Konflikty zbrojne w Azji - Stosunki międzynarodowe

Konflikty zbrojne w Azji
poniedziałek, 14 lutego 2011 13:18
Konflikty w dzisiejszej Azji mają przeważnie wymiar historyczny, często uwarunkowany
kolonialną przeszłością. Nakładają się na to kwestie etniczne, a także dążenia separatystyczne
poszczególnych narodów. Jednym z poważniejszych problemów nękających Azję jest konflikt
indyjsko–pakistański o Kaszmir.
Kaszmir to region, który mieści się na pograniczu indyjsko–pakistańskim. Prowincja ta od
wieków słynęła z niebywale puszystej tkaniny wytwarzanej z wełny kóz kaszmirskich. Jednak od
końca lat 40. XX wieku obszar ten kojarzony jest przede wszystkim z trwającym konfliktem
między Indiami a Pakistanem. W ciągu kilkudziesięciu lat doszło do trzech otwartych wojen,
powstania bojowników pakistańskich oraz licznych napięć na wspólnych terenach
przygranicznych.
Kaszmir jest częścią obszaru Dżammu i Kaszmir, w którego skład wchodzą także Ladakh i tzw.
Obszary Północne. Region ten obecnie podzielony jest między trzy państwa: Indie , Pakistan i
Chiny
. Zarzewiem konfliktu jest granica między Kotliną Kaszmirską (Indie) a Azad Kaszmir (Pakistan).
Spór ten ma podłoże religijno – etniczne. Obszar zamieszkują grupy etniczne władające
różnymi językami i wyznające różne religie. Wojna toczy się pomiędzy hinduistami a islamistami
dążącymi do przyłączenia Kaszmiru do swoich państw, odpowiednio Indii i Pakistanu.
Początek konfliktu datuje się na sierpień 1947 roku, kiedy to Pakistan i Indie uzyskały
niepodległość. Urzeczywistniło się to na mocy India Indepedence Act (ustawy o niepodległości
Indii), ogłoszonej na podstawie tzw. planu Mountbattena, który przewidywał rozdzielenie Indii na
dwa organizmy państwowe. Indie miały powstać z terytoriów z przewagą hinduistów, a Pakistan
mieli zamieszkiwać muzułmanie. W związku z tym rozpoczęły się migracje muzułmanów i
hinduistów, które zainicjowały krwawy konflikt. 26 sierpnia 1947 r. kością niezgody stał się
muzułmański w 80% Kaszmir z hinduskim maharadżą Hari Singh. Gdy wkroczyli tam
pakistańscy bojownicy maharadża zdecydował o połączeniu z Indiami. Wówczas premier
Jawaharlala Nehru (Pakistan) zdecydował zdecydował się zaatakować zajęte terytoria.
Spowodowało to otwartą wojnę, która trwała do końca 1948 r. Mediacje ONZ nie pomogły.
Rada Bezpieczeństwa utworzyła Komisję Narodów Zjednoczonych do spraw Indii i Pakistanu
(United Nations Commission for India and Pakistan, UNCIP). Decyzją ze stycznia 1949 r.
powołano Grupę Obserwatorów Wojskowych Narodów Zjednoczonych (UNMOGIP), która
wstrzymała ataki. Misja ta ma do dziś mandat RB ONZ. Pomimo tendencji pokojowych
propagowanych przez ONZ, zawsze któraś ze stron nie stosowała się do tych zasad. W latach
60. z pomocą przyszły Chiny. Efektem był sojusz zawarty z Pakistanem. W zamian za skrawek
terytorium, Chiny zagwarantowały wspólną granicę. Zaatakowały następnie Indie i odebrały im
1/3
Konflikty zbrojne w Azji
poniedziałek, 14 lutego 2011 13:18
obszar Aksai Chin. Na pomoc Indiom przybyły wówczas państwa Zachodu, co przyczyniło się
do zakończenia konfliktu granicznego.
W sierpniu 1965 roku miała początek druga wojna indyjsko – pakistańska, której przyczyną było
aresztowanie szejka Abdullaha – przywódcy ludności muzułmańskiej w Indiach – oraz protesty
islamistów w przygranicznych miejscowościach. Doszło wówczas do ataku islamskich
ekstermistów i przekroczenia przez nich linii zawieszenia broni. Na odpowiedź armii indyjskiej
nie trzeba było długo czekać. Pakistan wypowiedział Indiom wojnę 1 września 1965 roku, co
przerodziło się w regularne działania zbrojne. Wspomogły go inne państwa muzułmańskie:
przybyli ochotnicy z Indonezji, a Turcja i Iran zaoferowały broń i amunicję. Po wystosowaniu
apelu RB ONZ do zawieszenia broni, obydwa państwa zaakceptowały wezwanie i zakończyły
wojnę 23 września 1965 roku. Natomiast 4 stycznia w Taszkiencie miały początek rozmowy
premiera Indii i prezydenta Pakistanu. 10 stycznia 1966 roku w efekcie mediacji premiera ZSRR
Aleksieja Kosygina została podpisana 9 – punktowa deklaracja taszkiencka, która unormowała
stosunki dwustronne, pokojowe rozwiązywanie sporów i wycofanie wojsk.
