EKES - EESC European Economic and Social Committee
Transkrypt
EKES - EESC European Economic and Social Committee
ISSN 1830-5148 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny EKES info Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Pomost między Europą a zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim Lipiec 2014 r. | PL EDYTORIAL “ Sygnał do pobudki jest mniej groźny od strzału ostrzegawczego, ale żadnego z nich nie należy lekceważyć. Wyborcy, których sympatie polityczne przesunęły się w stronę skrajnej prawicy lub skrajnej lewicy, a także ci, którzy zostali w domu, mają do powiedzenia coś, czego trzeba wysłuchać: chcą, by ludzie stojący u steru przejęli się ich losem. Wyborcy europejscy wystosowali ostatnie ostrzeżenie Wyniki wyborów do PE – strzał ostrzegawczy czy sygnał na pobudkę? Pod koniec maja wyborcy europejscy udali się do lokali wyborczych i wyraźnie dali znać, że są zaniepokojeni kierunkiem, w którym podąża UE. Nie ma wątpliwości, że wyniki tegorocznych wyborów europejskich wstrząsnęły instytucjami europejskimi. Podczas gdy wszystkie frakcje polityczne analizują skalę zmian, jakie w związku z tym nastąpiły, wielu komentatorów wydaje się zdziwionych. A przecież takie właśnie rezultaty przewidywano. Nowo wybrani posłowie do Parlamentu Europejskiego wyruszyli już na poszukiwanie sprzymierzeńców i czym prędzej chcą stworzyć grupy polityczne. Wstępne wyniki przedstawiają się następująco: Na nagrobku słynnego komika Spike’a Milligana widnieje napis: „Mówiłem, że jestem chory”. UE na pewno nie jest martwym projektem, ale jej przywódcy od lat byli świadomi tego, że obecny kryzys to coś więcej niż krótkotrwała bolączka. Wiedzieli, że prowadzi do niepokojów społecznych, a potencjalnie także do politycznej zawieruchy. Mimo to zdawali się niezdolni do tego, by zająć się nie tylko zwalczaniem samego kryzysu, ale także jego najgorszych skutków – masowego bezrobocia wśród młodzieży, ubóstwa i desperacji. A przecież to główne przyczyny zyskiwania nowych zwolenników przez partie, które uważają, że mają gotowe odpowiedzi. Bez względu na to, czy domagają się one uchylenia polityk oszczędnościowych, zahamowania migracji czy wyjścia z UE – partie te stały się trybuną dla rozczarowanych Europejczyków i w maju szturmem dostały się do PE. Ich głos zabrzmiał wyraźnie i donośnie w Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii i Grecji. ” Pomimo tego wstrząsu sejsmicznego ugrupowania zajmujące środek sceny w polityce europejskiej nadal pozostają u sterów i mają teraz do wyboru dwie opcje. Mogą udawać, że nic się nie stało i utrzymać ten sam kierunek. Ale mogą też nadstawić ucha, by dowiedzieć się czegoś na temat przyczyn takiego wyniku wyborów, którego zapewne w ogóle nie braliby pod uwagę w „starych dobrych czasach”, gdy ufano politykom a bankierzy bardziej interesowali się bilansem rachunkowości niż premiami. Sygnał do pobudki jest mniej groźny od strzału ostrzegawczego, ale żadnego z nich nie należy lekceważyć. Wyborcy, których sympatie polityczne przesunęły się w stronę skrajnej prawicy lub skrajnej lewicy, a także ci, którzy zostali w domu, mają do powiedzenia coś, czego trzeba wysłuchać: chcą, by ludzie stojący u steru przejęli się ich losem. Przywódcy UE mają pięć lat, by udowodnić, że troski zwykłych ludzi są dla nich ważne. Zachęcali wyborców hasłem „działaj, reaguj, wpływaj” i tak też się stało. Politycy stojący u sterów muszą postąpić tak samo. Ich reakcja musi wywrzeć pozytywny i trwały wpływ na wszystkich Europejczyków. Jane Morrice Wiceprzewodnicząca EKES-u odpowiedzialna za komunikację Europejska Partia Ludowa (EPL) Socjaldemokraci (S&D) Liberałowie (ALDE) Zieloni / Wolne Przymierze Europejskie Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (EKR) Zjednoczona Lewica Europejska / Nordycka Zielona Lewica (GUE/ NGL) Niezrzeszeni Europa Wolności i Demokracji (EFD) Pozostali 8–18 lipca 2014 r. EKES, Bruksela: wystawa fotograficzna „Jedna trzecia” 10–11 września 2014 r. EKES, Bruksela: 2 3 Posiedzenia i działania EKES-u w okresie przewodnictwa Włoch 4 Roman Haken: „Komunikacja na temat Europy we współpracy z innymi instytucjami na szczeblu lokalnym” sesja plenarna EKES-u Trzeba zmienić politykę UE w zakresie energii i klimatu – wiążące cele mają kluczowe znaczenie (29,43%) (25,3%) (7,86%) (6,92%) (6,13%) (5,99%) 41 38 59 (5,46%) (5,06%) (7,86%) Tymczasem przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso nie traci optymizmu: „Wyniki wskazują, że możliwe jest stworzenie bardzo solidnej i realnej, zdolnej do działań większości. Te ugrupowania polityczne oparte są na fundamentalnym porozumieniu co do Europy i obecnie trzeba je wzmocnić”. Nie wszyscy podzielają to przekonanie. „Bruksela i stolice europejskie będą skłonne interpretować tę sytuację jako szczytowe nasilenie się nastrojów eurosceptycznych, które opadną, gdy kryzys w strefie euro uspokoi się, a stan gospodarki poprawi – ostrzegł Mats Persson, dyrektor ośrodka analitycznego ƒ„Open Europe”. – Takie podejście byłoby bardzo ryzykowne”. (Źródło: PE 5.6.2014) Frekwencja wyborcza wzrosła o prawie jeden punkt procentowy – do 43,09%, co oznacza, że zahamowana została tendencja zniżkowa utrzymująca się od pierwszych wyborów do Parlamentu Europejskiego w 1979 r. Największy odsetek głosujących odnotowano w Luksemburgu i Belgii (90%), gdzie głosowanie jest obowiązkowe, a