Struktura oszczędności w Polsce i wybranych

Transkrypt

Struktura oszczędności w Polsce
i wybranych krajach europejskich
Raport przygotowany przez Analizy Online S.A.
dla
BPH TFI S.A.
Czerwiec 2012
Struktura oszczędności w Polsce i wybranych krajach europejskich
Spis treści
1. METODOLOGIA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 3 2. WARTOŚĆ I STRUKTURA OSZCZĘDNOŚCI POLAKÓW‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 4 2.1. UDZIAŁ OSZCZĘDNOŚCI W PKB ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 5 2.2. FUNDUSZE INWESTYCYJNE I UFK ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 5 2.3. FUNDUSZE ZAGRANICZNE ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 8 2.4. OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 8 2.5. DEPOZYTY I GOTÓWKA W OBIEGU POZA KASAMI BANKÓW ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 9 2.6. AKCJE SPÓŁEK PUBLICZNYCH ORAZ OBLIGACJE I BONY ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 9 3. OSZCZĘDNOŚCI Z PERSPEKTYWY NAJWIĘKSZYCH GRUP KAPITAŁOWYCH ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 10 3.1 GRUPY BANKOWE ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 11 3.1.1 PKO BP ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 11 3.1.2 ING ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 11 3.1.3 PEKAO ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 12 3.1.4 GETIN NOBLE BANK ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 12 3.1.5 BZ WBK ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 13 3.1.6 KBC (KREDYT BANK) ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 13 3.1.7 BANK MILLENNIUM ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 14 3.1.8 BPH ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 14 3.2 GRUPY UBEZPIECZENIOWE ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 16 3.2.1 AVIVA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 16 3.2.2 PZU ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 16 3.2.3 AMPLICO ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 17 3.2.4 AXA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 17 3.2.5 AEGON ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 18 4. OSZCZĘDNOŚCI W WYBRANYCH KRAJACH EUROPY ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 19 4.1 WIELKA BRYTANIA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 20 4.2 NIEMCY ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 21 4.3 SZWECJA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 21 4.4 NORWEGIA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 22 4.5 WŁOCHY ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 23 4.6 HISZPANIA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 24 4.7 WĘGRY ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 25 4.8 SŁOWENIA ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ 25 Copyright by Analizy Online S.A.
str. 2/26
1. Metodologia
Dane dotyczące poszczególnych segmentów oszczędności Polaków wykorzystane w niniejszym raporcie
pochodzą z kilku źródeł i są agregowane samodzielnie przez Analizy Online. Poniżej przedstawiamy metodologię
wykorzystywaną przy ich gromadzeniu:
- depozyty złotowe i walutowe – środki zgromadzone przez gospodarstwa domowe na rachunkach bieżących i
terminowych prowadzonych przez banki i SKOKi, z uwzględnieniem depozytów zablokowanych, depozytów z
terminem wypowiedzenia oraz odsetek; dane dotyczą zarówno osób prywatnych jak i osób fizycznych
prowadzących indywidualną działalność gospodarczą; rzeczywiste dane są publikowane z częstotliwością
miesięczną
- fundusze emerytalne – aktywa netto zgromadzone przez otwarte fundusze emerytalne; rzeczywiste dane są
publikowane z częstotliwością miesięczną
- detaliczne fundusze inwestycyjne – aktywa netto funduszy inwestycyjnych, z wyłączeniem funduszy
dostępnych jedynie dla osób prawnych, pomniejszone o wartość inwestycji w jednostki uczestnictwa funduszy
poczynionych przez ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe; rzeczywiste dane są publikowane z częstotliwością
miesięczną
- ubezpieczenia na życie – rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe związane z ubezpieczeniami na życie, w tym
z ubezpieczeniami w formie ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych; kategoria odpowiada m.in. wartości
lokat czynionych przez firmy ubezpieczeniowe na rachunek i ryzyko ubezpieczanego; rzeczywiste dane są
publikowane z częstotliwością kwartalną
- gotówka w obiegu – środki znajdujące się w obiegu poza kasami banków; kategoria obejmuje środki
znajdujące się w posiadaniu osób fizycznych jak i osób prawnych; rzeczywiste dane są publikowane z
częstotliwością miesięczną
- akcje spółek publicznych – zdematerializowane papiery wartościowe notowane na Warszawskiej Giełdzie
Papierów Wartościowych albo w alternatywnym systemie obrotu (NewConnect), nabywane przez osoby fizyczne
z wykorzystaniem rachunków prowadzonych przez biura i domy maklerskie; rzeczywiste dane są publikowane z
częstotliwością kwartalną
- obligacje i bony – papiery dłużne emitowane przez Skarb Państwa (obligacje oszczędnościowe, pozostałe
obligacje i bony skarbowe) pozostające w posiadaniu osób fizycznych, według wartości nominalnej; rzeczywiste
dane są publikowane z częstotliwością miesięczną
Copyright by Analizy Online S.A.
