owies – wyniki doświadczeń

OWIES – WYNIKI DOŚWIADCZEŃ
Uwagi ogólne i wyniki doświadczeń
Powierzchnia uprawy owsa na w naszym kraju w roku 2013 wynosiła 434 tys. ha i była najmniejsza od
ponad 10 lat(wg danych GUS). W strukturze zasiewów zbóż ( z mieszankami zbożowymi) owies zajmuje
około 6,9 %. W województwie mazowieckim powierzchnia uprawy wynosi około 10%. Wyprodukowane
ziarno w 87% przeznaczane jest na paszę. Owies można uprawiać zarówno na glebach piaszczystych, jak i
gliniastych, jednak odpowiednio uwilgotnionych. Spośród wszystkich zbóż jarych owies najsilniej reaguje
na opóźniony siew. Wyróżnia się większą odpornością na niskie pH gleby, dlatego może być z
powodzeniem uprawiany zarówno na glebach o odczynie kwaśnym, jak i obojętnym. Jego tolerancyjność
wynika z małej wrażliwości na niedobór wapnia i nadmiar jonów glinu, a także manganu w roztworze
glebowym. Spełnia ważną rolę fitosanitarną w płodozmianie z dużym udziałem zbóż. Owies dobrze znosi
uprawę po zbożach a sam jest dość dobrym przedplonem dla innych zbóż. Wymaga gleb nieco mniej
żyznych ale wilgotnych. Najlepszymi przedplonami dla owsa są rośliny okopowe na oborniku oraz
bobowate. W praktyce najczęściej uprawiany jest po zbożach. Najgorszym przedplonem dla owsa jest
jęczmień. Owies ma dużą wartość w żywieniu człowieka. Ziarno owsa odznacza się bardzo dobrym składem
aminokwasowym białka oraz zawiera znaczne ilości wartościowego tłuszczu. Owies ma cenne właściwości
pobudzające przemianę materii, smakowe, dietetyczne i lecznicze. Produkty owsiane mogą regulować
poziom cholesterolu we krwi. Tłuszcz zawarty w owsie jest bardziej strawny niż innych zbóż, zapobiega
powstawaniu zakrzepów. Pełni też odpowiedzialną rolę w zapobieganiu i leczeniu miażdżycy.
Szersze zastosowanie owsa w żywieniu zwłaszcza niektórych zwierząt ogranicza duża zawartość łuski
(25-30%), a tym samym nadmierna zawartość włókna. Nowe możliwości wykorzystania owsa w żywieniu
zwierząt i przemyśle spożywczym dały wyhodowane odmiany nieoplewione. Owies można też
wykorzystywać jako źródło energii.
W krajowym rejestrze znajduje się 23 odmiany owsa zwyczajnego i 5 odmian owsa nagiego. Owies
nagi charakteryzuje się większą zawartością białka (o około 3,3 %) i tłuszczu (o 3,1%), większa jest też
o 15 kg/hl gęstość w stanie zsypnym niż u owsa zwyczajnego. Niestety poziom plonowania tych odmian
jest niższy niż u form oplewionych. W krajowym rejestrze dominują odmiany krajowe, ich udział wynosi
90%. Spośród zarejestrowanych odmian 96% stanowią odmiany żółtoziarniste, jedna odmiana Gniady
cechuje się brązowym zabarwieniem łuski.
W roku 2014 na terenie Mazowsza założono 4 doświadczenia z 8 odmianami owsa, założone były
jak w latach poprzednich tylko na jednym poziomie agrotechniki.
Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach:
-
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie
DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie O/Radom
Plonowanie owsa w minionym sezonie wegetacyjnym było wysokie, zebrane plony były wyższe o
13,7 dt/ha niż w roku 2013. Bardzo duże było też zróżnicowanie między punktami doświadczalnymi od
95,0 dt/ha w Kawęczynie do 67,1 dt/ha w Seroczynie. Z odmian badanych w naszych doświadczeniach
najlepiej wypadły: Bingo i Komfort. W Seroczynie bardzo dobrze zaplanowała odmiana nagoziarnista
Amant dając 90% plonu. Porażenie przez choroby było na podobnym poziomie jak w latach poprzednich.
