwa społecznego z poręczeniami państwa i dopłatami do
obsługi kredytów; (iii) wprowadzenie systemu dożywiania dzieci i młodzieży z rodzin ubogich w szkołach i placówkach oświatowych
w ramach systemu zasiłków rodzinnych; (iv) Waloryzacja emerytur i rent uzwględniająca oprócz inflacji także efekty wzrostu
gospodarczego; (v) wydłużenie urlopu macierzyńskiego; (vi) zwiększenie nakładów z budżetu państwa i UE na infrastrukturę
kolejową; (vii) wsparcie dla sfery instytucjonalnej rynku rolno-spożywczego, wsparcie dla systemu ubezpieczeń gospodarczych w
rolnictwie, konsolidacja systemu urzędowej kontroli produktów żywnościowych i utworzenie Agencji Bezpieczeństwa i Jakości
Żywności.
PLN30mld – czy to naprawdę jest kotwica?
Niezależnie do tych wyliczeń należałoby zwrócić uwagę na parę kwestii natury fundamentalnej. Po pierwsze kotwica nominalna
deficytu budżetowego w wysokości PLN30mld złotych przez najbliższe cztery lata nie uchroni Polski przed narastaniem długu
publicznego. Aby dług publiczny był utrzymany na stałym poziomie niezbędne byłoby zmniejszenie deficytu sektora finansów
publicznych o połowę w perspektywie najbliższych czterech lat. Po drugie, nie jest do końca jasne, czy kotwica nominalna
PLN30mld dotyczy deficytu budżetu centralnego, co odpowiada PLN32.5mld deficytu ministra Gronickiego, czy też chodzi tu o
deficyt sektora finansów publicznych, który w przyszłym roku wyniesie ponad 5% PKB, czyli ponad PLN50mld. PiS pisze bowiem w
swym dokumencie programowym, że planuje pełną konsolidację budżetu, w tym wprowadzenie zakazu pożyczkowego funduszom i
agencjom, co oznaczałoby konsolidację finansów publicznych i brak możliwości zadłużania się przez ZUS. Propozycja ta jest ze
wszech miar słuszna, ale ma jeden zasadniczy mankament – uniemożliwia ZUS-owi zaciągnięcie zaplanowanych na przyszły rok
kolejnych kredytów, a to oznacza wzrost deficytu budżetowego o kwotę planowych kredytów. Jeśli więc intencją PiS było
doprowadzenie deficytu budżetowego do poziomu PLN30mld to oznaczałoby to potrzebę obniżki deficyty w roku przyszłym o
PLN20mld! Zapewne PiS byłby nieco zaskoczony, że ich program zakłada obniżkę deficytu o PLN20mld. Sądzimy więc, że chodzi
tu jedynie o kotwicę nominalną deficytu budżetu centralnego, co nijak się ma do spełnienia kryteriów z Maastricht według ESA 95,
jak i powstrzymania dalszego narastania długu publicznego.
Inwestycje – nowe, dodatkowe wydatki
PiS przykłada duże znaczenie do inwestycji, i chce aby wzrosły one do 25 procent PKB, co powinno zostać osiągnięte przez
wzrost wydatków na ten cel o „przynajmniej 1.5 procenta rocznie”. Aby wspierać inwestycje PiS zamierza m.in. używać takich
narzędzi jak „stosowanie argumentu odpowiedniej polityki kursowej i słabszego złotego”. To dość ciekawa propozycja, bo albo
oznacza ona chęć interwencji na rynku walutowym, albo nie rozumiemy intencji autora. To, że argument osłabiania się kursu
złotego jest traktowany przez PiS całkiem poważnie wdać było na konwencji wyborczej kandydata na prezydenta L.Kaczyńskiego,
kiedy to kandydat na premiera K. Marcinkiewicz opowiedział się za kurem EUR-PLN 4.10 – 4.30. Niezależnie od słabego złotego
PiS przykłada dużą wagę do funduszy unijnych, które miałby zdaniem PiS stanowić jak największą część całości funduszy. Ta
propozycja jest o tyle ciekawa, że stoi w sprzeczności z postulatem zwiększania wydatków na dotacje bezpośrednie dla rolnictwa.