str. 3/26
2. Wartość i struktura oszczędności Polaków
Wartość oszczędności Polaków w grudniu 2001 roku tylko nieznacznie przekraczała poziom 330 mld PLN.
Dziesięć lat później gospodarstwa domowe dysponowały środkami o wartości blisko 3-krotnie wyższej. W sumie
według stanu na koniec 2011 roku wartość oszczędności Polaków zbliżyła się do poziomu 1 bln PLN. Osiągnięty
wzrost oznacza, że na przestrzeni 10 lat oszczędności Polaków rosły przeciętnie o 11,4% rocznie.
Wartość oszczędności gospodarstw domowych od 31.12.01 do 31.12.11 (mld PLN)
1 200,00
1 000,00
800,00
600,00
400,00
200,00
0,00
Źródło: An alizy On lin e, n a pods tawie dan ych NBP, M F, GUS, TFI, PTE TUNŻ
W okresie od grudnia 2001 r. do grudnia 2011 r., w strukturze oszczędności gospodarstw domowych zaszły
bardzo istotne zmiany. Zarysowała się wyraźna tendencja, zgodnie z którą coraz większy udział zyskiwały
efektywne, z punktu widzenia wzrostu oszczędności, formy alokacji związane z instytucjami wspólnego
inwestowania, tj. fundusze inwestycyjne, fundusze zagraniczne, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe, ale
także otwarte fundusze emerytalne. W przypadku OFE należy zwrócić uwagę na specyficzny charakter tego
segmentu oszczędności, który ze względu na swój obowiązkowy charakter odnotowywał stały napływ
środków. Z kolei wzrost pozostałych form oszczędzania powiązanych z instytucjami wspólnego inwestowania
odbywał się przede wszystkim kosztem bankowych depozytów, ale tylko do momentu wystąpienia kryzysu
na rynku kredytów hipotecznych typu subprime z 2007 roku. Po tym wydarzeniu mieliśmy bowiem do
czynienia z istotną zmianą podejścia do inwestowania, idącą w stronę bezpieczeństwa.
Wartość oszczędności gospodarstw domowych w podziale na grupy aktywów (mld PLN)
gru 01 gru 02 gru 03 gru 04 gru 05 gru 06 gru 07 gru 08 gru 09 gru 10 gru 11 CAGR
akcje spółek publicznych *
depozyty złotowe i walutowe
gotówka w obiegu poza kasami banków
9,9
8,1
11,4
18,9
25,8
44,4
43,0
28,1
37,7
44,4
39,5 14,8%
224,5 216,9 212,6 209,8 220,8 239,4 262,8 331,9 387,6 426,0 482,1
38,2
42,2
49,4
50,8
fundusze zagraniczne
57,2
68,8
77,2
90,7
89,8
0,3
1,5
2,5
1,8
2,7
7,9%
92,7 101,8 10,3%
3,9
3,6 28,2%
otwarte fundusze emerytalne
19,4
31,6
44,8
62,6
ubezpieczenia na życie **
23,5
27,3
32,0
37,8
44,1
55,6
65,8
71,0
71,2
77,2
73,0 12,0%
- w tym UFK
3,1
4,2
5,8
13,5
18,4
28,1
36,0
26,3
31,7
38,9
37,5
obligacje i bony
13,2
22,1
21,5
22,6
18,9
12,9
10,7
13,6
12,7
10,3
8,9 -3,8%
8,7
17,5
23,9
27,2
45,2
84,5 113,2
51,0
62,5
75,5
62,3 21,8%
2,6%
4,8%
6,0%
6,3%
9,1% 13,5% 15,8%
7,0%
7,4%
7,9%
6,3%
krajowe fundusze inwestycyjne ***
udział fun dus zy w os zczędn oś ciach ogółem
razem
