prawidłowe odpowiedzi do testu

MIĘDZYNARODOWY DZIEN JĘZYKA OJCZYSTEGO – TEST – ROZWIĄZANIA:
LEKSYKA
Gdzieś dzwonią… czyli błędy spowodowanie niezrozumieniem znaczenia słów
Zadanie 1
Źródłem błędu w podanych przykładach jest podobieństwo brzmienia źle użytego wyrazu do wyrazu
poprawnego. Popraw zdania.
Zdania poprawione:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Dzięki interwencji straży pożarnej uratowano ten zabytkowy pałac.
Wtedy Niemcy skoncentrowali dookoła Gdańska wielkie siły.
Zaaplikowali mu jakieś zastrzyki i to pomogło.
Całkowite ignorowanie spraw lotnictwa w okresie pokojowym zakończyło się tragicznie
w czasie wojny.
Stronnictwo to sformułowało warunki uczestnictwa w gabinecie.
Środki asygnowane na naukę powinny ulegać sukcesywnemu zwiększaniu.
Ocena jaką mu wystawiliśmy w jakiś sposób predestynuje go do tego, żeby zdał egzamin
wstępny.
Data ta stanowi cezurę oddzielającą dwie epoki.
Zadanie 2
Popraw zdania, w których wyodrębnione wyrazy zostały nieodpowiednio użyte.
A.
1. Mieli przed sobą dwie możliwości: poddać się lub zginąć.
2. Stałam przed alternatywą: złożyć odwołanie, albo starać dostać się na studia zaoczne
(zdanie jest poprawne)
3. Sklepy pełne pólek z gorzałą, a możliwości innego wyboru nie ma.
B.
1. Legia miała tylko pozorną przewagę.
2. Widoczna przewaga Lecha przyniosła zwycięstwo.
3. Fatamorgana jest typowym złudzeniem optycznym. (zdanie jest poprawne)
Słowa - wytrychy, czyli wyrazy modne
Zadanie 3
Zamiast wyrazu spektakularny użyj innych słów (pamiętny, widowiskowy, znaczący, obiecujący,
wspaniały).
1.
2.
3.
4.
Nie liczyłem na aż tak wspaniałe sukcesy.
Wspólny lot był najbardziej widowiskowym/znaczącym przykładem.
Od tego pamiętnego/widowiskowego protestu minął rok.
Będą to trudne rozmowy i nie należy liczyć na jakiś obiecujący wynik.
Śmieci, czyli tworzenie i używanie wyrazów zbędnych
1
Zadanie 4
W przytoczonych zdaniach niepotrzebnie utworzone neologizmy zastąp ich powszechnie znanymi
odpowiednikami.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Po sześciu rundach prowadzi Anna Kowalska.
Czas budowy przekroczył trzy lata.
Jest nadal bardzo zimno, a mgła powoduje jeszcze większe uczucie zimna
Więcej nie mógł pan wygospodarować.
Koncert dają czołowi artyści Wybrzeża
I co mają zrobić turyści, którzy chcą wyjechać na narty?
Postanowił spróbować swoich sił w Hollywood.
Recytatorzy wreszcie pozbyli się patosu.
Można to było zrobić w sposób bardziej subtelny.
Oskarżony Jan K. najpierw zwymyślał/obrzucił obelgami/zbeształ
oskarżyciela prywatnego, a potem pobił.
11. Świadek Andrzej R. zeznaje: „Gdy usłyszałem hałas,
szybko/natychmiast/niezwłocznie/błyskawicznie/odruchowo odwróciłem się w tamtą
stronę”.
Kulą w płot, czyli użycie niewłaściwego wyrazu bliskoznacznego
Zadanie 5
Wyraz artykułować zastąp innymi słowami (okazać, przedstawić, wyrazić, powiedzieć, opisać,
wypowiedzieć, przekazać, sformułować).
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Wydaje mi się, że profesor nie powiedział/przekazał/sformułował tego jasno.
Muszę sformułować/przedstawić te same oceny co pan Jan Góral.
Wszystkie te argumenty już gdzieś sformułowałem/przedstawiłem/wypowiedziałem.
Ludzie nie potrafią wyrazić/przedstawić/opisać/sformułować swoich problemów.
To nie my wyrażaliśmy tę opinię.
Wówczas po raz pierwszy została tak mocno okazana nieufność wobec władzy.
