O Ś WI Ę CIM 2 0 0 5

–
O Ś W I Ę C I M
2 0 0 5
–
NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA I INICJATYWY
–
O Ś W I Ę C I M
2 0 0 5
–
THE MOST IMPORTANT EVENTS AND INITIATIVES
OC
ZNIC
TU
W hołdzie ofiarom KL Auschwitz 65. RROC
OCZNIC
ZNICAA DEPOR
DEPORTTACJI DO KL AUSCHWITZ 11.. TRANSPOR
TRANSPORTU
A tribute to the victim of the KL Auschwitz POLSKICH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH 14 czerwca 1940, 14 czerwca 2005
27 stycznia 2005 roku obchodziliśmy 60. rocznicę oswobodzenia KL Auschwitz i miasta
Oświęcim. W tym największym
w dziejach ludzkości obozie zagłady ginęli Żydzi, Polacy, Cyganie, jeńcy sowieccy i przedstawiciele innych narodowości. Największą grupę ofiar stanowili
Żydzi, ponieważ KL Auschwitz był
od 1942 roku wyznaczony przez
niemieckich narodowych socjalistów na centrum „ostatecznego
rozwiązania kwestii żydowskiej”.
Nie wolno nam zapomnieć, że w
KL Auschwitz od czerwca 1940
roku hitlerowcy wymordowali około 75 tysięcy
Polaków. Tak samo nie wolno, mówiąc o ofiarach
KL Auschwitz, pominąć około 23 tysięcy Cyganów
zamordowanych ze względów rasowych oraz
blisko 15 tysięcy jeńców sowieckich, zamordowanych w bestialski sposób. Żadnej ofiary nie
wolno pominąć. Każdej należy oddać hołd.
Odnosi się to również do żołnierzy Armii Czerwonej, którzy spoczywają na cmentarzu parafialnym
od stycznia 1945 roku. Zrządzeniem losu hitlerowcy założyli obóz KL Auschwitz właśnie tutaj.
Dlatego miasto Oświęcim będzie musiało po
wsze czasy żyć z tym piętnem. Trzeba pamiętać,
że to hitlerowcy zniszczyli przedwojenna strukturę
społeczną miasta Oświęcimia. Zniszczyli całkowicie gminę żydowską, a znaczną część polskich
mieszkańców Oświęcimia i okolicy wysiedlili.
Mimo to, ówcześni mieszkańcy miasta i okolic
Oświęcimia, który otrzymał niemiecką nazwę
Auschwitz, od początku istnienia KL Auschwitz,
mimo nadzwyczajnego terroru i represji ze strony
okupanta niemieckiego, z narażeniem życia nieśli
pomoc więźniom. Wielu z nich zapłaciło za to
cenę najwyższą. Współcześni mieszkańcy miasta
są spadkobiercami tych wartości i idei, które
przyświecały ich przodkom. Mamy więc pełne
prawo, by stać się autentycznym Miastem Pokoju,
z którego na cały świat promieniować powinno
dobro i tolerancja.
cd. na stronie 2
On the 27th of January we
celebrated the 60 th anniversary of the liberation of the
KL Auschwitz and the Town of
Oświęcim. In the biggest of all
ages in human history extermination camp the Jews,
Poles, Gypsies, Soviet prisoners of war and the people
of other nationalities were
murdered. The largest group
of victims was constituted by
the Jews, because since 1942
the KL Auschwitz had been set
by the German Nazis to be the
centre of the ‘final solution to
the Jewish question’. We must not forget that
the Nazis murdered 75,000 Polish people in the
KL Auschwitz since June 1940. Neither can we
omit about 23,000 Gypsies murdered because
of their race and nearly 15,000 Soviet prisoners
of war murdered brutally. We must not forget
about any victims. Every single one should be
paid tribute to. It also includes the soldiers of
the Red Army, who have rested at the Parish
Cemetery since January 1945. By a twist of fate
the Nazis established the KL Auschwitz right here.
That is why, Oświęcim will have to live with that
taint forever. We must not forget that the Nazis
destroyed the prewar social structure of the Town
of Oświęcim. They destroyed the Jewish
Community completely and displaced most of the
Polish residents of Oświęcim and its vicinity.
In spite of that, the contemporary residents
of Oświęcim (which was given the German
name ‘Auschwitz’) and its vicinity, from the
very beginning of the KL Auschwitz, despite
terror and repression by the German occupying
force, helped the prisoners at the cost of their
own lives. The present residents of the town
have inherited the values and ideas which
motivated their ancestors. We have the right
to become the true City of Peace, which will
shine with good and tolerance over the whole
world.
cont. on page 2
THE 65 th ANNIVERS
AR
T TRANSPOR
T
ANNIVERSAR
ARYY OF THE FIRS
FIRST
TRANSPORT
th
th
of the Polish political prisoners to the KL Auschwitz on the 14 June 1940, The 14 June 2005
„W naszym alfabecie historycznym pod literą “A”
należy również rozumieć Auschwitz, a pod literą “B”
– Birkenau. W obozie tym było około 150.000
Polaków, spośród których blisko 75.000 zginęło!
Auschwitz jest największym znanym polskim cmentarzyskiem z okresu II wojny światowej. Polska nie może
tego zapomnieć, a Europa musi o tym wiedzieć!”
13 czerwca w Tarnowie spotkali się byli
więźniowie KL Auschwitz z pierwszych transportów
z więzień w Tarnowie
i Wiśniczu. Wzięli oni
udział w zaplanowanych
na ten dzień uroczystościach.
O godz. 10.00 podczas uroczystej sesji
Rady Miasta Tarnowa
w reprezentacyjnej sali
lustrzanej, odbyła się
promocja książki pt.
„Bilans życia” Eugeniusza Niedojadło nr
213 z pierwszego transportu więźniów politycznych
do KL Auschwitz, członka ChSRO. Tarnowianin
zawarł w niej swe wspomnienia spisywane
skrupulatnie przez wiele lat.
Eugeniusz Niedojadło poznał w obozie ojca
Maksymiliana Kolbe. – Poszedłem do niego w dniu
dla mnie tragicznym, kiedy za ucieczkę zabitych
zostało 12 więźniów, w tym kilku moich przyjaciół.
Usłyszałem wówczas od niego jedno ważne zdanie
„Człowieku, nie wolno nienawidzieć” – wspomina.
Eugeniusz Niedojadło przeżył w Auschwitz
ponad 1800 dni – udało się zbiec dopiero podczas
ewakuacji obozu, z marszu śmierci w połowie
stycznia 1945 roku.
Ok. 11.30 pod Pomnikiem Pierwszego Transportu złożone zostały wieńce. Oficjalnym wystąpieniom towarzyszyły wystawy plenerowe malarstwa
Jerzego Skolimowskiego i fotografii I Transportu.
Po odsłonięciu pamiątkowej tablicy na Dworcu
PKP i otwarciu wystawy poświęconej I transportowi
„In our historical alphabet letter ‘A‘ should
stand for the Auschwitz and letter ‘B‘ for the
Birkenau. There were approximately 150,000
Polish prisoners 75,000 of whom were killed. The
Auschwitz is the biggest known Polish cemetery
of the Second World War. Poland cannot forget
about it and Europe must know about it”
On the 13th June the ex-prisoners of the first
transport to the KL Auschwitz from the prisons in
Tarnów and Wiśnicz met
in Tarnów. They participated in the celebrations
planned for that day.
At 10am during the
ceremonial session of
the Municipal Council
of Tarnów in the mirror
room. The book entitled „Bilans życia”
(‘The Outcome of Life’)
by Eugeniusz Niedojadło, the ex-prisoner
number 213 of the first transport to the KL Auschwitz, the member of the Christian Association of
the Auschwitz Families (the ChSRO). The inhabitant
of Tarnów included in the book his memories
written for many years.
Eugeniusz Niedojadło met Father Maksymilian
Kolbe in the camp – I came to him on a tragic day in
my life when 12 prisoners, some of whom were my
friends, were killed as a punishment for the escape.
I heard one important sentence from him: ‘We must
not hate’ – Eugeniusz Niedojadło recollects.
Eugeniusz Niedojadło spent 1,800 days in
the Auschwitz. He managed to escape during the
evacuation of the camp, from the march of death
in the middle of January 1945.
At 11.30am the wreaths were laid at the
Monument to the First Transport. The official
speeches were accompanied by the outdoor
exhibitions of Jerzy Skolimowski’s paintings and
the photos of the first transport.
cd. na stronie 10
cont. on page 10
KOPIEC PAMIĘCI I POJEDNANIA w OŚWIĘCIMIU
THE MOUND OF REMEMBRANCE AND RECONCILIATION
NEAR THE KL AUSCHWITZ MUSEUM IN OŚWIĘCIM
„Wszyscy razem chcemy
oddaæ ho³d tym,
którzy nie prze¿yli...”
„We all want
to pay tribute to those,
who did not survive...”
cd. na stronie 11
cont. on page 11
W hołdzie ofiarom KL Auschwitz
A tribute to the victim of the KL Auschwitz
cd. ze strony 1
Organizers
Zarządzeniem Nr 0151/23/04 Prezydenta
Miasta Oświęcim z dnia 14 czerwca 2004 r.
powołano Lokalny Komitet Organizacyjny
obchodów 60. rocznicy oswobodzenia obozu
KL Auschwitz-Birkenau i miasta Oświęcimia.
Zadaniem Komitetu była organizacja i przeprowadzanie uroczystości związanych z obchodami
60. rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz-Birkenau
i miasta Oświęcimia.
On the basis of the President of the Town of
Oświęcim’s directive no 0151/23/04 from the 14th
June 2004, the Local Organization Committee of
the celebrations of the 60th anniversary of the
liberation of the KL Auschwitz-Birkenau and the
Town of Oświęcim was created. Their task was
to organize and lead the celebrations connected
with the 60th anniversary of the liberation of the
KL Auschwitz and the Town of Oświęcim.
W skład Lokalnego Komitetu weszli:
The members of the Local Committee were:
Prezydent Miasta Oświęcim, Janusz Marszałek
Mayor of the Town of Oświęcim, Janusz Marszałek
Starosta Oświęcimski, Józef Kała
Councillor of the County of Oświęcim, Józef Kała
Przewodniczący Rady Miasta Oświęcim, Piotr
Kućka
Chairman of the Municipal Council of Oświęcim,
Piotr Kućka
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich reprezentowane przez:
The Auschwitz Families Christian Association
represented by:
Jerzego Bieleckiego – byłego więźnia KL
Auschwitz, nr obozowy 243, Honorowego
Prezesa ChSRO, Honorowego Obywatela Państwa
Izrael odznaczonego Medalem Sprawiedliwy
Wśród Narodów Świata i Medalem Miasta
Oświęcim,
Jerzy Bielecki – the ex-prisoner of the KL Auschwitz, camp number 243, the Honorary President
of the Auschwitz Families Christian Association,
the Honorary Citizen of Israel decorated with the
Righteous Among the Nations Medal and the
Medal of the Town of Oświęcim,
Józefa Stósa – byłego więźnia KL Auschwitz,
nr obozowy 752, członka zarządu ChSRO, odznaczonego Medalem Miasta Oświęcim,
Józef Stós – the ex-prisoner of the KL Auschwitz,
camp number 752, the board member of the
Auschwitz Families Christian Association, decorated with the Medal of the Town of Oświęcim,
Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem reprezentowane przez Marka Księżarczyka – Prezesa
Oddziału Miejskiego TOnO w Oświęcimiu, członka prezydium ZG TOnO
Alojzy Borowczyk – Prezes Stowarzyszenia
Poszkodowanych przez III Rzeszę
Jerzy Wróblewski – Dyrektor Państwowego
Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu,
reprezentowany przez Panią Barbarę Bochenek
Józef Hordyński – the ex-prisoner of the KL
Auschwitz, camp number 347, the board member
of the Auschwitz Families Christian Association,
decorated with the Medal of the Town of
Oświęcim,
Gwiazdo na którą patr
zymy ...
patrzymy
sk
ało na której stajemy ...
skało
pr
zewodniku któremu ufamy ...
przewodniku
lasko którą się podpieramy ...
chlebie któr
ym się żywimy ...
którym
źródło pr
zy któr
ym odpoczywamy ...
przy
którym
celu do którego dążymy ...
Wszystkim P
anie jesteś T
y.
Panie
Ty
Bez T
wojej pomocy
Twojej
sk
ąd wzięlibyśmy siłę i odwagę.
skąd
Bez T
wojej pomocy kto pomógł by
Twojej
nam dźwigać nasze ciężar
y.
ciężary
Bez T
wojej pomocy wszystko
Twojej
obróciło by się w niwecz.
Wiara ...
nadzieja ...
i miłość ...
wszystkim P
anie Jesteś T
y.
Panie
Ty
Dlatego chcemy iść dalej naszą drogą,
aż zadzwonią dzwony
i znajdziemy się w domu.
A wtedy z radością zawołamy:
Nic Ci P
anie nie pr
zynosimy
Panie
przynosimy
zynosimy,,
bo wszystkim P
anie jesteś T
y.
Panie
Ty
Ksiądz biskup T
adeusz R
akoczy
Tadeusz
Rakoczy
Zaproszeni goście zwiedzili także wystawę
„Klisze pamięci” Mariana Kołodzieja, byłego
więźnia KL Auschwitz. Wystawa stanowi stałą
ekspozycję w kościele obok Domu Rekolekcyjnego Misjonarek Niepokalanej o. Kolbego
w Harmężach.
The guests visited Marian Kołodziej, the exprisoner of the KL Auschwitz-Birkenau’s exhibition
entitled ‘The Memory Plates’. The exhibition is
now placed at the church at the Retreat House of
Father Kolbe’s Missionaries of Mary Immaculate
in Harmęże.
Po nabożeństwie ekumenicznym w Oświęcimskim Centrum Kultury spotkali się uczestnicy
konferencji pt. „Miasta szczególne”, organizowanej przez Związek Miast Polskich. W konferencji wzięła udział ok. 100 osobowa grupa
przedstawicieli miast polskich i delegacja Związku
Miast Izraela: Arie Zeitoni – burmistrz miasta
Biniamin, Yoel Lavi – burmistrz miasta Ramla
a jednocześnie wiceprezes izraelskiego Związku
Władz Lokalnych. Obecni także byli przedstawiciele Związku Miast Niemieckich z nadburmistrzem Hanoweru Herbertem Schmalstiegiem,
który urząd sprawuje od ponad 30 lat. Podczas
konferencji prezentację przedstawiły niektóre
z szczególnych miast: Warszawa, Kraków,
Gdańsk, Częstochowa, Głogów, Lublin, Zakopane, Karpacz i Oświęcim.
Głównym celem konferencji było zwrócenie
uwagi rządu i Parlamentu na konieczność sformułowania polityki miejskiej w Polsce, która umożliwi uwzględnienie szczególnych funkcji ponadmiejskich i ponadregionalnych miast w obowiązującym prawie i polityce finansowej. Aktywna
polityka miejska jest jednym z priorytetów w Unii
Europejskiej.
After the ecumenical service, the participants
of the ‘Special Cities’ conference, organized by
the Association of the Polish Cities, met at the
Oświęcim Community Centre. Approximately 100
representatives of Polish cities and the delegation
of the Association of the Cities of Israel: President
of the City of Biniamin – Arie Zeitoni, Mayor of
the City of Ramla – Yoel Lavi and the vicepresident of the Israeli Association of the Local
Authorities. The guests at the conference were
also the representatives of the Association of
German Cities with Mayor of the City of Hanover
– Herbert Schmalstieg, who has governed the
city for over 30 years. During the conference some
of the cities, such as Warszawa, Kraków, Gdańsk,
Częstochowa, Głogów, Lublin, Zakopane, Karpacz
and Oświęcim made their presentations.
The main purpose of the conference was to
make the government and the Parliament pay
attention to creating an urban policy in Poland,
which would enable the cities to include their
special suburban and regional functions in the
Polish law and economy. It is one of the priorities
of the European Union.
Szanowni Państwo uczestnicy konferencji
„Miasta szczególne”,
Ladies and Gentlemen, the participants of the
„Special Cities” conference,
Spotykamy się dzisiaj w Oświęcimiu na
konferencji organizowanej przez Związek Miast
Polskich w przededniu 60 rocznicy oswobodzenia
KL Auschwitz i miasta. Dla naszego miasta to
szczególna uroczystość. Chcemy oddać hołd
ofiarom KL Auschwitz, wyzwolicielom i ówczesnym mieszkańcom miasta. Obchody te służą
We have met here in Oświęcim at the
conference organized by the Polish Cities
Association on a day before the 60th anniversary
of the liberation of the KL Auschwitz and the
Town. It is a special celebration for our town. We
want to pay tribute to the victims of the KL
Auschwitz, their liberators and the contemporary
Alojzy Borowczyk – the Chairman of the Association of the Victims of the Reich
Współorganizatorzy
Coorganizers
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich – założone w 1998 roku z inicjatywy
byłych polskich więźniów KL Auschwitz-Birkenau
skupia kilkaset osób – byłych więźniów, rodziny
byłych więźniów i ofiar obozu oraz ludzi
zainteresowanych problematyką Auschwitz. Za
swe główne cele ChSRO uznaje: dbanie o rzetelny
przekaz historyczny na temat Auschwitz, czczenie
pamięci wszystkich ofiar tego miejsca, opiekę
nad byłymi więźniami i edukację młodzieży.
Stowarzyszenie prowadzi bogatą działalność
wydawniczą i edukacyjną.
The Auschwitz Families Christian Association –
founded in 1998 due to the initiative taken by
the former Polish prisoners of the KL AuschwitzBirkenau concentration camp. It gathers several
hundred people – the ex-prisoners, the exprisoners’ families and the victims of the camp
as well as those interested in the Auschwitz issue.
The Auschwitz Families Christian Association aims
at: taking care of the honest historical information
about the Auschwitz, commemorating all the
victims of this place, looking after the ex-prisoners
and teaching the youth. The work of the Association is connected with the extensive educational and publishing activity.
Natomiast organizacją państwowych obchodów 60. rocznicy oswobodzenia hitlerowskiego
obozu Auschwitz zajął się zespół roboczy, którym
kierował Pan Minister Andrzej Przewoźnik,
Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci, Walk
i Męczeństwa. W skład zespołu wchodzili m.in.
Pan Janusz Strużyna z Kancelarii Prezydenta RP,
Pani Jadwiga Nowakowska, Wicewojewoda
Małopolski, Pan Janusz Marszałek, Prezydent
Miasta Oświęcim, Pan Józef Kała, Starosta Powiatu
Oświęcimskiego i Pan Jerzy Wróblewski, Dyrektor
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau
w Oświęcimiu. Zespół roboczy Ministra Przewoźnika ściśle współpracował z lokalnym
komitetem 60 rocznicy oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau i Miasta Oświęcimia.
Modlitwa na zakończenie nabożeństwa ekumenicznego:
The Auschwitz Preservation Association represented by Marek Księżarczyk, the Chairman of
the Town Branch of the Auschwitz Preservation
Association, the board member of the National
Board of the Auschwitz Preservation Association
Jerzy Wróblewski – the Director of the State
Auschwitz-Birekanau Museum in Oświęcim
Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem – celem
działalności jest szeroko pojęta opieka nad byłym
hitlerowskim obozem zagłady Auschwitz-Birkenau w zakresie dbałości o zachowanie i należyte utrzymywanie jego terenu i urządzeń oraz
działalności oświatowej i popularyzatorskiej,
mającej za zadanie zachowanie, utrwalenie
w szerokich kręgach społeczeństwa, przede
wszystkim wśród młodzieży, pamięci o tym obozie
oraz o innych miejscach pamięci narodowej.
The celebrations of the 60th anniversary started
on the 26th January with the ecumenical service
dedicated to the victims of the KL Auschwitz, at
Saint Maksymilian Kolbe’s Centre in Harmęże.
cont. from page 1
Organizatorzy
Józefa Hordyńskiego – byłego więźnia KL Auschwitz, nr obozowy 347, członka zarządu ChSRO,
odznaczonego Medalem Miasta Oświęcim,
Uroczystości 60. rocznicy zainaugurowano 26
stycznia nabożeństwem ekumenicznym ku czci
ofiar KL Auschwitz, odprawionym w Centrum św.
Maksymiliana Kolbego w Harmężach.
The Auschwitz Preservation Association aims at
taking care of the former Auschwitz-Birkenau
extermination camp in the scope of preserving
and keeping its area in a good condition as well
as education and popularization, retaining the
memory of this camp and other remembrance
places among the society, particularly among
the youth.
The state celebrations of the anniversary of
the liberation of the KL Auschwitz were prepared
by the team led by Minister Andrzej Przewoźnik,
the Secretary-General of the Council for the
Protection of Remembrance, Combat and
Martyrdom. The members of the team were,
among others: Janusz Strużyna from the Chancellery of the President; Jadwiga Nowakowska,
the Vice-governor of the Voivodeship of Małopolska; Janusz Marszałek, the President of the
Town of Oświęcim; Józef Kała, the Councillor of
the County of Oświęcim and Jerzy Wróblewski,
the Director of the State Auschwitz-Birekanau
Museum in Oświęcim. Minister Przewoźnik’s
team is closely cooperated with the Local
Organization Committee of the 60th anniversary
of the libaration of the KL Auschwitz-Birkenau
and the Town of Oświęcim.
również przypominaniu o tamtych tragicznych
wydarzeniach. Jest to wielkie historyczne zobowiązanie naszego pokolenia wobec ofiar zagłady
i żyjących świadków historii.
Obecna rocznica jest szczególna i wyjątkowa.
Świadczy o tym ogromne zainteresowanie. Na
uroczystości przyjadą byli więźniowie KL
Auschwitz, prezydenci, premierzy, głowy
kilkudziesięciu państw, przedstawiciele mediów
z całego świata.
residents of the town. The celebrations are to
remind us about those tragic times. It is a great
historical duty of our generation for the victims
of the extermination and the living witnesses.
This year’s anniversary is special and unique.
It is confirmed by such a great number of
interested people. We will host the ex-prisoners
of the KL Auschwitz, the presidents, the prime
ministers, the leaders of numerous countries, the
representatives of the world media.
Szanowni Państwo,
Z pewnością Oświęcim należy do miast szczególnych i w tym przypadku okrutnie naznaczonych przez historię. Tutaj hitlerowcy zbudowali
obóz zagłady, w którym miało miejsce ludobójstwo na niespotykaną dotąd skalę. To znacząca część naszej historii, która zaważyła na
współczesności. Dla wielu Oświęcim i Auschwitz
to pojęcia tożsame.
Dla nas mieszkańców Oświęcimia najważniejsze jest, by świat zaczął odróżniać Auschwitz
od Oświęcimia. By nie tłumaczono nazwy miejsca
kaźni na nazwę miasta. Auschwitz jest symbolem
największego w dziejach ludzkości ludobójstwa.
Oświęcim to normalne, tętniące życiem miasto.
Od ponad 800 lat Oświęcim wpisuje się
w dzieje Polski. W okresie rozdrobnienia dzielnicowego był samodzielnym księstwem. Tu urodzili
się twórcy polskiego odrodzenia. Zamek Książąt
Oświęcimskich z racji swojego położenia gościł
władców, koronowane głowy. W czasie rozbiorów Polski przez 123 lata władcy Austrii wśród
licznych tytułów używali także tytułu książąt
Oświęcimia. Oświęcim był ważnym węzłem
komunikacyjnym, skrzyżowaniem dróg lądowych
i linii kolejowych.