86,3 116,6 140,0 138,3 178,6 221,3 224,7 27,8%
337,4 365,7 395,6 429,8 498,5 623,5 715,3 726,3 842,9 951,3 996,0 11,4%
Źródło: An alizy On lin e, n a pods tawie dan ych NBP, M F, GUS, TFI, PTE TUNŻ
* dan e dotyczące zdematerializowan ych akcji przechowywan ych n a rachun kach w biurach maklers kich
** wartoś ć rezerwy techn iczn o-ubezpieczen iowej w pas ywach zakładów ubezpieczeń n a życie
*** dos tępn e dla os ób fizyczn ych, s korygowan e o wartoś ć in wes tycji ubezpieczycieli
str. 4/26
Wpływ na ową zmianę miała również walka banków o jak najlepszą strukturę bilansu, która miała zapewnić
bezpieczne przetrwanie kryzysu zaufania na rynkach finansowych. Atrakcyjność bankowej oferty podbijała
dodatkowo rosnąca inflacja, która miała wpływ na wzrost stóp procentowych. Wskutek tego odnotowaliśmy
odpływ kapitału oraz spadek liczby klientów funduszy inwestycyjnych na korzyść sektora bankowego. Jednak
ostatecznie, na przestrzeni ostatnich 10 lat, udział banków spadł z 66% do 47%. Z kolei zaangażowanie
instytucji wspólnego inwestowania w wartości oszczędności ogółem wzrosło z 3% do 10%.
Gdy przyjrzymy się zmianom wartości oszczędności ulokowanych w poszczególnych grupach instrumentów to
okaże się, że z wyjątkiem obligacji i bonów, we wszystkich kategoriach obserwujemy wzrost. To co różnicuje
poszczególne grupy aktywów oraz w ostatecznym rozrachunku wpływa na strukturę oszczędności gospodarstw
domowych to różnica w dynamice. Od 2001 r. do 2011 r., najwyższą średnioroczną stopę wzrostu (CAGR)
obserwujemy w przypadku ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (28,3%), krajowych funduszy
inwestycyjnych (21,8%) oraz otwartych funduszy emerytalnych (27,8%). Dynamikę przewyższającą przyrost
wartości oszczędności ogółem odnotowujemy również w przypadku bezpośrednich inwestycji na rynku akcji,
które zyskują średniorocznie 20% pomimo 4 lat spadku wartości. W pozostałych kategoriach tempo wzrostu jest
niższe od dynamiki oszczędności ogółem wynoszącej 11,4%.
2.1.
Udział oszczędności w PKB
Istotną wartość poznawczą przy analizie oszczędności
Polaków może stanowić ich relacja w stosunku do PKB. W
oparciu o dane Analiz Online, w ciągu ostatnich lat widoczna
jest tendencja wzrostowa w przypadku tego wskaźnika.
Jednocześnie zauważamy, że z drobnymi wyjątkami
oszczędności przyrastają szybciej niż wzrost PKB w
analogicznym okresie czasu. Jeszcze w 2001 roku, udział
oszczędności Polaków w PKB wynosił 43%, a po 10 latach
wzrósł o +21 pkt proc. do poziomu 64%. Rekordowy poziom
wskaźnika, wynoszący 68% odnotowaliśmy na koniec grudnia
2010 roku.
Udział oszczędności w Produkcie Krajowym Brutto
80%
70%
63,8%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2.2.
