SZACOWANIE SZKÓD w gospodarstwach rolnych i działach

ZACHODNIOPOMORSKI
rodek Doradztwa Rolniczego
w Barzkowicach
Marek Gardygaj o
Andrzej Kami ski
Kazimierz Niegowski
SZACOWANIE SZKÓD
w gospodarstwach rolnych i dzia ach
specjalnych produkcji rolnej dotkni tych
kl skami ywio owymi
Barzkowice 2015
I. Okre lenie szkód kl skowych
Zgodnie z rozporz dzeniem Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie
szczegó owego zakresu i sposobów realizacji niektórych zada
Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z poz. 187 z pó n, zm.), ARiMR
mo e stosowa dop aty do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych na
wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji
rolnej, w których wyst pi y szkody spowodowane przez susz , grad, deszcz
nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powód , huragan,
piorun, obsuni cie si ziemi lub lawin w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach
upraw rolnych i zwierz t gospodarskich, zwane dalej„ niekorzystnymi zjawiskami
atmosferycznymi”.
Wojewoda Zachodniopomorski Zarz dzeniem Nr 205/2015 z dnia
17 kwietnia 2015 r. powo
Komisj
do szacowania szkód w
gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej na
terenach dotkni tych kl sk ywio ow .
W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 07 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach
upraw rolnych i zwierz t gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz.1249 z pó n. zm.)
szkody spowodowane przez:
POWÓD – oznaczaj szkody powsta e wskutek:
zalania terenów w nast pstwie podniesienia si
stoj cych,
poziomu wód p yn cych i
zalania terenów wskutek deszczu nawalnego,
sp ywu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i podgórskich.
Jako zalania nie traktuje si :
nawilgocenia gleby, je eli nie by o ono poprzedzone wyst pieniem wody
na powierzchni gruntu,
zastoisk wodnych, utrzymuj cych si corocznie w terenach podmok ych
o wysokim poziomie wody gruntowej przez d sze okresy czasu,
niezale nie od nasilenia opadów atmosferycznych.
HURAGAN - oznaczaj szkody powsta e w wyniku dzia ania wiatru o pr dko ci
nie mniejszej ni 24 m/s, którego dzia anie wyrz dza masowe szkody. Pojedyncze
szkody uwa a si za spowodowane przez huragan, je eli w najbli szym
siedztwie stwierdzono dzia anie huraganu.
PIORUN - oznaczaj szkody b
ce nast pstwem wy adowania atmosferycznego
pozostawiaj cego bezsporne lady tego zdarzenia, potwierdzonego dokumentem z
Policji lub Stra y Po arnej lub Powiatowego Inspektora Weterynarii w
przypadku zwierz t gospodarskich, je eli zdarzenie mia o miejsce poza
budynkiem inwentarskim.
SUSZ - oznaczaj szkody spowodowane wyst pieniem, w dowolnym
sze ciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 wrze nia, spadku
klimatycznego bilansu wodnego poni ej warto ci okre lonej dla poszczególnych
gatunków ro lin uprawnych i gleb.
W przypadku gdy dla danej ro liny nie jest prowadzony monitoring suszy, szkody
mo na szacowa , je eli monitoring potwierdza wyst pienie suszy w uprawach o
analogicznych wymaganiach wodnych.
KLIMATYCZNY BILANS WODNY
KLIMATYCZNY BILANS WODNY okre la si jako ró nic pomi dzy opadem
atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych, a
ewapotranspiracj potencjaln .
EWAPOTRANSPIRACJA - ubytek wody z powierzchni Ziemi drog
bezpo redniego parowania z gruntu oraz transpiracji ro lin (parowanie z
nadziemnych cz ci ro lin). Do oceny zagro enia susz zosta utworzony
system monitoringu skutków suszy rolniczej uwzgl dniaj cy klimatyczny bilans
wodny i zmienno
przestrzenn warunków glebowych, prowadzony przez
IUNG w Pu awach.