Oświęcim przez wieki był przykładem miasta
wielkiej tolerancji i współpracy mieszkańców
różnych narodowości. Przed drugą wojną światową w 14 tysięcznym Oświęcimiu, blisko 60
proc. stanowili Żydzi. Gmina miejska i gmina
żydowska współpracowały ze sobą, a popularna
w XIX wieku potoczna nazwa miasta – Oświęcimska Jerozolima, właściwie oddawała panujące
tu relacje. Żydzi zajmowali znaczące miejsce
w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym.
Ladies and Gentlemen,
Oświęcim certainly belongs to the special
cities and those cruelly marked by history. Here
the Nazis built the extermination camp where
the genocide on a large scale took place. This
significant part of history influenced the modern
times. For many, Oświęcim and the Auschwitz
are the same place.
For us, the residents of Oświęcim the greatest
issue is to make the world differentiate between
the Auschwitz and Oświęcim. It is to prevent the
name of the torment place from being translated
into the name of the town. The Auschwitz is
a symbol of the biggest genocide in the human
history. However, Oświęcim is an average town
full of life.
For over 800 years Oświęcim has been
present in the history of Poland. During the Feudal
Period it was an independent duchy. The representatives of the Polish Renaissance were born
here. The Dukes of Oświęcim’s Castle played host
to kings and sovereigns. During the Partition
Period the Austrian authorities called themselves
the dukes of Oświęcim for 123 years. Oświęcim
was an important communication rub and the
junction of railway and road routes.
For ages, Oświęcim has been an example of
the town of a great tolerance and cooperation of
the residents of different nationalities. Before the
II World War in Oświęcim, this of a 14,000 inhabitant town, the Jews constituted over 60
percent of the population. The town community
and the Jewish community cooperated and the
name – Oświęcim Jerusalem – reflects the relations in the town. The Jewish residents played
an important role in the economy, social and
cultural life of the town.
Szanowni Państwo,
Trzeba pamiętać, że tragedia Auschwitz choć
dokonała się na ziemi polskiej, nie była dziełem
Polaków. Oświęcim dekretem Hitlera z 8 października 1939 został wcielony do III Rzeszy. Obowiązywały tu prawa Rzeszy Niemieckiej, a hitlerowcy
dążyli do zniewolenia mieszkańców. Z 14 tysięcy
oświęcimian, ponad 5 tysięcy Żydów zostało
deportowanych. Wielu następnie zamordowano.
W kolejnych transportach wysiedlono tysiące
Polaków. Tym nielicznym, którzy tu pozostali,
groziło osadzenie w obozie, represje lub śmierć.
Kolejne lata wojny pokazały, że w Oświęcimiu
zamienionym na niemieckie miasto Auschwitz nie
było miejsca dla Polaków. Zniszczone zostały okoliczne wsie: Brzezinka, Babice, Pławy, Harmęże
a na ich terenie powstawały obozy i podobozy.
Birkenau, Babitz, Monowitz...
Miasto i okolice zasiedlone zostały przez niemieckich osadników. Zniszczone zostały żydowskie obiekty kultu religijnego. Planowano rozbiórkę zabytkowego kościoła parafialnego w mieście.
Oświęcim stał się niemieckim miastem Auschwitz.
Mimo represji i zagrożenia utraty życia własnego i całych rodzin, oświęcimianie przeciwstawiali się okupantowi, niosąc pomoc więźniom
KL Auschwitz. Swoim bohaterstwem i postawą
pozwalali im przetrwać gehennę obozu, dodając
nadziei i wiary w to, że mimo okrutnych cierpień
i śmierci, możliwe będzie życie. Auschwitz to
straszna rzeczywistość stworzona przez III Rzeszę
Niemiecką. To symbol poniżenia, wyzucia z godności i praw ludzkich człowieka. To niewyobrażalne cierpienie i wyniszczenie. Ale też symbol
siły i ducha człowieka.
O tym wszystkim należy pamiętać i przypominać. I temu służą uroczystości 60 rocznicy
oswobodzenia KL Auschwitz i miasta Oświęcimia.
Ladies and Gentlemen,
We should remember that although the
tragedy of the Auschwitz took place in the area of
Poland, it was not a Polish act of violence. In
Hitler’s decree from the 8th October 1939 Oświęcim was incorporated into the Third Reich. The
Reich laws were applied to this area and the Nazis
wanted to enslave the residents. Over 5,000 Jews
were deported out of 14,000 Oświęcimians. Many
of them were then murdered. Thousands of Poles
were deported in the next transports. Those few,
who stayed, were threatened to be encamped, to
be oppressed or killed. The next years of war
showed that there was no place for the Polish
residents in Oświęcim changed into the Town of
Auschwitz. The nearby villages: Brzezinka, Babice,
Pławy, Harmęże were destroyed and in their area
the camps and sub camps: the Birkenau, the Babitz
and the Monowitz were created.
The town with its vicinity was settled by the
German residents. The Jewish religious buildings
were destroyed. The destruction of the parish
church was planned. Oświęcim has become the
German town of Auschwitz.
In spite of repressions and danger of loosing
their and their families’ lives, Oświęcimians opposed
the occupying force helping the prisoners of the KL
Auschwitz. With their heroism and attitude, the
residents helped the prisoners to survive the hell of
the camp, giving them hope and faith in life despite
their terrible sorrow and death. The Auschwitz is
a terrible reality created by the German Third Reich.
It is a symbol of humiliation, depriving of dignity
and the ravages. On the other hand it is a symbol
of human strength and spirits.
We should remember and remind about it.
Such celebrations as the 60th anniversary of the
liberation of the KL Auschwitz and the Town of
Oświęcim are a very good way to do so.
Szanowni Państwo,
Obiektywny obserwator zauważy, że 800
letni Oświęcim i Auchwitz sobie nie przeszkadzają. Auschwitz jest symbolem. A Oświęcim chce
być żywym miastem, które istnieje dla pokoju
i propagowania idei tolerancji. Oświęcim aktywnie uczestniczy we wszelkich działaniach na rzecz
zbliżania ludzi i kultur, niezależnie od religii i języka. Właśnie z tego miejsca naznaczonego w tak
Ladies and Gentlemen,
An objective observer will be able to notice
that 800-year-old Oświęcim and the Auschwitz do
not interfere with each other. The Auschwitz is
a symbol. Oświęcim wants to be a living town
which exists for peace and the idea of tolerance.
The town of Oświęcim wants to participate actively
in all the activities the aim of which is to make
people and cultures closer regardless of their
okrutny sposób powinno rozchodzić się na cały
świat wołanie o pokój!
Oświęcim wspiera i dalej będzie wspierać
wszystkie inicjatywy, które prowadzą do wzajemnego zrozumienia i budowy zaufania ponad
podziałami. Tak jak mieszkańcy naszego miasta
zdali w czasie II wojny światowej egzamin z człowieczeństwa, tak my współcześni oświęcimianie
powinniśmy być aktywnymi kontynuatorami tych
chlubnych kart historii, potwierdzając, że jesteśmy Miastem Pokoju, z którego na cały świat promieniuje dobro oraz poszanowanie dla drugiego
człowieka i jego odmienności.
I tak chcemy być postrzegani, jako miasto szczególne.
language and religion. We are sure that this place,
marked so cruelly by the crime of the 20th century,
should shout for peace to the whole world.
Oświęcim supports and will support all the
initiatives the purpose of which is to build the
mutual understanding and trusts regardless of
the divisions. The residents of our town passed
the humanity test during the II World War.
Contemporary Oświęcimians should actively
continue those praiseworthy pages of history.
Oswięcim is a City of Peace which shines with
goodness, respect for other people and their
otherness.
And this is how we want to be seen, as a special
city.
Szanowni Państwo,
Cieszymy się, że możemy gościć miasta
szczególne z Polski, Izraela i Niemiec. To ogromny
zaszczyt i satysfakcja. Na pewno głos miast
o takiej historii, powinien być bardziej słyszalny,
dostrzegalny i liczący się. Do tego powinniśmy
razem zmierzać.
Dziękuję bardzo za uwagę.
Ladies and Gentlemen,
We are happy to play host to the representatives of the cities from Poland, Israel and
Germany. It is our great honour and satisfaction.
Certainly, the voice of such historical cities should
be heard, noticed and taken into consideration.
This is what we should all aim at.
Thank you for your attention.
W godzinach wieczornych Prezydent Miasta,
Janusz Marszałek zaprosił przybyłych na uroczystości byłych więźniów, przedstawicieli duchowieństwa, władz rządowych i samorządowych
oraz gości konferencji na koncert w Filharmonii
Krakowskiej. Wykonawcami koncertu muzyki
synagogalnej byli soliści oraz chórzyści Hanowerskiego Chóru Oratoryjnego, Zespołu Muzyki
Synagogalnej, Chóru Wyższej Szkoły Muzyki
i Teatru z Hanoweru oraz Chóru Synagogalnego
z Hamburga pod kierownictwem prof. Andora
Izsaka, Dyrektora Europejskiego Centrum Muzyki
Żydowskiej i Wyższej Szkoły Muzyki i Teatru
w Hanowerze. Koncert prowadziła Pani Grażyna
Torbicka, która nie kryła łez wzruszenia w momencie kiedy dwaj byli więźniowie wyszli na
scenę, by podziękować za wspaniały koncert
i pamięć o ofiarach obozu, a także żyjących świadkach wydarzeń.
In the evening President of the Town Janusz
Marszałek invited the ex-prisoners, the representatives of clergy, state and local authorities
and the guests of the conference to the concert
at the Philharmonic of Kraków. The concert of
synagogue music was performed by the soloists
and choir of the Hanover Oratory Choir, the
Synagogue Music Group, the Choir of the Academy of Music and Theatre from Hanover and
the Hamburg Synagogue Choir conducted by Prof.
Andor Izsák, the Director of the European Centre
for Jewish Music and the Academy of Music and
Theatre from Hanover. The concert was hosted
by Grażyna Torbicka who did not hide her tears
when the two ex-prisoners entered the stage to
thank for the wonderful performance and the
commemoration of the camp victims and the
living witnesses.
Szanowni Państwo,
Spotykamy się dzisiaj na koncercie dedykowanym pamięci ofiar KL Auschwitz oraz tym,
którym udało się przeżyć to niewyobrażalne
piekło na ziemi. Witam serdecznie byłych
więźniów KL Auschwitz, którzy przybyli tutaj
z różnych zakątków Polski i świata. Jest dla nas
wielkim zaszczytem, że przyjęli Państwo zaproszenie na dzisiejszy koncert. Witam również
wszystkich dostojnych gości.
Ladies and Gentlemen,
We have met today at the concert dedicated to
the memory of the victims of the KL Auschwitz and
to those who managed to survive this inconceivable
hell on earth. I would like to welcome the exprisoners of the KL Auschwitz who have arrived
here from different parts of Poland and the world.
The fact, that you accepted our invitation to this
concert, is a great honour for us. I would also like
to welcome all the honourable guests.
Szanowni Państwo,
Nazwa „Auschwitz” stała się dla całego
świata symbolem bezprzykładnego ludobójstwa
w XX wieku. Niemieccy naziści wymordowali
w komorach gazowych Auschwitz setki tysięcy
Żydów zwożonych tam w ramach „Endlösung der
Judenfrage” tzn. „ostatecznego rozwiązania
kwestii żydowskiej”. Ich ofiarami były także
dziesiątki tysięcy Polaków, Cyganów, jeńców
sowieckich i obywateli innych krajów. Jedyną
winą ofiar było to, że przez „rasę panów”
(„Herrenrasse”) zostali uznani za „podludzi”
(„Untermenschen”), „niegodnych życia („lebensunwert”), bądź też podjęli walkę z nieludzkim
reżimem hitlerowskim. Do dzisiaj ludzkość zadaje
sobie pytanie: „Jak to było możliwe?” Były
austriacki więzień obozu Hermann Langbein
napisał w zakończeniu swojej książki „Ludzie
w Auschwitz”:
„Auschwitz uczy nas, że najbardziej niebezpieczny jest pierwszy krok w kierunku poddania
się strukturze społecznej, która chce całkowicie
zapanować nad ludźmi. Jeżeli taki reżim już raz
powziął plan, by wytrzebić „podludzi” – nie
muszą to być Żydzi czy Cyganie – człowiek, który
nosi mundur [tego reżimu] – niekoniecznie przyozdobiony runami SS i trupią czaszką – wnet staje
się jego posłusznym narzędziem. Jak wielu
innych, także i ja marzyłem w obozie, że ludzkość
Ladies and Gentlemen,
The name ‘Auschwitz’ has become the
symbol of genocide for the whole world. The
German Nazis murdered hundreds of thousands of the Jewish in the gas chambers within
so called ‘Endlösung der Judenfrage’ – ‘ the
Final Solution of the Jewish Question’. Tens of
thousands of Poles, Gypsies, Soviet POWs and
the citizens of other countries were also their
victims. Their only blame was being taken
by ‘the master race’ (‘Herrenrasse’) for
‘Untermenschen’ (literally ‘under-people’),
‘undeserving of life’ (‘lebensunwert’). They
were also punished for fighting against the
inhuman Nazi regime. Until now people have
asked the question: ‘How could it happen?’.
Austrian ex-prisoner Hermann Langbein wrote
in the epilogue of his book ‘People in the
Auschwitz’:
‘The Auschwitz teaches us that the most
dangerous step is the one towards the social
structure that wants to control the people.
When such a regime once planned to exterminate ‘sub-humans’ – who do not have to
be of the Jewish or Gypsy origin – a man in
a uniform (of this regime) – not necessarily
with the SS epaulettes and a skeleton – soon
becomes its obedient tool. As many others,
I also dreamt in the camp that people would
wyciągnie wnioski z tego, co działo się w Auschwitz, mimo iż przedtem każdy uznałby to za
niewyobrażalne i niemożliwe. Czy tak się stanie?”
Szukanie odpowiedzi na to pytanie jest naszym
obowiązkiem i wypracowujemy ją każdego dnia
w naszym działaniu.
make conclusions from ever ything that
happened in the Auschwitz, although everybody would have found it impossible and
inconceivable before. Will it happen?’
Our duty is to find the answer and we try to
do it every day.
Szanowni Państwo,
Zanim zaproszę do wysłuchania dalszej części
koncertu, który jest wyrazem naszego hołdu dla ofiar
tego największego obozu zagłady pragnę podziękować Panu Profesorowi Andorowi Izsakowi,
Dyrektorowi Europejskiego Centrum Muzyki
Żydowskiej z Hanoweru, że wraz z zespołem
i chórem zechciał przyjąć na nasze zaproszenie.
Ladies and Gentlemen,
Before I invite you to listen to the next part
of the concert which is our tribute to the victims
of this largest extermination camp, I would like
to thank Professor Andor Izsak, the Director of
the European Centre for Jewish Music from
Hanover and his choir and group for accepting
our invitation.
27 stycznia w godzinach dopołudniowych
uczestnicy uroczystości oddali hołd polskim i żydowskim mieszkańcom miasta i Ziemi Oświęcimskiej, którzy zginęli w Auschwitz, żołnierzom
Armii Czerwonej, brytyjskim jeńcom wojennym
oraz robotnikom przymusowym, którzy zginęli
przy budowie zakładów IG Farben i obozu.
Przewidziano także spotkanie z byłymi więźniami
w Oświęcimskim Centrum Kultury.
Miejskie uroczystości 60. rocznicy oswobodzenia KL Auschwitz i miasta Oświęcim
rozpoczęły się oddaniem hołdu robotnikom
przymusowym, którzy zginęli przy budowie
zakładów IG Farben i KL Auschwitz przy pomniku
obok Firmy Chemicznej Dwory S.A.
In the morning of the 26 th January the
participants of the celebrations paid tribute to
the Polish and Jewish residents of the town and
the Land of Oświęcim who died in the KL
Auschwitz, to the Red Army soldiers, the British
POWs and the forced workers who died building
the IG Farben factory and the camp. There was
also the meeting with the ex-prisoners planned
at the Oświęcim Community Centre.
The town celebrations of the 60th anniversary
of the liberation of the KL Auschwitz and the Town
of Oświęcim started with paying tribute at the
Memorial next to the Chemical Factory ‘Dwory SA’
to the forced workers who died during the building
of the IG Farben factory and the KL Auschwitz.
Szanowni Państwo,
Stoimy w pobliżu terenu fabryki chemicznej,
którą w czasie II wojny światowej budował
niemiecki koncern IG Farben. Była to jedna z największych inwestycji w III Rzeszy sięgająca kwoty
600 milionów marek. Na lokalizację wpływ miała
bliskość obozu koncentracyjnego, z którego
więźniowie zatrudniani byli przy wznoszeniu
fabryki. Takie ustalenia podjął Reichsführer SS
Heinrich Himmler podczas pierwszej wizyty w KL
Auschwitz 1 marca 1941 roku. Spośród blisko 35
tysięcy zatrudnionych tutaj więźniów ponad 25
tysięcy zginęło. Początkowo więźniowie pokonywali
odległość do placu budowy pieszo – około 7 kilometrów w jedną stronę, a następnie dowożeni byli
pociągiem. Z biegiem czasu utworzono w Monowicach obóz oznaczony później Auschwitz III.
Podlegały mu wszystkie inne podobozy.
Więźniowie stanowili około jedną trzecią
wszystkich zatrudnionych na terenie fabryki.
Zatrudnieni tutaj byli także robotnicy przymusowi:
Polacy, Holendrzy, Belgowie, Jugosłowianie,
Rosjanie, Francuzi, Włosi, Chorwaci, Czesi, Grecy,
Ukraińcy, Anglicy oraz obywatele Algierii i Maroka.
Wielu z nich poniosło tutaj śmierć.
Oddajmy hołd ofiarom!
Ladies and Gentlemen,
We are standing next to the area of the
chemical factory built during the II World War by
the German IG Farben concern. It was one of the
biggest investments of the Third Reich for nearly
600,000,000 Marks. The fact, that the concentration camp was nearby, decided about its
location. The inmates were hired to build the
factory. It was decided by SS Reichsführer Heinrich
Himmler during his first visit to the KL Auschwitz
on the 1st March 1941. More than 25,000 out of
the 35,000 inmates ‘employed’ died. At the
beginning the prisoners walked to the building
site – approximately 7 kilometres one way, then
they were brought by train. With the flow of time
the camp in Monowice was built – later called
the Auschwitz III. Other sub-camps were under
its command.
The prisoners constituted approximately one
third of all the staff employed in the factory. The
forced Polish, Dutch, Belgian, Yugoslavian,
Russian, French, Italian, Croatian, Czech, Greek,
Ukrainian, English, Algerian and Moroccan
workers were employed here. Many of them were
killed.
Let us pay tribute to the victims!
Wielkim poświęceniem i bohaterstwem wykazali się mieszkańcy miasta Oświęcim którzy
ofiarnie, z narażeniem życia, mimo nadzwyczajnego
terroru ze strony okupanta, nieśli więźniom pomoc.
W mieście i okolicy działał ruch oporu. W obozie
zginęło ponad stu znanych z imienia i nazwiska
mieszkańców Oświęcimia i nie wiadomo ilu bezimiennych, oświęcimskich Żydów.
Dlatego też pod tablicami pamięci „W hołdzie Oświęcimianom – Ofiarom KL Auschwitz”
w kościele p.w. Wniebowzięcia Najświętszej
Marii Panny oddaliśmy hołd mieszkańcom Miasta
i Ziemi Oświęcimskiej, Polakom i Żydom, znanym
z imienia i nazwiska oraz bezimiennym, pomordowanym w KL Auschwitz.
The Oświęcimians who helped the inmates
risking their own lives in spite of the occupying
force’s terror showed their great dedication and
heroism. The Resistance was active in the town
and its vicinity. Over one hundred residents of
Oświęcim, the names of whom we know, died in
the camp together with many other Jewish ones
whose names will never be known.
That is the reason why we paid tribute, at
the Memorial Plaques ‘To the Oświęcimians – the
Victims of the Auschwitz’ at the church dedicated
to the Assumption of Blessed Virgin Mary, to the
Polish and Jewish residents of the Town and the
Land of Oświęcim, those known and unknown,
murdered in the KL Auschwitz.
Szanowni Państwo,
Stoimy przed Tablicami Pamięci, które zostały
tutaj umieszczone w 2001 roku z inicjatywy
Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin
Oświęcimskich.
Pozwolę sobie odczytać fragment z okolicznościowej broszury „Blisko domu”.
„Zawierucha wojenna przerwała brutalnie
rozwój Oświęcimia. Od tamtej pory nic już nie
miało być tak, jak dawniej. Los rozrzucił po świecie mieszkańców miasta. Ich nazwiska znajdują
się wśród ofiar kampanii wrześniowej, Katynia,
Miednoje, sowieckich łagrów, Sybiraków, więźniów Dachau, Mauthausen, Sachsenhausen,
Buchenwaldu, gett … Jeden z naszych rodaków
spoczywa na Monte Cassino, inny był wśród
cichociemnych. Część z nich zginęła w Konzentrationslager Auschwitz – jakby „u siebie
w domu”.
Niemcy unicestwili przedwojenną gminę
żydowską w Oświęcimiu. Nielicznym tylko udało
się przeżyć. Mieszkają dzisiaj (bądź ich rodziny)
w Izraelu, USA, Australii, Niemczech …
Jest naszym moralnym obowiązkiem, aby
czcić pamięć naszych przodków i współbraci.
Żyjemy w czasach po Hiroszimie, Nagasaki,
w czasach globalnego terroryzmu. Niech przywołanie tragicznej przeszłości przyczyni się do
tworzenia świata wolnego od przemocy, okrucieństw i zagłady, u podstaw których znajdują
się rasizm i brak tolerancji.
Ladies and Gentlemen,
We are standing here in front of the
Memorial Plaques placed here in 2001 on the
initiative of the Auschwitz Families Christian
Association.
Let me read a fragment of the brochure
entitled ‘Close to home’ printed on that occasion.
‘The war brutally stopped the development
of Oświęcim. Since that moment nothing was the
same. The residents of the town were scattered
all over the world. Their names can be found
among the victims of the September Campaign,
Katyn, Mednoye, Soviet forced-labour camps,
Siberian deportees, the prisoners of the Dachau,
Mauthausen, Sachsenhausen, Buchenvald camps
and the ghettoes … One of our compatriots rests
at Monte Casino, another among ‘the silent and
dark’. A part of them died at the KL Auschwitz –
as if ‘at home’.
The Germans destroyed the pre-war Jewish
Community in Oświęcim. Only few managed
to survive. They (or their families) still live in
Israel, the USA, Australia, Germany …
Our duty is to commemorate our ancestors
and brothers. We live in the post-Hiroshima
and Nagasaki times of global terrorism. Let this
past tragedy be the foundation of the world
free of violence and extermination caused by
racism and lack of tolerance.