Przywódcy chorwaccy jasno powiedzieli, że nie zrezygnują z żadnej części republiki.
Sens modnego ostatnio neologizmu znaczeniowego artykułować dość swobodnie nawiązuje
do wąskiego znaczenia językoznawczego tego terminu: wykonywać za pomocą narządów mowy
ruchy powodujące powstawanie głosek. W znaczeniu przenośnym formułować, wypowiadać,
przedstawiać pojawia się od dawna w stylu naukowym.
FRAZEOLOGIA
Szablony, czyli moda we frazeologii
Zadanie 6
Wymień wyrażenie bez reszty na wyrazy podane w nawiasie (be śladu, całkowicie, w pełni, zupełnie).
1. Idealne zharmonizowanie muzyki z tekstem – rzecz niby elementarna, a jednak nie zawsze
udająca się w pełni – doszło w tym wykonaniu do perfekcji.
2. Pozorny chaos wywarza nastrój, któremu widownia musi poddać się całkowicie.
3. Rodzice stracili zupełnie/całkowicie nad nią kontrolę.
4. Człowiek ten odpyskował tak grubiańsko, że bez śladu zniknęła jego urzędowa uprzejmość.
2
Masło maślane, czyli związki frazeologiczne składające się z wyrazów, które znaczą to samo
lub prawie to samo (pleonazmy i tautologie)
Zadanie 7
Które wyrazy w podanych zdaniach są niepotrzebne- wyeliminuj je.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wiele sklepów wznowiło działalność. (słowo zbędne: znowu)
To wpłynęło dodatnio na grę drużyny. (słowo zbędne: lepszą)
Nasz naród musi odzyskać utraconą wolność. (zbędne: z powrotem)
Schodził w dół krętymi schodami.(zbędne: w dół)
Intensywne leczenie dało efekt. (zbędne: skuteczny)
Kilkanaście miesięcy to zbyt krótki okres. (zbędne: czasu)
Można się napić jakiegokolwiek płynu, byle pozbawionego alkoholu. (zbędne: bądź)
Ostatnio na czołowym miejscu uplasował się utwór mniej znanego wykonawcy. (zbędne:
nader)
9. Premier powinien precyzować założenia swojej polityki. (zbędne: ściśle)
Krzyżówki, czyli tworzenie związku frazeologicznego z dwóch innych (kontaminacje)
Zadanie 8
Ze skrzyżowania jakich dwóch związków frazeologicznych powstały następujące wyrażenia?
1. zajmować funkcję (ze skrzyżowania: zajmować stanowisko i pełnić funkcję)
2. obejmować inicjatywę (ze skrzyżowania: obejmować prowadzenie
i przejmować/podejmować inicjatywę (przedsiębrać coś, zapoczątkować, inicjować)
3. odgrywać znaczenie (odgrywać rolę i mieć znaczenie)
4. pełnić stanowisko (pełnić funkcję/obowiązki i zajmować stanowisko)
5. podjąć kroki (podjąć decyzję i poczynić kroki)
6. ponieść obrażenia (ponieść śmierć i odnieść obrażenia/doznać obrażeń)
7. ponieść zasługi (ponieść ofiary i położyć zasługi)
8. stoczyć mecz (stoczyć walkę/pojedynek i rozegrać mecz/spotkanie)
Metamorfozy, czyli przekształcanie formy związku
Zadanie 9
Jakie wyrazy zastąpiono wyróżnionymi słowami?
1. Profesor, który na początku wykładu popełnił błąd, stracił panowanie nad sobą.
2. W tym okresie nastąpił znaczny spadek absencji chorobowej.
3. Montaż trwa znacznie/o wiele/bez porównania krócej niż budowa.
Zadanie 10
Popraw zdania.
1.
2.
3.
4.
5.
Jest to melodia łatwo wpadająca w ucho.
Rozwiązawszy jeden problem brał się do następnego.
Droga jest trudno przejezdna.
Pamiętnik wędrował z rąk do rąk.
Książka ta jest oparta na źródłach historycznych.
3
6. Przypuszczenie to należy poddać w wątpliwość lub: Przypuszczenie to budzi wątpliwości.
7. Musi wykonywać prace nie mające nic wspólnego z zawodem plastyka.
Dwa słowa, czyli zastępowanie określenia jednowyrazowego – dwuwyrazowym
(multiwerbizmy)
Zadanie 11
Wskaż niepoprawne związki. Przeredaguj zdania.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Nagrody wręczył dyrektor szkoły.