Polityka pieniężna
PiS pragnąłby prowadzenia polityki pieniężnej przyjaznej dla szybkiego i stabilnego wzrostu gospodarczego, przy zachowaniu
niezależności banku centralnego. Jednak PiS nadal chce docelowo zlikwidować Radę Polityki Pieniężnej i przekazać jej
uprawnienia bankowi centralnemu. Tyle w liście Marcinkiewicza do Rokity. Bardziej odważne propozycje znajdują się w głównym
dokumencie programowym PiS (Program 2005), gdzie napisane jest wprost, że w Polsce potrzebna jest dalsza redukcja stóp
procentowych, dzięki czemu zostanie pobudzony wzrost gospodarczy i powinno przyczynić się również do obniżenia nadmiernej
wartości złotego. Co więcej, C.Mech w jednym z wywiadów podkreślał, że celem RPP powinno być także utrzymanie niskiego
bezrobocia (sic!). I to wszystko za pomocą jednego instrumentu. Trudno nam uwierzyć, aby PiS naprawdę chciał zrealizować ten
ambitny plan.
7
Nawigator
Jak się też można było spodziewać, PiS nadal stoi na stanowisku „nie od razu do strefy euro”. I ma na to silny argument integracja tak, ale wtedy gdy „koszty integracji monetarnej będą zdecydowanie niższe od ewentualnych korzyści”, czyli nie
wiadomo kiedy.
Rolnictwo
Niespójności w programie PiS znaleźć też można w propozycjach dotyczących rolnictwa i ochrony środowiska. Z jednej strony PiS
proponuje zachowanie jak największej liczby gospodarstw rolnych a chwilę później wzmocnienie integracji poziomej i pionowej
gospodarstw na rynku rolnym. No to albo integrujemy albo zamrażamy obecną strukturę? Jednocześnie też w programie
przyszłego rządu pojawi się postulat weryfikacji funkcjonowania systemu płatności bezpośrednich. W programie nie sprecyzowano
a co konkretnie chodzi, czy o renegocjacje z Komisją Europejską, czy też np. o zwiększenie dotacji z polskiego budżetu.
Podsumowując, trudno propozycje gospodarcze PiS-u nazwać spójnym programem, jest tam wiele niespójności wewnętrznych i
garść nierealnych propozycji. Naszym zdaniem większość z proponowanych działań nie będzie wprowadzona w ogóle w życiem a
te które będą wprowadzone dopiero w 2007. Najprawdopodobniej PiS będzie się upierał przy ulgach dla dzieci. I na tym się to się
zapewne skończy.
RAPORT SPECJALNY
Czy Polska zdąży wykorzystać środki unijne?
W ramach pomocy unijnej Polsce przydzielona została na lata 2004-2006 znaczna ilość środków finansowych, które – jeśli w
całości zostałyby zaangażowane - mogłyby wspomóc rozwój naszej gospodarki. Tylko w ramach pomocy z funduszy strukturalnych
i Funduszu Spójności Polsce przydzielona została na ten okres kwota ponad EUR12mld. Jeśli pieniądze te (lub ich część) nie
zostaną wydane zgodnie z zasadą N+2, będą musiały być zwrócone do budżetu UE. Co więcej, istnieje zagrożenie że ze względu
na niewykorzystanie przydzielonych funduszy w kolejnym budżecie (lata 2007-2013) środki dla Polski mogą zostać znacząco
ograniczone. Oprócz środków z funduszy strukturalnych Polska wciąż jeszcze korzysta z pomocy przedakcesyjnej, a także ze
środków w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR). Są to kolejne znaczące sumy.
Jakiego rodzaju środki ma do dyspozycji Polska?
Wszystkie środki unijne napływające do Polski można podzielić na trzy grupy:
(i)
środki przedakcesyjne,
(ii)
środki w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW) oraz
(iii)
środki w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR)
Pomoc przedakcesyjna
W ramach pomocy przedakcesyjnej do końca 2006 roku Polska korzystać będzie ze środki w ramach takich programów jak
PHARE, SAPARD czy ISPA. Od 2007 roku ma rozpocząć się realizacja kolejnego programu rozwojowego polityki strukturalnej na
lata 2007-2013. W okresie od 1 stycznia br. do 31 sierpnia br. do Polski wpłynęło EUR0.4mld środków przedakcesyjnych, co
stanowi 52.14% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na 2005 rok.
Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW)
W ramach PWW na lata 2004-2006, dokumentu przygotowanego na podstawie Narodowego Planu Rozwoju dla Polski (NPR) na
lata 2004-2006, realizowane są w Polsce z unijnych funduszy strukturalnych następujące programy:
1. Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw - współfinansowany w ramach Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego
2. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich - współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego
3. Sektorowy Program Operacyjny Transport - współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
4. Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich współfinansowany przez Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa
5. Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb - współfinansowany przez Finansowy Instrument
Wspierania Rybołówstwa
6. Program Operacyjny Pomoc techniczna, skierowany na tworzenie skutecznych systemów zarządzania, monitorowania,
ewaluacji i kontroli PWW, systemu informatycznego, a także wyposażenia, rozpowszechniania informacji oraz promocji
interwencji funduszy strukturalnych.
8
Nawigator
7.
Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPORR)
Pozostałe instrumenty realizacji NPR 2004-2006 to:
1. Fundusz Spójności
2. Inicjatywa Wspólnotowa Equal
3. Inicjatywa Wspólnotowa Interreg
Wspólna Polityka Rolna (WPR)
W ramach WPR Polska dostaje z UE środki na dopłaty bezpośrednie dla rolników, interwencje rynkowe czy Plan Rozwoju
Obszarów Wiejskich (PROW). Należy zaznaczyć że środki te zostały już w częściowo zaangażowane (poprzez np. wypłaty z
budżetu państwa – jak w przypadku dopłat bezpośrednich dla rolników), a obecnie są nam przez UE refinansowane. Stąd ich
ciągły napływ. Od początku br. do 31 sierpnia Polska otrzymała z UE EUR1.3mld środków, które już przekroczyły kwotę
zaplanowaną w ustawie budżetowej na 2005 rok (105.76%).
PWW – zasady finansowania
Zasada refundacji
Współfinansowanie projektów realizowanych w ramach wymienionych wyżej programów odbywa się na zasadzie refundacji.
Należy jednak zaznaczyć, ze w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 realizowane są także projekty nie
współfinansowane ze środków wspólnotowych, tj. projekty finansowane w całości z krajowych środków publicznych (np. programy
wojewódzkie rozwoju regionalnego). Zasada refundacji polega na zwrocie określonej w umowie (lub decyzji) o dofinansowanie
projektu części wydatków poniesionych przez beneficjenta.. Oznacza to konieczność pozyskania przez podmiot realizujący projekt
środków w wysokości odpowiadającej nie tylko wymaganemu udziałowi własnemu, lecz także sfinansowania przez niego z
własnych środków pozostałych wydatków związanych z realizacją projektu, które będą podlegały refundacji. Wielkość
dofinansowania wypłacana po zakończeniu projektu jest formalnie określona w każdym z programów i jest zróżnicowana ze
względu na kategorię beneficjenta (przedsiębiorstwo, instytucja publiczna itp.) oraz charakter przedsięwzięcia (działania
inwestycyjne, doradcze, szkoleniowe i inne). Na przykład w przypadku działań inwestycyjnych realizowanych przez
przedsiębiorstwa poziom współfinansowania z funduszy unijnych zależy od rodzaju programu (może to być SPO Wzrost
Konkurencyjności Przedsiębiorstw, ZPORR, SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego, Rozwój Obszarów
Wiejskich czy SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb), regionu w którym działanie jest podejmowane oraz wielkości danego
przedsiębiorstwa (duże przedsiębiorstwo czy MSP). Po zastosowaniu wyżej wymienionych kryteriów udział środków unijnych może
wahać się dla działań przewidujących tego typu dofinansowanie od 30 do 65%.
Mechanizm prefinansowania
W celu zapewnienia podmiotom należącym do sektora finansów publicznych środków niezbędnych dla realizacji projektów
współfinansowanych ze środków wspólnotowych podmioty te mają możliwość pozyskiwania zarówno środków z krajowego
budżetu, jak i środków na prefinansowanie wydatków wspólnotowych. Do udzielania pożyczek na prefinansowanie został
ustawowo upoważniony Bank Gospodarstwa Krajowego. Pożyczki te następnie są „spłacane” przez napływające środki unijne
(głównie w ramach ZPORR).
Tabela 1. Fundusze unijne przyznane Polsce na lata 2004-2006 (w mld EUR)
Program
2004-2006
1.
SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw
1,3
2.
SPO Rozwój Zasobów Ludzkich
1,5
3.
SPO Transport
1,2
4.
SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich
1,2
5.
SPO Rybołóstwo i przetwórstwo ryb
0,2
6.
Program Operacyjny Pomoc Techniczna
0,03
7.
Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPOR)
3,0
8.
Fundusz Spójności
4,1
9.
Inicjatywa Wspólnotow Equal
0,1
10.
Inicjatywa Wspólnotowa Interreg
0,2
RAZEM
12,8
Źródło: Kwestionariusz dotyczący postępu w realizacji projektów i programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych
w Polsce, MGiP
9
Nawigator
NPR 2004-2006 - wielkość przyznanych środków
W ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na okres programowania 2004-2006 Polsce przyznane zostało w sumie
EUR12.8mld na realizację celów określonych w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006. Szczegółowe informacje na temat
wielkości środków przyznanych na poszczególne programy zawiera Tabela 1. Zaangażowanie krajowych środków publicznych w
celu absorpcji całości wymienionych środków wspólnotowych oszacowane zostało w Narodowym Planie Rozwoju 2004-2006 na
kwotę EUR2.9mld oraz krajowych środków prywatnych na kwotę EUR1.8mld. W ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006
realizowane są dodatkowo wspomniane wyżej projekty wynikające z wojewódzkich programów rozwoju regionalnego, stanowiące
element kontraktów wojewódzkich, finansowane tylko i wyłącznie z krajowych środków publicznych. Oszacowano, że na realizację
tych dodatkowych programów przeznaczone zostanie z budżetu państwa w latach 2004-2006 około EUR0.9mld.
NPR 2004-2006 - zainteresowanie środkami unijnymi
Choć kwoty są imponujące, to stan ich wykorzystania jest raczej mizerny. Z raportu MGiP dotyczącego stanu wdrażania
programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych UE za okres od 1 do 31 lipca 2005 wynika, że
zainteresowanie środkami unijnymi jest bardzo duże. Wartość wnioskowanego wsparcia na koniec lipca wzrosła ogółem do
poziomu 127.6% całkowitej alokacji - głównie za sprawą Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego, w którym wartość
wniosków po ocenie formalnej wzrosła do poziomu 170% całkowitej alokacji na program. Innymi programami, w których notowane
jest największe zainteresowanie to SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, gdzie wartość wnioskowanego wsparcia na
koniec lipca wynosiła 180% całkowitej alokacji na program oraz IW Equal – 136.2% całkowitej alokacji na program i IW Interreg –
93% całkowitej alokacji na program.
180
127,6
120
%
60
36,3
1,74
0
SPO
SPO T ransport
Rybołówstwo i
przetwórstwo ryb
SPO
SPO Wzrost
PO Pomoc
Restrukturyzacjakonkurencyjnoći techniczna
i modernizacjaprzedsiębiorstw
SPO Rozwój
Zintegrowany
zasobów
Program
ludzkich
Operacyjny
sektora
Rozwoju
żywnościowego
Regionalnego
IW EQUAL IW INTERREG
OGÓŁEM
oraz rozwój
obszarów
wiejskich
w artość w niosków złożonych od uruchomienia programu jako procent realizacji zobow iązań na cały okres programow ania 2004-2006
w artość umów (decyzji) o dofinansow anie zaw artych od początku uruchomienia programu jako procent realizacji zobow iązań na cały okres
programow ania 2004-2006
w artość płatności dokonanych z kont programow ych od początku uruchomienia programu jako procent realizacji zobow iązań na cały okres
programow ania 2004-2006
Źródło: Raport MGiP o stanie wdrażania programów operacyjnych.
NPR2004-2006 - obecny stan wydatkowania
Gorzej ma się niestety sytuacja dotycząca zawierania umów. W ramach wszystkich programów współfinansowanych ze środków
strukturalnych zawarto dotychczas umowy o wartości 36.3% alokacji na 2004-2006. Najbardziej dynamiczny przyrost wartości
podpisanych umów miał miejsce w ostatnim raportowanym miesiącu, tj. w lipcu 2005 r., w ZPORR – o ponad 6pp do poziomu 44%
całkowitej alokacji oraz SPO Transport – przyrost o prawie 5pp do poziomu 47.2% całkowitej alokacji. Programami, w których
wartość podpisanych umów nie przekroczyła 1% alokacji na program są: PO Pomoc techniczna, IW Equal, IW Interreg oraz SPO
Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw.