Główną częścią uroczystości oswobodzenia
Miasta stał się Plac Kościuszki gdzie delegacje
władz rządowych oraz samorządowych miast,
stowarzyszeń i organizacji złożyły kwiaty
i oddały hołd przy Grobie Nieznanego Żołnierza.
The main part of the celebrations of the
liberation of the Town was at Kościuszki Square
where the delegations of the state and local
governments of the cities, associations and
organizations laid flowers and paid tribute at the
Tomb of an Unknown Soldier.
Szanowni Państwo,
27 stycznia jest datą szczególną nie tylko dla
naszego miasta, dla Polski, ale również dla całego
świata. Stąd też gościmy dzisiaj w Oświęcimiu
niespotykaną do tej pory reprezentację znamienitych osobistości.
W pierwszym rzędzie chciałbym serdecznie
powitać byłych więźniów KL Auschwitz –
świadków historii, którzy przybyli na dzisiejsze
uroczystości. Jesteśmy zaszczyceni Waszą obecnością, bo to Wy jesteście „solą tej ziemi”.
Ladies and Gentlemen,
The 27th January is special not only for our
town, for Poland but also for the whole world.
That is why we, here in Oświęcim, are playing
host to so many honourable guests.
Firstly, I would like to welcome the exprisoners of the KL Auschwitz – the history
witnesses, who have arrived at today’s celebrations. We are honoured to have you here
because you are ‘the salt of this land’.
Witam wśród nas dostojnych gości.
Cieszymy się bardzo, że znaleźliście Państwo
możliwość włączenia w swój program wspólnego
oddania hołdu mieszkańcom naszego miasta.
Byliśmy już dzisiaj pod Tablicami Pamięci przy
kościele pw. Wniebowzięcia NMP. Znajdują się
na nich nazwiska ponad stu przedwojennych
mieszkańców Oświęcimia – Polaków i Żydów,
którzy zginęli w KL Auschwitz. Oddaliśmy hołd
więźniom obozu w Monowicach oraz robotnikom
przymusowym. Udamy się jeszcze na cmentarz
parafialny, gdzie złożymy kwiaty na mogile
żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walkach
z hitlerowcami na ziemi oświęcimskiej, a także
żołnierzy polskich poległych w dwóch wojnach
światowych. Odsłonimy też tablice upamiętniające brytyjskich jeńców wojennych więzionych
wówczas w Monowicach. Odwiedzimy również
cmentarz żydowski, aby oddać hołd gminie
żydowskiej, którą unicestwili niemieccy naziści.
Po spotkaniu z byłymi więźniami w Oświęcimskim
Centrum Kultury udamy się wspólnie do Brzezinki, aby wziąć udział w państwowych uroczystościach rocznicowych z udziałem delegacji
zagranicznych.
We are very happy that you have managed
to include the act of paying tribute to the
residents of our town in your plan. We have
already been at the Memorial Plaques at the
church to the Assumption of Blessed Virgin
Mary. There are names of over 100 pre-war
residents of Oświęcim – the Poles and the Jews
who died in the KL Auschwitz – engraved on
them. We have paid tribute to the prisoners of
the Monowitz camp and to the forced workers.
We shall also go to the Parish Cemetery where
we shall lay flowers on the grave of the Red
Army soldiers killed in the battles against the
Nazis in the Land of Oświęcim, as well as the
grave of the Polish soldiers killed in both World
Wars. We shall also unveil the plaques
commemorating the British prisoners of war
encamped in the Monowitz at those times. We
shall also visit the Jewish Cemetery to pay
tribute to the Jewish Community exterminated
by the German Nazis. After the meeting with
the ex-prisoners at the Oświęcim Community
Centre we shall head together for Brzezinka to
participate in the state anniversary celebrations
with many foreign delegations.
Szanowni Państwo,
Pozwolę sobie zacytować słowa, jakie wypowiedziałem parę miesięcy temu podczas uroczystości 60. rocznicy buntu Żydów z Sonderkommando: „W zasadzie podczas takich rocznic jak ta
dzisiejsza powinno się jedynie milczeć, gdyż słowa
nie są w stanie wyrazić tego, co odczuwamy, gdy
spotykamy się z bezgranicznym złem. Tak jest
w przypadku historii KL Auschwitz. (…)
Ladies and Gentlemen,
I shall quote the words I uttered a few months
ago during the celebration of the 60th anniversary
of the Jews from the Sonderkommando’s
rebellion: ‘As a matter of fact, during such
celebrations we should remain silent because the
words cannot express our feelings while meeting
the endless evil. The history of the Auschwitz
is the same case. (…)
Mimo upływu dziesiątków lat Auschwitz
stanowi nadal niezbywalną cezurę w dziejach
ludzkości i jest nie tylko oskarżeniem wojny,
ludobójstwa, zbrodniczej polityki rasowej, ale jest
przede wszystkim ostrzeżeniem dla współczesnych pokoleń. (…)
Wspominając niezliczone ofiary Żydów,
a także dziesiątki tysięcy Polaków, Cyganów,
jeńców sowieckich, którzy zginęli w KL Auschwitz,
chcemy apelować do przywódców państw
i narodów: „Nigdy więcej!”. Niech ofiara Auschwitz rodzi wśród współczesnych wolę życia
w pokoju i braterstwie! Te słowa nie są jakimś
sloganem. Były one marzeniem ludzi w obozach
zagłady. Mogą to potwierdzić obecni tutaj byli
więźniowie obozu Auschwitz.
Oczywiście mamy świadomość, że przyczyny
powstania Auschwitz nie wygasły wraz z oswobodzeniem obozu w styczniu 1945 roku. Nie
ustają próby relatywizowania tej historii, wypaczania jej, bądź całkowitego negowania. Stosunek do Auschwitz jest dla współczesnego świata
swego rodzaju papierkiem lakmusowym i testem
na człowieczeństwo.
Miasto Oświęcim chce aktywnie uczestniczyć
we wszystkich działaniach, które mają na celu
zbliżenie ludzi i kultur, niezależnie od ich języka
i wyznania. Jesteśmy przekonani, że właśnie
z tego miejsca naznaczonego w tak okrutny
sposób stygmatem zbrodni XX wieku powinien
rozchodzić się na cały świat krzyk wołający
o pokój!
Na miarę naszych możliwości będziemy
wspierać wszystkie inicjatywy, które prowadzić
będą do wzajemnego zrozumienia się i budowy
zaufania ponad podziałami.
Mieszkańcy naszego miasta zdali w czasie II
wojny światowej egzamin z człowieczeństwa.
Współcześni oświęcimianie powinni być aktywnymi kontynuatorami tych chlubnych kart historii.
Jesteśmy przekonani, że mamy wszelkie powody
do tego, aby stać się autentycznym Miastem
Pokoju, z którego na cały świat promieniować
będzie dobro, postanowienie do poszanowania
drugiego człowieka i jego odmienności. (…)
Należy w tym miejscu przytoczyć słowa
Stanisławy Gąskowej, byłej więźniarki KL
Auschwitz, wypowiedziane z okazji wręczenia jej
Medalu Miasta: „(…) Cieszę się, że miasto
Oświęcim rozwija się i pięknieje. Z pewnością
sąsiedztwo byłego obozu nie jest łatwe. Niemniej
jednak musimy pamięć o tamtych czasach
„pogardy człowieka dla człowieka” zachować
w imię pokojowej przyszłości pamięć o niezliczonych ofiarach Żydów, Polaków, Cyganów,
jeńców sowieckich i innych. Nasza wspólna ofiara
będzie mieć sens tylko wówczas, jeżeli kolejne
pokolenia czerpać będą z tej historii inspirację
do pokojowego współistnienia. (…) Będąc za
drutami obozu doświadczaliśmy człowieczeństwa
[mieszkańców Oświęcimia]. Widząc naszą niedolę
z narażeniem życia dostarczali żywność, lekarstwa, odzież, pomagali uciekać, dawali schronienie. Ich pamięci należy się najwyższy szacunek
i uznanie.
To skandal, że w świecie pisze się dzisiaj
o „polskich obozach koncentracyjnych”. Przejawy
takich postaw należy kategorycznie potępiać.
Polska i świat powinny znać prawdę o heroizmie
Polaków w tamtych czasach (…)” Dlatego będziemy wspierać realizację apelu o utworzenie na
terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau stałej wystawy o losach Ziemi Oświęcimskiej
i jej mieszkańców podczas okupacji hitlerowskiej.
Despite the flow of time, the Auschwitz has
still been an indispensable censorship in the
history of mankind. Not only has it been the
accusation of war, genocide, criminal racial policy
but most of all the warning for the modern
generations. (…)
Remembering about the multitude of the
Jews, Poles, Gypsies, Soviet prisoners of war
who died in the KL Auschwitz we want to
appeal to the leaders of countries and nations:
‘Never again!’. Let the sacrifice of the Auschwitz bear the will of life in peace and brotherhood among the contemporaries! These
words are not just slogans. They were the
dream of the people in the extermination
camps. The ex-prisoners of the Auschwitz can
confirm that.
Obviously, we realize that the causes of
creating the Auschwitz did not disappear with
the liberation of the camp in January 1945.
There are still attempts to relativize the history,
to distort it or to negate it totally. The attitude
towards the Auschwitz is for the modern world
some kind of litmus paper and the test for
humanity.
The Town of Oświęcim wants to participate
actively in all the activities, the aim of which is
to make people and cultures closer regardless of
their language and religion. We are sure that this
place, marked so cruelly by the crime of the 20th
century, should shout for peace to the whole
world!
As far as we can, we will support all the
initiatives aiming at the mutual understanding
and building the trust no matter of the divisions.
The residents of our town passed the
humanity test during the II World War.
Contemporary Oświęcimians should actively
continue those praiseworthy pages of history.
We are convinced Oświęcim is destined to be
the City of Peace which will shine with good,
respect for other people and their otherness.
(…)
Szanowni Państwo,
Historia KL Auschwitz i miasta Oświęcimia
nakłada na nas obowiązek dbania o rzetelny przekaz historyczny i edukację w tym duchu kolejnych
pokoleń. Stąd też podejmiemy się w przyszłym
roku realizacji zgłoszonego niedawno projektu
nauczania o Auschwitz w podręcznikach szkolnych.
Zaprosimy do naszego miasta przedstawicieli
różnych krajów, aby w merytorycznej dyskusji
wypracować model nauczania wolny od wypaczeń, niedomówień czy wręcz kłamstwa. Chcemy,
aby nasze miasto było w przyszłości gospodarzem
podobnych inicjatyw.
Dziękuję za uwagę.
Ladies and Gentlemen,
The history of the KL Auschwitz and the
Town of Oświęcim makes us responsible for
taking care of the honest historical tradition
and the education of the next generations. That
is why we will realize the project about
including lessons about the Auschwitz into
school history books. We shall invite to our
town the representatives of different countries
to design the model of teaching free of
perversions, oblique statements and even lies.
We want our town to host the similar initiatives
in the future.
Thank you for your attention.
Na Cmentarzu Parafialnym Prezydent Miasta,
Janusz Marszałek wraz z delegacjami złożył
kwiaty oddając hołd żołnierzom poległym
w dwóch wojnach światowych oraz żołnierzom
Armii Czer wonej, którzy polegli na ziemi
oświęcimskiej w walkach z hitlerowcami
w styczniu 1945 roku.
At the Parish Cemetery the Mayor of the Town
of Oświęcim Janusz Marszałek together with the
delegations laid flowers paying tribute to the
soldiers killed during the two World Wars and
the Red Army soldiers killed in the battles against
the Nazis in the Land of Oświęcim in January
1945.
At his moment I shall quote Stanisława
Gąskowa – the ex-prisoner of the KL Auschwitz’s
words said on the occasion of awarding her with
the Medal of theTown: ‘(…) I am glad that the
Town of Oświęcim is developing and becoming
more and more beautiful. The nearby camp does
not make it easier. Nevertheless, we should
remember those times of ‘the humans’ contempt
towards other humans’, we should remember the
multitude of the Jewish, Polish and Gypsy victims,
the Soviet prisoners of war and others. Our
common sacrifice will make sense only when the
next generations will be inspired by this history
to coexist peacefully. (…) Behind the camp wire
we experienced the humanity [of the residents
of Oświęcim]. Seeing our terrible fate they
delivered food, medicines, clothes to us; helped
us to escape; gave us shelter putting their own
lives in danger. We owe them highest respect
and recognition.
It is scandalous that some people in the world
write about ‘Polish concentration camps’. Such
attitudes should be condemned. Poland and the
world should know the truth about the Poles’
heroism in those times (…)’. Therefore we will
support the initiative of creating in the area of the
State Auschwitz-Birkenau Museum the exhibition
about the history of the Land of Oświęcim and its
residents during the occupation period.
Szanowni Państwo,
Mówiąc o historii KL Auschwitz nie wolno nie
wymienić jeńców sowieckich. Już 1 marca 1941
roku – podczas pierwszej wizyty w Auschwitz –
ówczesny Reichsführer SS Heinrich Himmler
rozkazał komendantowi obozu Rudolfowi Hössowi
wybudowanie na terenie wsi Brzezinka obozu dla
około 100 tysięcy sowieckich jeńców wojennych.
Himmlerowi były już wtedy zapewne znane plany
Adolfa Hitlera agresji na Związek Sowiecki i liczył
się z wzięciem do niewoli tysięcy żołnierzy Armii
Czerwonej. Pierwsze transporty z nimi przywieziono do KL Auschwitz jesienią 1941 roku.
W sumie deportowano do obozu kilkanaście tysięcy sowieckich jeńców wojennych. Wśród nich
znajdował się między innymi ojciec obecnego
prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki. Ich los był
tragiczny: esesmani traktowali ich z największą
brutalnością i mordowali w barbarzyński sposób.
Wystarczy powiedzieć, że podczas ostatniego
apelu w obozie odnotowano ich jedynie dziewięćdziesięciu sześciu.
Z kolei na cmentarzu parafialnym znajduje
się zbiorowa mogiła żołnierzy Armii Czerwonej,
którzy polegli na ziemi oświęcimskiej w walkach
z hitlerowcami w styczniu 1945 roku. Im też
winniśmy naszą pamięć!
Proszę o chwilę zadumy!
Ladies and Gentlemen,
Speaking about the histor y of the KL
Auschwitz we shall not forget about the Soviet
Prisoners of War. As early as the 1st March 1941
– during his first visit to the Auschwitz – then
SS Reichsführer Heinrich Himmler ordered camp
commandant Rudolf Höss to build the camp for
about 100,000 Soviet prisoners of war in the
area of the Village of Brzezinka. At that time
Himmler must have known Hitler’s plans to
attack the Soviet Union and he intended to
encamp thousands of encamped altogether.
Victor Yushchenko – the President of Ukraine’s
treated brutally and murdered in a barbaric way
by the SS men. It is only 96 Soviet POWs. the
Red Army soldiers. The first transports came to
the Auschwitz in autumn 1941. A few thousands
of the Soviet prisoners of war were father was
one of them. Their situation was horrible – they
were enough to mention that at the last
assembly at the camp there were only 96 Soviet
POWs.
At the Parish Cemetery there is the mass
grave of the Red Army soldiers who were killed
in the Land of Oświęcim in the battles against
the Nazis in January 1945. We owe them our
tribute, too!
Therefore I would like to ask you for a moment
of silence!
Na tym samym cmentarzu z udziałem ministra ds. weteranów Ivora Caplina oraz attache
Morskiego i Wojskowego Ambasady Brytyjskiej
Pułkownika Stephena Crofta nastąpiło odsłonięcie
imiennej tablicy poświęconej brytyjskim jeńcom
wojennym więzionym w stalagu E715 VIII B
w Monowicach. Jeńcy brytyjscy odegrali znaczącą
rolę w ujawnieniu wiadomości o zbrodniach
nazistów w obozie koncentracyjnym.
Przemówienie wygłosili minister ds. weteranów Ivor Caplin oraz prezydent miasta Janusz
Marszałek.
At the same cemetery the Memorial Plaque
to the British POWs encamped in the E715 VIIIB
Stalag in Monowice was unveiled with the
participation of Ivor Caplin – the Minister for
Veteran Affairs and Colonel Stephen Croft – the
British Embassy Attaché. The British POWs
played an important role in revealing the
information about the Nazi crimes at the
concentration camp.
The speeches were made by Ivor Caplin –
the Minister for Veteran Affairs and Janusz
Marszałek – the Mayor of Oświęcim.
Panie Prezydencie,
Szanowni Państwo,
Pozwólcie, że zacznę od słów, że jest to dla
mnie wielki zaszczyt być tutaj dzisiaj, aby odsłonić
tablicę upamiętniającą brytyjskich jeńców
wojennych poległych w obozie w Monowicach.
Trudno jest nam sobie wyobrazić odwagę,
nieugiętą i stoicką postawę więzionych tutaj
jeńców.
Pozwólcie, że powiem kilka słów o tym
obozie. W 1943 fabryka IG Farben założyła
w Monowicach obóz dla brytyjskich jeńców
wojennych. Do końca tego roku uwięzionych było
tutaj ponad 1200 jeńców. Byli oni zakwaterowani
w przepełnionych i prymitywnych barakach.
Pomimo niewielkich racji żywnościowych składających się z namiastki kawy zbożowej i ciemnego chleba nie zdołano złamać ich ducha. Do
dziś są ciepło wspominani za dzielenie się
zawartością swoich paczek od Czerwonego
Krzyża z więźniami innych obozów i okolicznymi
mieszkańcami.
Pomimo tego, że musieli znosić codzienne
dręczenie i ciężkie warunki pracy, odegrali
znaczącą rolę w upowszechnianiu informacji
o zbrodniach popełnionych przez hitlerowców
w Auschwitz. Nawiązali kontakt z jeńcami wojennymi z Cieszyna przekazując informacje o „nowoczesnych łaźniach”, które okazały się być
komorami gazowymi. Ich wiadomość dotarła do
Inspektora Czerwonego Krzyża, który wizytował
pobliski teren. Możliwe, że ta informacja stała
się przyczynkiem do wyzwolenia obozu śmierci
Mr President,
Ladies and Gentlemen
Can I begin by saying that it is an honour for
me to be here today to unveil this commemorative
memorial plaque for the British POW’s of
Monowice camp Auschwitz. The resolve, stoicism
and bravery of those who were encamped here is
of a magnitude which it is sometimes difficult for
those of my generation to comprehend.
Maybe I should present just say a few words
about this camp. In 1943 the IG Farben
established at Monowice a camp for British
POWs. By the end of that year, there were over
1200 British troops encamped here. They were
accommodated in overcrowded and primitive
barracks, living on rations little more than
substitute coffee and bread made of chestnut
flour. However the British soldiers refused to
buckle. They are warmly remembered even today
for sharing the contents of their Red Cross parcels
with the inmates of the other camps and local
Poles from the surrounding area.
As well as surviving the day to day maltreatment and harsh working conditions, they
played a significant role in spreading information
on crimes being committed by the Nazis in the
Auschwitz itself. They established contact with
POWs in Cieszyn, passing information on that
Nazis alleged „modern bath facilities” were, in
fact, the gas chambers. Crucially, their message
reached a Red Cross Inspector who was visiting
the area. It is likely that the information was vital
in making possible the liberation of the Auschwitz
Auschwitz, gdzie dzisiaj międzynarodowa
społeczność przybędzie, aby pokazać, jak ważny
to dzień w naszej historii.
20 sierpnia 1944 ciężkie życie więźniów
zostało spotęgowane przez kolejną tragedię:
Amerykanie zbombardowali fabrykę IG Farben,
a wybuchy zabiły 38 brytyjskich jeńców ukrywających się w rowie. Ich ciała pogrzebano
w masowym grobie na cmentarzu w Auschwitz,
prawie całkowicie zniszczonym przez następny
nalot.
Ich doczesne szczątki zostały przeniesione
z cmentarza w Oświęcimiu (w pobliżu Auschwitz)
na Cmentarz Rakowicki, gdzie ich groby znajdują
się pod opieką Brytyjskiej Komisji ds. Grobów
Wojennych.
Ci, którzy zginęli i ci, którzy przetrwali
posiadali siłę ducha, która pomogła im pozostać
cierniem w niemieckiej machinie wojennej.
Dzisiaj czcimy ich stanowczą postawę wobec
tragedii, jakiej byli uczestnikami. Oddajmy hołd
ich poświęceniu, a naszym pocieszeniem jest fakt,
że ginąc złożyli ofiarę dla dobra ludzkości. Ich
czyny przyniosły obfity plon wolności, którą
możemy się cieszyć w dzisiejszej Europie.
death camp where later today the international
community will come together to reflect on the
importance of that day in our history.
However, on 20 August 1944 the harsh
existence of these prisoners was punctuated by
further tragedy: an American aircraft bombed the
IG Farben factory. The explosions killed 38 of the
British POWs who were hiding in a ditch. Their
bodies were buried in a collective grave in a cemetery in Auschwitz. A later air raid almost
completely destroyed this burial place.
Thankfully, some of the remains of the POWs
were then moved from the cemetery at Oświęcim
(near Auschwitz) to the Cracow Rakowcki Cemetery, where the graves are now under the
excellent care of the Commonwealth War Graves
Commission.
The men who died and those who survived
shared a determined, selfless spirit that gave
them the strength and resolve to remain a
constant thorn in the side of the German war
machine. Today we salute their gallantry in facing
hardship so resolutely. We pay tribute to their
sacrifice and we can and must take solace that
those who paid the ultimate price did so for the
good of wider mankind. Their endeavours were
richly rewarded with the freedoms we all enjoy
today throughout Europe.
Szanowni goście,
Byli więźniowie KL Auschwitz,
Wasza Ekscelencjo Książę Edwardzie
Szanowny Panie Caplin Ministrze
ds. Kombatantów
Panie Attache Ambasady Brytyjskiej,
Przedstawiciele organizacji społecznych,
Drodzy Mieszkańcy miasta,
Ladies and Gentlemen,
Dear former prisoners of the KL Auschwitz,
Your Highness Prince Edward,
Dear Mr Caplin, Minister for Veteran Affairs,
Dear British Embassy Attache,
Social organizations representatives,
Dear Town Residents,
Serdecznie dziękuję za przybycie na kolejną
stację naszej uroczystości. Dzisiaj – 27 stycznia
2005r. z okazji 60. rocznicy oswobodzenia obozu
KL Auschwitz i miasta Oświęcim, oddajemy również hołd poległym brytyjskim jeńcom wojennym,
więzionym w stalagu na terenie Monowic.
Pierwszy transport liczący 200 jeńców brytyjskich, wziętych do niewoli w Afryce Północnej
przybył do Auschwitz 16 września 1943 roku.
Do końca 1943 roku liczba jeńców wzrosła do
około 1200. Przymusowa praca w IG Farben
przy produkcji materiałów wojennych, przepełnione baraki, brak wystarczającego jedzenia,
choroby, szykany i groźby ze strony hitlerowców
towarzyszyły jeńcom brytyjskim na co dzień.
Nie złamało to jednak ducha walki i dumy
brytyjskich więźniów. Do końca istnienia obozu
domagali się swoich praw, lepszych warunków
pracy, a nawet pomagali więźniom komand
roboczych KL Auschwitz.
