Viviane Reding Wiceprezydent Komisji Europejskiej ds

Viviane Reding
Wiceprezydent Komisji Europejskiej ds. sprawiedliwości,
wymiaru sprawiedliwości i obywatelstwa
w Komisji Europejskiej
Szanowna Pani Wiceprezydent,
W imieniu Międzynarodowego Biura Ogrodów Działkowych i
Rodzinnych w Luksemburgu – organizacji zrzeszającej narodowe związki
działkowców z 15 europejskich krajów, zwracamy się do Pani Komisarz z
prośbą o objęcie monitoringiem sprawy poszanowania bytu prawnego Polskiego
Związku Działkowców (PZD) - zrzeszenia działkowców w Polsce będącego
członkiem naszej organizacji od 1999 r.
PZD jest organizacją zrzeszającą obecnie około miliona polskich
działkowców. Powołano ją do życia w 1981 r. mocą ustawy, która zrzeszyła w
PZD działkowców z ogrodów działkowych funkcjonujących wówczas w Polsce.
8 lipca 2005r. Sejm uchwalił ustawę o rodzinnych ogrodach działkowych, która
stała się nową podstawą prawną funkcjonowania PZD. Wskazać należy, że
Konstytucja RP dopuszcza możliwość powoływania zrzeszeń w tym trybie.
12 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny RP wydał orzeczenie, którym
zakwestionował znaczą część przepisów ustawy z 2005 r. Zasadnicza część
Wyroku Trybunału Konstytucyjnego wejdzie w życie 21 styczna 2014 r.
Przesłanki, którymi kierował się Trybunał, sprowadzały się do przyjęcia, iż PZD
posiadał monopolistyczną pozycję na prowadzenie rodzinnych ogrodów
działkowych, a prawa PZD do terenów ogrodów nadmiernie ograniczały
uprawnienia państwa oraz gmin – właścicieli terenów zajmowanych przez
ogrody.
Wśród zakwestionowanych przez Trybunał Konstytucyjny przepisów
znalazły się przepisy stanowiące podstawę prawną funkcjonowania PZD. W
efekcie Trybunał wskazał, iż ustawodawca Polski do 21 styczna 2014 r.
powinien uchwalić nowe przepisy, w przeciwnym wypadku, organizacja
działkowców straci byt prawny.
Wyrok Trybunału oznacza, że bez ingerencji ustawodawcy de facto
przymusowemu rozwiązaniu ulegnie jedno z największych zrzeszeń obywateli
nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Sytuacja taka budzi uzasadnione
kontrowersje. Po pierwsze, brak jest jakichkolwiek aksjologicznych przesłanek
dla tak głębokiej ingerencji państwa w swobodę zrzeszania się obywateli. Po
drugie, zgodnie z polskim prawem Trybunał Konstytucyjny nie ma uprawnień
do rozwiązywania zrzeszeń, tymczasem taki może być faktyczny skutek jego
orzeczenia. Po trzecie wreszcie, zniesienie osobowości prawnej PZD spowoduje
również wygaśnięcie praw blisko miliona polskich obywateli do ich działek.
Zaznaczyć należy, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie zapadł
jednomyślnie. W zdaniach odrębnych sędziowie wskazali m. in. na wątpliwości
dotyczące dopuszczalności rozwiązywania zrzeszenia, jako następstwa wyroku
Trybunału Konstytucyjnego oraz brak uwzględnienia przez Trybunał
konieczności poszanowania praw majątkowych działkowców i ich zrzeszenia.
Wskazano również, że jakkolwiek PZD posiadał uprzywilejowaną pozycję,
względem innych organizacji działkowców, to wbrew twierdzeniu Trybunału,
PZD nie był monopolistą. Warto też podkreślić, że nawet w postępowaniu przed
Trybunałem uczestniczyło kilka zrzeszeń działkowców, co najlepiej świadczy o
braku monopolu PZD.
Szanowna Pani Wiceprezydent,
Zgodnie z polskim prawem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są
niezaskarżalne. PZD przygotowuje wprawdzie skargę do Trybunału Praw
Człowieka w Strasburgu, jednakże szanse, iż orzeczenie zapadnie przed 21
stycznia 2014 r. są mało realne. Ponadto w Parlamencie polskim trwają
przygotowania do debaty nad nową ustawą dotyczącą ogrodów działkowych.
Zgłoszono już pierwsze projekty ustaw, jednakże ich treść wskazuje na dążenie
do likwidacji PZD.
Dochodzące informacje wskazują, iż partia rządząca (Platforma
Obywatelska), której deputowani do Parlamentu Europejskiego należą do grupy
chadeckiej, również zamierza zgłosić projekt ustawy zakładający likwidację
PZD, nacjonalizację i komunalizację jego majątku oraz radykalne pogorszenie
sytuacji prawnej indywidualnych działkowców (odebranie im praw nabytych na
podstawie ustawy). Biorąc pod uwagę układ sił w Parlamencie realne jest
przyjęcie ustawy w sposób rażący naruszającej standardy demokratycznego
państwa praw. Pogwałcenie autonomii zrzeszenia obywateli od państwa,
dyskryminacja olbrzymiej grupy społecznej (działkowców), których prawa
majątkowe nabyte w oparciu o ustawę mają być wygaszone oraz nacjonalizacja
(bez odszkodowania) majątku organizacji pozarządowej – to tylko niektóre z
faktycznych skutków rozwiązań proponowanych przez parlamentarzystów
wobec polskich działkowców. Wskazać również należy, iż działkowcy sami
opracowali obywatelski projekt ustawy. Spełnia on wytyczne Trybunału
Konstytucyjnego, nie naruszając praw obywateli, ani ich zrzeszenia. Niestety,
pomimo kilkuset tysięcy podpisów zebranych przez działkowców pod
projektem, inicjatywa ta nie stała się przedmiotem poważnej debaty ze strony
władz publicznych, co działkowcy odbierają jako zapowiedź narzucenia
rozwiązań niekorzystnych dla ich rodzin.
Dlatego też zwracamy się do Pani Komisarz z prośbą rozważenie
możliwości poruszenia przedmiotowego problemu w relacjach Wysokiej
Komisji z Rządem polskim. Uważamy bowiem, iż istnieje realne
niebezpieczeństwo, że kraj członkowski UE może dopuścić się wobec członka
naszej organizacji oraz obywateli zrzeszonych w jego szeregach, naruszenia
praw gwarantowanych art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej.