Transport publiczny

Transport
publiczny
Wprowadzenie, historia cz. 2
Dr inŜ. Marcin Kiciński
[email protected]
Wprowadzenie
Zarys historyczny transportu publicznego
Wydarzenia
Ok. 1600 r. – Londyn: usługi taksówkowe
1662 r. – ParyŜ: pierwsze miejskie publiczne autobusy (konne)
1825 r. – Stockton-Darlington (Anglia): otwarcie pierwszej linii kolejowej
1832 r. – Nowy Jork – pierwsza linia tramwajowa (konna)
1838 r. – Londyn – pierwsze podmiejskie połączenie kolejowe
1863 r. – Londyn – pierwsza linia transportu podziemnego
1873 r. – Nowy York – pierwsza linia poprowadzona nad ziemią
1881 r. – Berlin – pierwszy tramwaj
elektryczny (Siemens)
1882 r. – Berlin – pierwszy trolejbus
1888 r. – Richmond – pierwsze sukcesy
z elektryczną linią tramwajową
1890 r – Londyn – pierwsza elektryczna
linia szybkiego transportu
źródło: J. Podolski 1977
1897 r. – USA – propozycja zespołu trakcyjnego
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
2
1
Wprowadzenie
Zarys historyczny transportu publicznego
Wydarzenia
1899 r. – Wielka Brytania – pierwsze autobusy silnikowe
1901 r. – Fontainebleau (Francja) – pierwsza linia trolejbusowa
(Lombard – Gerin)
1904 r. – Nowy Jork – otwarcie 4-linii metra
Ok. 1927 – Anglia – wykorzystanie silników diesla do napędu autobusów
1955 r. – Dusseldorf - pierwszy przegubowy tramwaj
1956 r. – Cleveland – pierwszy system park and ride
Koniec lat 50-tych XX w. – pierwsze przegubowe autobusy i trolejbusy
1960 r. – Hamburg – integracja taryf i usług
1970 r. – San Francisco – komputerowy system sterowania
1979 r. – Hamburg – pierwsze testy autobusu niskopodłogowego
Od 1980 r. – Sao Paulo, São Paulo , Curitiba , Ottawa, Pittsburgh –
wydzielone pasy ruchu dla systemów BRT (szybki transport autobusowy)
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
3
Wprowadzenie
Zarys historyczny transportu publicznego
Wydarzenia
1985 r. – Genewa – 60% niskopodłogowych LRT
1993-2002 r – Lyon, ParyŜ, Singapur w pełni zautomatyzowane linie
metra
Od 1990 r. – szerokie zastosowanie systemów ITS
2000 r. – pierwszy autobus na ogniwach wodorowych (MAN)
2003 r. – Madryt - pierwszy autobus wodorowy uŜytkowany
w transporcie regularnym
2015 r. – autobus marki Yutong bez kierowcy przejeŜdŜa testowo 32
km z Zhengzhou do Kaifeng (26 skrzyŜowań) z pasaŜerami
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
4
2
Dynamika zmian w zakresie planowania transportu
[Litman, 2013]
Lata
Opis
1900
Ekspansja linii kolejowych, lokalne systemy transportu, drogi rowerowe, wozy konne
1910
Budowa dróg dla ruchu samochodowego
1920
Planowanie i projektowanie dróg, organizacja ruchu
1930
Kongestia ruchu miejskiego, problemy parkingowe, bezpieczeństwo w ruchu drogowym,
„gospodarczy” transport lotniczy
1940
Wsparcie działań wojskowych, wsparcie przemysłu, rozwój produkcji samochodów ,
suburbanizacja
1950
Systemy planowania i finansowania, komputerowe modelowanie transportu
1960
Systemy finansowania i planowania w odniesieniu do ruchu tranzytowego
1970
Zainteresowanie ochroną środowiska, bezpieczeństwo energetyczne, systemy zarządzania
transportem, transport osób niepełnosprawnych
1980
Zarzadzanie popytem,uspakajanie ruchu, zarządzanie dostępem do transportu
1990
Zrównoważony transport , transport niezmotoryzowany, zintegrowany transport, planowanie
przestrzenne
2000
Bezpieczeństwo (zagrożenia terrorystyczne), reagowanie kryzysowe (np. podczas katastrof),
innowacje w finansowaniu transportu, nowa urbanistyka
2010-2030
Paliwa alternatywne, IST, starzejące się społeczeństwo, dostępność transportu dla każdego
Transport publiczny / Marcin
Kicińskinp.