Jeńcy brytyjscy odegrali znaczącą rolę w ujawnieniu wiadomości o zbrodniach niemieckich
nazistów w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Niestety wielu z nich nie doczekało końca
wojny ginąc od niemieckich kul lub w czasie
nalotów amerykańskich bombowców, gdy nie
pozwolono im schować się w betonowych bunkrach przeciwlotniczych.
Z chwilę odsłonimy pamiątkową tablicę,
która świadczy o tym, iż pamiętamy te wydarzenia, a także oddajemy hołd i cześć poległym
w KL Auschwitz jeńcom brytyjskim.
Dziękuję
I appreciate your participation in the next part
of our ceremony. Today on the 27th January 2005
we are also paying tribute to the killed British
prisoners of war encamped in the Monowitz
Stalag.
The first transport of 200 British prisoners
of war, captured in North Africa, arrived at
Auschwitz on the 16th September 1943. By the
end of 1943 the number of British prisoners had
increased to about 1200. Forced hard labour at
the IG Farben at the war materials production,
over-crowded baracs, lack of food, diseases,
Nazi persecutions and threats constituted every
aspect of their existance. However, it did not
destroy their pride and spirits. Not only did they
demand their rights, better work conditions but
also they supported the prisoners of the
Auschwitz concentration camp until the very end
of the camp.
The British prisoners of war played an
important role in revealing the information
about the German Nazi crimes in the KL
Auschwitz.
Unfortunately, many of them did not
manage to survive the war either being killed
by German bullets or during American bombings, when they were not allowed to hide in
the air-raid shelters.
In a moment we shall unveil the commemorative plaque showing that we remember those
events and pay tribute to the killed British
prisoners of war.
Thank you.
Jerzy Bielecki, były więzień KL Auschwitz nr
243, honorowy prezes Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich wspomina:
„Z miasta i okolic przegnano najpierw kilka
tysięcy polskich mieszkańców, zajmując tereny na
potrzeby obozu (ludzi tych pozbawiono całego
dobytku, rozebrano ich domy), a później kilkutysięczną społeczność żydowską Oświęcimia,
którą unicestwiono w gettach i obozach koncentracyjnych”. W sumie z miasta i okolic wysiedlono 17 tysięcy oświęcimskich Żydów którym
oddano hołd na cmentarzu żydowskim.
Jerzy Bielecki, the ex-prisoner of the KL
Auschwitz number 243, the honorary president
of the Auschwitz Families Christian Association
mentioned: ‘Firstly, a few thousands of the Polish
residents were expelled from the town and its
vicinity and the area was intended for the camp
(the residents were deprived of their properties
and their houses were destroyed), then the
Germans expelled a few thousands of Oświęcim
Jews who were exterminated in ghettoes and
concentration camps’. There were 17,000 Oświęcim Jews displaced from the town and its vicinity
altogether. The tribute was paid to them at the
Jewish Cemetery.
Szanowni Państwo,
Przybywając na ten cmentarz pragniemy
oddać hołd wspólnocie żydowskiej, która została
unicestwiona przez niemieckich nazistów podczas
II wojny światowej.
Żydzi zaczęli osiedlać się w Oświęcimiu
w drugiej połowie XV wieku. Przez wieki żyli tutaj
z polskimi mieszkańcami tych ziem. Z biegiem
lat miasto nazywano „oświęcimską Jerozolimą”,
co miało symbolizować nie tylko znaczny udział
Ladies and Gentlemen,
Arriving at this cemetery we want to pay
tribute to the Jewish Community that was
annihilated by the German Nazis during the II
World War.
The Jews started settling in Oświęcim in the
middle of the 15th century. For centuries they
lived here with the Polish residents of this area.
Over the course of time, the town was called
‘Oświęcim – Jerusalem’ which was to symbolize
Żydów wśród mieszkańców, ale również dobrosąsiedzkie stosunki.
Przed wybuchem II wojny światowej Żydzi
oświęcimscy stanowili blisko 58% ogółu mieszkańców. 18 kwietnia 1941 roku komendant
KL Auschwitz Rudolf Höss poinformował w rozkazie esesmańską załogę, że miasto zostało
„oczyszczone z Żydów”. Kilka tysięcy żydowskich
mieszkańców Oświęcimia deportowano do gett
w Sosnowcu i Będzinie. Niektórych spośród nich
wywieziono w 1943 roku do Birkenau, gdzie
zginęli w komorach gazowych.
Naziści zniszczyli też żydowską kulturę
Oświęcimia. Ocalał jeden jedyny budynek
synagogi Lamdei Misznajot, w której mieści się
obecnie Żydowskie Centrum Edukacyjne i prezentowane jest wyposażenie z Wielkiej Synagogi
odnalezione w zeszłym roku.
Oddajmy w ciszy hołd
oświęcimskiej gminie żydowskiej!
not only Jewish considerable part of the residents
but also the good neighbourly relations.
Before the II World War the Jews constituted nearly 58% of the residents. On the
18th of April 1941, in his order, KL Auschwitz
commandant Rudolf Höss informed the SS
garrison that the town had been ‘cleansed of
the Jews’. A few thousands Jewish residents
had been deported to the ghettos in Sosnowiec
and Będzin. Some of them were taken to the
Birkenau in 1943 where they died in the gas
chambers.
The Nazis also destroyed the Jewish culture
of Oświęcim. The only building that survived was
the Lomdei Mishnayot Synagogue where now
the Jewish Education Centre is placed and the
furnishings of the Great Synagogue, found last
year, is shown.
In silence let us pay tribute to
the Jewish Community!
Miejską część uroczystości zakończyło
wspólne spotkanie z byłymi więźniami i korpusem dyplomatycznym oraz gośćmi z zagranicy
w Oświęcimskim Centrum Kultury. Prezydent
Miasta Janusz Marszałek podziękował wszystkim
zebranym, w szczególności byłym więźniom KL
Auschwitz za przybycie i aktywny udział w uroczystościach a także wszystkim organizatorom za
sprawny przebieg i organizację uroczystości.
Wizyta księcia Edwarda, hrabiego Wessex była
także miłym zaskoczeniem dla gości uroczystości,
którzy zgromadzili się w OCK. Książę Edward
pojawił się tam ok. godziny 13.00 by porozmawiać z młodzieżą brytyjską i mieszkańcami
miasta. Książę Edward wraz z uczestnikami
spotkania mieli okazję obejrzeć wystawę malarstwa Felixa Nussbauma z Muzeum Historycznego w Osnabrück.
The town part of the celebrations finished
with the meeting with the ex-prisoners, the
diplomatic corps and the foreign guests at the
Oświęcim Community Centre. President of the
Town of Oświecim, Janusz Marszałek thanked all
the gathered people, especially the ex-prisoners
of the KL Auschwitz for their arrival and
participation in the celebrations and all the
organizers for preparing the celebrations. Prince
Edward, the Earl of Wessex’s visit was a great
surprise for the guests who had gathered at the
Oświęcim Community Centre. Prince Edward
appeared there at about 1 pm to talk to the British
youth and the residents of the town. Prince
Edward, together with the other participants of
the meeting could see Felix Nussbaum from the
Historical Museum in Osnabrück’s painting
exhibition.
Szanowni Państwo,
Po raz kolejny chciałbym wyrazić naszą
radość z udziału tak dużej grupy byłych więźniów
KL Auschwitz oraz oficjalnych delegacji zagranicznych. Szczególne słowa podziękowania
kieruję do byłych więźniów Auschwitz. Wiem, że
z wielu względów nie było Wam łatwo przybyć
tutaj. Po raz kolejny „daliście świadectwo” i nie
wahaliście się pokonać odległości i własnej
słabości. Dziękuję, że zechcieli Państwo razem
z nami oddać hołd mieszkańcom miasta i ziemi
oświęcimskiej. Ich los był do tej pory mało dostrzegany, ponieważ na pierwszy plan – co jest
zrozumiałe – wysuwany był problem masowej
zagłady. Stąd też szerokiej opinii mało znane były
i są fakty z historii naszego miasta i okolicy oraz
bohaterskiej postawy jego mieszkańców w czasie
okupacji hitlerowskiej. W sytuacji ekstremalnego
zagrożenia potrafili oni organizować pomoc dla
ludzi znajdujących się za drutami obozu
koncentracyjnego. Są wśród nas „oświęcimiacy”,
którzy doznali tej pomocy osobiście.
Już na początku istnienia KL Auschwitz jego
komendant Rudolf Höss pisał do swoich przełożonych, że „okoliczna ludność jest fanatycznie
polska, gotowa do każdej akcji przeciwko znienawidzonym esesmanom, a każdy więzień, któremu
uda się zbiec otrzyma natychmiast pomoc, gdy
dotrze do pierwszej polskiej zagrody”. Stąd też
miejscowa ludność poddawana była różnorakim
represjom. W 1941 roku „oczyszczono” miasto
z około pięciu tysięcy Żydów, których deportowano do gett w Sosnowcu i Będzinie. Tym
samym przedwojenna gmina żydowska przestała
istnieć. Wysiedlono także kilkanaście tysięcy
Polaków z miasta i okolicy. W 1943 roku miasto
Auschwitz liczyło 28 tysięcy mieszkańców, przy
czym na jednego Polaka przypadało trzech
Niemców. Mimo wszystko więźniowie mogli
liczyć na pomoc, podobnie jak działająca na
terenie przyobozowym polska partyzantka. Wielu
mieszkańców miasta i ziemi oświęcimskiej
zapłaciło za swoją heroiczną postawę cenę
najwyższą. Winniśmy im trwałą pamięć! Dlatego
podjęliśmy apel, aby na terenie Państwowego
Ladies and Gentlemen,
Once again I would like to express our joy
that so many ex-prisoners of the KL Auschwitz
and official foreign delegations have arrived. I am
especially showing my appreciation towards the
ex-prisoners of the KL Auschwitz. I know that it
was not easy to arrive here. Once again ‘you bore
witness’ and you did not hesitate to fight the
distance and your own weaknesses. Thank you
very much that you wanted to pay tribute to the
residents of the town and the land of Oświęcim.
Their fate has not been discerned so far because
– what is understandable – the problem of the
mass extermination has been of prime importance. Hence, the historical facts about our
town and its vicinity and the heroic attitude
during the Nazi occupation period have not been
known to the public. In the moment of extreme
danger they were able to organize help for the
people behind the concentration camp wire
fence. Among us there are the ‘Auschwitz inmates’
who experienced this help.
At the beginning of the KL Auschwitz, its
commandant Rudolf Höss wrote to his superiors
that ‘the local people were fanatically Polish, ready for the actions against the hated SS officers
and every prisoner who would manage to escape
would get help immediately after reaching
a Polish homestead.’ Hence, the local people
were repressed in various ways. In 1941 the town
was ‘cleansed’ of about 5,000 Jews who were
deported to the ghettos in Sosnowiec and Będzin.
This way the pre-war Jewish community stopped
its existence. Several thousands Poles from the
town and its vicinity were displaced. In 1943 the
Auschwitz town had a population of 28,000
people with three Germans to one Polish resident.
Nevertheless, the prisoners could count on help,
similarly to the Polish guerrilla functioning nearby
the camp. A lot of the residents of the town and
the land of Oświęcim paid the highest price for
their heroic conduct. We owe them our remembrance! Therefore, we have appealed to
create at the State Auschwitz-Birkenau Museum
the exhibition showing the history of the town
Muzeum utworzyć stałą wystawę dokumentującą
losy miasta i ziemi oświęcimskiej oraz mieszkańców w okresie istnienia KL Auschwitz. Świat
powinien o tym wiedzieć!
Warto podkreślić, że to właśnie mieszkańcy
Oświęcimia pospieszyli natychmiast po oswobodzeniu z pomocą pozostałym w obozie więźniom.
Ratowali im życie pracując w zorganizowanych
szpitalach, udzielali schronienia i pomagali
w nawiązywaniu kontaktu z rodzinami. Mieszkańcy miasta i okolic zaraz po wojnie oznaczali
miejsca kaźni i czcili pamięć pomordowanych.
2 listopada 1945 roku odbyła się pielgrzymka
około 20 tysięcy ludzi spod kościoła oo. Salezjanów na teren byłego obozu pod hasłem „uczcijmy
naszych umęczonych Braci – Męczenników XX
wieku”. Pamięć ta trwa do dzisiaj, a w listopadzie
tysiące ludzi uczestniczą w „Drodze Krzyżowej”
na terenie byłego obozu w intencji ofiar.
Zdajemy sobie sprawę z faktu, że historia KL
Auschwitz jest piętnem w dziejach naszego miasta,
które liczy ponad osiemset lat. Dla obecnych
i przyszłych pokoleń nazwa „Auschwitz” będzie
kojarzona przede wszystkim z miejscem kaźni
i ludobójstwa. Jedną z ofiar był Felix Nussbaum,
and the land of Oświęcim and the residents
during the KL Auschwitz period. The world should
know about it!
It is worth highlighting that they were the
residents of Oświęcim who hastened to help the
remained prisoners of the camp af ter the
liberation. They saved their lives working in
contemporary hospitals, gave them shelter and
helped the prisoners contact their families. The
residents of the town and its vicinity, just after
the war, marked the traces of torment and
commemorated the murdered ones. On the 2nd
of November 1945 there took place the pilgrimage of about 20,000 people from the
Salesian Church to the area of the former camp
in the name of ‘commemorating our tortured
Brothers – the Martyrs of the 20th century.’ The
memory about them has been lasting until now
and in November thousands of people participate
in the ‘Via Dolorosa’ in the area of the former
camp for the victims.
We realize the fact that the history of the KL
Auschwitz is a mark on the history of our over
800-year-old town. For the present and future
generations the name ‘Auschwitz’ will be
autor obrazów, które możemy oglądać na
okolicznościowej wystawie właśnie tu w Oświęcimskim Centrum Kultury. Dzięki wsparciu miasta
Hanower możliwe było przewiezienie wystawy
z siedziby Unii Europejskiej w Brukselii.
associated, above all, with the place of torment
and genocide. One of the victims was Felix
Nussbaum, the author of the pictures which can
be admired at the exhibition here at the Oświęcim
Community Centre. Thanks to the support of the
Wizyta Prezydenta Miasta Oświęcim
Janusza Marszałka
w Eilat, Izrael
na Międzynarodowej Konferencji
przeciwko Rasizmowi,
Antysemityzmowi i Ksenofobii.
Przemówienie na temat
historii Oświęcimia i KL Auschwitz.
President of the Town of Oświęcim,
Janusz Marszałek’s
visit to Eilat, Israel
at the International Conference
against Racism, anti-Semitism
and Xenophobia.
The speech on the history
of Oświęcim and the KL Auschwitz.
W Oświęcimiu odbędzie sie konferencja pt.
„Młodzi przeciwko rasizmowi, antysemityzmowi
i ksenofobii” przy współpracy Związku Miast
Polskich. To jedno z uzgodnień prezydenta
Oświęcimia Janusza Marszałka na seminarium pod
tym samym tytułem w izraelskim mieście Eilat.
... z zainteresowaniem spotkały się także
nasze działania związane z powstaniem w Oświęcimiu Centrum Kongresowego. Podczas pobytu
rozmawiałem z wieloma osobistościami o projekcie organizacji w przyszłym roku konferencji,
dotyczącej nauczania o Auschwitz w podręcznikach szkolnych z udziałem przedstawicieli
różnych krajów odpowiedzialnych za edukację.
Starałem się też na każdym kroku podkreślić różnice związane z nazewnictwem miasta i byłego
obozu zagłady. Pod koniec konferencji jej uczestnicy coraz mniej łamali język wymawiając słowo
Oświęcim. – powiedział prezydent Oświęcimia
Janusz Marszałek. Prezydent wygłosił przemówienie, w którym odniósł się do szans
związanych z rozwojem miasta. Nawiązał także
do bardzo ciekawej, blisko 500 letniej historii
wspólnego życia Polaków i Żydów w Oświęcimiu.
Wystąpienie zostało bardzo dobrze przyjęte.
Podczas spotkania w jednej ze szkół w Eilat
prezydent Marszałek opowiadał o losach Oświęcimia i jego mieszkańców, zarówno Polaków jak
i Żydów w czasie okupacji hitlerowskiej oraz
o pomocy, jakiej mieszkańcy miasta udzielali
więźniom obozu. – Mówiłem m.in. o obecnym
radnym Emilu Grubce, który jako małe dziecko
dostarczał żywność więźniom obozu – powiedział
prezydent Janusz Marszałek. Prezydent zaprosił
także izraelską młodzież do odwiedzenia
Oświęcimia i zapoznania się z kulturą i śladami
obecności społeczności żydowskiej w naszym
mieście. Do włączenia się w ciekawe projekty,
imprezy organizowane przez instytucje działające
w mieście na rzecz pokoju i pojednania między
narodami oraz nawiązania bliższej współpracy
z młodzieżą oświęcimską. Prezydent przebywał
w Izraelu od 7 do 13 marca 2005 roku na
zaproszenie Związku Miast Izraela.
The conference entitled „The youth against
racism, anti-Semitism and xenophobia” in
cooperation with the Association of the Polish
Cities will take place in Oświęcim. This is one of
President of the Town of Oświęcim’s agreements
during the seminar in the City of Eilat in Israel.
… our activities aiming at creating the
Congress Centre in Oświęcim met with a lot
of interest. During my visit I talked to many
people about the project connected with the
organization of the next year conference with
the participation of the representatives of
different countries responsible for education
about including the lessons about the Auschwitz into the school curriculum. I tried to
highlight the difference between the name of
the town and the former camp. At the end of
the conference its participant had fewer and
fewer problems with the pronunciation of the
name ‘Oświęcim’. – President of the Town
of Oświęcim, Janusz Marszałek said. The
President made a speech in which he talked
about the chances connected with the development of the town. He also mentioned the
very interesting 500-year-old history of the
Polish and Jewish coexistence in Oświęcim. His
speech was warmly welcomed. During the
meeting at one of the schools in Eilat President
Marszałek spoke about the history of Oświęcim
and its Polish and Jewish residents during the
occupation period and the residents’ help to
the inmates. – I talked about present councillor
Emil Grubka who, as a small boy, delivered
food to the camp. – said the President. He also
invited the Israeli youth to visit Oświęcim and
to learn about the culture and the tracks of
the Jewish community’s presence in our town,
to join interesting projects and events
organized by the Oświęcim institutions for
peace, reconciliation between the nations and
cooperation with the young people from
Oświęcim. The President stayed in Israel from
the 7th to 13th March 2005 at the invitation of
the Israeli Cities Association.
Chcielibyśmy aktywnie uczestniczyć w edukacji
społeczeństw w oparciu o historię obozu. Jej
częścią składową jest również nauczanie o roli jaką
odegrali wówczas mieszkańcy Oświęcimia i okolic.
Przytoczę w tym miejscu słowa wypowiedziane
przez papieża Jana Pawła II podczas pobytu na
terenie byłego KL Auschwitz 7 czerwca 1979 roku:
„(…) Oświęcim jest miejscem, którego nie wolno
tylko zwiedzać. Trzeba przy odwiedzinach pomyśleć z lękiem o tym, gdzie leżą granice nienawiści. Oświęcim jest świadectwem wojny. Ta
wojna niesie z sobą ów nieproporcjonalny przyrost
nienawiści, zniszczenia, okrucieństwa. A jeśli nie
da się zaprzeczyć, że objawia również inne
możliwości ludzkiej odwagi, bohaterstwa, patriotyzmu, to jednak rachunek strat przeważa.
Coraz bardziej przeważa – im bardziej wojna staje
się rozgrywką wyrachowanej techniki zniszczenia.
Za wojnę są odpowiedzialni nie tylko ci, którzy ją
bezpośrednio wywołują, ale również ci, którzy nie
czynią wszystkiego, co leży w ich mocy, aby jej
przeszkodzić (…)” Słowa te traktujemy jako swego
rodzaju drogowskaz dla naszych działań. Naszym
celem jest, aby Oświęcim był w przyszłości
miejscem międzynarodowych konferencji i seminariów, aby stąd rozchodziło się na cały świat
ciągłe wołanie o pokój, który jest całkowitym
zaprzeczeniem KL Auschwitz. To właśnie tutaj
winno dochodzić do wielopokoleniowych spotkań
ludzi z różnych stron świata, którym na sercu leży
krzewienie pokoju we własnych krajach wśród
ludzi o odmiennych poglądach, kulturze i religii.
Jestem przekonany, że możemy w tym względzie
liczyć właśnie na poparcie Miast Pokoju. W takich
miejscach jak Auschwitz wołanie o pokój brzmi
w sposób zupełnie niezwykły. To jest spuścizna
dziejowa jaką musimy przejąć od pokolenia „czasu
pogardy człowieka dla człowieka”. Staje się to
nakazem w czasach, gdy haniebne działania
rewizjonistyczne i neonazistowskie przybierają na
sile.
Dziękuję za uwagę.
city of Hanover it was possible to transport the
exhibition from the seat of the European Union
in Brussels.
We would like to participate actively in the
education of societies on the basis of the history
of the camp. Its part is also teaching about the
role of the residents of the town of Oświęcim
and its vicinity. I will quote here Pope John Paul
II’s words said during his visit at the KL
Auschwitz on the 7 th of June 1979: ‘(...)
Oświęcim is a place that cannot only be visited.
It is necessary to think with fear about the limits
of hatred. Oświęcim is the evidence of war. This
war brings the disproportionate increase of
hatred, destruction and cruelty. And if we cannot
deny that it also reveals other human abilities:
bravery, heroism and patriotism, however the
loss is bigger. It is getting bigger and bigger –
when war becomes the entertainment of the
calculated destruction technique. The people
responsible for war are not only those who
trigger it off directly but also those who do
nothing to stop it. (...)’
We treat these words as some kind of lodestar
for our activities. Our aim is to make Oświęcim
the place of international conferences and seminars
from where the appeal for peace – the total
negation of the KL Auschwitz, can travel around
the world. This is the place where the multigenerational meetings of the people from all
around the world, whose desire is to disseminate
peace in their own countries among the people of
different views, cultures and religions, should take
place. I am sure that we can count in this matter
on the support of the Cities of Peace. In such places
as the Auschwitz, appeal for peace sounds
amazingly. It is a historical legacy that we should
take from the generation of the era of ‘people’s
contempt for people’. It is a must in the time when
the disgraceful revisionist and neo-Nazi actions
are getting stronger and stronger.
Thank you for your attention.
Ekscelencje!
Szanowni Państwo!
Przybywam z Polski, z miasta Oświęcim,
miasta szczególnie naznaczonego przez historię.
Okres II wojny światowej, a szczególnie utworzenie przez hitlerowskiego okupanta obozu
zagłady KL Auschwitz zaważyła na jego współczesności. Dla wielu miasto Oświęcim i obóz
Auschwitz to pojęcia tożsame.
Jednak dla nas mieszkańców tego 800letniego polskiego miasta nad Sołą ważne jest,
by świat zaczął rozróżniać miasto Oświęcim od
obozu KL Auschwitz. Przy takiej okazji jak
dzisiejsza konferencja chcę zaakcentować konieczność zmiany wizerunku miasta Oświęcimia,
by obóz KL Auschwitz – wytwór hitlerowskiej
nienawiści z lat 1940–1945 postrzegany był jako
symbol zagłady, a miasto Oświęcim jako orędownik pokoju.