najniższy na Słowacji, gdzie wyniósł zaledwie 13%. W porównaniu z poprzednimi wyborami wszystkie trzy główne partie polityczne w Parlamencie Europejskim straciły część mandatów, podczas gdy partie eurosceptyczne zyskały ich względnie dużo w stosunku do 2009 r. Odzyskać zaufanie Przewodniczący EKES-u Henri Malosse zauważył: „Nie ma wątpliwości, co do treści tego sygnału: jest to ostatnie ostrzeżenie wystosowane przez Europejczyków. Jeśli Europa się nie zmieni, mogą to być ostatnie wybory europejskie. Znów nie zajęto się głównymi związanymi z Europą problemami obywateli i nie zaproponowano alternatywnego projektu politycznego. W pierwszym rzędzie trzeba odzyskać zaufanie społeczeństwa”. Natychmiast po wyborach skupiono się na dyskusjach nad obsadzeniem stanowiska nowego przewodniczącego Komisji. Parlament Europejski ma się zebrać w dniach 14–17 lipca i na podstawie wniosku Rady Europejskiej zagłosować na przewodniczącego, tak by nowa Komisja mogła rozpocząć prace ● z dniem 1 listopada 2014 r. Shada Islam z ośrodka analitycznego „Friends of Europe” stwierdziła, że taka postawa wyborców oznacza sygnał do pobudki oraz wymaga pilnej reakcji i ponownej wszechstronnej oceny priorytetów UE: „Środek ciężkości trzeba przesunąć z polityki oszczędnościowej na Nie może pozostać po staremu Przewodniczący EKES-u Henri Malosse wypowiada się na temat wyborów europejskich Wynik majowych wyborów do PE wyraźnie wskazuje, że liczba głosów oddana na partie eurosceptyczne czy krytyczne wobec UE odzwierciedla narastającą przepaść, która dzieli Europejczyków od instytucji europejskich. Faktycznie niepokojący jest jednak jeszcze inny sygnał: znów do urn udało się mniej niż 50% upoważnionych do głosowania. Nie ma wątpliwości, co do treści tego sygnału: jest to ostatnie ostrzeżenie. Mogą to być ostatnie wybory europejskie, jeśli Europa się nie zmieni. DO ODNOTOWANIA W TYM NUMERZE 221 190 59 52 46 45 wzrost i zatrudnienie. UE musi lepiej komunikować się ze społeczeństwem ”. Jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć? ● Priorytetem jest obecnie odzyskanie zaufania obywateli i przywrócenie wiary w projekt integracji europejskiej. Partie polityczne muszą uważnie wysłuchać bolączek i trosk obywateli. Nie wystarczy już pouczanie społeczeństwa i prawienie mu kazań, że błędem było niepójście na wybory (czy też głosowanie na niewłaściwych ludzi). ● Europa musi wdrożyć konkretne działania. Jej przywódcy i przedstawiciele obywateli nie mogą obawiać się dyskusji o najpilniejszych problemach, mówienia o nich na głos i stawania do konfrontacji. ● Musimy przeprowadzić przegląd europejskiego systemu rządów. Gruntowną zmianę można wprowadzić dzięki rzetelnemu rozważeniu inicjatyw obywatelskich i efektywnej koordynacji z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego. Moglibyśmy nawet mianować komisarzy odpowiedzialnych za ten obszar działań lub przeprowadzić szeroką konsultację ze wszystkimi obywatelami, tak byśmy mogli wspólnie ustalić priorytety dla Europy. ● Europa musi przywrócić ducha solidarności między poszczególnymi państwami i jednostkami, powrócić na drogę integracji gospodarczej i społecznej. Żadne państwo europejskie – nawet największe – nie zdoła ww www.eesc.europa.eu “ Nie ma wątpliwości, co do treści tego sygnału: jest to ostatnie ostrzeżenie. Mogą to być ostatnie wybory europejskie, jeśli Europa się nie zmieni. ” samodzielnie podjąć największych wyzwań, które przed nami stoją. ● Trzeba odpowiednio dostosować politykę unijną. Musimy ją skierować na obszary, gdzie wnosi ona rzeczywistą wartość dodaną i rozwiązuje problemy >>> str. 2 Priorytety prezydencji włoskiej w Radzie UE Ciąg dalszy ze str. 1 Nie może pozostać po staremu Głównym punktem programu sześciomiesięcznej prezydencji włoskiej w Radzie UE będą wysiłki na rzecz przywrócenia wzrostu gospodarczego w Europie. Skupimy nasze działania na trzech dziedzinach. Pierwsza z nich to gospodarka. Będziemy dążyć do wspierania zarówno wzrostu, jak i zatrudnienia. Oznacza to priorytetowe Stefano Sannino, stały traktowanie gospodarki przedstawiciel Włoch przy Unii realnej, a zwłaszcza polityki Europejskiej przemysłowej, gospodarki cyfrowej oraz wzmocnienia jednolitego rynku. Istotnym aspektem będzie planowany przez nas wkład w proces przeglądu strategii „Europa 2020”. Drugim obszarem działań będzie promocja praw podstawowych, ze szczególnym uwzględnieniem wdrożenia strategicznych wytycznych przyjętych przez Radę Europejską w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Ważną kwestią będzie też migracja. © ruskpp Trzeci obszar, który określiłbym jako obszar naszego ogólnego zaangażowania, wykracza poza granice Unii Europejskiej i dotyczy przede wszystkim naszych najbliższych sąsiadów z Partnerstwa Wschodniego, regionu Morza Śródziemnego i Bałkanów. W najbliższych miesiącach nastąpią ważne zmiany w instytucjach UE związane z nową kadencją Parlamentu Europejskiego, odnowieniem składu Komisji, a także powołaniem nowego przewodniczącego Rady oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodnictwo w Radzie stworzy Włochom doskonałe warunki, by skutecznie przyczynić się do ponownego określenia europejskiego programu działań na następne pięć lat w taki sposób, by skupić się głównie na wzroście. Jestem przekonany, że Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, szczególnie wyczulony na te