Etap szkolny

ZASTRZEŻONE
KOD
PKT
WOJEWÓDZKI KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
ETAP SZKOLNY
2014/2015
7 listopada 2014 r.
Drogi uczniu!
Witaj na etapie szkolnym Wojewódzkiego Konkursu Biologicznego.
Przeczytaj uważnie instrukcję.
Sprawdź, czy arkusz zadań konkursowych liczy 8 stron i zawiera 24 zadania.
Jeśli zauważyłeś, że arkusz jest niekompletny lub są inne usterki – zgłoś Szkolnej
Komisji Konkursowej.
Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
Odpowiedzi wpisuj długopisem, piórem, nie używaj ołówka i korektora.
Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.
W zadaniach zamkniętych wybierz jedną właściwą odpowiedź spośród podanych
i zakreśl ją znakiem X.
Jeżeli pomylisz się, błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz X inną
odpowiedź.
Odpowiedź w zadaniach otwartych wpisz w wyznaczone miejsca.
Gdy popełnisz błąd w zadaniach otwartych, przekreśl złą odpowiedź i obok napisz
poprawną.
Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone w miejscu do tego
przeznaczonym.
Na rozwiązanie zadań masz 60 minut.
Powodzenia!
Wojewódzka Komisja Konkursowa
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 1. (0-6pkt)
a) Czaszka człowieka składa się z wielu kości, które można podzielić na dwie grupy,
tworzące dwie części czaszki, z których pierwsza ochrania mózg. Nazwij te części.
Czaszka
części czaszki:
A_________________
B_________________
b) Z podanych w ramce nazw kości wybierz te, które zaliczamy do czaszki
i przyporządkuj je do odpowiedniej części A lub B z zadania 1a.
ciemieniowa, szczękowa, potyliczna, obrotnik, żuchwa, czołowa,
nosowa, skroniowa, jarzmowa, dźwigacz, skokowa
część czaszki - A
część czaszki - B
Zadanie 2. (0-1pkt)
Prawidłowy wynik ciśnienia krwi u dorosłego człowieka w tętnicy ramiennej wynosi:
a)
b)
c)
d)
100/95 mm Hg
70/120 mm Hg
120/80 mm Hg
130/95 mm Hg
Zadanie 3. (0-1pkt)
W spożywanych przez człowieka pokarmach znajdują się związki chemiczne, które
można pogrupować na związki organiczne i nieorganiczne. Wskaż odpowiedź, która
zawiera wyłącznie związki nieorganiczne:
a)
b)
c)
d)
Białka, sole mineralne, woda.
Tłuszcze, sole mineralne, cukry.
Cukry, tłuszcze, witaminy, woda.
Sole mineralne, woda.
Zadanie 4. (0-1pkt)
Do lewego przedsionka serca ssaka naczyniami wpływa krew:
a)
b)
c)
d)
Odtleniona z płuc.
Bogata w tlen z płuc.
Odtleniona z tkanek dolnej części ciała.
Bogata w tlen z tkanek dolnej i górnej części ciała.
2
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 5. (0-1pkt)
Po zjedzeniu niedogotowanego mięsa wołowego człowiek może zarazić się:
a)
b)
c)
d)
Tasiemcem nieuzbrojonym.
Tasiemcem uzbrojonym.
Włośniem krętym.
Glistą ludzką.
Zadanie 6. (0-2pkt)
Nerki są najbardziej złożonymi narządami układu wydalniczego. W jednej nerce znajduje
się około miliona nefronów, w których odbywa się oczyszczanie krwi i wytwarzanie
moczu. Podaj, z jakich dwóch podstawowych elementów składa się nefron.
Uzupełnij schemat korzystając z niektórych określeń z poniższej ramki.
ciałko nerkowe, piramida, miedniczka, moczowód, kanalik nerkowy,
cewka moczowa
Nefron =
+
Zadanie 7. (0-1pkt)
Łukiem odruchowym nazywamy:
a)
b)
c)
d)
Bodziec powodujący odwodzenie ręki.
Drogę impulsu nerwowego od efektora do receptora.
Drogę impulsu nerwowego od receptora do efektora.
Przekazywanie impulsu przez synapsę.