Your Excellences,
Ladies and Gentlemen,
I am arriving from Poland, from the town of
Oświęcim – the town particularly marked by
history. The Second World War and especially the
KL Auschwitz extermination camp influenced its
present. For many people, the town of Oświęcim
and the KL Auschwitz mean the same.
But for us, the residents of this 800 hundredyear-old Polish town on the Soła river, it is
important to make the world differentiate between
the town of Oświęcim and the KL Auschwitz camp.
On such an occasion, as this conference is, I would
like to emphasize the necessity of changing the
image of Oświęcim, so as to make the KL
Auschwitz camp – the product of the Nazi hatred
of the period between 1940 and 1945 be
perceived as a symbol of extermination and the
town of Oświęcim, in turn, as a messenger of
Peace.
Ekscelencje,
Szanowni Państwo,
Moje miasto Oświęcim przez wieki było
przykładem miasta wielkiej tolerancji i współpracy mieszkańców różnych narodowości.
Przed drugą wojną światową w mieście
Oświęcim, zamieszkanym przez ok. 14 tysięcy
ludzi, blisko 60 proc. mieszkańców stanowili
Żydzi. Gmina miejska i gmina żydowska
współpracowały ze sobą, a popularna w XIX
wieku potoczna nazwa miasta – oświęcimska
Jerozolima, właściwie oddawała panujące tu
relacje. Żydzi zajmowali znaczące miejsce
w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym. Współtworzyli to miasto i razem
z Polakami pracowali na rzecz jego rozwoju.
Należeli do nich Emil Kuźnicki, rodzina
Schenkerów, Haber feldów, Enoch, Lieber,
Meltzer, Kuppermaan, Wasserberg, Landau,
Gross, Schnitzer i wielu innych.
Ten piękny okres w dziejach miasta został
przerwany wybuchem II wojny światowej.
Your Excellences,
Ladies and Gentlemen,
For years, my town – Oświęcim has been an
example of a town of great tolerance and cooperation of the residents of different nationalities. Before the Second World War in the town of
Oświęcim, inhabited by 14,000 people, the Jewish
residents constitued nearly 60% of the population.
The municipal community and the Jewish
community co-operated with each other and the
common 19th century’s name – Oświęcim –
Jerusalem, showed the relations in the town. The
Jews played an important part in economy as well
as social and cultural life. They participated in
building the town and together with the Polish
residents worked for its development. Among
them were: Emil Kuźnicki, the Schenker, Haberfeld,
Enoch, Lieber, Meltzer, Kuppermaan, Wasserberg,
Landau, Gross and Schnitzer Families.
That beautiful period in the history of the
town was stopped by the outbreak of the Second
World War.
Ekscelencje,
Szanowni Państwo,
Należy pamiętać, że sprawcami tragedii
obozu KL Auschwitz z okresu od 14.06.1940 do
27.01.1945 roku były hitlerowskie Niemcy.
Polskie miasto Oświęcim dekretem Hitlera
z 8 października 1939 roku zostało wcielone do
III Rzeszy i przemianowane na niemieckie miasto
Auschwitz. Obowiązywały tu prawa Rzeszy
Niemieckiej, a hitlerowcy dążyli do zniewolenia
wszystkich mieszkańców. Z 14 tysięcy oświęcimian, ponad 5 tysięcy Żydów zostało deportowanych do gett w Sosnowcu i Będzinie. Wielu
następnie zamordowano. Niektórych spośród
nich wywieziono w 1943 roku do obozu KL
Auschwitz II – Birkenau, gdzie ponieśli męczeńską
śmierć w komorach gazowych.
W kolejnych transportach wysiedlono tysiące
Polaków. Tym nielicznym, którzy pozostali, groziło
osadzenie w obozie, represje lub śmierć. Kolejne
lata wojny pokazały, że w niemieckim mieście
Auschwitz nie było miejsca dla Żydów i Polaków.
Zniszczone zostały okoliczne wsie: Brzezinka,
Babice, Monowice, a na ich terenie powstawały
obozy i podobozy o niemieckich nazwach Birkenau, Babitz, Monowitz.
Władze w mieście sprawowali Niemcy
a miasto i okolice zasiedlano niemieckimi osadnikami. Niemieccy naziści zniszczyli wielowiekową żydowską kulturę Oświęcimia. Ocalał
jedynie budynek synagogi Lomdei Misznajot,
gdzie po odrestaurowaniu mieści się dzisiaj
Żydowskie Centrum Edukacyjne.
Mimo represji i zagrożenia utraty życia
własnego i całych rodzin, nieliczni pozostali
w mieście oświęcimianie przeciwstawiali się okupantowi, niosąc pomoc więźniom obozu KL
Auschwitz. Swoim bohaterstwem i postawą
pozwalali im przetrwać gehennę obozu, dodając
nadziei i wiary w to, że mimo okrutnych cierpień
i śmierci, możliwe będzie życie. Za pomoc
więźniom obozu Polakom groziła śmierć. Wielu
mieszkańców Oświęcimia niosło jednak pomoc,
dostarczało żywności, przemycało korespondencję, pomagało w organizowaniu ucieczek
z obozu. Wielu z nich za tę właśnie pomoc hitlerowcy zamordowali, często wraz z całymi rodzinami.
Obóz KL Auschwitz to straszna rzeczywistość
stworzona przez III Rzeszę Niemiecką. To symbol
poniżenia, wyzucia z godności i praw człowieka.
To niewyobrażalne cierpienie i wyniszczenie. Nie
sposób za pomocą słów wyrazić cierpienia ofiar
hitlerowskiego obozu zagłady KL Auschwitz.
Proszę więc o powstanie i uczczenie chwilą ciszy
ponad miliona ofiar ludzkich. Dziękuję.
Your Excellences,
Ladies and Gentlemen,
We should remember that the perpetrators
of the tragedy at the KL Auschwitz camp from the
14th of June 1940 to the 27th of January 1945
were the Nazi Germans. The Polish town of Oświęcim, on the strength of Hitler’s decree of the 8th of
October 1939, was incorporated into the Third
Reich and changed into a German town – Auschwitz. The Reich law ruled here and the Nazi headed
for enslaving all the residents. Out of 14,000
Oświęcimians, over 5,000 Jews were deported to
the ghettos in Sosnowiec and Będzin. Many of
them were then murdered. Some of them were
taken to the KL Auschwitz-Birkenau camp in 1943
where they died martyrs in the gas chambers.
In the next trainloads thousands of Poles
were displaced. Those few who remained were
endangered by placing in the camp, repressions
or death. The following years of war showed that
in the German town – Auschwitz there was no
room for the Jewish or Polish residents. The
nearby villages: Brzezinka, Babice, Monowice
were destroyed and their area was changed into
camps and subcamps with the German names:
the Birkenau, the Babitz, the Monowitz.
The authority in the town was exercised by
the Germans and the town with its vicinity was
settled by German residents. The German Nazis
also destroyed the many – century-old Jewish
culture of the town. The only building that
survived was the Lomdei Mishnayot Synagogue
where, after the restoration, the Jewish Education
Centre was seated.
Despite the repressions and the danger of
losing their own lives and their families’ ones, the
Oświęcimians who stayed in the town stood up
to the occupying force helping the inmates of the
KL Auschwitz camp. With their heroism and
attitude they helped the inmates to survive the
hell of the camp, giving them hope and faith, that
despite their terrible pain and death, life would
be possible. The help given to the prisoners was
punishable with death. However, a lot of the
residents of Oświęcim helped deliver the food,
smuggle the correspondence or organize escapes
from the camp. Many of them were murdered
together with their families by the Nazis.
The KL Auschwitz camp is a terrible reality
created by the Third Reich. It is a symbol of
humiliation, depriving of dignity and human rights.
It is the embodiement of incredible pain and
destruction. It is impossible to describe the camp
victims’ pain with words. I would like to ask you
to stand up and commemorate over million human
victims with a moment of silence. Thank you.
Ekscelencje,
Szanowni Państwo,
Mimo upływu dziesiątków lat były obóz KL
Auschwitz stanowi nadal niezbywalną cezurę
w dziejach ludzkości i jest nie tylko oskarżeniem
wojny, ludobójstwa, zbrodniczej polityki rasowej,
ale jest przede wszystkim ostrzeżeniem dla
współczesnych pokoleń. Wspominając niezliczone ofiary Żydów, a także dziesiątki tysięcy
Polaków, Cyganów, jeńców sowieckich i przedstawicieli innych narodowości, którzy zginęli
w obozie KL Auschwitz, zastanawiamy się jak
mogło się to stać i apelujemy do przywódców
państw i narodów: „Nigdy więcej!”. Niech ofiara
obozu KL Auschwitz rodzi wśród współczesnych
wolę życia w pokoju i braterstwie! Te słowa nie
są jakimś sloganem. Były one marzeniem ludzi
uwięzionych w obozach zagłady. Dlatego nie
możemy nigdy zapomnieć i musimy nauczać o tej
tragedii, by już nigdy więcej się nie wydarzyła.
Oczywiście mamy świadomość, że przyczyny
powstania obozu KL Auschwitz nie wygasły wraz
z oswobodzeniem obozu 27 stycznia 1945 roku.
Nie ustają próby relatywizowania tej historii,
wypaczania jej, bądź całkowitego negowania.
Stosunek do Auschwitz jest dla współczesnego
świata swego rodzaju papierkiem lakmusowym
i testem na człowieczeństwo.
Dlatego miasto Oświęcim aktywnie uczestniczy we wszystkich działaniach, które mają na
celu zbliżenie ludzi i kultur, niezależnie od ich
języka i wyznania. Właśnie z mojego miasta
naznaczonego w tak okrutny sposób stygmatem
zbrodni XX wieku powinien rozchodzić się na cały
świat głos wołający o pokój!
Oświęcim jako Miasto Pokoju należy do
międzynarodowych organizacji m.in Międzynarodowego Stowarzyszenia Miast Orędowników Pokoju i Światowego Związku Miast
Pokoju.
Jako Prezydent tego miasta wspieram i nadal
będę wspierał inicjatywy, które prowadzą do
Your Excellences,
Ladies and Gentlemen,
Despite the flow of time the former KL Auschwitz camp still constitutes the indispensable
censorship in the human history as it is not only
the accusation of war, genocide and criminal racial
policy but also the warning for the present
generations. Commemorating the numerous
Jewish victims and tens of thousands of Poles,
Gypsies, Soviet prisoners of war and the
representatives of other nations who died in the
KL Auschwitz camp we wonder why it could
happen and we appeal to the leaders of countries
and nations: ‘Never again!’. Let the sacrifice of
the KL Auschwitz camp bear the will of life in peace
and brotherhood among the contemporaries.
These words are not just slogans. They were the
dream of the people encamped in the extermination camps. That is why, we shall not forget
and we shall teach about the tragedy to prevent it
from happening again. Obviously, we realize that
the reasons of establishing the KL Auschwitz camp
did not disappear with the liberation of the camp
on the 27th of January 1945. There are still
attempts to relativize this history, to warp it or
totally negate it. The attitude towards the
Auschwitz is for the contemporary world some kind
of litmus paper and a test for humanity.
Therefore, Oświęcim takes an active part in
all the activities aiming at rapprochement of
people and nations regardless of their language
and religion. This is from my town, the town
marked in such a cruel way by the crime of the
20th century, where the voice for peace should
travel around the world.
Oświęcim, as the city of peace, belongs to
international organizations, among others: the
International Association of the Towns, the
Messengers of Peace, the World Association of
the Cities of Peace.
As the Mayor of the town I do support, and
still will, the initiatives that lead to mutual
wzajemnego zrozumienia i budowy zaufania
ponad podziałami.
Czynię starania by w Oświęcimiu powstało
Centrum Kongresowe na miarę organizowania
konferencji ogólnoświatowych. Apeluję o wsparcie tej inicjatywy.
Zachęcam gorąco i zapraszam młodzież
izraelską oraz gości z całego świata do odwiedzenia miasta Oświęcim. Zapoznania się z kulturą
i śladami wielowiekowej obecności społeczności
żydowskiej w naszym mieście. Do włączenia się
w ciekawe projekty, imprezy organizowane przez
instytucje działające w mieście na rzecz pokoju
i pojednania między narodami.
understanding and building trust regardless of
the divisions.
I am doing my best to create in Oświecim
the Congress Centre able to organize the international conferences. I do appeal for the support
of this initiative.
I would like to invite and encourage young
people from Israel and guests from all over the world
to visit the town of Oświęcim to get acquainted
with the culture and the traces of the many –
century-old presence of the Jewish community in
our town, to join interesting projects and events
organized by the institutions working in our town,
for peace and reconciliation between nations.
Ekscelencje,
Szanowni Państwo,
Historia obozu KL Auschwitz i miasta Oświęcimia nakłada na nas obowiązek dbania o rzetelny przekaz historyczny i edukację kolejnych
pokoleń. Stąd też podejmiemy się realizacji
w przyszłym roku zgłoszonego niedawno
projektu nauczania o Auschwitz w podręcznikach
szkolnych. Zaprosimy do naszego miasta odpowiedzialnych za edukację przedstawicieli
różnych krajów, aby w merytorycznej dyskusji
wypracować model nauczania wolny od wypaczeń, niedomówień czy wręcz kłamstwa. Proszę
już dziś przyjąć moje zaproszenie do udziału w
tym spotkaniu. Chciałbym, aby miasto Oświęcim
było w przyszłości miejscem wielu podobnych
inicjatyw pokojowych. Zapraszam wszystkich do
współpracy.
Dziękuję za uwagę, a Panu Avi Rabinovitch
za zaproszenie mnie do wzięcia udziału w tej
konferencji.
Your Excellences,
Ladies and Gentlemen,
The history of the KL Auschwitz camp and
the town of Oświęcim imposes on us an
obligation to take care of the honest historical
tradition and education of the generations to
come. Therefore, next year, we are going to
undertake the recently proposed project of
teaching about the Auschwitz in the school
books. We will invite to our town the representatives of different countries to work out the
model of education free of perversion, unclear
situations or even lies during the discussion.
Today, please, accept my invitation to this
meeting. I would like the town of Oświęcim to
be the place of numerous similar peace initiatives
in the future. I invite everybody to co-operate
with us.
Thank you for your kind attention. Mr. Avi
Rabinovitch – thank you for inviting me to take
part in this conference.
Prezydent Miasta Oświęcim
Janusz Marszałek
Mayor of Oświęcim
Janusz Marszałek
Żetony okolicznościowe na 60 rocznicę
The 60th anniversary occasional medals
Mennica Państwowa z okazji 60. rocznicy
oswobodzenia KL Auschwitz i miasta Oświęcim
przygotowała żetony okolicznościowe. W porozumieniu z prezydentem Oświęcimia zorganizowano sprzedaż w trakcie uroczystości.
Mennica Państwowa przygotowała w sumie
4 tysiące sztuk żetonów w specjalnym etui do
którego załączona została informacja o wyzwoleniu KL Auschwitz, a także o mieście
Oświęcimiu.
The Polish State Mint plc made the occasional
medals dor the 60th anniversary of the liberation
of the KL Auschwitz and the Town of Oświęcim.
They were sold, with the President of Oświęcim's
approval, during the celebrations.
The Polish State Mint plc produced 4,000
medal in total, in special cases with the
information about the liberation of the KL
Auschwitz and also about the Town of
Oświęcim.
Wystawa plenerowa
miasta Oświęcim
dokumentująca okres
okupacji hitlerowskiej
oraz działalności mieszkańców
niosących pomoc więźniom obozu.
Główną myślą która przyświecała organizatorom uroczystości było oddanie hołdu
mieszkańcom Miasta i Ziemi Oświęcimskiej,
Polakom i Żydom, znanym z imienia i nazwiska
oraz bezimiennym, pomordowanym w KL
Auschwitz.
Praca konspiracyjna na tym terenie była
wyjątkowo trudna i niebezpieczna z uwagi na
fakt, że okupant po wysiedleniu dużej ilości
Polaków, zasiedlił go rodzinami niemieckimi
i folksdojczami, działali tu również liczni konfidenci oraz wzmożona była kontrola policyjna
i wojskowa. Pomimo jednak tylu przeciwności,
już z chwilą założenia obozu w Oświęcimiu
mieszkańcy ziemi oświęcimskiej pospieszyli
więźniom z pomocą, której udzielali aż do
wyzwolenia tej ziemi przez wojska radzieckie,
narażając siebie i swoje rodziny na śmierć z ręki
okupanta.
Mimo represji i zagrożenia utraty życia
własnego i całych rodzin, oświęcimianie
pr zeciwstawiali się okupantowi, niosąc
pomoc więźniom obozu. Swoim bohaterstwem i postawą pozwalali im przetr wać
gehenną obozu, dodając nadziei i wiar y
w to, że mimo okrutnych cierpień i śmierci,
możliwe będzie życie.
Wystawa wielkoformatowych zdjęć (320
cm na 360 cm), zlokalizowana została w pięciu
punktach miasta: przy ulicy Leszczyńskiej,
w rejonie dworca PKP, na Placu Kościuszki,
w Rynku Głównym, na budynku Ur zędu
Miasta, na budynku schronu przy ulicy Śniadeckiego, na budynku Oświęcimskiego Centrum Kultury.
W sumie na oświęcimskich ulicach pojawiły
się 22 wydruki wielkoformatowe. Lokalny
Komitet Organizacyjny Obchodów 60 rocznicy
Oswobodzenia KL Auschwitz i miasta Oświęcimia w ten sposób upamiętnił bohaterstwo
mieszkańców Oświęcimia i okolic, którzy
nie zważając na zagrożenie utraty swojego
życia, a nawet całej rodziny pomagali więźniom obozu. Pomoc przybierała różne formy
od przekazywania, żywności, lekarstw, informacji, aż po ucieczkę. Zdjęcia wykorzystane
na plakatach wielkoformatowych udostępniły:
Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
i mieszkaniec Oświęcimia Tadeusz Firczyk.
The outdoor exhibition
of the Town of Oświęcim
of the camp period
and the residents
helping the prisoners.
The main aim of the commemoration if
paying tribute to residents of the Town and the
Land of Oświęcim – the Polish and the Jewish
ones – those whose names are known and those
unknown – murdered in the KL AuschwitzBirkenau
The resistance work was extremely difficult
and dangerous because of the fact that the
German invader, after displacing a large number
of Poles, settled the area with German families
and the Volksdeutschers. Additionally, there were
a lot of informers and the police and military
control increased. Despite so many adversities,
the residents of Oświęcim helped the prisoners
from the very beginning of the existance of the
camp to the liberation.
Despite repressions and the danger of death,
the Oświęcim people opposed the occupying
force helping the prisoners. Their bravery and
attitude let the prisoners survive the hell of the
camp equiping the prisoners with hope and faith
in life despite their terrible pain and death.
The exhibition presented in the streets of
Oświęcim introduces and describes the life of the
town under the occupation and heroizm of the
residents helping the prisoners.
65. RROC
OC
ZNIC
TU
OCZNIC
ZNICAA DEPOR
DEPORTTACJI DO KL AUSCHWITZ 11.. TRANSPOR
TRANSPORTU
POLSKICH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH 14 czerwca 1940, 14 czerwca 2005
THE 65 th ANNIVERS
AR
T TRANSPOR
T
ANNIVERSAR
ARYY OF THE FIRS
FIRST
TRANSPORT
th
th
of the Polish political prisoners to the KL Auschwitz on the 14 June 1940, The 14 June 2005
cd. ze strony 1
cont. from page 1
uczestnicy obchodów przejechali do Złotej. W tamtejszym kościele (wybudowanym przez architekta
Józefa Stósa, byłego więźnia KL Auschwitz z pierwszego transportu nr 752) o 15.00 odbyła się uroczysta msza św. w intencji ofiar obozu i byłych więźniów
KL Auschwitz-Birkenau, a następnie w Domu Strażaka
– tradycyjne spotkanie koleżeńskie.
We wtorek (14 czerwca) uroczystości przeniosły się na teren byłego hitlerowskiego obozu
KL Auschwitz w Oświęcimiu.
O godz. 8.00 wyruszył z dworca PKP w Tarnowie
specjalny Pociąg Pamięci, który zabrał uczestników
uroczystości do Oświęcimia. Wsiadł do niego każdy,
kto pragnął przeżyć prawdziwą lekcję historii. Pociągiem jechali byli więźniowie KL Auschwitz, przedstawiciele władz samorządowych, młodzież szkolna,
wszyscy zainteresowani. Przejazd pociągiem był
bezpłatny. W trakcie podróży można było porozmawiać ze świadkami tragicznych wydarzeń wojennych,
posłuchać ich opowieści o transporcie, jaki jechał tą
samą trasą 65 lat temu.
O godz. 9.30 – 10.00 zaplanowano krótki postój
na stacji Kraków Główny, gdzie każdy chętny będzie
mógł się dosiąść. Dlaczego postój? Eugeniusz
Niedojadło, numer obozowy 213 tak wspomina
tamten czas: „Przejeżdżamy przez Kraków. Jest chyba
południe. Na dworcu wielki transparent głoszący, że
Paryż padł”. A Wiesław Kielar, numer obozowy 290
uzupełnia: „Cały dworzec udekorowany sfastykami.
Z megafonów rozbrzmiewają marsze i krzykliwe
przemówienia. Nastrój wśród nas podły. Za to Niemcy
tryskają humorem”. Tak było 65 lat temu.
Uczestników uroczystości szczególnie zasmuciła śmierć byłego więźnia, Ludwika Wrony
(numer obozowy 457), który zmarł nagle
w „Pociągu Pamięci”.
Po godzinie 11:00 Pociągu Pamięci dotarł do
Oświęcimia.
Punktualnie o godz. 12:00 w pobliżu Ściany
Śmierci odbyło się nabożeństwo ekumeniczne, któremu przewodniczył ordynariusz diecezji bielskożywieckiej ks. biskup Tadeusz Rakoczy. Po nabożeństwie uczestnicy obchodów złożyli wieńce pod Ścianą
Śmierci. Przemówił Jerzy Bielecki, honorowy prezes
ChSRO, odczytany został list od premiera Marka Belki.
O godz. 14.00 nastąpiło uroczyste podpisanie
aktu erekcyjnego Państwowej Wyższej Szkoły
Zawodowej (PWSZ) w Oświęcimiu przez Andrzeja
Sasułę Wicemarszałeka Województwa Małopolskiego, Józefa Kałę Starostę Powiatu Oświęcimskiego, Janusza Marszałka Prezydenta Miasta
Oświęcimia, Jerzego Bieleckiego byłego więźnia
I transportu Polaków do KL Auschwitz, honorowego prezesa ChSRO, Lucjana Suchanka rektora
PWSZ w Oświęcimiu.
PWSZ w Oświęcimiu będzie się mieściła w budynku, w którym 14 czerwca 1940 roku umieszczono
więźniów z 1. transportu polskich więźniów politycznych. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin
Oświęcimskich miało swoje plany związane z tym
obiektem, lecz stawiając na edukację młodego
pokolenia, postanowiło zabiegać, by w tym miejscu
została utworzona wyższa szkoła. Warunkiem
powołania PWSZ było przeznaczenie kilku sal na
Muzeum I Transportu, które będzie dokumentować
losy Polaków w KL Auschwitz.