kwestie, będzie mógł wesprzeć nasze decyzje. Liczymy na jego zaangażowanie na wszystkich etapach tego procesu, który nie zakończy się, rzecz jasna, po upły● wie tych sześciu miesięcy. Posiedzenia i działania EKES-u w okresie przewodnictwa Włoch Proponowany harmonogram wydarzeń 1 lipca – 31 grudnia 2014 r. Wysłuchanie „Strategia UE dla Morza Adriatyckiego i Jońskiego (EUSAIR): wyzwania i szanse z punktu widzenia wzrostu, zatrudnienia i spójności terytorialnej” Wystąpienia: Rosario Crocetta, przewodniczący regionu Sycylia, Domenico Tucci, komisarz prowincji Palermo Dyskusja tematyczna podczas posiedzenia Sekcji ECO pt. „Rola polityki podatkowej w funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej” Konferencja-seminarium: „Dokończenie prac nad UGW: plan działania na następną europejską kadencję” „Digital Venice” (Cyfrowa Wenecja) (prezydencja włoska i Komisja) Prezentacja priorytetów na sesji plenarnej EKES-u (do potwierdzenia) Nadzwyczajne posiedzenie Grupy II pt. „Rola rad krajowych i EKES-u w demokratycznym sprawowaniu rządów” Wysłuchanie publiczne w ramach prac grupy analitycznej, z udziałem renomowanego producenta mebli Konferencja „Smart Cities” – z udziałem stowarzyszenia Associazione Amerigo (D. Rondinelli) oraz grupy ds. agendy cyfrowej Warsztaty podczas Open Days 2014: „Specjalizacja miast kluczem do sukcesu”, z udziałem burmistrza Turynu Piera Fassina w charakterze prelegenta Konferencja „Zwiększenie potencjału infrastruktury cyfrowej: łącza szerokopasmowe, ich wykorzystanie i związane z nimi zawody” Wieczór włoski Centrum Monitorowania Rynku Wewnętrznego Posiedzenie Grupy III pt. „Nowe państwo opiekuńcze” – Fundacja Cariplo, Intesa Sanpaolo S.p.A i Forum ANIA-Consumatori Wysłuchanie grupy analitycznej ECO/362 pt. „Mapowanie strategii makroregionalnych w Europie” Nadzwyczajne posiedzenie prezydium komisji CCMI Wizyta w instytucie badawczym i hucie stali Seminarium dla mediów poświęcone społeczeństwu obywatelskiemu – media europejskie i świadome obywatelstwo Przegląd śródokresowy strategii „Europa 2020” Nadzwyczajne posiedzenie prezydium Grupy I (do potwierdzenia) – otwarte dla członków delegacji włoskiej z pozostałych Grup Wystawa dotycząca Expo Milan 2015 (do potwierdzenia) Palermo, 27 maja: Około 2,5 tys. osób odwiedziło EKES podczas Dnia Otwartych Drzwi 2 Wybrano trzy tematy przewodnie, najbardziej leżące na sercu obywateli: środowisko, zatrudnienie i gospodarkę. To wokół nich koncentrowały się dyskusje podczas prezentacji prac EKES-u, dotyczące Europy wzrostu gospodarczego, Europy socjalnej i Europy zrównoważonej. Utworzono trzy kręgi tematyczne, w których przedstawiciele sześciu sekcji – pracownicy i członkowie Komitetu – odpowiadali na pytania odwiedzających dotyczące tych zagadnień. Oddzielne stanowiska miały trzy Grupy EKES-u i przewodniczący. Ponadto, w kontekście zbliżających się wyborów europejskich, odwiedzający mieli okazję nagrać wiadomość wideo dla przyszłego Parlamentu Europejskiego i poinformować nowo wybranych posłów o nadziejach, oczekiwaniach i żądaniach, jakie wiążą z trzema kluczowymi zagadnieniami: Europą socjalną, Europą wzrostu gospodarczego i Europą zrównoważoną. Nagrane wiadomości wideo, dostępne już na naszej stronie internetowej, zostaną przesłane nowemu Parlamentowi Europejskiemu, który zostanie poproszony o reakcję i działanie. Z okazji Dnia Otwartych Drzwi Komitet zorganizował wiele atrakcyjnych zajęć, gier i konkursów dla całej rodziny. Projekt integracji europejskiej dał nam pokój i dobrobyt. Obowiązkiem wszystkich przedstawicieli pochodzących z wyborów jest kontynuowanie rozpoczętej pracy i przeobrażenie nas w Europejczyków wiernych tej idei dzięki propozycjom ważnych działań, które kształtują tożsamość ● europejską. Prezydencja Włoch poszukuje praktycznych rozwiązań na potrzeby obywateli W lipcu, w kluczowym momencie okresu przejściowego, Włochy przejmują sześciomiesięczną prezydencję w Radzie UE. Do zadań prezydencji będzie należało nadzorowanie ważnej chwili przekazywania władzy w związku z końcem starej i rozpoczęciem nowej kadencji Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, a także w związku z wyznaczeniem nowego przewodniczącego Komisji Europejskiej i Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych. EKES, 17 czerwca Rzym, CNEL, 20 czerwca Wenecja, 8 lipca EKES, 9–10 lipca Rzym, CNEL, 26 września Mestre, wrzesień EKES, 2 października (do potwierdzenia) EKES, 7 października Palermo, 9–10 października (do potwierdzenia) EKES, 15 października Palermo, 20 października Mediolan, 23–24 października EKES, 29 października Rzym/Terni, październik (do potwierdzenia) Mediolan (do potwierdzenia), 27–28 listopada Rzym, CNEL, grudzień 2014 r. Bergamo (do potwierdzenia) Bruksela, jesień Wzmocnienie gospodarki, znalezienie pracy, ochrona środowiska – to najważniejsze obecnie sprawy zaprzątające uwagę obywateli europejskich Tematy te można było zgłębić, odwiedzając w sobotę, 17 maja 2014 r., siedzibę Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) który – podobnie jak inne instytucje europejskie – otworzył swoje drzwi przed publicznością. W godz. 10.00–18.00 zwiedzający mogli porozmawiać z pochodzącymi z różnych krajów i środowisk członkami Komitetu i dowiedzieć się, w jaki sposób EKES wpływa na politykę unijną. Z tego zaproszenia skorzystało około 2,5 tys. osób. będące faktycznymi