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
Z drugiej jednak strony relacja oszczędności gospodarstw
domowych do wartości wytworzonego PKB w Polsce, jest
wciąż stosunkowo niska na tle rozwiniętych gospodarek Źródło: An alizy On lin e
europejskich. W krajach Europy Zachodniej, wskaźnik ten
osiąga bowiem 2-3-krotnie wyższe poziomy. Świadczy to ciągle o stosunkowo niskiej świadomości potrzeby
oszczędzania wśród Polaków. W tym kontekście, zasadna byłaby intensyfikacja działań edukacyjnych w tym
zakresie, prowadzonych zarówno przez państwo, jak i przez instytucje prywatne.
Fundusze inwestycyjne i UFK
W analizowanym okresie, w przypadku krajowych funduszy inwestycyjnych, i pozostających z nimi w dość
silnym związku UFK, wśród istotnych czynników sprzyjających ich wzrostowi należy w pierwszym rzucie
wymienić wprowadzenie 19proc. podatku od dochodów
kapitałowych. Podatek Belki
został
wprowadzony
21
listopada
2001,
dotyczył
inwestycji dokonywanych po 1
grudnia 2001 roku, ale zaczął
być pobierany od marca 2002
roku.
Dla
całokształtu
następujących później zdarzeń
ważny był nie tylko sam fakt
wprowadzenia podatku, ale
również moment w którym go
wprowadzono.
Niewątpliwie
jedną z zalet wprowadzenia
opodatkowania zysków była
przyspieszona
edukacja
ekonomiczna Polaków, którzy
str. 5/26
czasami po raz pierwszy zaczęli się zastanawiać nad racjonalnością dokonywanych wyborów inwestycyjnych.
Oczywiście wspomagały ich w tym instytucje oferujące produkty inwestycyjne, tj. TFI oraz TUnŻ.
Kolejnym czynnikiem wzrostu aktywów zgromadzonych w rozwiązaniach inwestycyjnych oferowanych przez TFI
oraz TUnŻ, był silny spadek stóp procentowych na rynku obligacji. Koniec 2001 roku przyniósł dość istotną i
radykalną zmianę warunków lokowania środków w banku. Po raz pierwszy bowiem, w tym czasie średnie
oprocentowanie rocznej lokaty spadło poniżej granicy 10%. To było jak zimny prysznic dla Polaków, niemal
wychowanych w warunkach dwucyfrowych nominalnych stóp zwrotu – nie dość że spada oprocentowanie to
jeszcze zyskiem trzeba się będzie podzielić z fiskusem. To co działało na niekorzyść lokat było jak woda na
młyn funduszy inwestycyjnych, realizujących politykę inwestycyjną opartą na obligacjach skarbowych o stałym
oprocentowaniu. Wykorzystały to niektóre banki, oferując w ramach oferty antypodatkowej zamiast depozytów
z jednocyfrowym oprocentowaniem, szybko rosnące jednostki funduszy inwestycyjnych lokujących zebrane
środki w bezpieczne obligacje polskiego rządu. Należy przy tym wspomnieć, że wprowadzenie oferty funduszy
inwestycyjnych do sieci placówek bankowych stworzyło w pewnym sensie podwaliny pod rozwój bancassurance.
Ponieważ rok 2002 stał również pod znakiem spadku rynkowych stóp procentowych, największym
zainteresowaniem ponownie cieszyły się konstrukcje oparte na funduszach obligacyjnych. Niektóre TFI
sugerowały wręcz, że w ogólnym rozrachunku nie warto inwestować w produkty z oferty antypodatkowej,
bowiem wyższe zyski, nawet po zapłaceniu podatku, można uzyskać inwestując w tradycyjne fundusze
inwestycyjne. O skuteczności prowadzonych działań świadczyć może fakt, iż saldo wpłat i umorzeń do
wszystkich funduszy odnotowane w ciągu 12 miesięcy 2002 roku było dwukrotnie wyższe od tego z roku
poprzedniego i zamknęło się kwotą 9,5 mld PLN.