Po złożeniu kwiatów i wieńców pod tablicą
upamiętniającą I transport (Monopol Tytoniowy)
zostanie otwarta w centrum usługowo parkingowym
wystawa fotografii pt.: „Póki żyjemy...”, przygotowana przez Barbarę Wasztyl. Autorami fotografii jest
trójka młodych fotografików oświęcimskich –
Gabriela Mruszczak, Paulina Wądrzyk, Paweł Mordan
– którzy od kilku lat towarzyszą byłym więźniom przy
okazji spotkań towarzyskich, prywatnych, oficjalnych
uroczystości, podczas spotkań z młodzieżą szkolną.
Całość obchodów zwieńczył występ zespołów Infinias oraz Wariant M z Oświęcimskiego
Centrum Kultury.
After unveiling the memorial plaque at the
Railway Station and opening the exhibition on the
first transport, the participants of the celebrations
went to Złota. In the local church (built by architect
Józef Stós, the first transport to the KL Auschwitz exprisoner, number 752) at 3pm they took part in the
mass for the victims and the ex-prisoners of the KL
Auschwitz-Birkenau. Then they met at the Fire Station.
On Tuesday (the 14th June) the celebrations
were moved to the area of the former Nazi Auschwitz concentration camp in Oświęcim.
At 8am the special Remembrance Train left the
railway station in Tarnów and took the participants
of the celebrations to Oświęcim. Everyone who
wanted to experience a true lesson of history was
invited to get into the train. The passengers of the
train were the ex-prisoners of the KL Auschwitz,
the representatives of the local authorities, the youth
and all the interested people. The trip by this train
was free. During the travel the participants could
talk to the witnesses of the tragic war events, listen
to the stories about the transport which took place
on this route 65 years ago.
From 9.30am to 10am the train stopped for
a while at the railway station in Kraków Główny
where other people could join the travel. Why did
they stop? Eugeniusz Niedojadło, camp number 213
recalls: ‘We are going through Kraków. It is noon,
I suppose. At the railway station we can see a big
banner saying: Paris surrendered.’ Wiesław Kielar,
camp number 290, adds: ‘The whole station was
decorated with swastikas. The loudhailers spread the
sound of marches and loud speeches. The atmosphere on the train was terrible, but the Germans
were in a good mood.’ It was 65 years ago.
The participants of the celebrations were
saddened by the sudden death of Ludwik Wrona,
one of the ex-prisoners (camp number 457) on the
‘Train of Remembrance’.
At about 11am the Train of Remembrance
arrived at Oświęcim.
At 12pm an ecumenical service took place next
to the Wall of Death led by Bishop Tadeusz Rakoczy,
the Ordinate of the Bielsko-Żywiec Diocese. After
the service the participants of the celebrations laid
the wreaths at the Wall of Death. Jerzy Bielecki,
the honorary chairman of the Christian Association
of the Auschwitz Families made a speech. Prime
Minister Marek Belka’s letter was read out.
At 2pm Vice-marshal of the Voivodeship of
Małopolska Andrzej Sasuła, Councillor of the County
of Oświęcim Józef Kała, Jerzy Bielecki – the first
transport to the KL Auschwitz ex-prisoner, the
honorary chairman of the Christian Association of
the Auschwitz Families and Lucjan Suchanek – the
rector of the State Higher Vocational School in
Oświęcim signed the founding act of the State
Higher Vocational School in Oświęcim.
The State Higher Vocational School will be
located in the building where the first Polish political
prisoners were placed on the 14th June 1940. The
Christian Association of the Auschwitz Families had
their own plans connected with the building.
However, they wanted to stress the importance of
education of the young generation and decided to
solicit for establishing the higher school. The
condition under which the high school could be
established was making a few rooms available to
the Museum of the First Transport that will present
the history of the Poles in the KL Auschwitz.
At the Oświecim Community Centre prof.
Marian Kołodziej and prof. Józef Szajna – the exprisoners of the KL Auschwitz and great artists at
the same time – ceremonially opened the exhibition
of the photography entitled “Until we live…”,
prepared by Barbara Wasztyl. The authors of the
pictures – the three young photographers from
Oświęcim: Gabriela Mruszczak, Paulina Wądrzyk
and Paweł Morgan – have accompanied the exprisoners during various meetings, official celebrations and meetings with the youth for many years.
The celebrations were ended by the concert
of the Infinias and the Wariant M groups of the
Oświęcim Community Centre.
The participants of the celebrations of the 65th
anniversary of the first transport of the Polish political
prisoners to the KL Auschwitz were given free
brochures entitled: „The first ones in the Auschwitz”,
„Until we live…” and „The Day of Remembrance”.
At the same time on the 14th and 15th June
Oświęcim played host to the 4th Forum of the League
Uczestnicy uroczystości 65. rocznicy I transportu
polskich więźniów politycznych do KL Auschwitz
otrzymali bezpłatnie okolicznościowe broszury pt.
„Pierwsi w Auschwitz”, „Póki żyjemy...” i „Dzień
Pamięci”.
Równocześnie w dniach 14–15 czerwca
w Oświęcimiu odbywało się IV Forum Ligi Polskich
Miast i Miejsc UNESCO.
Wystąpienie Jerzego Bieleckiego Honorowego
Prezesa Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin
Oświęcimskich byłego więźnia KL Auschwitz nr
243 odznaczonego medalem Sprawiedliwy Wśród
Narodów Świata podczas obchodów 65. rocznicy
deportacji do KL Auschwitz pierwszego transportu
polskich więźniów politycznych (fragmenty):
„14 czerwca to data szczególna zwłaszcza dla
nas Polaków. Właśnie tego dnia przed 65 laty
rozpoczęła się historia KL Auschwitz, a tym samym
martyrologia narodu polskiego w tym obozie. Polacy
stanowili, po Żydach, najliczniejszą grupę ofiar.
Dzisiaj znów pielgrzymujemy do tego cmentarzyska narodów, aby oddać hołd ofiarom,
a zarazem ostrzegać współczesne pokolenia. Są
wśród nas dzisiaj koledzy, którzy byli naocznymi
świadkami wydarzeń sprzed 65 lat. Dzięki
Opatrzności dane nam jest stanąć dziś tutaj i składać
świadectwo. To my byliśmy wśród 728 więźniów
politycznych deportowanych 14 czerwca 1940 roku
z więzienia w Tarnowie. „(...) To właśnie Polacy byli
pierwszymi ofiarami KL Auschwitz, gdzie ginęli na
skutek nieludzkich warunków, głodu, wyniszczającej
pracy, maltretowania, egzekucji przez powieszenie
i rozstrzelanie, zabijania śmiercionośnymi zastrzykami i w komorach gazowych. Polacy byli organizatorami i aktywnymi uczestnikami ruchu oporu
w Auschwitz, informowali wolny świat o nazistowskich zbrodniach, nieśli pomoc i ratowali życie
współwięźniów (...)”. Nie sposób w tym kontekście
nie wymienić rotmistrza Witolda Pileckiego i ojca
Maksymiliana Kolbego.
Więźniowie pierwszego transportu do KL
Auschwitz byli żołnierzami kampanii wrześniowej
1939 roku. Część z nas uciekła z niewoli sowieckiej. Również po wojnie wielu z nas cierpiało bądź
ginęło w stalinowskich więzieniach. Tych faktów
nie wolno zapomnieć!
Niestety doczekaliśmy się czasów, kiedy podstawowe wydarzenia, które były naszym udziałem
są przemilczane, bądź relatywizowane. Jest rzeczą
skandaliczną powielanie w mediach stwierdzeń
o „polskich obozach koncentracyjnych”. Wzywamy
polskie władze i służby dyplomatyczne do
zdecydowanego potępienia i napiętnowania takich
wynaturzeń i kłamstw.
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich od kilku lat protestuje przeciwko pomijaniu
bądź wypaczaniu udziału Polaków w historii KL
Auschwitz. Jest rzeczą niedopuszczalną, aby w podręczniku historii najnowszej zalecanym dla szkół
średnich w bilansie ofiar obozu oświęcimskiego
pomijać Polaków.
Podobnie jest w przypadku wystąpień polityków i to nie tylko w odniesieniu do KL Auschwitz.
Tak było podczas niedawnych obchodów rocznicowych na terenie Niemiec.
(...) Są wśród nas dzisiaj koledzy, którzy zwłoki
zabitych wynosili spod „Ściany Śmierci” i widzieli
krew spływającą do kratki ściekowej. Wielu
skazańców ginęło z okrzykiem „Jeszcze Polska nie
zginęła póki my żyjemy!” No właśnie, póki my
żyjemy!
Szanowni Państwo, nadejdzie taki dzień, że nie
będzie wśród żywych byłych więźniów KL Auschwitz.
Na Was spocznie wówczas przekazywanie prawdy
historycznej następnym pokoleniom. My, byli polscy
więźniowie polityczni KL Auschwitz wzywamy
społeczeństwo polskie do dbania o rzetelny przekaz
historyczny, aby żadna z ofiar tego miejsca nie została
nigdy zapomniana! Tylko wówczas zachowane
zostanie przesłanie Auschwitz do pokojowego
współistnienia i zwalczania nienawiści między ludźmi”.
of the Polish Cities and Places of the UNESCO.
Jerzy Bielecki, the Honorary Chairman of the
Christian Association of the Auschwitz Families, the
ex-prisoner of the KL Auschwitz number 243, awarded the Righteous among the Nations medal’s speech
during the celebrations of the 65th anniversary of
the first transport of the Polish political prisoners to
the KL Auschwitz (fragments):
“The 14th June is a special date, especially for
us – the Polish people. On this day 65 years ago
the history of the KL Auschwitz and at the same
time the martyrdom of the Polish nation started.
The Polish people, apart from the Jewish ones constituted the biggest group of the victims.
Today we are again making a pilgrimage to this
cemetery of the nations to pay tribute to the victims
and to warn the contemporary generations. Today
with us there are the friends who witnessed the
events 65 years ago. Thanks to God we can be here
today to bear witness. We were among the 728
political prisoners taken from the prison in Tarnów
on the 14th June 1940. “(…) The Polish people were
the first victims of the KL Auschwitz where they died
of the inhumane conditions, starvation, exhausting
work, maltreatment. They were executed either by
hanging, shooting, lethal injections or they died in
the gas chambers. The Poles were the organizers
and active participants of the resistance in the Auschwitz. They informed the world about the crimes of
the Nazis, they helped and saved the co-prisoners’
lives. (…)” We cannot forget here about cavalry
captain Witold Pilecki and Father Maksymilian Kolbe.
The prisoners of the first transport to the KL
Auschwitz were the soldiers of the September
Campaign of 1939. A part of them escaped from the
Soviet bondage. Also after the war many of them
suffered or died in the Stalinist prisons. Those facts
must not be forgotten!
Unfortunately, we live in the times when the events
we participated in are left unsaid or relativized. It is
scandalous to rehash in the media the information
about the ‘Polish concentration camps’. We are appealing to the Polish authorities and the diplomatic corps
to condemn and revile such degenerations and lies.
For many years the Christian Association of the
Auschwitz Families has been protesting against
ignoring or warping of the role of the Polish people
in the history of the KL Auschwitz. It is inadmissible
to omit the Polish people as the victims of the
Auschwitz camp in the history book used in secondary
schools. It is similar as far as politicians’ speeches
are concerned not only when speaking about the KL
Auschwitz. Such a situation happened during the
recent anniversary celebrations in Germany.
(…) There are friends among us today who were
taking the bodies of the killed from the Wall of Death
and saw the blood flowing to the drain. Many of the
condemned were dying with the words: „Poland
will not die until we live”. Yes, until we live.
Ladies and Gentlemen, there will be a day when
none of the ex-prisoners of the KL Auschwitz will be
alive. Then you will be responsible for giving the
historical truth to the next generations. We, the exprisoners of the KL Auschwitz are appealing to the
Polish citizens to look after the honest historical tradition
to make all the victims of that place be remembered
forever! Only then the message of the Auschwitz to
coexist peacefully and to destroy hatred will last.”
During the celebration of signing the founding
act of the State Higher Vocational School Mayor of
the Town of Oświęcim Janusz Marszałek read the
appeal about making the 14th June the Day of Remembrance about the Polish Victims of the Nazi
Concentration Camps, and the 27th January – the
Day of Remembrance about the Holocaust. The exprisoners and the Christian Association of the Auschwitz Families have been fighting for that for years.
Podczas uroczystego podpisania aktu erekcyjnego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
Prezydent Miasta Oświęcim, Janusz Marszałek
odczytał apel o proklamowanie 14 czerwca
Dniem Pamięci o Polskich Ofiarach Hitlerowskich
Obozów Koncentracyjnych, a 27 stycznia – Dniem
Pamięci o Holokauście, o co byli więźniowie
i ChSRO zabiegą od lat.
Organizatorem głównym uroczystości było jako corocznie Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich
– organizacja skupiająca byłych więźniów obozu KL Auschwitz. / The main organizer of the celebrations was as
usual the Christian Association of the Auschwitz Families – the organization of the ex-prisoners of the KL Auschwitz.
Współorganizatorzy / Coorganizers: Prezydent Oświęcimia, Prezydent Miasta Tarnowa oraz Urząd Marszałkowski
Województwa Małopolskiego, Starostwo Powiatowe w Oświęcimiu, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. /
The Mayor of Oświęcim, the President of the City of Tarnów, the Marshal’s Office of the Voivodeship of Małopolska,
the County Council in Oświęcim, the State Auschwitz-Birkenau Museum.
KONTAKT z organizatorami / Contact with the organizers: e-mail: [email protected], www.chsro.pl
tel. / ph. no: +48(0)503078357 (Bogdan Wasztyl, rzecznik prasowy / the spokesman)
KOPIEC PAMIĘCI I POJEDNANIA w OŚWIĘCIMIU
THE MOUND OF REMEMBRANCE AND RECONCILIATION
NEAR THE KL AUSCHWITZ MUSEUM IN OŚWIĘCIM
cd. ze strony 1
cont. from page 1
PROF. JÓZEF SZAJNA
painter, writer, director, stage designer
PROF. JÓZEF SZAJNA
malarz, pisarz, reżyser, scenograf
Urodziłem się w 1922 roku w Rzeszowie.
W latach gimnazjalnych cechowała mnie fantazja,
fascynował sport i lubiłem malować.
II Wojna światowa rozbiła rodzinny dom,
złamała dotychczasowe pojęcia szczęścia
i życia. Mając 17 lat stałem się żołnierzem,
przedwcześnie za siebie odpowiedzialnym.
W walce konspiracyjnej z okupantem uprawiałem sabotaże. Ścigany przez Gestapo zostałem wraz z przyjacielem aresztowany na
terenie Słowacji, w czasie ucieczki na Węgry,
na początku 1941 roku. Przekazany Niemcom,
przebywałem w więzieniach w Muszynie,
Nowym Sączu i Tarnowie, a dalej stanąłem
wobec świata, który nosił tytuł: „Arbeit macht
Frei”. To obóz koncentracyjny Auschwitz. Tutaj
wszystko staje się metafizyką: przemoc i okrucieństwo, bohaterstwo i poświęcenie. Nie
liczą się podziały na rasy, klasy, przekonania
polityczne i religijne. Stanowimy archipelag
psychik ludzkich, kiedy człowiek staje się
numerem, nic nie znaczącą liczbą 18729.
Jest to lato 1941 roku. Przyjaciel ginie z wycieńczenia, ja podejmuję próbę ucieczki, złapany
przypłacam to wyrokiem śmierci na bloku 11.
Skazany na Stehbunker, celę bez wyjścia, bez
okna, powietrza i nadziei. To świat wielkości
90x90 cm, na wysokość głowy. Tutaj wchodzi się
jak do komina krematoryjnego przez małe
drzwiczki.
Zatrzymał się czas, nie liczą się dni ani noce, panuje
wieczna ciemność i zaduch wilgoci. W oczekiwaniu
na rozstrzelanie, boso, zbliżam się do spraw ostatecznych, do Boga. Nicość przeraża mnie, cisza rozwala mózg bliski rezygnacji, chcę umrzeć. Los chce
inaczej – wyszedłem. Opatrzność? Przeznaczenie? Po
latach piszę w swoich utworach scenicznych: „jestem
z pętli odcięty, śmierć jest we mnie i spać z nią muszę”.
Nie dzielę czasu na wczoraj i jutro, ani ludzi na
wielkich i małych. Lata wojny i okupacji stały się
moim wielkim uniwersytetem, czasem próby
charakteru i ludzkich przyjaźni.
Pierwsze dni wolności w 1945 roku, po kolejnym
obozie w Buchenwaldzie, to próżnia bez radości,
czas podnoszenia się z kolan. Wstydzę się swego
„garbu” i nie przyznaję do przeżyć. Pełen kompleksów, bez wiary w siebie, nikomu nie potrzebny, szukam szansy w nauce. Mało chcę, a mam
tak wiele – żyję. Wracam do domu rodzinnego,
którego już nie ma. Jestem w Polsce.
Zrzucam skorupę czasu, kończę studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, zakładam
własny dom. Działalność artystyczną w sztuce
i w teatrze traktuję jako dar drugiego życia.
W świecie możliwej kreacji staję się wolny od
doznań z przeszłości i od wspomnień.
W 1947 roku, w Krakowie, dane mi było być
świadkiem na procesie 40 zbrodniarzy wojennych
z obozu w Auschwitz. Pyszni panowie życia
i śmierci setek tysięcy ludzi, oficerowie i ich
podwładni, oczekują wyroku sądu. Jedni mordowali na rozkaz, inni z własnej woli. Teraz są
mali, tchórzliwi i bez skruchy.
W latach 60-tych tworzę teatr autorski, jego
narrację wizualną. Stawiam w nim pytania o sens
sztuki dzisiaj, o rolę artysty we współczesnym
świecie. Pytania trwają. I tak powstaje cykl
obrazów „Mrowiska” rozumiany jako labirynt
ludzkich dróg, które rozwijam do dziś. Obrazy
z cyklu śmierci „Epitafia i apoteozy”, kompozycja
przestrzenna „Reminiscencje” – to nie tylko
I was born in Rzeszów in 1922.
When I was at school I was a very imaginative
person, I was keen on sport and I loved painting.
The Second World War destroyed my family home,
my idea of happiness and life. When I was 17
I became a soldier. I was, however, too young to
be responsible for myself. I fought with the occupying force taking part in sabotages. I was chased
by the Gestapo and then arrested together with
my friend, in Slovakia when we were escaping to
Hungary at the beginning of 1941. I was given to
the Germans and then I was imprisoned in
Muszyna, Nowy Sącz and Tarnów. Next I had to
face the reality called „Arbeit macht frei”. It was
the Auschwitz concentration camp. Everything
here was metaphysical: violence and cruelty, heroism and sacrifice. Races, classes, political and religious beliefs did not matter. We became the archipelago of human psyches where a man became
a number, meaningless number 18729.
It is summer 1941. My friend died of exhaustion, I am trying to escape. I am caught and
given the death penalty in block 11. I am sentenced to the Stehbunker – the cell without an
exit, a window, air or hope. It was the world
with the size of 90 cms to 90 cms, as high as
me. You enter this cell like the crematorium
chimney through a small door.
Time has stopped. The days and nights do not
matter. It is dark, stuffy and damp. Waiting for the
execution, barefoot I am heading for the ultimate,
for God. Nothingness scares me, silence destroys
my brain which is close to resignation. I want to
die. The plans of fate were different – I was released. Providence? Destiny? After those years
I write in my plays: „I am cut off the noose, death
is inside me and I have to sleep with it.”
Neither do I divide my life into yesterday and
today nor the people into the small or big ones.
The years of war and occupation became my university, the time of the test of my character and
human friendship.
The first days of freedom in 1945, after another
camp in Buchenwald, were void without joy, the
time of raising myself from the knees. I am
ashamed of my „hump” and I do not show what
I have experienced. Being full of complexes, without self-confidence and not needed I look for my
chance in education. I want so little and I have so
much – I am alive. I am coming back home which
does not exist any longer. I am in Poland.
I am throwing away the shell of time and graduating from the Academy of Fine Arts in Kraków,
I am starting my own family. I treat my artistic
work as a gift of the second life. In the world of
creation I feel free of my past experiences and
memories.
In 1947, in Kraków, I witnessed the trial of 40 war
criminals of the KL Auschwitz. The haughty masters of life and death of hundreds of thousands of
people, the officers and their subordinates are
waiting for the sentence. Some of them murdered
because they were ordered to, some of them did
it of their own will. Now they are small with cowardly look on their faces but showing no remorse.
In the 60s I created my own theatre, its visual narration. I ask questions about the idea of art today,
the role of the artist in the modern world. The questions are timeless. This is how the „Mrowiska”
(„Swarms”) series of pictures is created understood
as a labyrinth of human roads which I have been
developing until today. The „Epitafia i apoteozy”
(„Epitaphs and Paeans”) series of pictures and the
„Reminiscencje” („Reminiscences”) spatial composition are not only remembering about the victims
of the genocide but also the warning against destruction, which is possible even today: in Kolyma,
Kosovo and other parts of the worlds. It is about
the ubiquitous barbarity everywhere, about the barbarity in the 20th century when the „Do not kill”
commandment was changed into the „Kill” one.
My play entitled „Replika” („Reply”) of 1971 is a play
where the actors do not say a single word. It is
„a scream of our times” according to the American
press, „a picture of the world after the earthquake”
according to the Mexican press and „a play analyzing responsibility” according to the German media.
pamięć o ofiarach ludobójstwa, ale i ostrzeżenie
przed zagładą, i dziś możliwą, na Kołymie,
w Kosowie i w innych miejscach na świecie. To
rzecz o barbarzyństwie wszędzie, o barbarzyństwie w XX wieku, w którym „nie zabijaj”
zamieniono na „zabijaj”. Moje przedstawienie
„Replika” z 1971 roku to akcja bez słów z aktorami, to „krzyk naszych czasów”, jak pisała prasa
amerykańska, to „obraz świata po trzęsieniu
ziemi” wedle prasy meksykańskiej, „sztuka rozrachunkowa” wedle niemieckiej.
„Replika” oskarża. Mówi o agonii naszego świata
i naszym małym optymizmie, o rozpadzie naszej
cywilizacji, o postindustrialnej kulturze. Obejrzało
ją kilkadziesiąt krajów na obu kontynentach.
Tworzenie idei dalekich od wąsko pojętego pragmatyzmu stwarza możliwość wyjścia z impasu,
z sytuacji gdzie mord rodzi mord, a śmierć rozbudza nienawiść.
Nasza świadomość rzeczy (nasze ratio), choć
pełna i syta, bywa jałowa. Czy wszystko jest na
sprzedaż?
Nazizm odradza się w nowych fomach. W kontekście
byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz coraz
częściej słyszymy o złych Polakach i dobrych
Niemcach.
Bez pokuty nie ma przebaczenia, bez przebaczenia nie może być pojednania.
Na 50-lecie wyzwolenia obozu KL Auschwitz
zgłosiłem apel do wszystkich zwiedzających
– zaprosiłem ich do udziału w zbiorowej akcji
wznoszenia kopca „Pamięci i Pojednania”,
symbolu pokoju w mieście Oświęcimiu. Żywię
nadzieję, że XXI wiek będzie tej nadziei
sprzyjał.