bolączkami Europejczyków, a zarazem pominąć kwestie, które mogą być rozwiązane przez każde państwo członkowskie z osobna. ● Unia Europejska musi bardziej polegać na organizacjach społeczeństwa obywatelskiego. Ściślejsza koordynacja i współpraca z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym przyczyni się do odzyskania zaufania Europejczyków. Europa musi przemawiać jednym głosem, bo tylko wtedy będzie w stanie w pełni wykorzystać swój potencjał oraz odgrywać istotną i sprawczą rolę na scenie międzynarodowej. źródło: www.italia2014.eu © ruskpp © Italian Ministry of Foreign Affairs Stefano Sannino, stały przedstawiciel Włoch przy Unii Europejskiej Nowe logo prezydencji włoskiej „To jednak również okres szans – powiedział z naciskiem ambasador Włoch przy UE Stefano Sannino. – We współpracy ze wszystkimi naszymi partnerami będziemy pomagać kształtować europejski plan działania na kolejnych pięć lat”. Prezydencja, wraz z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, zaplanowała szereg imprez angażujących społeczeństwo obywatelskie i dotyczących takich zagadnień, jak unia walutowa, infrastruktura cyfrowa, rynek wewnętrzny czy strategie regionalne UE. Prezydencja będzie musiała stawić czoła niezadowoleniu wyrażonemu przez europejskich wyborców w majowych wyborach oraz wyjść naprzeciw głosom wzywającym do zmian w Unii Europejskiej. Utrzymanie dotychczasowego stanu nie jest możliwe. „Najlepszym podejściem jest opracowanie praktycznych rozwiązań zaspokajających potrzeby obywateli – stwierdził Stefan Sannino. – Im bliżej obywateli się znajdziemy, tym bardziej ograniczymy eurosceptycyzm”. Dlatego centralnym punktem ambitnego programu włoskiej prezydencji jest wzrost, wspieranie Europy szans, praw i światowego zaangażowania. Europa szans i praw podstawowych Odwiedzający mieli również możliwość nagrania wiadomości wideo dla przyszłego Parlamentu Europejskiego oraz wyrażenia swoich nadziei i żądań Oprócz dyskusji z członkami EKES-u i informacjami interesującymi dla wszystkich grup wiekowych w programie dnia znalazły się bowiem gry, koncert i zabawa dla najodważniejszych: chodzenie po linie. Wielkim powodzeniem cieszył się również quiz, w którym odwiedzający biorą udział już od kilku lat. Motto Dnia Otwartych Drzwi – „Porozmawiajmy o Europie”, spełniło oczekiwania odwiedzających. (fgr) ● Prezydencja, której priorytetem będzie zatrudnienie, podsumuje unijną gwarancję dla młodzieży i podejmie prace nad projektami w dziedzinie finansowania na rzecz wzrostu. Przeprowadzi również działania na rzecz odrodzenia przemysłu w Europie i propagowania gospodarki cyfrowej, co mogłoby doprowadzić do stworzenia ponad miliona miejsc pracy. Bardzo ważnym elementem tej formuły jest polityka w dziedzinie energii i klimatu, zwłaszcza w świetle wydarzeń na Ukrainie. W maju unijna agencja graniczna Frontex odnotowała znaczny wzrost nielegalnej imigracji, zwłaszcza z Afryki. Zdaniem Stefana Sannino sytuacja ta budzi niepokój nie tylko we Włoszech, lecz również w całej Unii Europejskiej. Prezydencja pragnie przezwyciężać różnice między Północą a Południem i ustanowić jednolite unijne podejście do imigracji, wspierając też rozwój w regionie Morza Śródziemnego, co ● powinno wpłynąć na przepływy migracyjne. „Kształtować przyszłe oblicze Europy” Zapewne nie wyobrażał sobie nawet, jak będzie wyglądała Unia Europejska ponad 55 lat później: 28 krajów od Atlantyku po Morze Czarne, jednolity rynek, otwarte granice dla osób, towarów i usług, czołowa rola w świecie wobec takich kwestii, jak zmiana klimatu, oraz niemal 70 lat pokoju. Odbudowa 56 lat temu, 19 maja 1958 r., odbyła się w siedzibie belgijskiego senatu w Brukseli sesja inauguracyjna nowo powstałego Komitetu. Pierwszy przewodniczący Komisji Europejskiej Walter Hallstein podkreślił wagę zadań stojących przed Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz doniosłą rolę, jaką ma on odegrać w organizowaniu wspólnego Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, którego utworzenie zaproponowano po raz pierwszy na kongresie haskim w 1948 r., włączył się w proces odbudowy po drugiej wojnie światowej. Traktat lizboński, obowiązujący od 1 grudnia 2009 r., wzmocnił rolę EKES-u i potwierdził, że demokracja uczestnicząca i dialog z obywatelami powinny istnieć równolegle do demokracji przedstawicielskiej. Na przestrzeni lat EKES i jego zaangażowani członkowie wiernie pełnili misję reprezentowania Trzeba zmienić politykę UE w zakresie energii i klimatu – wiążące cele mają kluczowe znaczenie Polityka w zakresie klimatu i energii zdominowała porządek obrad 499. sesji plenarnej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES-u). W obecności komisarza ds. energii Günthera Oettingera przyjęto pięć opinii zdecydowaną większością głosów. Ramy klimatyczno-energetyczne do roku 2030 Komisarz zwrócił uwagę na brak niezależności energetycznej UE oraz brak zróżnicowania źródeł zaopatrzenia, co sprawia, że niektóre państwa członkowskie są zależne od jednego dostawcy. EKES zasadniczo zgadza się z wnioskami Komisji i pragnie pójść jeszcze dalej. EKES w pełni popiera cele dotyczące 40-procentowej redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz osiągnięcia 27-procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych, lecz wzywa także do opracowania szczegółowych celów krajowych w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, które