Zadanie 8. (0-3pkt)
Uzupełnij tabelkę dotyczącą enzymów trawiennych:
Nazwa enzymu
Miejsce działania
amylaza ślinowa
Trawiony związek
skrobia
żołądek
białko
dwunastnica
tłuszcze
3
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 9. (0-1pkt)
Skala porostowa to termin stosowany w ekologii. Za jej pomocą, poprzez obserwację
plech różnych porostów można ocenić poziom zanieczyszczenia powietrza na danym
terenie, bowiem różnią się one stopniem wrażliwości na obecność tlenku siarki (IV)
w atmosferze. Wskaż zdanie prawdziwe:
a) Najmniej wrażliwe na zanieczyszczenia są porosty skorupiaste, a bardzo
wrażliwe porosty krzaczkowate.
b) Najmniej wrażliwe na zanieczyszczenia są porosty krzaczkowate, a bardzo
wrażliwe porosty skorupiaste.
c) Najmniej wrażliwe na zanieczyszczenia są porosty skorupiaste, a bardzo
wrażliwe porosty listkowate.
d) Najmniej wrażliwe na zanieczyszczenia są porosty krzaczkowate
i skorupiaste, a bardzo wrażliwe porosty listkowate.
Zadanie 10. (0-5pkt)
Skreśl błędne wyrazy tak, aby powstały zdania prawdziwe:
Za tęczówką i źrenicą jest położona soczewka / siatkówka załamująca promienie
świetlne. Siatkówka zbudowana jest z komórek światłoczułych. Pręciki / czopki są
wrażliwe na ruch i natężenie światła, a pręciki / czopki reagują na barwę światła.
Miejsce na siatkówce, z którego wychodzi nerw wzrokowy jest pozbawione receptorów
wzroku i zwane jest plamką żółtą / tarczą nerwu wzrokowego (plamką ślepą),
natomiast miejsce najlepszego widzenia nazwano plamką żółtą / naczyniówką.
Zadanie 11. (0-1pkt)
Jedną z cech populacji jest tzw. struktura przestrzenna, która określa sposób
rozmieszczenia osobników na danym terenie. Jakim sposobem rozmieszczenia
charakteryzują się populacje pasących się krów, watahy wilków, czy społeczności
mrówek lub pszczół?
a)
b)
c)
d)
Rozmieszczenie równomierne.
Rozmieszczenie przypadkowe (losowe).
Rozmieszczenie skupiskowe.
Nie cechuje ich struktura przestrzenna.
Zadanie 12. (0-1pkt)
Człowiek zapada na wiele chorób wywoływanych przez różne czynniki.
Wybierz zestaw, w którym są wymienione wyłącznie choroby bakteryjne:
a)
b)
c)
d)
Świnka, gruźlica, grzybica, tężec.
Grypa, błonica, ospa wietrzna, cholera.
Angina, gruźlica, borelioza, tężec.
Różyczka, grypa, AIDS, cholera.
4
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 13. (0-5pkt)
Uzupełnij tabelkę, wpisując znak X w odpowiednich miejscach.
Czynność życiowa
protisty
mszaki
grzyby
paprotniki
ssaki
Oddychanie tlenowe
Oddychanie beztlenowe
Cudzożywność
Samożywność
Zadanie 14. (0-1pkt)
Tkanka to zespół wyspecjalizowanych komórek pełniących określone
w organizmie. Wskaż zestaw tkanek, które zaliczamy do tkanek roślinnych:
a)
b)
c)
d)
funkcje
Okrywająca, miękiszowa, przewodząca, wzmacniająca.
Okrywająca, mięśniowa, przewodząca, łączna.
Przewodząca, mięśniowa, okrywająca, miękiszowa.
Nabłonkowa, miękiszowa, przewodząca, wzmacniająca.
Zadanie 15. (0-4pkt)
Obok zdań zawierających informacje prawdziwe wstaw literę P, a obok zdań
zawierających fałszywe informacje wstaw literę F.
Wytworami naskórka są włosy, paznokcie, gruczoły potowe i łojowe.
Skóra bierze udział w termoregulacji.
Pod wpływem słońca w skórze wytwarza się witamina C.
Skóra wytwarza melatoninę – barwnik chroniący przed wpływem UV.
Zadanie 16. (0-1pkt)
Trzustka to narząd podwójnego wydzielania, produkuje hormony i enzymy trawienne.
Hormonami wydzielanymi przez trzustkę są:
a)
b)
c)
d)
Trypsyna, lipaza.
Glukagon, insulina.
Insulina, pepsyna.
Lipaza, glukagon.
5
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 17. (0-1pkt)
Strukturę wiekową populacji można przedstawić za pomocą wykresu. Można odczytać
z niego, ile osobników z każdej grupy wiekowej znajduje się w populacji. Poniżej
przedstawiono 3 piramidy wiekowe.