Trzecia wojna wybuchła w efekcie problemów wewnętrznych w Pakistanie. Ludność Pakistanu
Wschodniego (Bengal Wschodni) czuła się dyskryminowana z powodu odmienności etnicznych
i słabego rozwoju gospodarczego. W związku z tym domagała się szerokiej autonomii.
Wybuchła wojna domowa pomiędzy reprezentantami Bengalu Wschodniego a władzami
Islamabadu. 17 kwietnia ogłoszono powstanie niepodległego Bangladeszu. Wojska
pakistańskie szybko przeszły do ofensywy i pacyfikacji zbuntowanej prowincji. Rozpoczęły się
ucieczki mieszkańców Bengalu. Szukali schronienia w Indiach, które poparły powstałe państwo,
udzieliły pomocy uchodźcom i potępiły Pakistan. Naloty pakistańskie na tereny przygraniczne
doprowadziły do wojny, która rozpoczęła się 3 grudnia, a broń zawieszono 16 grudnia. Walki
toczyły się także na terenie Kaszmiru, gdzie przewagę osiągnęło wojsko hinduskie. Wynikiem
wojny było utworzenie z Pakistanu Wschodniego nowego państwa Bangladeszu. 2 lipca 1972 r.
podpisano porozumienie, które przewidywało rozwiązywanie sporów drogą pokojową,
zaniechanie wrogiej propagandy oraz wznowienie łączności miedzy dwoma krajami. W
Kaszmirze wyznaczono linię demarkacyjną (kontrolną). W maju 1976 r. ogłoszono przywrócenie
stosunków dyplomatycznych i handlowych między Indianami i Pakistanem.
Na przełomie lat 80. i 90. Miały miejsce walki wojsk indyjskich z mudżahedinami (wojownikami
muzułmańskimi). W tym czasie wzrosła działalność organizacji pro pakistańskich oraz o
charakterze separatystycznym. Aby ukrócić ten proceder w lipcu 1986 r. Indie rozpoczęły
manewry wojskowe gromadząc do grudnia 1986 r. ponad 150 tys. żołnierzy w przyległym do
Pakistanu Radżastanie. W efekcie podobnej reakcji Pakistanu sytuacja zaczęła grozić
konfliktem zbrojnym. W lutym 1987 r. doszło do wycofania sił zbrojnych znad granicy. 31 lipca
1988 r. miało miejsce powstanie separatystyczne. Pakistan został oskarżony przez Indie o
dostarczanie powstańcom broni i wsparcia logistycznego. Dopiero w 1966 r. przystąpiono do
2/3
Konflikty zbrojne w Azji
poniedziałek, 14 lutego 2011 13:18
rozmów pokojowych. Ponowne zaognienie sytuacji zaistniało 13 grudnia po zamachach na
indyjski parlament. Wojska obu państw koncentrowały się nad granicą Kaszmiru. Sytuacja
została złagodzona dzięki mediacji USA. Na przełomie 2003 i 2004 roku nastąpił ciąg dalszy
rozmów pokojowych. W maju 2003 r. zostały przywrócone stosunki dyplomatyczne, natomiast w
listopadzie zaczęło obowiązywać zawieszenie broni w Kaszmirze. W kolejnych latach obydwa
państwa współpracowały w sferach gospodarczych i ekonomicznych, prowadziły także działania
niosące pomoc ofiarom trzęsienie ziemi w Kaszmirze w październiku 2005 r. Ta współpraca
pozwoliła kontynuować proces pokojowy między państwami. 21 października 2008 r. Indie i
Pakistan otworzyły szlak handlowy, łączący obie części Kaszmiru, który był nieczynny od
pierwszej wojny międzypaństwowej.
W latach 2006 – 2008 ugrupowania terrorystyczne dążyły do zerwania dialogu poprzez
organizowanie zamachów. Według śledczych inicjatorami tych zamachów były organizacje z
terenu Pakistanu. Władze w Islamabadzie definitywnie odcięły się od tych oskarżeń i wyraziły
chęć współdziałania w walce z terroryzmem. Efektem tego były działania sił specjalnych
Pakistanu na terenie Kaszmiru, a także schwytanie założyciela zamachu oraz jego
współpracowników.
Pomimo, że konflikt o Kaszmir trwa już od kilkudziesięciu lat, nic nie wskazuje na to, aby miał
się zakończyć. Formalnie od 1972 r. Indie i Pakistan nie prowadziły wojny, jednak w Kaszmirze
walki nadal są prowadzone. Wbrew pozorom, wybuchowi czwartej wojny zapobiega posiadanie
broni jądrowej przez te dwa państwa. Sytuacja podobna jest do zimnej wojny w stosunkach
między Związkiem Radzieckim a USA, zwaśnione strony w obawie przed totalnym
zniszczeniem krajów nie chcą dopuścić do otwartej wojny.
Opracowano na podstawie:
A. Bartnicki, Konflikty współczesnego świata, Warszawa 2008
M. Kuczyński, Konflikty zbrojne na świecie: Azja, Warszawa 1995
R. Zięba, Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008
http://www.mig.webpark.pl/kaszmir.html
3/3