10
Nawigator
Najgorzej jednak wygląda wydatkowanie środków unijnych. Zgodnie z raportem MGiP od początku realizacji programów w ramach
PWW wydatkowano ok. PLN605mln. W ramach 6 z 9 programów (SPO WKP, SPO Transport, SPO RZL, ZPORR, IW Equal, IW
Interreg) poziom dokonanych płatności z kont programowych nie przekroczył 1% całkowitej alokacji przyznanej na te programy.
Ogółem wartość płatności dokonanych z kont programowych od początku uruchomienia programów wyniósł na koniec lipca br.
zaledwie 1.74% realizacji zobowiązań na cały okres programowania 2004-2006. To oznacza, ze w ramach PWW wydano w Polsce
dopiero ok. EUR0.2mld, a pozostało jeszcze około EUR8.5mld (!).
Podsumowanie
Głównym celem przydzielenia Polsce
Stan realizacji program ów i inicjatyw unijnych ogółem na 31 lipca
127,6
ogromnej ilości środków finansowych z 130
2005 r.
budżetu UE była pomoc naszemu
krajowi w przyspieszeniu potrzebnych
100
reform i „dogonieniu” innych – dużo
bardziej
rozwiniętych
–
państw
członkowskich Unii. Wydaje się jednak
%
że Polska nie jest jeszcze przygotowana
56,8
do sprawnego i szybkiego zarządzania
36,3
tymi środkami. Jak podkreśla samo
23,5
MGiP w swoim raporcie proces
wydatkowania
środków
z
kont
1,74
0
programowych
powinien
ulec
12'04
1'05
2
3
4
5
6
7
znacznemu przyspieszeniu w celu
wykorzystania do końca 2006 roku
w artość w niosków złożonych od uruchomienia programów jako procent realizacji
przyznanej alokacji. Szczególnie wolno
zobow iązań na cały okres programow ania 2004-2006
procesy płatności z kont programowych
przebiegają w odniesieniu do SPO
proces alokacji środków w spólnotow ych przew idzianych na 2004 r. w stosunku do
całości alokacji na okres 2004-2006
Wzrost
Konkurencyjności
Przedsiębiorstw oraz SPO Rozwój
w artość umów (decyzji) o dofinansow anie zaw artych od początku uruchomienia
Zasobów Ludzkich, gdzie ilość złożonych
programów jako procent realizacji zobow iazań na cały okres programow ania 2004wniosków oraz zawartych umów z
2006
beneficjentami nie znajduje niestety
prpcent alokacji środków w spólnotow ych przew idzianych na lata 2004 i 2005 w
stosunku do całości alokacji dla okresu 2004-2006
przełożenia na adekwatny poziom
płatności z kont programowych. Co
w artość płatności dokonanych z kont programow ych od początku uruchomienia
więcej – alarmuje MGiP – są takie
programów jako procent realizacji zobow iązań na cały okres programow ania 2004programy (jak np. SPO Rybołówstwo i
2006
Przetwórstwo Ryb), w których pewne
alokacja środków w spólnotow ych na lata 2004-2006
priorytety (Odnowa i modernizacja floty
rybackiej) w ogóle nie cieszą się Źródło: Raport MGiP o stanie wdrażania programów operacyjnych.
zainteresowaniem i w związku z tym
powinny już zostać podjęte procedury, które przeniosłyby środki w ramach takich priorytetów do innych cieszących się
powodzeniem. W niektórych przypadkach (SPO Transport) - jak wynika z raportu - wciąż jeszcze brakuje ostatecznej wersji
podręczników procedur dla instytucji zarządzających programami, co w zasadzie uniemożliwia realizację wniosków o refundację. A
zatem istnieje bardzo duża liczba różnego rodzaju problemów, które znacząco utrudniają wpływ środków unijnych do gospodarki.
Co zatem może się wydarzyć? Możliwe są dwa warianty:
1. wariant optymistyczny - instytucje zarządzające poszczególnymi programami szybko uporają się z problemami, z którymi się
obecnie borykają, co przyczyni się do znacznego przyspieszenia zarówno rozpatrywania wniosków, podejmowania decyzji o
przydzieleniu pomocy beneficjentom i szybkich wypłat środków na realizowane projekty. Potrzebna jest tu również pomoc ze
strony samych ubiegających się o współfinansowanie, tj. ich znajomość procedur, brak błędów w składanych wnioskach itp. W
wariancie tym mamy szansę na bardzo duże wykorzystanie przyznanych Polsce środków, a przede wszystkim –
przyspieszenie rozwoju gospodarczego.