Przerwanie ognia nastąpi dziś po południu.
Arcymistrz ustawił figury na szachownicy.
Dzisiaj omówię obowiązki każdego pracownika.
W maju otrzymał premię za każdy kwartał.
Należy do najwybitniejszych polskich aktorek.
Pierwszy zabrał głos prezydent miasta.
Znowu dzwonią… czyli niewłaściwe użycie związków frazeologicznych wskutek niedokładnej
znajomości ich znaczenia
Zadanie 12
Popraw zdania, używając - tam, gdzie to jest możliwe – odpowiednich związków. Wyjaśnij, na czym
poległ błąd.
1. Gwardziści mierzą się z Legią, która podczas XVI rundy pokonała Arkonię.
WYJAŚNIENIE: Odprawić kogoś z kwitkiem to odmówić czyjejś prośbie, nie załatwić czyjejś sprawy,
odprawić kogoś z niczym.
2. Uzasadnienie tych zwolnień jest nieprzekonujące.
WYJAŚNIENIE: Coś jest palcem (widłami) pisane na (po) wodzie oznacza, że coś jest niepewne,
wątpliwe, nie można na coś liczyć.
3. Przekroczyliśmy granicę wydajności 20 q lub Osiągnęliśmy plony przekraczające 20 q.
WYJAŚNIENIE: Przekroczyć Rubikon to zrobić decydujący krok, powziąć nieodwołaną decyzję.
Zwrot ten nawiązuje do przejścia w roku 49 p.n.e. Juliusza Cezara przez Rubikon – rzekę między Galią
a Italią. Przekraczając Rubikon - i tym samym rozpoczynając wojnę domową z Pompejuszem Cezar
wypowiedział słynne: Alea iacta est. (kości zostały rzucone).
Jak wół do karety, czyli tworzenie związków frazeologicznych z wyrazów niedopasowanych pod
względem znaczenia.
Zadanie 13
Zaproponuj właściwą wersję zdania.
1. Zniszczenie gospodarki osiągnęło dno upadku.
4
WYJAŚNIENIE: Znaczeniowa sprzeczność; można osiągnąć zawrotne szczyty sukcesu
2. Matematyka i fizyka przerażają mnie. Jestem zupełnym ignorantem…
WYJAŚNIENIE: Cieszyć się łączy się z nazwami uczuć dodatnich, np. cieszyć się uznaniem, szacunkiem
3. Czasami musimy zaakceptować palenie papierosów wychodząc z założenia, że papieros jest
mniejszym złem od narkotyku.
WYJAŚNIENIE: Zło nie może być łączone ze słowami o wydźwięku pozytywnym.
4. W miejscu zamieszania oskarżony miał bardzo złą opinię.
WYJAŚNIENIE: Zła opinia nie jest powodem do radości
Za dokładnie! czyli przenoszenie do języka polskiego obcych związków frazeologicznych
w formie dokładnego (słowo po słowie) ich tłumaczenia
Zadanie 14
Niepoprawne związki (germanizmy lub rusycyzmy) zastąp polskimi odpowiednikami.
1.
2.
3.
4.
5.
Chciałem państwa zapytać przede wszystkim o cel wyprawy.
Nie mogłem skupić się w czasie tego filmu.
Od miesiąca mam najnowsze wydanie tej książki.
Niczego nie rozwiązują ograniczenia sprzedaży czy wzrost cen alkoholu.
Skompromitowanego dyrektora czym prędzej zwolniono /usunięto z zajmowanego
stanowiska.
6. Sytuacja z roku na rok się poprawia jednakże/jednak pozostało jeszcze dużo do zrobienia.
7. Prawo obciąża odpowiedzialnością karną rodziców, którzy zaniedbują swoje obowiązki
opiekuńcze.