Sądziłem, że w XX wieku nastąpiła kulminacja, II
wojna światowa była ostatnią. Gdy okazało się
jednak, że trzecie tysiąclecie, mimo tych doświadczeń, rozpoczyna się wojną, poczułem się współwinny. Pomyślałem, że to może dlatego, że za mało
walczyłem o pokój? Może za mało wpływamy na
ludzi, którzy tworzą różne systemy polityczne
i ekonomiczne, i którym nie zależy na pokoju, a
na walce? W związku z tym zaproponowałem, aby
wznosić kopiec pamięci ofiar ludobójstwa i pojednania ludzi na świecie. Wszyscy zwiedzający
ludzie dobrej woli, prezydenci krajów, członkowie
rozmaitych organizacji, niech znoszą na kopiec
choćby jeden kamień, jedną grudę ziemi – także
jako swoje oczyszczenie, katharsis. Wiele musimy
czynić, aby chronić nasze życie – z pamięcią
o nieżyjących.
JANUSZ MARSZAŁEK
Prezydent Oświęcimia
Mimo upływu dziesiątków lat były obóz KL Auschwitz stanowi nadal niezbywalną cezurę w dziejach
ludzkości i jest nie tylko oskarżeniem wojny,
ludobójstwa, zbrodniczej polityki rasowej, ale jest
przede wszystkim ostrzeżeniem dla współczesnych
pokoleń. Wspominając niezliczone ofiary Żydów,
a także dziesiątki tysięcy Polaków, Cyganów,
jeńców sowieckich i przedstawicieli innych
narodowości, którzy zginęli w obozie KL Auschwitz, zastanawiamy się jak mogło się to stać
i apelujemy do przywódców państw i narodów:
„Nigdy więcej!” Niech ofiara obozu KL Auschwitz
rodzi wśród współczesnych wolę życia w pokoju
i braterstwie! Te słowa nie są jakimś sloganem.
Były one marzeniem ludzi uwięzionych w obozach
zagłady. Dlatego nie możemy nigdy zapomnieć
i musimy nauczać o tej tragedii, by już nigdy więcej
się nie wydarzyła. Oczywiście mamy świadomość,
że przyczyny powstania obozu KL Auschwitz nie
wygasły wraz z oswobodzeniem obozu 27 stycznia
1945 roku. Nie ustają próby relatywizowania tej
historii, wypaczania jej, bądź całkowitego negowania. Stosunek do Auschwitz
jest dla współczesnego świata
swego rodzaju papierkiem
lakmusowym i testem na
człowieczeństwo.
Każdy z nas jest inny, ma
różne podejście do wiary,
reprezentuje różne poglądy
i wygłasza różne opinie.
Jednakże wobec realizacji
szczytnej idei Pana Prof.
Józefa Szajny powinniśmy
się zjednoczyć i pojednać.
Zachęcam Ludzi Dobrej Woli,
by włączyli się do realizacji
idei wznoszenia Kopca Pamięci i Pojednania w Oświęcimiu – Mieście Pokoju.
„Replika” accuses. It says about the agony of the
world and about too little optimism, it talks about
the collapse of our civilization and about the postindustrial culture. It was seen in several dozen
of countries on both continents.
Creating the ideas far from the pragmatism gives
the possibility of resolving a stalemate – a situation
where murder causes murder and death causes hate.
Our full and sated consciousness of matter (our
ratio) seems to be insipid. Is everything for sale?
Nazism is born in a new shape. In meaning former
concentration camp Auschwitz maore and more
often can we hear about the bad Poles and the
good Germans.
There is no forgiveness without penance, there
is no reconciliation without forgiveness.
On the 50th anniversary of the liberation of the
Auschwitz camp I appealed to the visitors –
I invited them to take part in the campaign to build
„the Mound of Remembrance and Reconciliation”,
a symbol of peace in the Town of Oświęcim. I hope
that the 21st century will favour this hope.
I thought that the 20th century was a culmination. I thought that the Second World War was
the last one. When it appeared that the new century started with war despite the previous experiences, I felt as an accomplice. I thought that it
was because I had not fought enough for peace.
We may have too little influence on the people
who build various political and economic systems
and who do not care about peace. They only care
about fight. That is why I raised the idea of building a mound to commemorate the victims of the
genocide and to reconcile the people in the world.
Let all the visitors of good will, the presidents of
the countries, the members of various organizations bring at least one stone, one lump of ground
to the mound – as an act of clearing of their souls,
of catharsis. We must try hard to protect our life –
remembering about the dead.
JANUSZ MARSZAŁEK
The Mayor of Oświęcim
Despite the flow of time the former KL Auschwitz
camp still constitutes the indispensable censorship in the human history as it is not only the
accusation of war, genocide and criminal racial
policy but also the warning for the present generations. Commemorating the numerous Jewish
victims and tens of thousands of Poles, Gypsies,
Soviet prisoners of war and the representatives
of other nations who died in the KL Auschwitz
camp we wonder why it could happen and we
appeal to the leaders of countries and nations:
„Never again!”. Let the sacrifice of the KL Auschwitz camp bear the will of life in peace and brotherhood among the contemporaries. These words
are not just slogans. They were the dream of the
people encamped in the extermination camps.
That is why, we shall not forget and we shall
teach about the tragedy to prevent it from happening again. Obviously, we realize that the reasons for establishing the KL Auschwitz camp did
not disappear with the liberation of the camp on
the 27th of January 1945. There are still attempts
to relativize this history, to warp it or totally negate it. The attitude towards the Auschwitz is for
the contemporary world some kind of litmus
paper and a test for humanity.
We are all different, we have different attitudes
towards faith and we have different opinions
about the world. However, we should unite and
reconcile towards Prof. Józef Szajna's noble idea.
I would like to encourage the People of Good
Will to participate in the idea of building the
Mound of Remembrance and Reconciliation in
Oświęcim – the City of Peace.
Początek akcji wznoszenia Kopca zainicjowali
byli więźniowie z pierwszego transportu do KL
Auschwitz, jednocześnie założyciele i członkowie
Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich.
W 60. rocznicę deportacji do KL Auschwitz,
14. czerwca 2000 roku, złożyli oni kostkę brukową z więzienia w Tarnowie jako kamień węgielny,
który został poświęcony przez J.E. Ks. Biskupa
Tadeusza Rakoczego.
Wzniesienie kopca byli więźniowie traktują
jako testament, dlatego ich wolą jest, aby kopiec
stanął najpóźniej w przyszłym roku.
Kopiec stanowić będzie symbol pamięci,
skupienia i medytacji łączący ludzi i narody świata
dla budowania życia w pokoju.
The beginning of the Mound building
campaign was initiated by the first transport to
the Auschwitz ex-prisoners – the founders and
members of the Christian Association of the
Auschwitz Families.
On the 60th anniversary of the deportation
to the KL Auschwitz, on the 14th June 2000 they
placed a cobble-stone from the prison in Tarnów
as a foundation stone consecrated by His Excellency, Bishop Tadeusz Rakoczy.
The ex-prisoners treat the building of the
mound as their will. That is why they want it to be
ready not later than till the end of the next year.
The Mound will be a symbol of remembrance
and meditation uniting the people and nations
of the world in order to create the life in peace.
„Wszyscy razem chcemy oddać hołd tym,
którzy nie przeżyli – powiedział prezydent
Oświęcimia Janusz Marszałek na uroczystej Sesji
Rady Miasta Tarnowa podczas obchodów 65
rocznicy deportacji do KL Auschwitz I transportu
polskich więźniów politycznych 13 czerwca 2005
roku. – Z wdzięcznością patrzymy na ludzi, którzy
przeżyli i na tych, którzy oddali swoje życie, bo
dzięki nim możemy teraz żyć i budować swoje
życie w pokoju”.
„We all want to pay tribute to those, who
did not survive” – said Mayor of Oświęcim,
Janusz Marszałek during the ceremonial Session
of the City Hall of Tarnów on the 13th June 2005
during the celebrations of the 65th anniversary
of the deportation of the Polish political prisoners
to the KL Auschwitz. „We look with gratitude at
those who survived and those who sacrificed
their lives because thanks to them we can live
and build our life in peace”.
Obecny na uroczystości Prof. Józef Szajna
skierował kilka słów do młodych:
„Nie chcę mówić jak macie robić, co macie robić.
My wszyscy ryzykowaliśmy życiem za wolność.
Znaleźliśmy się na tej drodze, bo życie jest drogą,
po której się idzie i idzie. I dowiedzieliśmy się, że
umiera się kilka razy, a żyje tylko raz. Życie nie będzie
i nie ma być łatwe. O życie trzeba walczyć. Każdy
po swojemu. I walczyć też z sobą, żeby wydobyć z
siebie to, co najlepsze. Kochani, żyjecie w czasach
wolnych. Wybory należą do Was, wybierajcie to,
do czego jesteście przekonani”.
Prof. Józef Szajna present at the celebrations
said a few words to the youth:
„I do not want to tell you what to do and how
to do it. We risked our lives for freedom. We were
placed on this road because our life is a road we
walk and walk on. And we learned that you can
die a few times, but you live only once. Life is not
and will not be easy. We must fight for life at our
own pace. And we must fight with ourselves to
show what is the best in us. My beloved, you live
in the times of freedom. You are free to decide.
Choose what you believe in.”
W trakcie uroczystości rocznicowych Prof.
Józef Szajna i prezydent Oświęcimia Janusz Marszałek odbyli długą rozmowę na temat realizacji
idei Kopca Pamięci i Pojednania. Wspólnie
z byłym więźniem I transportu Józefem Stósem
oraz członkami Zarządu Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich (ChSRO),
Janem Parcerem oraz Bogdanem Wasztylem
wizytowali różne miejsca możliwej lokalizacji
Kopca Pamięci i Pojednania. Następnie we
wspólnej dyskusji z Piotrem Kućką – przewodniczącym Rady Miasta Oświęcim oraz Józefem
Kałą – starostą oświęcimskim, wybrana została
najlepsza lokalizacja dla Kopca. i podjęto dalsze
decyzje o współdziałaniu na rzecz realizacji tej
szczytnej idei.
During the anniversary celebrations Prof.
Józef Szajna and President of Oświęcim Janusz
Marszałek had a long conversation about the idea
of the Mound of Remembrance and Reconciliation. Together with the first transport exprisoner Józef Stós and the board members of
the Christian Association of the Auschwitz
Families (the ChSRO) – Jan Parcer and Bogdan
Wasztyl, they visited different places where the
Mound of Remembrance and Reconciliation could
be built. Then during the discussion with Piotr
Kućka – the Chairman of the Municipal Council
of Oświęcim and Józef Kała – the Councillor of
Oświęcim, they chose the best place for the
Mound. They also decided on the cooperation
on this noble idea.
Kopiec Pamięci i Pojednania powstanie pomiędzy byłymi obozami zagłady KL Auschwitz I
i KL Auschwitz II – Birkenau. Idea wzniesienia
Kopca Pamięci i Pojednania zainicjowana została
w 1994 roku przez prof. Józefa Szajnę, byłego
więźnia KL Auschwitz i Buchenwaldu. Trzy lata
temu pomysł poparła Międzynarodowa Rada
Oświęcimska. Koncepcja ma również poparcie ze
strony Rady Ochrony Pamięci, Walk i Męczeństwa
oraz Wojewody Małopolskiego.
The idea of building the Mound of Remembrance and Reconciliation was started in 1994
by prof. Józef Szajna, the ex-prisoner of the KL
Auschwitz and the Buchenwald. Three years ago
the idea was accepted by the International
Council of the Auschwitz-Birkenau Museum. The
idea is also supported by the Council for the
Protection of Remembrance, Combat and Martyrdom and the Governor of the Voivodeship of
Małopolska.
Kopiec będzie miał kształt ściętego stożka
wysokości ok. 30 metrów i stanie naprzeciw
budynku tzw. „Starego Teatru” przy ul. Leszczyńskiej. Każdy z odwiedzających muzeum będzie
mógł wnieść kamień i pozostawić go na szczycie.
Z kopca, zgodnie z intencją twórcy, widoczne
będą tereny byłych KL Auschwitz I i KL Auschwitz
II – Birkeanu. Ważnym elementem Kopca Pamięci
i Pojednania ma być usytuowane na szczycie
dzieło prof. Józefa Szajny „Przejście – 2005”.
The base of the mound will resemble a 30
metre high cut cone and will be built opposite the
„Old Theatre” building in Leszczyńskiej Street.
Every visitor will be able to bring a stone and place
it on the peak of the mound. The mound, according
to the author's idea, will view the area of the former
KL Auschwitz I and the KL Auschwitz II – Birkenau.
A very important part of the Mound of Remembrance and Reconciliation will be prof. Józef
Szajna's sculpture entitled „Przejście – 2005”
(„Opening – 2005”).
Popierając ideę prof. Józefa Szajny i na prośbę
wielu byłych więźniów z pierwszego transportu
– członków Chrześcijańskiego Stowarzyszenia
Rodzin Oświęcimskich, prezydent Oświęcimia
Janusz Marszałek zorganizował w dniu 30
czerwca 2005 roku spotkanie przedstawicieli
środowisk, które wspierają inicjatywę budowy
Kopca Pamięci i Pojednania. Wzięli w nim udział
obok prof. Józefa Szajny byli więźniowie z I transportu do KL Auschwitz: Józef Stós – numer
obozowy 752 – ChSRO, Kazimierz Zając – numer
obozowy 261 – ChSRO, Mina Gottlieb i Feliks
Tuszyński – przedstawiciele Gminy Wyznaniowej
Żydowskiej z Krakowa, Roman Kwiatkowski
i Józef Jochymczyk – ze Stowarzyszenia Romów
w Polsce, Monika Majsak reprezentująca Wojewodę Małopolskiego, Jan Parcer i Bogdan
Wasztyl – ChSRO, Henryk Łagodzki – Związek
Powstańców Warszawskich 1944 r., Jana Burianowa – Konsul Generalny Republiki Słowackiej,
przedstawiciele dr. Josefa Byrtusa – Konsula
Generalnego Republiki Czeskiej, Jerzy Wróblewski – dyrektor Państwowego Muzeum AuschwitzBirkenanu, Józef Kała – Starosta Oświęcimski,
Piotr Kućka – Przewodniczący Rady Miasta
Oświęcim, Witold Figiel – Przewodniczący Komisji
Oświaty, Kultury, Sportu i Rekreacji Rady Miasta
w Oświęcimiu, Gerard Madej – Zastępca Prezydenta Oświęcimia, Waldemar Tański – Naczelnik
Wydziału Rozwoju i Promocji Urzędu Miasta
Oświęcim, Katarzyna Kwiecień – Rzecznik Prasowy Urzędu Miasta Oświęcim. Wszyscy obecni na
spotkaniu zdecydowanie poparli ideę budowy
Kopca Pamięci i Pojednania. Pisemne poparcie
inicjatywy przesłał Jego Ekscelencja Arcybiskup
Stanisław Dziwisz, Metropolita Krakowski, prof.
Andrzej Zoll – Rzecznik Praw Obywatelskich.
Swoje poparcie przekazał również Piotr Boroń –
Przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego.
Supporting prof. Józef Szajna's idea and
fulfilling many first transport ex-prisoners' wish,
the members of the Christian Association of the
Auschwitz Families, Mayor of Oświęcim, Janusz
Marszałek organized on the 30th June 2005
the meeting of the representatives of the
organizations supporting the initiative of
building the Mound of Remembrance and
Reconciliation. Apart from prof. Józef Szajna,
many other people participated in the meeting:
the first transport to Auschwitz ex-prisoners:
Józef Stós – camp number 752 – the Christian
Association of the Auschwitz Families (the
ChSRO), Kazimierz Zając – camp number 261 –
the ChSRO, Mina Gottlieb and Feliks Tuszyński
– the representatives of the Jewish Community
from Kraków, Roman Kwiatkowski and Józef
Jochymczyk – the Association of the Roma
People in Poland, Monika Majsak – the
representative of the Governor of the Voivodeship of Małopolska, Jan Parcer and Bogdan
Wasztyl – the ChSRO, Henryk Łagodzki – the
Association of Warsaw Insurgents of 1944,
Janka Burianowa – the Consul – General of the
Republic of Slovakia, Josef Byrtus, JUDr. Ing –
the Consul – General of the Czech Republic,
Jerzy Wróblewski – the Director of the State
Auschwitz-Birkenau Museum, Józef Kała – the
Councillor of Oświęcim, Piotr Kućka – the
Chairman of the Municipal Council of Oświęcim,
Witold Figiel – the Chairman of the Commission
of Education, Culture, Sports and Recreation
of the Municipal Council of Oświęcim, Gerard
Madej – the Vice-mayor of the Town of
Oświęcim, Waldemar Tański – the Head of
the Department of the Development and
Promotion of the Town Hall of Oświęcim,
Katarzyna Kwiecień – the press spokeswoman
of the Town Hall of Oświęcim. All the people
present at the meeting supported the idea
of building the Mound of Remembrance and
Reconciliation. The written support of the
initiative was sent by His Excellency Archbishop
Stanisław Dziwisz – the Metropolitan Bishop
of Kraków and prof. Andr zej Zoll – the
Ombudsman. The support to the idea was
also given by Piotr Boroń – the Chairman
of the Regional Council of the Voivodeship
of Małopolska.
Kontakt / Contact: Urząd Miasta / Town Hall
ul. Zaborska 2
PL – 32-600 Oświęcim
Waldemar Tański
tel.: +48 33 842 9-132, -100
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
http://www.um.oswiecim.pl/kopiec/
Janusz Marszałek
Janusz Marszałek
OPIS PROJEKTU
THE DESCRIPTION OF THE PROJECT
Z pewnością Oświęcim należy do miast szczególnych i w tym przypadku okrutnie naznaczonych przez historię. Tutaj hitlerowcy zbudowali
obóz zagłady, w którym miało miejsce ludobójstwo na niespotykaną dotąd skalę. To znacząca część naszej historii, która zaważyła na
współczesności. Dla wielu Oświęcim i Auschwitz
to pojęcia tożsame.
Dla nas mieszkańców Oświęcimia najważniejsze jest, by świat zaczął odróżniać Auschwitz
od Oświęcimia.
Auschwitz jest symbolem ludobójstwa.
Miasto Oświęcim musi o tym pamiętać, ale chce
być żywym miastem, które istnieje dla pokoju
i propagowania idei tolerancji.
Dlatego też w pełni popieram ideę prof.
Józefa Szajny, który jest autorem niezwykłego
pomysłu. Może on połączyć ludzi dobrej woli
wokół wspólnego dzieła, może stać się symbolem
pojednania i pamięci, która nie zaniknie, aby
Miasto Oświęcim obok symbolu zła, jakim jest
KL Auschwitz, posiadało także symbol dobra,
Kopiec Pamięci i Pojednania – symbol pokoju
w Mieście Pokoju.
Od ponad ośmiuset lat Oświęcim wpisuje się
w dzieje Polski.
Przez wieki był przykładem miasta tolerancji
i współpracy mieszkańców różnych narodowości
i wyznań. Przed wojną światową w 14 tysięcznym
Oświęcimiu, blisko 60 proc. stanowili Żydzi.
Gmina miejska i gmina żydowska współpracowały ze sobą, a popularna w XIX wieku
potoczna nazwa miasta – Oświęcimska Jerozolima, właściwie oddawała panujące tu relacje.
Żydzi zajmowali znaczące miejsce w życiu
gospodarczym, społecznym i kulturalnym.
Trzeba pamiętać, że tragedia Auschwitz choć
dokonała się na ziemi polskiej, nie była dziełem
Polaków. Oświęcim dekretem Hitlera z 8 października 1939 został wcielony do III Rzeszy.
Obowiązywały tu prawa Rzeszy Niemieckiej,
a hitlerowcy dążyli do zniewolenia mieszkańców.
Większość oświęcimskich Żydów zostało deportowanych do gett i obozów. Wielu następnie
zamordowano. W kolejnych transportach wysiedlono z miasta i okolicy tysiące Polaków. Tym
nielicznym, którzy tu pozostali, groziło osadzenie
w obozie, represje lub śmierć. Kolejne lata wojny
pokazały, że w Oświęcimiu zamienionym na
niemieckie miasto Auschwitz nie było miejsca dla
Polaków.
Miasto i okolice zasiedlone zostały przez niemieckich osadników. Zniszczone zostały żydowskie obiekty kultu religijnego. Oświęcim stał się
niemieckim miastem Auschwitz.
Mimo represji i zagrożenia utraty życia
własnego i całych rodzin, oświęcimianie przeciwstawiali się okupantowi, niosąc pomoc
więźniom KL Auschwitz. Swoim bohaterstwem
i postawą pozwalali im przetrwać gehennę
obozu, dodając nadziei i wiary w to, że mimo
okrutnych cierpień i śmierci, możliwe będzie życie.
Auschwitz to straszna rzeczywistość stworzona
przez III Rzeszę Niemiecką. To symbol poniżenia,
wyzucia z godności i praw ludzkich człowieka.
To niewyobrażalne cierpienie i wyniszczenie. Ale
też symbol siły i ducha człowieka.
Mieszkańcy naszego miasta zdali w czasie II
wojny światowej egzamin z człowieczeństwa.
Należy przytoczyć słowa Stanisławy Gąskowej, byłej więźniarki KL Auschwitz, wypowiedziane z okazji wręczenia jej Medalu Miasta:
„(…) Cieszę się, że miasto Oświęcim rozwija się
i pięknieje. Z pewnością sąsiedztwo byłego obozu
nie jest łatwe. Niemniej jednak musimy pamięć
o tamtych czasach „pogardy człowieka dla
człowieka” zachować w imię pokojowej przyszłości na pamięć o niezliczonych ofiarach Żydów,
Polaków, Cyganów, jeńców sowieckich i innych.
Nasza wspólna ofiara będzie mieć sens tylko
wówczas, jeżeli kolejne pokolenia czerpać będą
z tej historii inspirację do pokojowego współistnienia. (…) Będąc za drutami obozu doświadczaliśmy człowieczeństwa (ze strony
mieszkańców Oświęcimia). Widząc naszą niedolę
z narażeniem życia dostarczali żywność, lekarstwa, odzież, pomagali uciekać, dawali schronienie. Ich pamięci należy się najwyższy szacunek
i uznanie. To skandal, że w świecie pisze się dzisiaj
Oświęcim surely belongs to special cities
cruelly marked by history. Here the Nazis built
the extermination camp where the genocide on
a large scale took place. It is a significant part of
our history which influenced our present. For
many, Oświęcim and the Auschwitz mean the
same.
For us, the residents of Oświęcim, the most
important thing is to make the world differentiate
between the Auschwitz and Oświęcim.
The Auschwitz is a symbol of genocide. The
Town of Oświęcim must remember about it but
it wants to be a town living for peace and the
idea of tolerance.
That is why I fully support prof. Józef Szajna's
wonderful idea. It may unite people of good will,
it may become a symbol of reconciliation and
remembrance that will not disappear to make
the Town of Oświęcim have a symbol of good,
next to the symbol of evil, which definitely is the
KL Auschwitz, the Mound of Remembrance and
Reconciliation – a symbol of peace in the City of
Peace.