2. wariant pesymistyczny - instytucje zarządzające poszczególnymi programami nie uporają się na czas z obecnymi problemami,
co przełoży się na dalsze opóźnienia w rozpatrywaniu wniosków, podejmowaniu decyzji o przydzieleniu pomocy beneficjentom
i ostatecznie zaowocuje niewykorzystaniem dużej ilości środków przydzielony Polsce. Pieniądze będą musiały być zwrócone
do budżetu UE, a za karę na kolejne lata nasz kraj może dostać pulę znacznie obciętą (pomijając inne kary jakie może na
Polskę nałożyć UE). W wariancie tym Polska zaprzepaszcza szansę na szybszy rozwój i pokazuje swoją nieporadność w
wykorzystaniu pomocy oferowanej przez wspólnotę.
11
Nawigator
PROGNOZY DLA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ
20Y
5,1
5
4,9
4,8
4,7
4,6
20Y
15Y
10Y
7Y
5Y
4Y
3Y
4,5
2Y
Zmiana retoryki sprzyja spekulacjom, iż EBC mógłby zdecydować się na
pierwszą podwyżkę szybciej niż dotychczas zakładano. Obecnie rynek
FRA wycenia pierwszą podwyżkę stóp procentowych w ciągu 8 miesięcy,
czyli w połowie 2006 roku. Kolejny miesiąc powinien przynieść wzrost
rentowności zarówno na krzywej USD jak I krzywej EUR oraz dalszy, acz
nieco wolniejszy wzrost spreadu USD-EUR. Kurs EUR-USD powinien z
kolei utrzymać się w najbliższym czasie w przedziale 1.19-1.25/EUR. W
dłuższym okresie bardziej prawdopodobny wydaje nam się test dolnej
granicy tego przedziału niż górnej, nie mniej jednak zakładane przez nas
wcześniej tempo umocnienia się dolara spowolni. Dodatkowym
argumentem za słabszym euro jest w dalszym ciągu niestabilna sytuacja
polityczna w Niemczech pomimo powołania rządu „wielkiej koalicji” pod
przywództwem A.Merkel.
1Y
15Y
10Y
7Y
5Y
4Y
3Y
2Y
1Y
Ostatni miesiąc przyniósł przejście inwestorów ze stanu niepewności,
4,5
związanej z reakcją Fed na skutki huraganów w USA do stanu pewności, iż
4
cykl zacieśniania polityki monetarnej będzie kontynuowany. Zarówno
3,5
komunikat, uzasadniający ostatnią podwyżkę stóp procentowych w USA,
3
protokół z posiedzenia jak i pojedyncze wypowiedzi członków FOMC w
2,5
ostatnim czasie wskazują jednoznacznie, iż w centrum zainteresowania
2
amerykańskiej polityki monetarnej jest przyspieszenie inflacji, pomimo tego,
1,5
iż jest ono związane przede wszystkim ze wzrostem cen ropy. Wpływ
1
0,5
huraganów na wzrost gospodarczy jest z kolei oceniany jako przejściowy, co
0
więcej – Fed oczekuje szybkiego nadejścia fazy ożywienia w związku z
01-92
01-95
01-98
01-01
01-04
uruchomieniem programów rządowych. Wpływ huraganów na inflację może
CPI y/y - USA (%)
natomiast okazać się trwały w związku z utrwaleniem się oczekiwań
Inflacja bazow a - USA (%)
inflacyjnych na wyższym poziomie pod wpływem wzrostu cen paliw, co budzi
niepokój Fed. Czynniki te
4
powodują, iż wzrost rentowności na krótkim końcu krzywej USD nie
wyhamował. Co więcej ostatnie tygodnie przyniosły również wzrost rentowności
3,5
na długim końcu, przez co proces wypłaszczania się krzywej USD spowolnił. To
3
sugeruje, iż nastrój na amerykańskim rynku długu jest w rzeczywistości coraz
gorszy. W podobny sposób na wydarzenia, związane z huraganami,
2,5
zareagował EBC. Podczas wystąpienia po ogłoszeniu ostatniej decyzji prezes
Trichet wymienił wzrost inflacji bieżącej jako jeden z najważniejszych
2
czynników, powodujących potrzebę utrzymania „silnej czujności”. Rynki
finansowe są głęboko przekonane, iż cykl zacieśniania polityki monetarnej w
Krzyw a spot EUR
strefie euro nadejdzie (co sugerują chociażby stopy forward implikowane z
Krzyw a fw d EUR (06-06)
krzywej zerokuponowej), główne pytanie pozostaje jednak, kiedy to nastąpi.