W kolejnym roku podobny mechanizm, z drobnymi modyfikacjami, działał jedynie do połowy roku. Okazało się
bowiem, że tendencja spadku stóp procentowych ma również swój kres. Średni wynik funduszy obligacyjnych w
pierwszej połowie roku 2003 wyniósł jedynie 3,6%, a po 7 miesiącach stopniał do 3%. Na dodatek połowa
funduszy uzyskiwała rezultaty gorsze od średniej a outsiderzy notowali wzrost wartości jednostki o +1,5%, czyli
mniej niż dawał bankowy depozyt. Co więcej okazało się, że stopy procentowe nie tylko nie chcą dalej spadać
ale nawet zaczynają rosnąć. To z kolei spowodowało straty z krótkoterminowych inwestycji w fundusze
papierów dłużnych. Okazało się, że przyspieszona edukacja, z jaką Polacy mieli czynienia przy wprowadzeniu
podatku Belki ma bardzo słabe podstawy i opiera się raczej na ustnych przekazach a nie na teorii ekonomii.
Wielu nabywców jednostek funduszy obligacyjnych utożsamiało je z bezpieczeństwem jakie daje bankowa
lokata. W konsekwencji od drugiej połowy 2003 roku co miesiąc mieliśmy do czynienia z ujemnym saldem wpłat
i umorzeń w grupie funduszy obligacyjnych. W sumie w 4 kwartale 2003 roku z funduszy inwestycyjnych, Polacy
wycofali 2,3 mld PLN, choć cały rok zamknął się dodatnim saldem w kwocie 8,4 mld PLN. O skali zniechęcenia
do funduszy dłużnych może świadczyć to, że tendencja przewagi umorzeń nad nowymi wpłatami do produktów
tej grupy została wyhamowana dopiero w grudniu 2006 roku. W największym stopniu ucierpiały na niej te
fundusze, które wcześniej były beneficjentem napływu i które z wielu względów nie skierowały strumienia
oszczędności klientów do produktów związanych z rynkiem akcji. Wysoką skuteczność w tym zakresie pokazało
Pioneer Pekao TFI, które w 2004 roku zdołało pozyskać do swoich produktów 2,9 mld PLN nowych środków,
podczas gdy z funduszy należących do PKO TFI inwestorzy wycofali ponad 2 mld PLN.
str. 6/26
Zmiany indeksów podstawowych klas aktywów na tle napływów do funduszy detalicznych (mld zł)
2001
WIG
-22,0%
WIG20
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
3,2% 44,9% 27,9% 33,7% 41,6% 10,4% -51,1% 46,9% 18,8% -20,8%
-33,5%
-2,7% 33,9% 24,6% 35,4% 23,8%
5,2% -48,2% 33,5% 14,9% -21,9%
mWIG40 (d. M IDWIG)
1,6%
-6,9% 33,6% 36,3% 27,6% 69,1%
7,9% -62,5% 55,2% 19,6% -22,5%
napływy do funduszy akcji
0,05
-0,08
0,94
2,00
0,99
-0,08
IROS (indeks obligacji skarbowych) 22,8% 18,1%
3,4%
7,7%
8,4%
4,8%
1,7%
napływy do funduszy obligacji
4,82
6,91
0,86
-4,01
1,88
6,91
IRP (indeks rynku pieniężnego)
16,0%
8,8%
5,6%
6,1%
5,2%
4,1%
napływy do funduszy
1,29
gotówkowych i pieniężnych
1,39
1,03
-0,20
2,83
1,39
22,19 -10,15
2,27
0,16
-2,95
8,9%
4,1%
6,5%
5,8%
-1,71
0,24
0,23
3,20
0,51
4,5%
6,1%
3,7%
3,5%
4,2%
0,40
-2,21
0,72
4,87
1,47
Źródło: A nalizy Online
Rozpoczęta w 2003 roku hossa na rynku akcji to kolejny czynnik wpływający na utrzymujące się wysokie
zainteresowanie ofertą funduszy inwestycyjnych. Wzrosty na rynkach kapitałowych zbiegły się także z akcesją
Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., co spowodowało zmiany legislacyjne, adaptację innowacji produktowych
oraz większy udział w obrocie międzynarodowym. Niebagatelną rolę w tym procesie odegrało umiejętne
wykorzystanie efektu, jaki w okresie giełdowych wzrostów daje nawet niewielka ekspozycja na rynek akcji. W
wyniku tego zjawiska wykształciła się iście polska specjalność, czyli fundusze stabilnego wzrostu, które 25-30%
pozyskanych środków lokują w akcje emitentów notowanych na warszawskim parkiecie. Do listopada 2006 roku
fundusze stabilnego wzrostu stanowiły największą grupę funduszy pod względem wartości zarządzanych
aktywów. W miarę oswajania się z ryzykiem, jakie niesie rynek akcji, rosła również wartość środków
kierowanych do funduszy mieszanych (aktywnej alokacji i zrównoważonych), które w ostatnim miesiącu
minionego roku przejęły pałeczkę lidera. Proces napływu nowych środków do funduszy został na krótko
wyhamowany podczas korekty, jaka miała miejsce na rynku akcji w okresie 4 tygodni od połowy maja 2006
roku.