Rośliny były nieco wyższe ale wyleganie było mniejsze niż w wieloleciu, w największym stopniu rośliny
wyległy w Laskach i to już w okresie dojrzałości mlecznej.
Tabela 1
OWIES .Odmiany badane. Rok zbioru: 2014
Lp.
Odmiana
Rok wpisania
do Krajowego
Rejestru
Odmian
w Polsce
1
2
3
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej –
- pełnomocnika w Polsce
4
1
KREZUS*
2005
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
2
ZUCH*
2008
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
3
BINGO*
2009
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o. o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
4
ARDEN*
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
Choryń 27, PL-64-000 Kościan
5
HAKER*
2010
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o. o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
6
KOMFORT*
2013
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
7
AMANT*
2014
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o.
Grupa IHAR, ul. Główna 20, PL- 99-307 Strzelce
8
HARNAŚ
2014
Małopolska Hodowla Roślin -HBP sp.zo.o.
Ul. Zbożowa 4, PL-30-002 Kraków
* - odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy
Tabela 2
OWIES. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Miejscowość
Powiat
Kompleks rolniczej
przydatności gleby
Klasa bonitacyjna gleby
PH gleby w KCI
Przedplon
Data siewu (dzień, m-c, rok)
Obsada nasion
(szt./m2 )
Data zbioru (dzień, m-c,
rok)
N
P2O5
K2O
(kg/ha)
(kg/ha)
(kg/ha)
Zaprawa nasienna
Herbicyd
(nazwa)
(nazwa, dawka/ha)
Insektycyd (nazwa dawka/ha)
Seroczyn
Siedlce
Kawęczyn
Sochaczew
Laski
Grójec
4
4
4
IIIb
5,84
Łubin żółty
02.04
500
III a
5,75
Rzepak ozimy
28.03
500
14.08
30.07
IIIb
6,64
Rzepak ozimy
28.03
500
14.08
Nawożenie mineralne
80
90
100
45
90
Środki ochrony roślin
Zaprawa Nasienna T
Vitavax 200 FS
Gold 450 EC 1,2-
-
Karate Zeon050CS-0,1 l
Cyperkill Max 500
EC-0,05 l
105
50
75
Maxim Star 025 FS
Lintur 70
WG+Chwastox
Extra 300SL150g+1,5 l
-
Tabela 3
OWIES. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Cecha
Seroczyn
Kawęczyn
Wiechowanie
(dzień, m1
13.06
13.06
c)
Termin dojrzałości woskowej
2
21.07
20.07
(dzień, m-c)
3 Wysokość roślin
(cm)
100,4
130,8
Wyleganie roślin w fazie
4
8,8
8,6
dojrzałości mlecznej (skala 90)
Wyleganie roślin przed zbiorem
5
6,7
7,5
(skala 90)
Porażenie przez choroby (skala 90)
6 Mączniak
8,1
8,9
7 Rdza wieńcowa
8,5
8,9
8 Helmintosporioza
7,5
8,0
9 Septorioza liści
9,0
9,0
10 Masa 1000 ziarn
(g)
41,9
33,5
Wilgotność ziarna podczas
11
12,4
11,0
zbioru
(%)
12 Plon ziarna
(dt/ha)
67,1
95,0
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian
Skala 90: 9 – oznacza stan najkorzystniejszy, 1 – najmniej korzystny
Lp.
Laski
14.06
20.07
111,3
5,9
5,9
9,0
9,0
9,0
9,0
32,8
10,8
74,1
Tabela 4
OWIES. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014
Lp.
Odmiana
Kawęczyn
Seroczyn
Wzorzec dt/ha
Laski
67,1
95,0
74,1
1
Krezus
99
98
101
2
Zuch
96
93
109
3
Bingo
109
106
94
4
Arden
88
100
97
5
Haker
102
95
96
6
Komfort
107
107
103
7
Amant
92
60
51
8
Harnaś
95
106
Wzorzec: badane odmiany z wyjątkiem odmiany nieoplewionej - Amant
112
Tabela 5
OWIES. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014,2013, 2012
Lp.