UJEMNE SKUTKI PRZEZIMOWANIA – oznaczaj szkody spowodowane
wymarzni ciem, wymokni ciem, wyprzeniem, wysmaleniem lub wysadzeniem
ro lin, w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 30 kwietnia, polegaj ce na
ca kowitym lub cz ciowym zniszczeniu ro lin lub ca kowitej utracie plonu lub
jego cz ci.
PRZYMROZKI WIOSENNE – oznaczaj szkody spowodowane przez obni enie
si temperatury poni ej 0°C, w okresie od dnia 15 kwietnia do dnia 30 czerwca,
polegaj ce na ca kowitym lub cz ciowym zniszczeniu ro lin lub ca kowitej utracie
plonu lub jego cz ci.
DESZCZ NAWALNY - oznaczaj
szkody powsta e wskutek deszczu o
wspó czynniku wydajno ci co najmniej 4. W przypadku braku mo liwo ci
ustalenia tego wspó czynnika bierze si pod uwag stan faktyczny i rozmiar szkód
w miejscu ich powstania, wiadcz ce wyra nie o dzia aniach deszczu nawalnego.
OBSUNI CIE SI ZIEMI - oznaczaj szkody spowodowane przez zapadanie si
ziemi oraz usuwanie si ziemi, z tym, e za szkody spowodowane przez:
- zapadanie si ziemi - uwa a si szkody powsta e wskutek obni enia si terenu
z powodu zawalenia si podziemnych wolnych przestrzeni w gruncie,
- usuwanie si ziemi - uwa a si szkody powsta e wskutek ruchów ziemi na
stokach.
GRAD - oznaczaj szkody powsta e wskutek opadu atmosferycznego
sk adaj cego si z bry ek lodu.
LAWIN - oznaczaj szkody powsta e wskutek gwa townego zsuwania si lub
staczania ze zboczy górskich lub podgórskich mas niegu, lodu, ska , kamieni,
ziemi lub b ota.
II. Okre lenie zakresu i wysoko ci szkody
Za podstaw okre lenia zakresu i wysoko ci szkody w uprawach rolnych
przyjmuje si w szczególno ci:
1. W przypadku szacowania szkód w uprawach rolnych:
a) powierzchni dzia ki, na której uprawy zosta y uszkodzone lub zniszczone
(minimalna powierzchnia uprawy nie mo e by mniejsza ni 0,1 ha),
b) rodzaj uprawy, z uwzgl dnieniem w ciwej fazy rozwoju ro lin,
c) utracone plony z poszczególnych upraw, o których mowa w pkt b), w roku w
którym wyst pi y szkody, wyliczone na podstawie rednich plonów poszczególnych
upraw w danym gospodarstwie1, a w przypadku braku danych na podstawie
danych statystycznych dla danego województwa 2,
d) okre lony w procentach poziom szkód w uprawach rolnych z tym, e aby
uzyska pomoc publiczn w formie dop at do oprocentowania kredytów obrotowych
poziom szkód musi by wy szy ni 30 % redniej rocznej produkcji rolnej w
gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z trzech lat
poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody lub redniej z trzech lat w okresie
pi cioletnim poprzedzaj cym rok, w którym wyst pi y szkody, z pomini ciem roku
o najwy szej i najni szej wielko ci produkcji (w przypadku, je eli w gospodarstwie
rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja
ro linna).
Okre lony w procentach poziom szkód w gospodarstwie rolnym mo e by
wyliczony na podstawie powierzchni poszczególnych upraw i rednich plonów
tych upraw z 3 ostatnich lat lub z 3 lat w okresie 5-letnim poprzedzaj cym rok
wyst pienia szkody, z pomini ciem roku o najni szym i najwy szym plonie (dt/1ha)
oraz prognozowanych lub uzyskanych plonów w roku w którym wyst pi y szkody
przy czym dopuszcza si wyliczenie szkód w uprawach rolnych w gospodarstwie
rolnym równie z uwzgl dnieniem cen.
redni roczn produkcj roln z ubieg ych trzech lat lub redni z trzech lat opart na okresie pi ciu ubieg ych lat, z
wy czeniem warto ci najwy szej i najni szej ustala si na podstawie danych rachunkowych lub dokumentów
potwierdzaj cych wielko prowadzonej produkcji rolnej w danym gospodarstwie rolnym, a w przypadku braku takich
danych lub dokumentów - na podstawie danych o redniej wielko ci produkcji publikowanych przez jednostki doradztwa
rolniczego, urz dy statystyczne lub Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej Pa stwowy Instytut
Badawczy.
e) rednie ceny sprzeda y poszczególnych produktów rolnych w danym roku
otrzymane przez producenta rolnego1, a w przypadku braku danych rednie ceny
dla województwa2,
f) wysoko szkód powinna by wykazana wed ug obni enia dochodu 3.
1
na podstawie danych rachunkowych, innej ewidencji lub dokumentów b
cych w posiadaniu producenta rolnego, które
potwierdzaj uzyskiwanie plonów i cen w danym gospodarstwie;
2
na podstawie danych ODR, urz dów statystycznych, danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej –
Pa stwowego Instytutu Badawczego, a tak e danych zawartych w Zintegrowanym Systemie Informacji Rynkowej
znajduj cym si na stronie internetowej MRiRW ;
3
kwota obni enia dochodu stanowi ró nic pomi dzy kwot wynikaj
z iloczynu redniej rocznej ilo ci wyprodukowanej w
okresie ubieg ych trzech lat (lub redniej z trzech lat opartej na okresie pi ciu ubieg ych lat z wy czeniem warto ci
najni szej i najwy szej) przez otrzyman
redni cen sprzeda y a kwot wynikaj
z iloczynu ilo ci produktu
wyprodukowanego w roku, w którym wyst pi o niekorzystne zjawisko klimatyczne przez redni cen sprzeda y otrzyman
w tym roku.
2. W przypadku szacowania szkód w rodku trwa ym przyjmuje si minimalny
poziom strat w odniesieniu do pojedynczego rodka trwa ego w wysoko ci powy ej
1050 z oraz warto ponoszonych rzeczowych nak adów niezb dnych na:
a) przywrócenie funkcji u ytkowych:
- zniszczonych lub uszkodzonych budynków inwentarskich, magazynowosk adowych, szklarni, tuneli foliowych i innych budynków i budowli s
cych do
produkcji rolniczej, poprzez ich odbudow lub wykonanie niezb dnych remontów
kapitalnych (w przypadku szkód spowodowanych piorunem, nale y do czy
dokument Policji lub Stra y Po arnej potwierdzaj cy powstanie tych szkód wskutek
uderzenia pioruna),
- uszkodzonych ci gników, maszyn i urz dze rolniczych poprzez przeprowadzenie
remontów kapitalnych,
b) przywrócenie produkcyjno ci poprzez zakup stada podstawowego zwierz t
gospodarskich i ryb,
c) zakup w miejsce zniszczonych: ci gników, maszyn, urz dze rolniczych, a
tak e samochodów ci arowych, dostawczych lub specjalistycznych
wy cznie dla potrzeb zwi zanych z produkcj w dzia ach specjalnych
produkcji rolnej.
3. W przypadku szacowania szkód w sadzie, lub innej plantacji ro lin
wieloletnich, których okres u ytkowania jest d szy ni 5 lat, z wy czeniem
plantacji truskawek, plantacji choinek oraz ro lin na cele energetyczne pod
tem ubiegania si o pomoc na realizacj przedsi wzi
inwestycyjnych
uwzgl dnia si warto
bie
ro lin (tj. w zale no ci od wieku) oraz
wspó czynnik oceny bonitacyjnej warto ci bie cej (bez utraconych korzy ci); do
wykorzystania na stronie internetowej MRiRW – pomoc opracowanie Krzysztofa
Zmarlickiego – Okre lanie warto ci plantacji kultur wieloletnich udost pnione
nieodp atnie przez Polsk
Federacj
Stowarzysze
Rzeczoznawców
Maj tkowych.