Następnie w październiku 2007 r. sytuacja na giełdzie uległa znacznemu pogorszeniu w związku z nadejściem
międzynarodowego kryzysu finansowego co negatywnie odbiło się również na funduszach wspólnego
inwestowania. W 2008 roku, to właśnie fundusze akcyjne w największym stopniu zmniejszyły swój udział w
rynku. Już w styczniu odczuły one gwałtowne spadki cen akcji na giełdach oraz masowe odkupienia jednostek
dokonywane przez klientów. W tym samym czasie zwiększył się natomiast udział w rynku funduszy bardziej
bezpiecznych, czyli dłużnych oraz gotówkowych i rynku pieniężnego. Wraz z zapoczątkowaną w 2009 roku
hossą, aktywa krajowych funduszy inwestycyjnych powróciły na ścieżkę dynamicznego wzrostu.
Wartość aktywów detalicznych funduszy inwestycyjnych, zagranicznych i UFK na tle WIG-u
fundusze inwestycyjne
zagraniczne fundusze inwestycyjne
ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe
WIG
70 000,0
180,0
160,0
60 000,0
140,0
50 000,0
120,0
100,0
40 000,0
80,0
30 000,0
60,0
20 000,0
40,0
10 000,0
20,0
0,0
gru 01
gru 02
gru 03
gru 04
gru 05
gru 06
gru 07
gru 08
gru 09
gru 10
0,0
gru 11
Źródło: An alizy On lin e, n a pods tawie dan ych NBP, M F, GUS, TFI i PTE
W latach 2009-2010, w trakcie pozytywnej koniunktury na rynku akcji, w strukturze aktywów zaszło również
kilka istotnych zmian. Przede wszystkim na znaczeniu w największym stopniu straciły fundusze mieszane. Na
str. 7/26
koniec 2010 roku, udział tego typu rozwiązań w wartości funduszy detalicznych ogółem spadł o -9 pkt proc. do
poziomu 33,8% (29,5 mld zł). Jednocześnie zaangażowanie funduszu akcyjnych na rynku detalicznym wzrosło w
tym okresie o +4,8 pkt proc. do poziomu 28,8%. Co ciekawe, podczas trwania giełdowych wzrostów, jednym z
segmentów, którego aktywa rosły w najbardziej dynamicznym tempie były fundusze o najniższym poziomie
ryzyka, czyli pieniężne i gotówkowe. Taka sytuacja wynikała z utrzymującej się awersji do ryzyka wśród
inwestorów, po upadku banku Lehman Brothers. Wartość środków zgromadzona w tych produktach, rosła
szczególnie szybko w 2010 roku, kiedy to wzrosła o blisko +5,4 mld zł, kończąc rok na poziomie 13,3 mld PLN.
Fundusze dłużne oraz gotówkowe i pieniężne odnotowały także istotny wzrost aktywów w 2011 roku. W
efekcie, łączny funduszy bezpiecznych w strukturze aktywów TFI wzrósł do poziomu przekraczającego 1/5
całego rynku. Jednocześnie 2011 rok był negatywny dla rozwiązań akcyjnych oraz mieszanych, gdzie spadek
aktywów w obu przypadkach przekroczył aż 30%. Wynikało to zarówno z odwrotu klientów od tych segmentów
funduszowych, jak i z obniżek wycen funduszy, spowodowanych przede wszystkim spadkami na światowych
giełdach.