FLEKSJA
Zadanie 15
Odpowiedz na poniższe pytania
1. Jak brzmi dopełniacz liczby mnogiej rzeczowników: niedołęga, kuternoga?
niedołęgów (w odniesieniu do mężczyzn); niedołęg (o kobietach)
kuternogów (mężczyźni); kuternóg (kobiety)
2. Oddała pranie do magli czy do magla?
do magla (w południowej Polsce do magli)
3. Ten przerębel, ta przerębel czy ta przerębla?
ten przerębel albo ta przerębla
4. Kontrol czy kontrola?
5
kontrola
5. Wyrwał się ze szpon kondora czy ze szponów kondora?
ze szponów
6. Obrała dojrzałą pomarańcz, dojrzałą pomarańczę czy dojrzały pomarańcz?
dojrzałą pomarańczę
7. Nie zerwała jeszcze ostatnich chryzantem rosnących w ogrodzie czy ostatnich chryzantemów
rosnących w ogrodzie?
chryzantem (ta chryzantema)
8. Za perfumy zapłacił 250 zł, za perfumę zapłacił 250 zł czy za perfum zapłacił 250 zł?
za perfumy
9. Liczba mnoga rzeczownika „przemysł” to?
Rzeczownik przemysł nie ma liczby mnogiej.
10. Jest to ostatni opus tego kompozytora czy jest to ostatnie opus tego kompozytora?
ostatnie opus
SKŁADNIA
Zadanie 16
Zamień bezokolicznik na formę czasu przeszłego, pamiętając o nietypowym podmiocie.
1. W ubiegłym tygodniu stryjostwo zwiedziło Wawel i Kościół Mariacki.
2. Posiedzenie senatu otworzył Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
3. Małżeństwo Wojciechowskich mieszkało na Starym Mieście.
WYJAŚNIENIE: Występuje tu związek zgody realnej (dwa wyrazy są ze sobą zgodne pod względem:
przypadku, liczby i rodzaju)
Zadanie 17
Wybierz poprawną formę z dwóch podanych w nawiasie.
1.
2.
3.
4.
Grupa uczniów sądziła, że jej obowiązki kończą się na przychodzeniu do szkoły.
To osiedle projektowała znana architekt Skibniewska.
Moja promotor Dankowska jest niezwykle wymagająca.
Początkujący filolog Magda Konieczna opracowała ciekawy podręcznik gramatyki
opisowej.
6
Zadanie 18.
Popraw błędy w następujących zdaniach:
1.
1.
2.
3.
4.
PKS w Krakowie zakupiła/zakupiło 20 nowych autobusów.
Właściwy zespół tworzyli dopiero lekarz weterynarii i technik.
Oświadczenie świadka wypadku i dowód rzeczowy pomogły w ustaleniu winy.
Krystyna i koń wbiegli do stajni.
Wieczorem wszystkich zachwycił rozbawiona dusza towarzystwa, pan Adam.
Zadanie 19
W podanych zdaniach są błędy wynikające ze zbyt wielkiego skrótu. Spróbuj je usunąć.
1. Często można takich szkód uniknąć, a niemal zawsze wyrównać.
Często można takich szkód uniknąć, a niemal zawsze je wyrównać.
2. Liczba tematów nad którymi dyskutowano i opracowywano wzrosła ostatnio znacznie.
Liczba tematów nad którymi dyskutowano i które opracowywano wzrosła ostatnio znacznie.
3. Wychowywanie i dbałość o rozwój intelektualny dziecka są ważnymi zadaniami szkoły.
Wychowywanie dziecka i dbałość o jego rozwój intelektualny są ważnymi zadaniami szkoły.
4. Starał się zebrać wszystkie dowody za i przeciw winie tego człowieka.
Starał się zebrać wszystkie dowody winy tego człowieka i dowody jego niewinności.
5. Wjazd i postój na placu wzbronione.
Wjazd na plac i postój na nim wzbronione/Wjazd i postój wzbroniony.
Zadanie 20
Wstaw odpowiednią formę orzeczenia w czasie przeszłym.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Szereg znajomych dowiadywało się o zdrowie Marka.
Do Zakopanego przyjeżdżała masa turystów.
Setki ludzi odwiedziło to miejsce i złożyło kwiaty.
Został kawałek materiału, z którego można uszyć fartuszek.
Tysiące wczasowiczów wygrzewało się tego lata na piasku w Jastarni.
Trzy i pół godziny minęły/minęło jak czekam tutaj na ciebie.
Rozwiązania zadań: 1 - 14 na podstawie:
Licz się ze słowami : ćwiczenia leksykalne i frazeologiczne / Helena Kajetanowicz. - Wyd. 5. - Gdańsk :
Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005.
Rozwiązania zadań: 15 - 20 w oparciu o:
Z polszczyzną za pan brat / Anna Cegieła i Andrzej Markowski. - Warszawa : "Iskry", 1982
.
7