Odmiana
Wzorzec dt/ha
2014
2013
2012
2013-2014
2012-2014
78,7
65,0
74,8
71,9
72,8
1
Krezus
99
96
97
98
98
2
Zuch
99
91
98
95
96
3
Bingo
103
108
98
105
103
4
Arden
96
101
102
98
99
5
Haker
97
108
105
102
103
6
Komfort
106
95
-
101
-
7
Amant
66
-
-
-
-
8
Harnaś
105
-
-
-
-
3
3
3
6
9
Liczba doświadczeń
Wzorzec: badane odmiany z wyjątkiem odmiany nieoplewionej - Amant
Tabela 6
OWIES. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby.
Rok zbioru: 2014, 2012-2014
Lp.
Odmiana
Liczba lat
badań
Rdza
wieńcowa
Mączniak
prawdziwy
2014
2014
2014
2012-2014
8,7
8,1
7,7
7,7
Wzorzec (skala 90)
Helmintosporioza
1
Krezus
3
0,1
0,2
-0,2
0,1
2
Zuch
3
-0,2
-0,1
0,1
-0,1
3
Bingo
3
-0,1
-0,1
-0,4
-0,3
4
Arden
3
0,1
-0,1
0,5
0,2
5
Haker
3
0,3
0,2
0,3
0,4
6
Komfort
2
-0,4
0,2
-0,2
-
7
Amant
1
0,3
0,2
0,1
-
8
Harnaś
1
-0,1
-0,4
-0,2
-
2
2
2
6
Liczba doświadczeń
Wzorzec: wszystkie badane odmiany .
Tabela 7
OWIES. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Rok zbioru: 2014, 2012-2014
Lp.
Odmiana
Liczba
lat badań
Wyleganie przed
zbiorem
(skala 90)
20122014
2014
Wzorzec (skala 90)
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2014
20122014
2014
20122014
6,7
6,3
114,2
106,7
36,1
34,6
1
Krezus
3
0,7
0,2
-3,4
-2,6
-1,3
0,4
2
Zuch
3
0,4
0,6
5,7
4,2
0,2
1,0
3
Bingo
3
-0,5
0,4
-0,5
-0,8
8,5
8,8
4
Arden
3
-0,1
0,5
4,3
4,0
-1,7
0,1
5
Haker
3
0,0
0,0
6,3
4,4
1,8
2,5
6
Komfort
2
-0,3
-
-3,6
-
0,3
-
7
Amant
1
-1,7
-
-8,0
-
-7,7
-
8
Harnaś
1
1,5
-
-0,9
-
-0,2
-
3
6
3
9
3
8
Liczba doświadczeń
Wzorzec; wszystkie badane odmiany
OWIES
CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I
ZAREJESTROWANYCH W ROKU 2014
(sporządzona na podstawie listy opisowej odmian)
1. AMANT - Jest to odmiana nieoplewiona, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju,
z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna powyżej wzorca. Odznacza się
dość dużą odpornością na rdzę wieńcową i źdźbłową, na mączniaka prawdziwego,
helmintosporiozę i septoriozę liści. Rośliny stosunkowo niskie o bardzo dużej odporności na
wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania przeciętny.
2. HARNAŚ - Odmiana żółto-ziarnista. Przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju poza
terenami wysoko górskimi. Odmiana o wczesnym terminie wiechowania i dojrzewania co
pozwala na w miarę wczesny termin zbioru. Zawartość łuski na poziomie wzorca. Wysokość
roślin w łanie najniższa ze wszystkich tradycyjnych odmian owsa uprawianych w kraju z
wyjątkiem odmian karłowych ,co wiąże się z wysoką odpornością na wyleganie . Dobra
odporność na choroby w tym przede wszystkim na mączniaka.