Krzyw a spot USD
Krzyw a fw d USD (06-06)
12
Nawigator
Tabela 5. Prognozy zagraniczne, średnia w okresie, %r/r.
Kategoria
/
Q1'03
za okres (% r/r)
Q2'03
Q3'03
Q4'03
Q1'04
Q2'04
Q3'04
Q4'04
Q1'05
Q2'05
Q3'05
Q4'05P
CPI
2,30
1,17
2,87
1,93
0,90
2,13
2,07
1,03
2,20
2,07
1,20
1,90
1,73
1,07
1,77
2,30
1,77
2,90
2,23
1,87
2,73
2, 33
1,97
3,33
2,03
1,73
3,03
2,07
1,70
2,93
2,10
2,13
3,10
2,00
0,90
0,40
1,90
0,40
-0,50
4,10
0,50
-0,40
7,40
0,90
0,40
4,20
1,50
1,80
4,50
2,10
1,90
3,30
1,80
1,20
4,00
1,50
1,30
3,80
1,30
-0,30
3,80
1,10
1,50
3,30
1,30
0,20
3,60
1,60
0,40
3,40
1,25
1,32
2,67
2,62
0,50
1,17
1,24
2,33
2,31
0,29
1,00
1,14
2,00
2,13
0,27
1,00
1,16
2,00
2,15
0,26
1,00
1,12
2,00
2,03
0,25
1,08
1,37
2,00
2,09
0,34
1,50
1,84
2,00
2,13
0,62
2,00
2,38
2,00
2,16
0,73
2,50
2,93
2,00
2,14
0,76
3,00
3,35
2,00
2,12
0,75
3,50
3,75
2,00
2,15
1,10
4,00
4,15
2,00
2,15
1,30
1,08
1,47
118,69
1,60
1,14
1,52
119,33
1,63
1,13
1,54
116,32
1,62
1,19
1,55
108,93
1,73
1,25
1,57
106,35
1,85
1,21
1,54
109,60
1,81
1,22
1,54
110,19
1,81
1,30
1,53
103,84
1,89
1,31
1,55
105,16
1,90
1,26
1,56
108,08
1,84
1,22
1,56
112,20
1,78
1,21
1,56
110,60
1,77
Euroland
Niemcy
USA
1,70
2,80
PKB
Euroland
Niemcy
USA
Stopy procentowe
Stopa Fed Funds
3M USD LIBOR
Podstawowa stopa proc. EBC
3M EUR LIBOR
3M CHF LIBOR
Kursy walutowe
EUR/USD
EUR/CHF
USD/JPY
GBP/USD
Źródło: Reuters konsensus, Bank BPH.
KALENDARZE PUBLIKACJI DANYCH MAKROEKONOMICZNYCH
Kategorie* / data
Październik 05 Listopad 05 Grudzień 05
Podaż pieniądza M3 i czynniki jego kreacji
14
14
14
Przeciętne zatrudnienie i wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw
17
17
15
Inflacja CPI
14
14
14
Produkcja przemysłowa, produkcja budowlana i inflacja PPI
19
18
19
Koniunktura gospodarcza w przemyśle, budownictwie i handlu
21
22
22
-
29
29
PKB
Spotkanie RPP
25-26
29-30
20-21
Sprzedaż detaliczna
25
25
22
Bezrobocie
25
25
22
Bilans płatniczy, rachunek obrotów bieżących
13
15
14
Płynne aktywa i pasywa w walutach obcych
31
30
30
Zadłużenie zagraniczne
-
-
30
Wskaźniki cen CPI według województw
-
-
2
Wyniki finansowe banków (za poprzedni kwartał)
-
-
1
Wyniki finansowe przedsiębiorstw (za poprzedni kwartał)
-
18
-
* Dane publikowane w danym miesiącu dotyczą miesiąca poprzedniego, chyba,
że w tabeli zaznaczono inaczej. Zarówno GUS jak i NBP podają dane o 16:00 na
swoich stronach internetowych: www.stat.gov.pl i www.nbp.pl. Nie dotyczy to
sprzedaży detalicznej i PKB, które są podawane na konferencjach GUS w
godzinach przedpołudniowych.