For over 800 years Oświęcim participated in
the history of Poland.
For years, my town – Oświęcim has been
an example of a town of great tolerance and
co-operation of the residents of different
nationalities and religions. Before the Second
World War in the town of Oświęcim, inhabited
by 14,000 people, the Jewish residents
constituted nearly 60% of the population.
The municipal community and the Jewish
community co-operated with each other and the
common 19th century's name – Oświęcim –
Jerusalem, showed the relations in the town.
The Jews played an important part in economy
as well as social and cultural life.
We must remember that the tragedy of the
Auschwitz, although it took place in the area of
Poland, was not done by the Polish people. The
Polish town of Oświęcim, on the strength of Hitler's
decree of the 8th of October 1939, was incorporated into the Third Reich and changed into
a German town – Auschwitz. The Reich law ruled
here and the Nazi headed for enslaving all the
residents. Most of the Jewish residents of Oświęcim
were deported to ghettos and camps. Many of
them were then murdered. In the next trainloads
thousands of Poles from the town and its vicinity
were displaced. Those few who remained were
endangered by repressions or death or by placing
in the camp. The following years of war showed
that in Auschwitz – a German town there was no
room for the Polish residents.
The town with its vicinity was settled by
German residents. The German Nazis also
destroyed the Jewish synagogues. Oświęcim
became Auschwitz – a German town.
Despite the repressions and the danger of
losing their own lives and their families' ones,
the Oświęcimians who stayed in the town stood
up to the occupying force helping the inmates
of the KL Auschwitz camp. With their heroism
and attitude they helped the inmates to survive
the hell of the camp, giving them hope and faith,
that despite their terrible pain and death, life
would be possible. The KL Auschwitz camp is
a terrible reality created by the Third Reich.
It is a symbol of humiliation, depriving of
dignity and human rights. It is the embodiment
of incredible pain and destruction. It is also
a symbol of human power and spirit.
The residents of our town passed the
humanity test during the II World War.
At this moment we must quote Stanisława
Gąskowa – the ex-prisoner of the KL Auschwitz's
words said on the occasion of awarding her with
the Town Medal: „(…) I am glad that the Town of
Oświęcim is developing and becoming more and
more beautiful. The nearby camp does not make
it easier. Nevertheless, we should remember those
times of 'the humans' contempt towards other
humans', we should remember the multitude of
the Jewish, Polish and Gypsy victims, the Soviet
prisoners of war and others. Our common sacrifice
will make sense only when the next generations
will be inspired by this history to coexist peacefully.
(…) Behind the camp wire we experienced the
o „polskich obozach koncentracyjnych”. Przejawy
takich postaw należy kategorycznie potępiać.
Polska i świat powinny znać prawdę o heroizmie
Polaków w tamtych czasach (…)” Dlatego
będziemy wspierać realizację apelu o utworzenie
na terenie Państwowego Muzeum AuschwitzBirkenau stałej wystawy o losach Ziemi Oświęcimskiej i jej mieszkańców podczas okupacji
hitlerowskiej.
Chcielibyśmy aktywnie uczestniczyć w edukacji społeczeństw w oparciu o historię obozu.
Jej częścią składową jest również nauczanie o roli
jaką odegrali wówczas mieszkańcy Oświęcimia
i okolic. Przytoczę słowa wypowiedziane przez
papieża Jana Pawła II podczas pobytu na terenie
byłego KL Auschwitz 7 czerwca 1979 roku: „(…)
Oświęcim jest miejscem, którego nie wolno tylko
zwiedzać. Trzeba przy odwiedzinach pomyśleć
z lękiem o tym, gdzie leżą granice nienawiści.
Oświęcim jest świadectwem wojny. Ta wojna
niesie z sobą ów nieproporcjonalny przyrost
nienawiści, zniszczenia, okrucieństwa. A jeśli nie
da się zaprzeczyć, że objawia również inne możliwości ludzkiej odwagi, bohaterstwa, patriotyzmu, to jednak rachunek strat przeważa. Coraz
bardziej przeważa – im bardziej wojna staje się
rozgrywką wyrachowanej techniki zniszczenia. Za
wojnę są odpowiedzialni nie tylko ci, którzy ją
bezpośrednio wywołują, ale również ci, którzy
nie czynią wszystkiego, co leży w ich mocy, aby
jej przeszkodzić (…)” Słowa te traktujemy jako
swego rodzaju drogowskaz dla naszych działań.
Naszym celem jest, aby Oświęcim był w przyszłości miejscem międzynarodowych konferencji
i seminariów, aby stąd rozchodziło się na cały
świat ciągłe wołanie o pokój, który jest całkowitym zaprzeczeniem KL Auschwitz.
Tak jak w czasie II wojny światowej przyjeżdżały do tego miasta pociągi z więźniami do
KL Auschwitz, tak teraz z Oświęcimia – Miasta
Pokoju powinny wyjeżdżać na cały świat pociągi
i autobusy pamięci i pojednania, zaufania
i pokoju między ludźmi.
Pomóżmy nielicznym żyjącym świadkom tragicznej historii KL Auschwitz wypełnić ich testament.
Tak, jak byli więźniowie ponieśli niewyobrażalną
ofiarę, tak teraz my mamy obowiązek dać świadectwo naszego pojednania, naszej dbałości
o pokój, naszej pamięci po wsze czasy.
humanity [of the residents of Oświęcim]. Seeing
our terrible fate they delivered food, medicines
and clothes to us; they helped us to escape; they
gave us shelter putting their own lives in danger.
We owe them highest respect and recognition. It
is scandalous that some people in the world write
about «Polish concentration camps». Such attitudes
should be condemned. Poland and the world
should know the truth about the Poles' heroism in
those times (…)”. Therefore we will support the
initiative of creating in the area of the State
Auschwitz-Birkenau Museum the exhibition about
the history of the Land of Oświęcim and its
residents during the occupation period.
We would like to participate actively in the
education of the nations based on the history of
the camp. Its part is teaching about the residents
of Oświęcim and its vicinity's role. I would like to
quote Pope John Paul II's words said in the area of
the KL Auschwitz on the 7th June 1979: „The
Auschwitz is a place that cannot only be visited. It
is necessary to think with fear about the limits of
hatred. The Auschwitz is the evidence of war. This
war brings the disproportionate increase of hatred,
destruction and cruelty. Although we cannot deny
that it also reveals other human abilities: bravery,
heroism and patriotism, the loss is bigger. It is
getting bigger and bigger – when war becomes
the entertainment of the calculated destruction
technique. The people responsible for war are not
only those who trigger it off directly but also those
who do nothing to stop it (…)” We treat these
words as some kind of lodestar for our activities.
Our aim is to make Oświęcim the place of international conferences and seminars from where the
appeal for peace – the total negation of the KL
Auschwitz, can travel around the world.
During the Second World War the trainloads
came to this town with the prisoners to the KL
Auschwitz. Now the trains and the buses of
remembrance and reconciliation, trust and peace
should leave Oświęcim – the City of Peace and
go to the whole world.
Let us help those few living witnesses of
the history of the KL Auschwitz to fulfil their
will. The ex-prisoners made an unbelievable
offering. Now we have to bear witness to our
reconciliation, our care for peace, our remembering until the end of this world.
KOMITET WZNOSZENIA KOPCA PAMIĘCI I POJEDNANIA
W OŚWIĘCIMIU – MIEŚCIE POKOJU
PATRONAT:
Prof. Józef Szajna proponuje, by w jego skład weszli przedstawiciele następujących instytucji:
1.
2.
3.
4.
ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH
PARLAMENT EUROPEJSKI – komisja spraw zagranicznych i jej specjalna podkomisja tzw. DROI – podkomisja do spraw praw człowieka
UNESCO – Centrum Światowego Dziedzictwa Dóbr Kultury
OŚWIĘCIM – MIASTO POKOJU
Poparcia dla idei kopca udzieliła
Międzynarodowa Rada Oświęcimska pod przewodnictwem prof. Władysława Bartoszewskiego
oraz Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa z jej sekretarzem Andrzejem Przewoźnikiem.
RADA HONOROWA KOMITETU:
w skład RADY HONOROWEJ KOMITETU wchodzą LUDZIE DOBREJ WOLI,
przedstawiciele instytucji, organizacji i środowisk popierających przedsięwzięcie.
Poniżej lista, która będzie stale poszerzana o LUDZI DOBREJ WOLI, popierających i wspierających inicjatywę wznoszenia
KOPCA PAMIĘCI I POJEDNANIA W OŚWIĘCIMIU – MIEŚCIE POKOJU:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
Prof. Józef Szajna – były więzień KL Auschwitz i KL Buchenwald – autor idei
Józef Stós – były więzień nr 752 z I transportu do KL Auschwitz – ChSRO
Kazimierz Zając – były więzień nr 261 z I transportu do KL Auschwitz – ChSRO
Józef Hordyński – były więzień nr 347 z I transportu do KL Auschwitz – ChSRO
Jerzy Bielecki – były więzień nr 243 z I transportu do KL Auschwitz – ChSRO
Janusz Młynarski – były więzień nr 355 z I transportu do KL Auschwitz – ChSRO
Prof. Marian Kołodziej – były więzień nr 432 z I transportu do KL Auschwitz
Kazimierz Smoleń – były więzień KL Auschwitz, nr 1327
Henryk Łagodzki – były więzień KL Auschwitz – Związek Powstańców Warszawskich
JE Ks. Abp Stanisław Dziwisz – Metropolita Krakowski
JE Ks. Bp Tadeusz Rakoczy – Ordynariusz Diecezji Bielsko-Żywieckiej Kościoła Rzymsko-Katolickiego
JE Ks. Bp Paweł Anweiler – Biskup Diecezji Cieszyńskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
Prof. Andrzej Zoll – Oświęcimski Instytut Praw Człowieka
Prof. Jerzy Hausner – Akademia Ekonomiczna w Krakowie
Prof. Lucjan Suchanek – Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Oświęcimiu
Piotr Boroń – Przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego
Tadeusz Jakubowicz – Przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie
Mina Gottlieb – Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie
Felix Tuszyński – Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie
Jana Burianowa – Konsul Generalny Republiki Słowackiej w Krakowie
Dr Josef Byrtus – Konsul Generalny Republiki Czeskiej w Katowicach
Zoltán Nagyiványi – Konsul Generalny Republiki Wegierskiej w Krakowie
Roman Kwiatkowski – Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce
Józef Jochymczyk – Stowarzyszenie Romów w Polsce
Dr Jan Olbrycht – Poseł Europarlamentu
Józef Kała – Starosta Oświęcimski
Piotr Kućka – Przewodniczący Rady Miasta Oświęcim
Witold Figiel – Przewodniczący Komisji Rady Miasta Oświęcim
Jerzy Wróblewski – Dyrektor Państwowego Muz eum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Zdzisław Ingielewicz – Prezes Zarządu Firmy Chemicznej „DWORY” S.A. w Oświęcimiu
Adam Bilski – kanclerz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Oświęcimiu
Ryszard Grobelny – Prezydent Miasta Poznań, Prezes Związku Miast Polskich
Andrzej Pruszkowski – Prezydent Miasta Lublin, Wiceprezes Związku Miast Polskich
Andrzej Porawski – Radny Poznania – Dyrektor Związku Miast Polskich
Prof. dr Volkhard Knigge – Dyrektor Muzeum Buchenwald
Naomi Tereza Salmon – Artystka – Jerozolima i Weimar
Prof. dr Detlef Hoffmann – Uniwersytet Oldenburg i.O.
Rikola-Gunnar Lüttgenau – Wicedyrektor Muzeum Buchenwald
Dr Volkhardt Germer – Nadburmistrz Miasta Weimar
Prof. Andor Izsak – Dyrektor Europejskiego Centrum Muzyki Żydowskiej – Hanower
Herbert Schmalstieg – Nadburmistrz Miasta Hanower – Związek Miast Niemieckich
Eckart von Klaeden – Poseł do Bundestagu
Jens Vogel – Hannover
Jürgen Riechers – Projekt Spotkań Auschwitz – Hanower – ChSRO
Jürgen Exner – Projekt Spotkań Auschwitz – Hanower
Heidi Goessner – Auerbach
Georg Schreg – Dyrektor Raiffeisenbank i.R. – Auerbach
Martin Preuss – Maltańska Służba Pomocy – Amberg/Sulzbach
Klaus-Peter Pokolm – Order Św. Łazarza – Kolonia
Marlis Sieburg – Burmistrz Miasta Kerpen
Dr. Heinz Brunkhorst – Kerpen
Jeannot Kupper – Generations & History – Bruksela
Benoit Fabry – Generations & History – Bruksela
Janusz Rączka – Architekt
Krzysztof Gądek – Architekt
Tadeusz Kuś – Pracownia Komputerowa „JotKa” – Oświęcim
Urząd Miasta Oświęcim
uruchomił specjalny
numer konta bankowego,
na który osoby przychylne
idei wznoszenia
Kopca Pamieci i Pojednania
w Oświęcimiu mogą
wpłacać dowolne kwoty.
Bank BPH Kraków o/Oświęcim
26 1060 0076 0000 3310 0008 7066
Urząd Miasta Oświęcim,
ul. Zaborska 2, 32-600 Oświęcim
Sk³ad Rady nie jest zamkniêty.
ZARZĄD KOMITETU:
Na prośbę twórcy Idei Kopca Pamięci i Pojednania Prof. Józefa Szajny powstaje 7-osobowy skład Zarządu, składający się z dwóch przedstawicieli wskazanych przez
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Rodzin Oświęcimskich, jako organizacji byłych więźniów KL Auschwitz, która od wielu już lat podejmowała działania związane
z realizacją tego przedsięwzięcia oraz z szefów urzędów samorządowych i rządowych w Województwie Małopolskim. Ten skład został zaproponowany dla sprawnego
przeprowadzania procedur administracyjnych i zgodności z ideą:
1. Janusz Marszałek – Prezydent Miasta Oœwiêcim
2. Józef Kała – Starosta Powiatu Oœwiêcimskiego
3. Janusz Sepioł – Marsza³ek Województwa Ma³opolskiego
4. Gerard Madej – Zastêpca Prezydenta Miasta Oœwiêcim
5. Mieczysław Ficek – Przewodnicz¹cy Zarz¹du Osiedla Oœwiêcim–Zasole
6. Bogdan Wasztyl – ChSRO
7. Jan Parcer – ChSRO
GRUPA WYKONAWCZA KOMITETU:
1.
2.
3.
Architekci, naczelnicy merytorycznych wydziałów urzędów Miasta, powiatu i województwa
Koordynator prac grupy wykonawczej – Gerard Madej – Zastępca Prezydenta Miasta
Celem prac grupy wykonawczej jest opracowywanie dokumentacji technicznej, materiałów promocyjnych oraz prowadzenie dokumentacji projektu
THE COMMITTEE OF BUILDING THE MOUND OF REMEMBRANCE
AND RECONCILIATION IN OŚWIĘCIM – THE CITY OF PEACE
PATRONAGE:
Prof. Józef Szajna proposed the representatives of the following organizations for membership of the committee:
1.
2.
3.
4.
The United Nations
The European Parliament – the Committee on Foreign Affairs and its special subcommittee, the so called DROI – the subcommittee on human rights.
The UNESCO – the World Heritage Centre
OŚWIĘCIM – THE CITY OF PEACE
The idea of building the mound is supported by
the International Council of the Auschwitz with its chairman – prof. Władysław Bartoszewski
and the Council for the Protection of Remembrance, Combat and Martyrdom with its secretary – Andrzej Przewoźnik.
THE HONORARY COUNCIL OF THE COMMITTEE:
The members of THE HONORARY COUNCIL OF THE COMMITTEE are THE PEOPLE OF GOOD WILL,
the representatives of the institutions, organizations and groups supporting the initiative.
The following list will be added with THE PEOPLE OF GOOD WILL, supporting the initiative of building
THE MOUND OF REMEMBRANCE AND RECONCILIATION in OŚWIĘCIM – THE CITY OF PEACE:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
Prof. Józef Szajna – the ex-prisoner of the KL Auschwitz and the KL Buchenwald – the author of the idea
Józef Stós – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no752 – the ChSRO
Kazimierz Zając – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no261 – the ChSRO
Józef Hordyński – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no347 – the ChSRO
Jerzy Bielecki – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no243 – the ChSRO
Janusz Młynarski – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no355 – the ChSRO
Prof. Marian Kołodziej – the first transport to the KL Auschwitz ex-prisoner no432
Kazimierz Smoleń – the ex-prisoner of the KL Auschwitz no1327
Henryk Łagodzki – the ex-prisoner of the KL Auschwitz – the Association of Warsaw Insurgents
His Excellency Archbishop Stanisław Dziwisz – the Metropolitan Bishop of Kraków
His Excellency Bishop Tadeusz Rakoczy – the Ordinate of the Roman Catholic Bielsko-Żywiec Diocese
His Excellency Bishop Paweł Anweiler – the Bishop of the Evangelical-Augsburg Cieszyn Diocese
Prof. Andrzej Zoll – the Auschwitz Institute of Human Rights
Prof. Jerzy Hausner – the Cracow University of Economics
Prof. Lucjan Suchanek – the Rector of the State Higher Vocational School in Oświęcim
Piotr Boroń – the Chairman of the Regional Council of the Voivodeship of Małopolska
Tadeusz Jakubowicz – the Chairman of the Jewish Community in Kraków
Mina Gottlieb – the Jewish Community in Kraków
Felix Tuszyński – the Jewish Community in Kraków
Jana Burianowa – the Council – General of the Republic of Slovakia
Josef Byrtus, JUDr. Ing – the Council – General of the Czech Republic
Zoltán Nagyiványi – the Council – General of the Hungary Republic
Roman Kwiatkowski – the Chairman of the Association of the Roma People in Poland
Józef Jochymczyk – the Association of the Roma People in Poland
Jan Olbrycht, PhD – the Member of the European Parliament
Józef Kała – the Councillor of Oświęcim
Piotr Kućka – the Chairman of the Municipal Council of Oświęcim
Witold Figiel – the Chairman of the Commission of the Municipal Council of Oświęcim
Jerzy Wróblewski – the Director of the State Auschwitz-Birkenau Museum
Zdzisław Ingielewicz – the Chairman of the Board of Directors of the Chemical Factory 'Dwory' PLC
Adam Bilski – the Chancellor of the State Higher Vocational School in Oświęcim
Ryszard Grobelny – the Mayor of the City of Poznań, the President of the Association of Polish Cities
Andrzej Pruszkowski – the Mayor of the City of Lublin, the Vice-president of the Association of Polish Cities
Andrzej Porawski – the Executive Director of the Office of the Association of Polish Cities
Prof. dr Volkhard Knigge – the Director of the Buchenwald Museum
Naomi Tereza Salmon – the artist, Jerusalem and Weimar
Prof. dr Detlef Hoffmann – the University of Oldenburg
Rikola-Gunnar Lüttgenau – the Vice-director of the Buchenwald Museum
Volkhard Germer – the Mayor of Weimar
Prof. Andor Izsak – the Director of the European Centre for Jewish Music – Hannover
Herbert Schmalstieg – the Mayor of Hannover – the Association of German Cities
Eckart von Klaeden – the Member of the German Bundestag
Jens Vogel – Hannover
Jürgen Riechers – the Auschwitz Meeting Programme – Hannover – the ChSRO
Jürgen Exner – the Auschwitz Meeting Programme – Hannover
Heidi Gößner – Auerbach
Georg Schreg – the retired President of the Raiffeisen Bank – Auerbach
Martin Preuß – the Order of Malta – Amberg/Sulzbach
Klaus-Peter Pokolm – the Order of St. Lazarus of Jerusalem – Köln
Marlis Sieburg – the Mayor of of Kerpen
Heinz Brunkhorst, PhD – Kerpen
Jeannot Kupper – the Generations & History – Brussels
Benoit Fabry – the Generations & History – Brussels
Janusz Rączka – the architect
Krzysztof Gądek – the architect
Tadeusz Kuś – the ‘JotKa’ Computer Office – Oświęcim
The list of
Bank account
The Town Hall of Oświęcim
opened a special bank account.
The people who want to support
the idea of building the Mound
of Remembrance and Reconciliation
in Oświęcim can pay any amounts
of money to this account.
Bank BPH Kraków o/Oświęcim
26 1060 0076 0000 3310 0008 7066
Urząd Miasta Oświęcim,
ul. Zaborska 2, 32-600 Oświęcim
the members of the Council is not closed.
THE BOARD OF THE COMMITTEE:
Fulfilling prof. Józef Szajna – the author of the Mound of the Remembrance and Reconciliation idea's wish, the Board will consist of 7 members, with two members
chosen by the Christian Association of the Auschwitz Families – the organization of the ex-prisoners of the KL Auschwitz, which has done a lot to start this action and
the heads of the local and state authorities in the Voivodeship of Małopolska. The members were chosen to make the administrative procedures easier in accordance
with the idea of the project:
1. Janusz Marszałek – the Mayor of the Town of Oœwiêcim
2. Józef Kała – the Councillor of the County of Oœwiêcim
3. Janusz Sepioł – the Marshal of the Voivodeship of Ma³opolska
4. Gerard Madej – the Vice-mayor of the Town of Oœwiêcim
5. Mieczysław Ficek – The Chairman of the Board of the Zasole Estate
6. Bogdan Wasztyl – the ChSRO
7. Jan Parcer – the ChSRO
THE EXECUTIVE GROUP OF THE COMMITTEE:
1.
2.
3.
Architects, the heads of the departments of the Town, county and voivodeship
The coordinator of the executive group – Gerard Madej – the Vice-mayor of the Town
The aim of the executive group is to prepare the technical documentation, promotional materials and to keep the documentation of the project
OŚWIĘCIM 2005 – NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA I INICJATYWY / THE MOST IMPORTANT EVENTS AND INITIATIVES
Wydawca / Editor: Miasto Oświęcim – Prezydent Miasta Oświęcimia / the Town of Oświęcim – the Mayor of the Town of Oświęcim
Adres redakcji / Address of the editor: Urząd Miasta, 32-600 Oświęcim, ul. Zaborska 2 / The Town Hall of Oświęcim, 32-600 Oświęcim, 2 Zaborska Street
Materiały / Materials: Wydział Rozwoju i Promocji Miasta – tel. (33) 8429132 / The Department of the Town Development and Promotion – ph. no: +48338429132
Zdjęcia / Photos: Ryszard Gałgan, ks. Robert Bieleń, Alexander Mueller, Juergen Riechers, Uwe Luebking, Maciej Czajkowski
Plakat z 60. rocznicy – strona 1 i 12 – prawa autorskie: Multimedia Partner Sp. z o.o. / The poster of the 60th anniversary: page 1 and 12 – copyrights: Multimedia Partner Ltd.
DTP: PK „JotKa” – Tadeusz Kuś – Oświęcim, ul. Powstańców Warszawy 39/4, tel. (33) 8433763, e-mail: [email protected] / The ‘JotKa’ Computer Office – Oświęcim, ph. no: +48604146751
Tłumaczenie / Translation: Studio Językowe TUTOR, 3 Dąbrowskiego Street, 32-600 Oświęcim - ph. no: +48338443733, e-mail: [email protected], www.sjtutor.pl