wytyczałyby kierunek działań poszczególnych państw. Zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego jest niezbędne Ulla Sirkeinen, członkini EKES-u „Społeczeństwo obywatelskie reprezentuje zarówno konsumentów, jak i producentów, a ich doświadczenia, wiedza i zdrowy rozsądek muszą zostać uwzględnione w krajowych planach energetycznych” – powiedziała Ulla Sirkeinen (Finlandia, Grupa Pracodawców). Ponadto państwa członkowskie powinny prowadzić obowiązkowe konsultacje z krajami sąsiadującymi odnośnie do wszystkich dalekosiężnych decyzji. Ceny i koszty energii Polityka w zakresie energii i klimatu powinna zyskać prawdziwie europejski charakter. Europejska Wspólnota Energetyczna mogłaby przyczynić się do zwiększenia niezależności i ograniczenia kosztów pierwotnych. Położenie szczególnego nacisku na efektywność energetyczną (zwłaszcza w budownictwie) zaowocuje inwestycjami, a szkodliwe dotacje na energię trzeba będzie stopniowo znosić, aby zmniejszyć koszty energii. Szczelinowanie „Europa nie jest w stanie zrezygnować z własnych dostępnych źródeł energii” – powiedzieli Josef Zbořil (Republika Czeska, Grupa Pracodawców) i Sorin Ioniță (Rumunia, Grupa Innych Podmiotów), sprawozdawcy wspomnianej opinii, która kładzie nacisk na gospodarcze i społeczne aspekty inwestycji w lokalne źródła energii. Szczelinowanie hydrauliczne umożliwia wydobywanie paliw kopalnych i gazu ze źródeł inaczej niedostępnych. EKES zaleca podział dochodów z lokalnymi społecznościami, zapewnienie pełnej przejrzystości i najwyższych standardów bezpieczeństwa oraz angażowanie mieszkańców terenów, których to dotyczy. System handlu uprawnieniami do emisji (ETS) EKES opowiada się za gruntownym przeglądem unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, pod Zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży Jednym z najpoważniejszych wyzwań naszych czasów jest zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży. Biorąc pod uwagę rolę EKES-u i staranne monitorowanie przez Komitet sytuacji w tej dziedzinie, prezydencja grecka zwróciła się do niego o przedstawienie zaleceń w oparciu o aktualne praktyki stosowane w państwach członkowskich. „Jeśli dzisiejsza młodzież ma kształtować Europę jutra, musi mieć szansę, by się uniezależnić, co oznacza m.in. znalezienie pracy, która odpowiada kwalifikacjom” – twierdzi sprawozdawczyni Christa Schweng (Austria, Grupa Pracodawców). Stopa bezrobocia osób w wieku 15–24 lat była zawsze wyższa niż w grupie wiekowej 24–65, lecz kryzys gospodarczy i finansowy dotknął szczególnie boleśnie młodych ludzi, którzy poszukują swojej pierwszej pracy. Podczas gdy według danych Eurostatu stopa bezrobocia wśród młodzieży do końca 2008 r. była dwukrotnie wyższa niż wśród ogółu ludności, to pod koniec 2012 r. jej poziom był już 2,6 razy wyższy w stosunku do ogółu populacji. Ten stan rzeczy wynika z niższej liczby miejsc pracy w związku ze słabszym, a nawet ujemnym wzrostem, z ograniczonego popytu wewnętrznego, cięć w zatrudnieniu w sektorze publicznym i towarzyszącego im zamrożenia rekrutacji. „Młodym ludziom przy wyborze zawodu powinni pomagać wykwalifikowani doradcy. Analiza zapotrzebowania na siłę roboczą w średnioterminowej perspektywie, zwłaszcza na szczeblu lokalnym, może pozytywnie wpłynąć na wybór zawodu” – sugeruje Christa Schweng. EKES określił szereg działań, które mogą przyczynić się do rozwiązania problemu bezrobocia wśród młodzieży i podał przykłady takich środków zaleconych przez członków Komitetu. Popyt na pracę może zwiększyć jedynie strategia ukierunkowana na wzrost, która ma na celu zwiększenie konkurencyjności i przywrócenie zaufania inwestorów i gospodarstw domowych, oraz zrównoważone inwestycje i program ożywienia koniunktury. Wynik głosowania nad opinią: 124 głosy za, 1 przeciw, ● 4 osoby wstrzymały się od głosu. (hb) European Economic and Social Committee Comité économique et social européen Europees Economisch en Sociaal Comité 500 th plenary session 9-10 | 07 | 2014 Pamiątkowy znaczek pocztowy zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego oraz udzielali adekwatnych i bezpośrednich rad decydentom europejskim. W sesjach plenarnych Komitetu brali udział komisarze unijni, przywódcy polityczni i liderzy gospodarczy z całego świata, obrońcy swobód, artyści i wykonawcy. Pakiet klimatyczno-energetyczny Unijna polityka energetyczna musi koncentrować się na bezpieczeństwie energetycznym i przystępności cen energii, a także wiązać się z celami konkurencyjności gospodarczej i przeciwdziałania zmianie klimatu. EKES popiera ambitną umowę międzynarodową w sprawie ochrony klimatu i jej skuteczne wdrażanie. Musi ona ostatecznie określać przyszłą unijną politykę w dziedzinie energii i środowiska. Po dyskusji w sprawie energii i zmiany klimatu EKES przyjął cztery opinie odnoszące się do tych kwestii. Z okazji lipcowej sesji plenarnej planowana jest krótka prezentacja na temat pierwszych posiedzeń i rozwoju Komitetu oraz wydanie specjalnego ● pamiątkowego znaczka pocztowego. warunkiem że konkurencyjność i aspekty gospodarcze zostaną uwzględnione w tym procesie – w tym środki, które pomogą uniknąć ucieczki emisji. Konkurencyjna i zasobooszczędna mobilność w miastach Komisja poruszała już w kilku dokumentach kwestie zatorów komunikacyjnych, zwiększonych emisji CO2 oraz rosnącego „paraliżu” miast. EKES zwraca się do