13
Nawigator
Kategorie* / data
UE
Inflacja (PPI) %m/m (%r/r)
4
4
2
Stopa bezrobocia %
4
4
1
Posiedzenie EBC w sprawie stóp procentowych
6
3
1
Inflacja (CPI) %m/m (%r/r)
18
16
16
Produkcja przemysłowa %m/m(%r/r)
19
17
19
Wzrost PKB (% r/r)
13
15, 30
-
Sprzedaż detaliczna %m/m(%r/r)
5
7
5
Podaż pieniądza M3 % r/r
28
29
29
6
4
6
Stopa bezrobocia %
-
2, 30
-
Produkcja przemysłowa %m/m (% r/r)
7
7
8
Wskaźnik zaufania inwestorów ZEW
18
15
12, 13
Wzrost PKB (%r/r)
-
15, 22
-
Wsk. cen menedżerów zaopatrzenia ISM
3
1
1
Niemcy Zamówienia w przemyśle % m/m (%r/r)
USA
Październik 05 Listopad 05 Grudzień 05
Wsk. Menedżerów zaopatrzenia sektorze usług ISM
5
3
5
Zamówienia w przemyśle % m/m (% r/r)
4
3
6
Stopa bezrobocia %
7
4
2
Posiedzenie FED w sprawie stóp procentowych – decyzja %
-
1
13
Zapasy hurtowe % m/m
7
9
9
Inflacja (PPI) % m/m (% r/r)
18
15
20
Sprzedaż detaliczna % m/m (% r/r)
14
15
13
Wsk. zaufania konsumentów Uniwersytetu Michigan
28
23
23
Zapasy w przemyśle i handlu % m/m
14
16
13
Produkcja przemysłowa % m/m (% r/r)
14
17
15
Indeks koniunktury Philadelphia Fed
20
17
15
Inflacja (CPI) % m/m ( % r/r)
14
15
16
Wskaźnik wyprzedzający koniunktury
20
21
22
Beżowa księga FED
19
30
-
Zamówienia na dobra trwałe % m/m
27
29
23
Wsk. zaufania konsumentów Conference Board
31
29
28
Wzrost PKB ( % r/r)
28
30
21
Niniejszy dokument odzwierciedla poglądy BPH SA na temat gospodarki oraz rynków finansowych. Jakkolwiek zawarte w nim informacje zostaly pozyskane z wewnętrznych oraz powszechnie dostępnych zródeł uznanych
za wiarygodne, informacje te mogą nie być kompletne, a ich dokładność nie jest gwarantowana. Poglądy wyrażone w niniejszym dokumencie mogą ulec zmianie, o czym BPH SA może nie poinformować. BPH SA może:
nabywać, zbywać
i posiadać
własnym
portfelu instrumenty,
których
w niniejszym
wykonywać
w stosunku do nich czynności własciwe bankowi inwestycyjnemu i/lub komercyjnemu; działać w
Ryszard
Petru,we
główny
ekonomista
banku,o(22)
531mowa
9303,
(22) 531dokumencie;
9990 email:
[email protected]
stosunku do nich jako “market maker”. Dokument ten jest udostępniany wyłącznie w celach informacyjnych i nie powinien być interpretowany jako oferta lub porada dotycząca zakupu/sprzedaży wymienionych w nim
Marcin
Mrowiec
–
starszy
ekonomista,
(22)
531
9410
instrumentów, jak również nie stanowi części takiej oferty ani porady.
14

Nawigator Co nam zgotuje PiS?

Transkrypt

Podobne dokumenty

Czytaj więcej

OBYWATELE W OBRONIE KONSTYTUCJI

Nawigator Czy grozi nam spowolnienie?

Szanowni Państwo, Interesariusze Banku BPH, To był dla Banku

Stażysta w Departament Dochodowości Bankowości Detalicznej

MŁODSZY DORADCA KLIENTA Z FUNKCJĄ KASJERA

Stażysta w Pionie Bankowości Korporacyjnej (Centrum Biznesowe)

doradca klienta z funkcją kasjera

pobierz PDF