4. W przypadku szacowania szkód w szkó kach dla celów ubiegania si o pomoc
na realizacj przedsi wzi inwestycyjnych powinny by szacowane wy cznie
szkody w ro linach matecznych, których okres u ytkowania jest d szy ni 5 lat.
5. W przypadku szacowania szkód w zwierz tach gospodarskich i rybach
za podstaw okre lenia zakresu i wysoko ci szkody przyjmuje si :
a) liczb utraconych zwierz t,
b) ceny uzyskiwane przez producenta rolnego, a w przypadku ich braku rednie
ceny rynkowe w danym województwie,
c) okre lony w procentach poziom strat w zwierz tach gospodarskich, z tym, e
o pomoc w formie dop at do oprocentowania kredytów mog ubiega si
gospodarstwa rolne lub dzia y specjalne produkcji rolnej, w których do
szacowania poziom szkód musi by wy szy ni 30 % redniej rocznej produkcji
danego rolnika z ubieg ych trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y
szkody lub trzech lat w okresie pi cioletnim z pomini ciem roku o najwy szej i
najni szej wielko ci produkcji (w przypadku, je eli w gospodarstwie rolnym lub
dziale specjalnym produkcji rolnej prowadzona jest tylko produkcja zwierz ca).
IV. Zadania komisji w procedurze szacowania szkód
1. Ustalenia wysoko ci szkody dokonuje poprzez lustracj na miejscu Komisja w
ci gu 2 miesi cy od dnia stwierdzenia skutków niekorzystnych zjawisk
atmosferycznych, nie pó niej jednak ni :
a) do czasu zbioru plonu g ównego danej uprawy albo jej likwidacji,
b) w terminie 12 miesi cy od ust pienia wody umo liwiaj cego Komisji
rozpocz cie szacowania szkód - w przypadku szacowania szkód w
budynkach lub drzewach owocowych spowodowanych przez powód ,
c) do dnia 31 pa dziernika danego roku, je eli ujemne skutki przezimowania
wyst pi y do dnia 30 kwietnia tego roku albo do dnia 31 pa dziernika roku
nast puj cego po roku, w którym w grudniu wyst pi y ujemne skutki
przezimowania – w przypadku szacowania szkód w drzewach owocowych
spowodowanych przez ujemne skutki przezimowania.
Uwzgl dniaj c opini Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach szacowanie
szkód mrozowych na drzewach owocowych po surowej zimie powinno by
przeprowadzone co najmniej dwukrotnie. Pierwszego oszacowania szkód po
surowej zimie nale y dokona wiosn , jednak nie pó niej ni w lipcu. W drugim
pó roczu powinno by dokonane powtórne oszacowanie strat, w celu stwierdzenia,
czy uszkodzone drzewa zregenerowa y cz ciowo uszkodzenia, czy te straty
pog bi y si . Wed ug opinii Instytutu Sadownictwa zdarza si tak e, i w czasie
pierwszej oceny przeprowadzonej w pierwszej po owie sezonu wegetacyjnego,
oceniaj cy stwierdzaj , e uszkodzenia drzew s bardzo silne, które nast pnie w
drugim pó roczu si zregenerowa y. Drugiego szacowania strat mo na dokona do
ko ca pa dziernika, zanim w sposób naturalny spadn li cie. Protokó z
oszacowania szkód w zwi zku ze szkodami w drzewach owocowych powinien by
sporz dzony po powtórnym oszacowaniu szkód.
W celu rzetelnego oszacowania szkód w uprawach ozimych, spowodowanych
przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w roku siewu, maj c na uwadze faz
rozwojow ro lin, Komisja powinna niezw ocznie potwierdzi wyst pienie skutków
dzia ania niekorzystnego zjawiska (np. w formie notatki lub protoko u), natomiast
szkody w tym równie
szkody powsta e w wyniku ujemnych skutków
przezimowania, powinny zosta oszacowane w nast pnym roku, niezw ocznie po
ruszeniu wegetacji, jednak nie pó niej ni w lipcu.