Tak znaczny wzrost zainteresowania ofertą funduszy inwestycyjnych i ubezpieczeniowych funduszy
kapitałowych nie byłby prawdopodobnie możliwy, gdyby nie zmiana modelu dystrybucji tych produktów. W
zasadzie do 2001 roku głównym kanałem sprzedaży jednostek funduszy inwestycyjnych były biura maklerskie
oraz sprzedaż prowadzona przez same TFI. W przypadku inwestycyjnych produktów ubezpieczeniowych
podstawowym kanałem sprzedaży były sieci agentów. Z czasem sytuacja ta zaczęła ulegać zmianie. Banki,
które w obliczu niskich stóp procentowych nie były w stanie skutecznie walczyć o oszczędności z uwagi na
niskie oprocentowanie lokat, stopniowo wprowadzały do swojej oferty fundusze inwestycyjne i ubezpieczenia
na życie z funduszem kapitałowym. Decyzję tą ułatwiały spadające marże odsetkowe realizowane na
tradycyjnych bankowych produktach. Dość szybko okazało się, że przychody z prowizji uzyskiwane dzięki
sprzedaży funduszy mogą skutecznie poprawić wyniki. Prekursorem silnego wejścia w segment dystrybucji
funduszy inwestycyjnych i ubezpieczeń z funduszem był bank Pekao S.A., oferujący produkty Pioneer Pekao TFI
oraz Allianz Życie.
Ostatni czynnik wpływający na wzrost zainteresowania ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, to
korzyści prawno-podatkowe wynikające ze specyfiki tych produktów. Niejako na fali zainteresowania
funduszami inwestycyjnymi kolejne firmy ubezpieczeniowe wprowadzały do swojej oferty produkty
inwestycyjne z minimalną ochroną, oparte na składce jednorazowej, często inwestowanej w unit-linked oparte
na funduszach inwestycyjnych. Sprzedaż produktów ułatwiają rozwój bancassurance oraz eksponowanie
korzyści w postaci braku podatku Belki przy przenoszeniu środków pomiędzy funduszami (quasi-parasol),
uniknięcie w niektórych sytuacjach podatku spadkowego i od darowizn, czy wyłączenie kwoty składki spod
egzekucji komorniczej oraz częściowe wyłączenie z niej wypłacanych środków.
2.3.
Fundusze zagraniczne
Przy tematyce instytucji wspólnego inwestowania należałoby także wspomnieć o funduszach zagranicznych,
których ekspansję na polski rynek TFI, umożliwiła akcesja Polski do UE w 2004 r. Tym samym, 7 lipca 2004
weszła w życie nowa ustawa o funduszach inwestycyjnych, która m.in. uwzględniła zbywanie w Polsce tytułów
uczestnictwa przez podmioty z siedzibą funduszu poza granicami UE. Pierwszymi zagranicznymi funduszami na
polskim rynku były fundusze zarządzane przez Citi (obecnie Legg Mason), które rozpoczęły działalność 7 lipca
2004 roku. Z kolei w latach 2005-2006 na polskim rynku pojawiły się fundusze prestiżowych grup kapitałowych
takich jak m.in.: WIOF, BlackRock (niegdyś Merrill Lynch), Raiffeisen, Fortis, czy Franklin Templeton. W sumie
na koniec 2011 roku, po ponad 6 latach od stworzenia możliwości swobodnego dystrybuowania funduszy
zagranicznych w Polsce, KNF zarejestrowała 600 funduszy i subfunduszy zagranicznych. Jednocześnie tylko
niespełna połowa z nich prowadziła aktywną sprzedaż na terenie Polski. Przy czym 7 na 25 instytucji, które
posiadają zgodę Komisji, nie podjęło żadnej aktywności w tym zakresie. Z tego też powodu Komisja wykreśliła
podmioty, które mimo uzyskanej notyfikacji, zrezygnowały z dystrybucji w Polsce, zostały zlikwidowane lub
przekształcone. W 2011 roku wykreślone zostały m.in. rozwiązania zarządzane przez Legg Mason Investment
Management, ING Investment Management, Dexia Asset Management oraz Credit Suisse Portfolio Fund
Management Company. Póki co, zainteresowanie klientów inwestowaniem poprzez fundusze zagraniczne jest
wśród Polaków niewielkie. Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Finansowego aktywa notyfikowanych na rynku
polskim funduszy zagranicznych na koniec 2011 roku wyniosły 3,6 mld zł, co stanowi zaledwie 0,4% wartości
oszczędności Polaków ogółem.