/ ww
.kicinski.eu
(bez względu
nawdochód)
, zdrowie publiczne (transport pieszy, rowerowy …)
5
Komunikacja miejska (KM) w Polsce
Długość linii KM (ogółem i na wsi) w 2014 r.
14 000,0
12 000,0
Długość [km]
10 000,0
8 000,0
6 000,0
4 000,0
2 000,0
0,0
Województwo
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
6
3
Komunikacja miejska (KM) w Polsce
Długość linii KM (autobusowe i tramwajowe) w 2014 r.
14 000,0
12 000,0
10 000,0
8 000,0
6 000,0
au tobusowe
4 000,0
tramw ajowe
2 000,0
0,0
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
7
Komunikacja miejska
Wielkopolska na tle Polski w latach 2010-2014
Dłogość linii
komunikacyjnych
autobusowych [km]
60000
40000
Polska
Wielkopolska
20000
0
2010
2011
2012
2013
2014
rok
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
8
4
Przewozy pasaŜerów [mln. os.]
Rok 2005 vs. 2013 (2005 = 100%)
Przewozy pasaŜerów 85%
Komunikacja miejska 91%
Komunikacja międzymiastowa 59%
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
9
Cechy popytu na transport publiczny
[Wyszomirski , 2008]
1. Ograniczony obszar
2. Powszechność
3. Nierównomierność w przestrzeni
4. Nierównomierność w czasie
5. Masowość
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
10
5
1. Ograniczony obszar
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
11
2. Powszechność
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
12
6
3. Nierównomierność
w przestrzeni
Źródło: Biura Rozwoju Wrocławia: Wrocławskie Badania Ruchu 2010/2011
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
13
Dostępność czasowa przystanków PTZ
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
14
7
4. Nierównomierność
w czasie
1. Krótki horyzont czasowy
W ciągu dnia / tygodnia / miesiąca /
sezon letni / sezon zimowy
2. Długi horyzont czasowy
Zmiany demograficzne społeczeństwa
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
15
5. Masowość
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
16
8
„Rozlewanie się” miast
urban sprawl
Gadziński, 2010
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
17
„Rozlewanie się” miast
Gadziński, 2010
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
18
9
„Rozlewanie się” miast
Gadziński, 2010
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
19
Podmioty gospodarki niematerialnej vs
transport publiczny
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
20
10
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
21
Źródło: Krych A.: Kronika Miasta Poznania, 2/1989
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
22
11
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
23
NatęŜenie ruchu samochodowego
w aglomeracji poznańskiej
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
24
12
Potoki w transporcie publicznym
w aglomeracji poznańskiej
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
25
Wprowadzenie
05.2012
średnia prędkość [km/h]
60
50
40
12.2011
30
20
10
0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
odległość od centrum miasta [km]
Średnia prędkość w zaleŜności
od odległości od centrum Wrocławia
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
26
13
Wprowadzenie
Podział na strefy komunikacyjne
Strefa C
Strefa B
Strefa A
Strefa 0
Strefa 0 – priorytet ruchu
pieszego
Strefa A – sprawna
komunikacja zbiorowa
(priorytetowa)
Strefa B – współdziałanie
komunikacji zbiorowej i
indywidulanej
Strefa C – dominująca
rola komunikacji
indywidulanej
Źródło: Szołtysek, 2009
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
27
Wprowadzenie
Podział na strefy komunikacyjne
Gadziński, 2010
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
28
14
Wprowadzenie
Podział na strefy komunikacyjne
Gadziński, 2010
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
29
Konkurencyjność transportu publicznego
i indywidulanego
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
30
15
Wprowadzenie
Klasyfikacja transportu pasaŜerskiego
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
31
Wprowadzenie
Klasyfikacja transportu pasaŜerskiego
Transport publiczny / Marcin Kiciński / w w w .kicinski.eu
32
16