W przypadku szkód w uprawach ozimych spowodowanych przez
niekorzystne zjawiska atmosferyczne w terminie do 20 maja wymagaj cych
zaorania lub ponownego obsiewu, poziom szkód w uprawach ustala si
uwzgl dniaj c szacunki strat okre lone przez komisj , jednak nie wy ej ni
50 % plonu (w tym przypadku do wyliczenia wysoko ci szkód nie uwzgl dnia
si plonów ro lin, które zosta y zasiane po zlikwidowanych uprawach
ozimych).
W razie kilkakrotnego uszkodzenia tej samej uprawy, wysoko
ka dej
nast pnej szkody ustala si z uwzgl dnieniem wysoko ci poprzednio ustalonych
szkód w skali ca ego gospodarstwa rolnego w odniesieniu do redniej rocznej
produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej z
trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody, albo z trzech lat w
okresie pi cioletnim, z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci
produkcji.
W takim przypadku w kolejnym protokole wysoko szkód powinna zosta
pomniejszona o szkody wykazane w poprzednich protoko ach w odniesieniu
do tej samej uprawy rolnej. Je eli w poprzednim protokole oszacowane przez
komisje szkody by y ni sze ni 30 %, komisja w kolejnym protokole mo e
poda
czn warto i poziom szkód w skali gospodarstwa w odniesieniu do
wszystkich niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. W tym przypadku w
protokole powinny by tak e wyodr bnione warto ci szkód i ich poziom w
skali gospodarstwa z wyodr bnieniem do ka dego niekorzystnego zjawiska.
2. Wojewoda zarz dzeniem powo uje imiennie Komisj do szacowania szkód w
gospodarstwach rolnych i dzia ach specjalnych produkcji rolnej. Wojewoda, po
otrzymaniu informacji od Wójta/Burmistrza o wyst pieniu strat, niezw ocznie
wyst puje do Przewodnicz cego Komisji do szacowania szkód o rozpocz cie
prac szacunkowych.
Komisja powo ana przez Wojewod , zgodnie z ww. rozporz dzeniem Rady
Ministrów 27 stycznia 2015, powinna sk ada si co najmniej z 3 osób, przy czym w
przypadku szacowania szkód:
- w uprawach rolnych lub stawach - 2 osoby powinny posiada wykszta cenie
wy sze albo rednie w zakresie rolnictwa, ekonomiki rolnictwa lub
rybactwa,
- w budynkach lub budowlach s
cych do prowadzenia dzia alno ci
rolniczej - co najmniej 1 osoba powinna posiada wykszta cenie i
do wiadczenie zawodowe w budownictwie.
Szacowania szkód dokonuje si na wniosek osób fizycznych, prawnych
i jednostek organizacyjnych nie posiadaj cych osobowo ci prawnej prowadz cych
gospodarstwa rolne lub dzia y specjalne produkcji rolnej.
Wniosek zawiera: dane wnioskodawcy, rodzaj uszkodzonej uprawy, powierzchni
i wielko strat z o wiadczeniem wnioskodawcy, e dane zawarte we wniosku s
prawdziwe. Formularz wniosku dost pny jest w Terenowych Zespo ach Doradców
(w ka dym powiecie) w Urz dach Gmin oraz na stronie naszego o rodka –
www.zodr/ekonomika/kl ski. Wnioski s sk adane w Urz dach Gmin, Miast
i Gmin w ciwych dla miejsca wyst pienia kl ski.
3. Komisja jest zobowi zana sporz dzi protokó z oszacowania wszystkich
szkód, które wyst pi y w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym
produkcji rolnej (tj. w uprawach, zwierz tach, rybach i rodkach trwa ych) w
dwóch jednobrzmi cych egzemplarzach, jeden dla wojewody, drugi dla
producenta rolnego.