Komisji o połączenie rozwiązań tych problemów w jeden instrument, co zwiększyłoby jego skuteczność. Zasobooszczędna mobilność w miastach ma istotny aspekt ekonomiczny i mogłaby doprowadzić do utworzenia nowego europejskiego rynku transportu, pobudzając innowacje i konkurencję poprzez zapewnienie najwyższych standardów środowiskowych i społecznych. Europa musi przejąć wiodącą rolę w osiągnięciu ambitnego światowego porozumienia w sprawie klimatu Zmiana klimatu wiąże się z takimi zagrożeniami, jak powodzie, susze, niedostatek żywności, walka o skąpe zasoby lub masowe migracje. Osiągnięcie ambitnego światowego porozumienia w sprawie klimatu ma zatem decydujące znaczenie. „Europa musi odgrywać większą rolę w tak pilnie potrzebnej zmianie światowej polityki w zakresie klimatu. W związku z tym istotne jest, aby UE przemawiała jednym głosem na przyszłorocznej Konferencji Stron (COP) Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) we Francji. Tylko w ten sposób wpływ i wiodąca pozycja UE staną się wystarczająco silne, aby odpowiadać naszej pozycji lidera w zakresie zmian klimatycznych” – stwierdził przewodniczący EKES-u Henri Malosse, wzywając do lepszej współpracy i większej solidarności między państwami ● członkowskimi. (sma) © vladimir salman rynku europejskiego i w kształtowaniu przyszłego oblicza Europy. Wynik głosowania: NAT/636 (Ramy polityczne na okres 2020–2030 dotyczące klimatu i energii) – 198 głosów za, 23 głosy przeciw, 13 osób wstrzymało się od głosu NAT/629 (Rozpoznawanie i wydobycie węglowodorów za pomocą szczelinowania) – 163 głosy za, 18 głosów przeciw, 10 osób wstrzymało się od głosu NAT/637 (Unijny system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych) – 167 głosów za, 2 głosy przeciw, 10 osób wstrzymało się od głosu NAT/547 (Ceny i koszty energii) – 140 głosów za, 10 głosów przeciw, 13 osób wstrzymało się od głosu Transatlantyckie negocjacje handlowe W opinii REX/390 EKES popiera skuteczne transatlantyckie partnerstwo handlowo-inwestycyjne (TTIP), które może być jego zdaniem ważnym czynnikiem generującym prawdziwy wzrost i zwiększającym optymizm. Istotne jest jednak, by korzyści z TTIP były równomiernie rozłożone wśród przedsiębiorstw, pracowników, konsumentów i ogółu obywateli. Wynik głosowania: 185 głosów za, 7 przeciw, 10 osób ● wstrzymało się od głosu © Gts W lipcu 2014 r. odbędzie się w Brukseli kolejna sesja plenarna Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Nie będzie to jednak zwykłe rutynowe posiedzenie, lecz 500. sesja Komitetu od czasu jego utworzenia na mocy traktatów rzymskich w 1957 r. SESJA PLENARNA W PIGUŁCE W SKRÓCIE Społeczeństwo obywatelskie apeluje o zintegrowaną europejską politykę lotnictwa Przed europejskim lotnictwem stoją bezprecedensowe wyzwania: jego tradycyjne modele biznesowe znajdują się pod presją, a działalność wielu podmiotów przynosi straty, co zagraża wzrostowi gospodarczemu i zatrudnieniu w UE. O tym, na ile sytuacja ta jest spowodowana brakiem prawdziwie europejskiej polityki lotnictwa, rozmawiano podczas debaty na konferencji wysokiego szczebla w EKES-ie pt. „Społeczeństwo obywatelskie apeluje o zintegrowaną europejską politykę lotnictwa – kto odpowiada?”, która odbyła się 19 maja 2014 r. Przewodniczący Sekcji TEN Stéphane Buffetaut (Francja, Grupa Pracodawców) otworzył konferencję, podkreślając aktywną rolę EKES-u w modernizacji mobilności w UE. Powiedział o kluczowym znaczeniu udziału społeczeństwa obywatelskiego w porozumieniu o środkach ograniczania emisji CO2 w transporcie o 60% do roku 2050. Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, uznał, że wyzwania konkurencyjne stanowią zagrożenie dla wielu przedsiębiorstw lotniczych, szczególnie regionalnych i świadczących usługi w pełnym zakresie. „Rynek wymaga konsolidacji – podkreślił. – 150 europejskich spółek lotniczych konkurujących na całym świecie to po prostu zbyt wiele”. Temel Kotil, dyrektor generalny Turkish Airlines i prezes Stowarzyszenia Europejskich Linii Lotniczych, powiedział, że trzeba skierować uwagę na inne obszary niż Europa: „Musimy podążyć za biznesem i spojrzeć na Wschód, prowadzić więcej interesów z Afryką i Dalekim Wschodem”. W debacie odpowiedziano na pytanie, co tak faktycznie oznacza większa integracja europejska w lotnictwie i co powinna zawierać „apteczka pierwszej pomocy” dla sektora. Margus Rahuoja, szef gabinetu komisarza Siima Kallasa, podsumował: „Z debaty wnoszę, że w obliczu wielu wyzwań istnieje zapotrzebowanie na bardziej agresywną rolę Komisji w sprawie rozporządzenia ”. >>> str. 2 3 DZIAŁANIA NA SZCZEBLU LOKALNYM Roman Haken: „Komunikacja na temat Europy we współpracy z innymi instytucjami na szczeblu lokalnym” Roman Haken, członek EKES-u W serii wywiadów Béatrice Ouin, francuska członkini Grupy Pracowników w EKES-ie oraz przedstawicielka członków Komitetu w redakcji biuletynu informacyjnego „EKES Info”, rozmawia ze swymi kolegami o ich zainteresowaniach. Niedawno spotkała się z Romanem Hakenem, czeskim członkiem Grupy Innych Podmiotów i członkiem Ośrodka Działań na rzecz Społeczności na Morawach Środkowych. „EKES Info”: W Czechach za komunikację na temat Europy odpowiadają wspólnie posłowie do PE oraz członkowie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Czy mógłby nam pan powiedzieć, kto wystąpił z tą inicjatywą i jakie działania podjęliście wspólnie? Roman Haken: Nasza delegacja z EKES-u bierze aktywny udział w inicjatywie „Going local”. Odbyliśmy kilka spotkań z posłami do PE w Brukseli, które były czasami organizowane przez nas, czyli EKES, a czasami przez PE. Na szczeblu krajowym spotkaliśmy się w maju z czeską komisją parlamentarną ds. UE, a rok temu z jej odpowiednikiem w senacie. Naszym pomysłem było przedstawienie delegacji jako aktywnych czeskich przedstawicieli na szczeblu UE. Utrzymujemy również ścisłe kontakty z biurem KE w Pradze oraz z ministerstwem spraw zagranicznych. Działamy jako zespół i wszyscy – ze wsparciem Departamentu Komunikacji EKES-u – dokładamy starań, by wykorzystać dostępne możliwości. Jakie kroki podjęli czescy członkowie Komitetu, by zwrócić uwagę na prace społeczeństwa obywatelskiego? Jako członkowie informujemy organizacje patronackie o naszych pracach w EKES-ie i o stanowisku Komitetu. Nasi członkowie są proszeni o zabieranie głosu na seminariach i warsztatach dotyczących tematów związanych z UE. Organizatorami tych wydarzeń są zarówno czeskie władze krajowe, jak i organy regionalne, uczelnie wyższe i krajowe platformy społeczeństwa obywatelskiego. Niektórzy z nas mają wystąpienia na uczelniach wyższych lub odwiedzają szkoły średnie w celu zaprezentowania EKES-u i omówienia jego prac. W przyszłości dobrym pomysłem mogłoby być oddelegowanie pracownika EKES-u do pracy na szczeblu krajowym, w Domu Europejskim Republiki Czeskiej (KE + PE), i zapewnienie wsparcia organizacyjnego na szczeblu krajowym. Jest pan członkiem Ośrodka Działań na rzecz Społeczności (CCO) na Morawach Środkowych. Czy może pan opisać tę organizację i nakreślić jej rolę w kraju? Ośrodek Działań na rzecz Społeczności (CCO) jest organizacją pozarządową nienastawioną na zysk, która świadczy usługi informacyjne i doradcze przedstawicielom administracji publicznej, organizacjom obywatelskim i przedsiębiorstwom w wielu dziedzinach, w tym: udziału obywateli i organizacji pozarządowych w rozwoju lokalnym i regionalnym, lokalnego rozwoju zrównoważonego, polityki regionalnej UE i rozwoju regionalnego w Republice Czeskiej, kształcenia, wsparcia i wzmocnienia niekomercyjnych organizacji pozarządowych, a także strategicznych ocen oddziaływania na środowisko. CCO opracowuje i wdraża również programy uczestnictwa publicznego w procesach planowania i procesach decyzyjnych. Mogą to być, na przykład, programy uczestnictwa obywateli w planowaniu i projektowaniu przestrzeni publicznej, rewitalizacji osiedli mieszkaniowych, opracowywaniu strategii rozwoju lokalnego, planowaniu usług społecznych lub inwestycji. CCO zapewnia również doradztwo w sprawie opracowania projektów lokalnego rozwoju społeczno-gospodarczego zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Realizuje działania mające na celu rozpowszechnienie zasad partnerstwa i przejrzystości procesu decyzyjnego w polityce regionalnej UE. Ponadto wspiera i szkoli członków organizacji obywatelskich i niekomercyjnych na wszystkich szczeblach. Prowadzi również strategiczne oceny oddziaływania na środowisko dotyczące planów, programów i strate● gii (SEA). Współorganizowana przez Sekcję Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego (NAT) i Departament Komunikacji wystawa fotograficzna „Jedna trzecia” jest elementem inicjatywy EKES-u w zakresie przeciwdziałania marnotrawieniu żywności. Inicjatywa ta jest jednym z projektów programu „Powiew przemian” wspieranego przez przewodniczącego Komitetu Henri Malosse’a. Projekt czerpie inspirację z opinii NAT/570 w sprawie zapobiegania marnotrawstwu żywności i ograniczania go (sprawozdawca Yves Somville, Belgia, Grupa Innych Podmiotów). W maju Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny uczcił 10. rocznicę historycznego rozszerzenia UE o Europę Wschodnią, Środkową i Południową. Z tej okazji członkowie Komitetu podjęli działania lokalne i odwiedzili niektóre z krajów. W ramach obchodów przewodniczący EKES-u Henri Malosse wybrał się do Bratysławy, gdzie spotkał się ze słowackim prezydentem i premierem, by pogratulować im wzrostu gospodarczego i pomyślnego przystąpienia do strefy euro. Zabierając głos na uroczystości galowej, powiedział: „Wobec wzbierającej fali eurosceptycyzmu, jako przedstawiciele europejskiego społeczeństwa obywatelskiego uważamy, że istotne jest przypomnienie, co rozszerzenie wniosło do UE. Chcemy podkreślić siłę i determinację, z jaką te nowe kraje UE podjęły wysiłki w celu osiągnięcia pełnej integracji”. Henri Malosse zaapelował do nowszych państw członkowskich, by zgłaszały pomysły dotyczące przyszłości Europy. Obywatele tych krajów korzystają teraz bowiem z tych samych praw i mają te same obowiązki co inni obywatele UE. „Naszym zadaniem, jako członków EKES-u, jest jasne zaznaczenie, że europejskie społeczeństwo obywatelskie jest niepodzielne” – dodał na zakończenie. Transmisja na żywo W Lublanie członek EKES-u Cveto Stantič (Słowenia, Grupa Pracodawców) przedstawił swe rozważania na temat dziesięciolecia, jakie upłynęło od czasu W SKRÓCIE WKRÓTCE W EKES-IE Wystawa fotograficzna „Jedna trzecia” EKES rusza w drogę, by uczcić 10. rocznicę największego w historii rozszerzenia Konsumenci, producenci żywności, branża detaliczna i przemysłowa oraz rolnicy muszą zostać w pełni włączeni do procesu zapobiegania marnotrawieniu żywności. EKES, będący głosem zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, może