Wskaż tę odpowiedź, która charakteryzuje populację wymierającą:
Etap życia
stare
dorosłe
młode
A
B
C
Liczba osobników
a)
b)
c)
d)
Piramida A
Piramida B
Piramida C
Piramida A i B
Zadanie 18. (0-1pkt)
Witaminy to związki chemiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Człowiekowi witaminy muszą być dostarczane z pokarmem. Pierwsza witamina (B1)
została opisana przez polskiego biochemika Kazimierza Funka. Niektóre witaminy
rozpuszczają się w tłuszczach, a niektóre w wodzie.
Wybierz zestaw, w którym są tylko witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
a)
b)
c)
d)
C, D, A, K
A, K, E, D
B, A, D, E
B, K, C, D
Zadanie 19. (0-4pkt)
Uzupełnij tekst, zaznaczając kółeczkiem odpowiedzi wybrane spośród A - H w taki
sposób, aby informacja o wątrobie była prawdziwa.
Wątroba to największy narząd w ciele człowieka. Wytwarza A / B – substancję, która
rozbija krople C / D na mniejsze cząsteczki i jest gromadzona w E / F. Wątroba ponadto
gromadzi nadmiar glukozy w postaci G / H.
A
C
E
G
enzymy trawienne
tłuszczu
woreczku żółciowym
skrobi
B żółć
D wody
F dwunastnicy
H glikogenu
6
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 20. ( 0-1pkt )
Fotosynteza to bardzo ważny proces zachodzący w komórkach autotrofów. Do zajścia
tego procesu potrzebne jest światło oraz chlorofil – zielony barwnik pochłaniający to
światło. Poniżej przedstawiono schematyczne reakcje obrazujące fotosyntezę.
Wskaż odpowiedź prawidłową:
a)
b)
c)
d)
glukoza + woda
tlenek węgla(IV) + glukoza
tlenek węgla(IV) + woda
glukoza +tlen
tlenek węgla(IV) + tlen + energia
tlen + woda
glukoza + tlen
tlenek węgla (IV) + woda + energia
Zadanie 21. ( 0-3pkt )
W diecie codziennej mieszkańca Polski od wielu lat gości roślina zwana Psianka
ziemniak (Solanum tuberosum L.). Na poniższym rysunku przedstawiono fragment tej
rośliny. Obejrzyj rysunek, a następnie odpowiedz na poniższe pytania.
a) Podaj jaką częścią rośliny jest wskazana na rysunku za pomocą strzałki bulwa?
________________________________________________________________
b) Jakiego składnika pokarmowego najwięcej ma bulwa ziemniaka?
________________________________________________________________
c) Do jakiego sposobu rozmnażania się roślin służy bulwa?
________________________________________________________________
Zadanie 22. ( 0-1 pkt )
Postacią larwalną żaby jest:
a)
b)
c)
d)
Ikra.
Aksolotl.
Kijanka.
Wągier.
7
Wojewódzki Konkurs Biologiczny 2014/2015
Zadanie 23. (0-2pkt)
W poniższej tabeli zebrano informacje dotyczące niektórych gatunków roślin
nagonasiennych. Zanalizuj przedstawione dane i przyporządkuj wymienionym pod tabelą
roślinom właściwe im szyszki i igły za pomocą symboli. Każdej roślinie przypisz jedną
literę i jedną cyfrę.
CECHY IGIEŁ
CECHY SZYSZEK
Jajowate, drobne, jasnobrązowe
A
Wzniesione, rozpadają się jak
dojrzeją
Walcowate, zwisające, spadają na
ziemię w całości.
B
C
Opadają na zimę, wiosną i latem miękkie,
jasnozielone, ułożone w pęczkach
Ostre, kłujące, osadzone pojedynczo na
trzoneczkach
Płaskie mają dwa białe paski na spodniej
stronie, szczyt igły wcięty.
modrzew______________________
1
2
3
Jodła_______________________
Zadanie 24. ( 0-12pkt )
Rozwiąż krzyżówkę, a następnie zapisz hasło.
1. Hormony wpływające na dojrzewanie komórki jajowej.
2. Dziecko po urodzeniu.
3. Ochrania jądra u mężczyzny.
4. Nazwa komórek rozrodczych męskich.
5. Przewód transportujący plemniki z miejsca powstawania do cewki moczowej.
6. Miesiączka.
7. Tworzy się podczas ciąży, pośredniczy w odżywianiu płodu.
8. Gruczoły płciowe żeńskie.
9. Jedna z błon płodowych.
10. Silnie umięśniony narząd, w nim rozwija się płód.
11. Hormon wydzielany przez ciałko żółte.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
HASŁO: __________________________________________________________________
8