Powy szy protokó powinien zawiera :
a) imiona i nazwiska cz onków komisji;
b) dat oszacowania szkód spowodowanych przez susz , grad, deszcz
nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne,
powód , huragan, piorun, obsuni cie si ziemi lub lawin ;
c) imi i nazwisko, adres i miejsce zamieszkania albo nazw , adres i
siedzib
producenta rolnego, albo adres i miejsce po enia
gospodarstwa rolnego lub prowadzenia dzia u specjalnego produkcji
rolnej oraz numer identyfikacyjny producenta rolnego nadawany w
trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o
przyznanie p atno ci – je eli zosta nadany;
d) informacje o zakresie i wysoko ci szkód w uprawach, zwierz tach
gospodarskich, rybach lub rodkach trwa ych;
e) informacje o kosztach nieponiesionych w zwi zku z wyst pieniem
szkód;
f) informacje o kwotach uzyskanego odszkodowania z tytu u
ubezpieczenia upraw rolnych, zwierz t gospodarskich, ryb lub
rodków trwa ych;
g) informacje o redniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie
rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej;
- z trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym wyst pi y szkody, albo
- z trzech lat w okresie pi cioletnim poprzedzaj cym rok, w którym
wyst pi y szkody, z pomini ciem roku o najwy szej i najni szej wielko ci
produkcji – ustalonej na podstawie danych rachunkowych lub
dokumentów potwierdzaj cych wielko prowadzonej produkcji rolnej w
tym gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej, a w
przypadku braku takich danych lub dokumentów – na podstawie danych
o redniej wielko ci produkcji rolnej publikowanych przez jednostki
doradztwa rolniczego, urz dy statystyczne lub Instytut Ekonomiki
Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej – Pa stwowy Instytut Badawczy;
h) informacj o kwocie obni enia dochodu, o którym mowa w art.11
ust.2 rozporz dzenia nr 1857/20063;
i) informacj o kosztach poniesionych z tytu u niezebrania plonów w
wyniku wyst pienia szkód;
j) dat wyst pienia szkód;
k) czytelne podpisy cz onków komisji oraz producenta rolnego.
4. W przypadku, gdy okre lony w procentach poziom szkód w uprawach rolnych
jest wy szy ni 30 % oraz w odniesieniu do pojedynczego rodka trwa ego
wysoko strat wynios a powy ej 1050 z , Komisja zobowi zana jest w terminie
30 dni od dnia oszacowania szkód przed
wojewodzie protokó oszacowania
szkód, celem potwierdzenia ich wyst pienia.
5. W przypadku posiadania przez rolnika gruntów w kilku gminach, komisja
powo ana przez wojewod dokonuje oszacowania szkód w skali ca ego
gospodarstwa rolnego danego rolnika.
6. W przypadku, gdy gospodarstwo rolne lub dzia specjalny produkcji rolnej jest
po one na obszarze co najmniej dwóch województw, w których wyst pi y
szkody, protokó zbiorczy sporz dza komisja powo ana przez wojewod
ciwego ze wzgl du na miejsce po enia
najwi kszej cz ci tego
gospodarstwa lub obszaru, na którym jest prowadzony dzia specjalny produkcji
rolnej.
7. W przypadku, gdy w gospodarstwie rolnym prowadzona jest produkcja ro linna i
zwierz ca, niezale nie od tego czy szkody wyst pi y wy cznie w uprawach, czy
wy cznie w zwierz tach czy te w uprawach i zwierz tach, dla celów ubiegania si
o kredyt preferencyjny poziom szkód musi by wy szy ni 30% redniej rocznej
produkcji danego rolnika z ubieg ych trzech lat poprzedzaj cych rok, w którym
wyst pi y szkody lub trzech lat w okresie pi cioletnim z pomini ciem roku o
najwy szej i najni szej wielko ci produkcji, tj. w zakresie produkcji zwierz cej i
ro linnej.