odegrać ważną rolę w tych działaniach. Projekt Komitetu będzie się skupiał przede wszystkim na potencjale zmniejszania marnotrawstwa dzięki darom żywnościowym, jako że aspekt ten nie został jeszcze dogłębnie przeanalizowany. EKES zlecił w tym celu przeprowadzenie badania porównawczego dotyczącego ustawodawstwa i praktyki w zakresie darów żywnościowych w państwach członkowskich UE. Jednym z celów badania jest opracowanie zaleceń na temat sposobów wdrażania lub interpretowania ustawodawstwa, tak by sprzyjało ono darom żywnościowym w UE. Wnioski z badania na temat darów żywnościowych zostały przedstawione 7 lipca 2014 r. na konferencji „Dary żywnościowe – zwalczanie niedostatku żywności i rozwiązanie problemu jej marnotrawienia”. Po konferencji odbyła się oficjalna inauguracja wystawy w holu na 6. piętrze budynku im. Jacques’a Delorsa. Wystawa fotografii austriackiego artysty Klausa Pichlera, po raz pierwszy pokazana podczas kampanii „Save Food” Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa, ilustruje związek między marnotrawieniem żywności przez pojedyncze jednostki a zglobalizowaną produkcją żywności. Na serii zdjęć pokazane są elegancko zaaranżowane produkty żywnościowe sfotografowane w chwili, gdy zaczynają się rozkładać. Nowy znak graficzny Rady Od 1 lipca br. Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, szczyty strefy euro, Eurogrupa i Sekretariat Generalny Rady będą się posługiwać nowym znakiem graficznym. źródło: Rada Europejska Nowe logo Rady Europejskiej Jest on kombinacją flagi europejskiej z rysunkiem przypominającym przyszły budynek „Europa”, który od 2016 r. będzie siedzibą zarówno Rady, jak i Rady Euro● pejskiej. (hb) Wystawę będzie można obejrzeć w dniach ● 8–18 lipca 2014 r. rozszerzenia, a także na temat przyszłej drogi rozwoju Słowenii i całej UE. Podczas wydarzenia transmitowanego w krajowej telewizji i radiu spotkał się ze słoweńską premier Alenką Bratušek i komisarzem ds. środowiska Janezem Potočnikiem. Przewodniczący EKES-u Henri Malosse z przewodniczącym PE Martinem Schultzem i wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej Marošem Šefčovičem „Rozwój demokracji w UE zostanie zahamowany, jeżeli proces decyzyjny będzie się nadal opierał wyłącznie na podejściu międzyrządowym, bez większego uwzględnienia obywateli i społeczeństwa obywatelskiego” – stwierdził Cveto Stantič. Na Uniwersytecie w Rydze członek EKES-u Andris Gobiņš (Litwa, Grupa Innych Podmiotów) spotkał się z przedstawicielami organizacji pozarządowych, ministerstw i środowisk nauczycieli akademickich, a prof. Dirk Leuffen z Niemiec przedstawił badania pokazujące, że między interesami starszych i nowszych państw członkowskich istnieją niewielkie różnice. Przed wyborami europejskimi posłowie do Parlamentu Europejskiego wzięli również udział w inicjatywie „Going local”, odwiedzając Cypr, Łotwę, Słowację i Estonię. Podczas Dnia Europy w maju członkowie zorganizowali ponadto specjalne wydarzenia w Luksemburgu, Paryżu, ● Helsinkach i Brukseli. Ciąg dalszy ze str. 3 Społeczeństwo obywatelskie apeluje o zintegrowaną europejską politykę lotnictwa Matthew Baldwin, dyrektor ds. Lotnictwa w Komisji Europejskiej, stwierdził, że EKES odgrywa ważną rolę w kształtowaniu polityki: „To tutaj, w Komitecie, przetestowaliśmy, przedyskutowaliśmy, sporządziliśmy i doprecyzowaliśmy wszystkie nasze inicjatywy, co do jednej, przed ich udanym wprowadzeniem”. Jacek Krawczyk, przewodniczący Grupy Pracodawców, zwrócił się do wszystkich uczestników, by przyjęli globalne podejście do pełnego łańcucha wartości w lotnictwie zamiast naprawiania jego poszczególnych fragmentów. Stwierdził, że konsensus uzyskany w trakcie debaty zachęca do umieszczenia lotnictwa wysoko na liście priorytetów w programach przyszłego Parlamentu Europejskiego i Komi● sji. (ms) „EKES info” w 23 językach: ch: http http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.en.eesc-info Redaktor naczelny: Ogólna koordynacja: Béatrice Ouin – przedstawicielka członków EKES-u w komitecie redakcyjnym (Grupa Pracowników, FR) Peter Lindvald-Nielsen (pln) Agata Berdys Współautorzy niniejszego wydania: Fabiola Giraldo Restrepo (fgr) Henry Borzi (hb) Laure Limousin (ll) Martin Schneider (ms) Milen Minchev (mm) Silvia M. Aumair (sma) Valeria Atzori (va) Adres: European Economic and Social Committee Jacques Delors Building, 99 Rue Belliard, B-1040 Brussels, Belgium tel. (+32 2) 546 94 76 faks: (+32 2) 546 97 64 e-mail: [email protected] internet: http://www.eesc.europa.eu/ „EKES Info” ukazuje się dziewięć razy do roku podczas sesji plenarnych Komitetu. Drukowane egzemplarze „EKES Info” po angielsku, francusku i niemiecku k otrzymać można bezpłatnie w serwisie prasowym EKES-u. Wersja elektroniczna niniejszego biuletynu w 23 językach w formacie PDF jest dostępna na stronach internetowych EKES-u: http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.en.eesc-info „EKES Info” nie stanowi oficjalnego zapisu prac EKES-u. Po informacje tego typu należy sięgać do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej i innych publikacji Komitetu. Powielanie naszych materiałów – z podaniem źródła „EKES Info” – jest dozwolone (prosimy o przekazanie jednego egzemplarza redaktorowi naczelnemu). Nakład: 12 310 egz. Kolejny numer ukaże się we wrześniu 2014 r. Lipiec 2014 r./6 QE-AA-14-006-PL-N ROZMOWY W EKES-IE