2.4.
Otwarte fundusze emerytalne
Z kolei otwarte fundusze emerytalne, których aktywa na koniec 2011 r. wyniosły blisko ¼ oszczędności, zostały
wprowadzone w 1999 roku wraz z ówczesną reformą emerytalną. Przypomnijmy, że aktywa netto OFE
współfinansowane solidarnie przez pracodawcę i pracownika stanowią składnik oszczędności, bowiem ich
str. 8/26
głównym zadaniem jest sfinansowanie konsumpcji w okresie emerytalnym. A przecież zgodnie z teorią
ekonomii środki odkładane na konsumpcję w przyszłości to nic innego jak oszczędności. Za uznaniem środków
zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych za składnik oszczędności Polaków przemawia również to,
że są one przypisane do każdego z przyszłych emerytów przez ich utrzymywanie na oddzielnym indywidualnym
koncie. Ich cechą szczególną, istotnie odróżniającą je od pozostałych składników jest ograniczona płynność.
W okresie 10 analizowanych lat funkcjonowania OFE, wartość zarządzanych przez nie środków wzrosła ponad
10-krotnie, do 225 mld PLN. Miało to znaczne przełożenie na wzrost wartości oszczędności gospodarstw
domowych. Analizując zmianę aktywów OFE w badanym okresie, zauważamy, że w zależności, czy na rynku
panuje hossa, czy bessa, drugofilarowe środki, albo istotnie zyskują na wartości, albo poruszają się w trendzie
bocznym. Wynika to w dużej mierze z obligatoryjnego przynależenia do systemu emerytalnego, w związku z
czym, w przeciwieństwie do funduszy inwestycyjnych, OFE posiadają gwarancję regularnego napływu kapitału.
Do maja 2011 r., przelew pieniędzy z ZUS-u wynosił 7,3% wynagrodzenia. Największy przyrost aktywów OFE
wynikał z hossy, która w latach 2001-2002 najpierw podnosiła ceny polskich obligacji, a następnie w latach
2003-2007 wpływała na wzrost wartości spółek notowanych na GPW.
Z kolei od maja 2011 r., wartość przelewu pieniędzy z ZUS-u do OFE, spadła o ok. 1/3 do poziomu 2,3%. Ma to
istotnie negatywne przełożenie z punktu widzenia wzrostu aktywów funduszy emerytalnych, a także w pewnym
stopniu oszczędności.
2.5.
Depozyty i gotówka w obiegu poza kasami banków
Pomimo zwiększonego zainteresowania inwestowaniem poprzez fundusze inwestycyjne i UFK, na koniec grudnia
2011 r., największą część oszczędności Polaków stanowiły w dalszym ciągu depozyty złotowe i walutowe. Wraz
z gotówką w obiegu (poza kasami banków) wynosiły one prawie 584 mld PLN. Stanowiło to w sumie blisko 60%
ogółu oszczędności, czyli o ok. -18 pkt proc. mniej niż przed 10 laty. Spadek udziału depozytów w
oszczędnościach ogółem, kosztem innych form oszczędzania odbywał się do 2007 roku, czyli do momentu
wystąpienia kryzysu na rynku kredytów hipotecznych typu subprime. Z kolei od I kw. 2008 roku widoczny jest
silny impuls wzrostowy dla tej klasy aktywów, który spowodował przyśpieszony wzrost wartości depozytów
bankowych do końca 2011 r. Gdy z puli zgromadzonych aktywów wyłączymy OFE, czyli obligatoryjny składnik
oszczędności Polaków, to na koniec grudnia 2011 r., udział obu najbardziej płynnych pozycji wyniesie aż 76%.
To cały czas daje olbrzymi potencjał do zmian w strukturze i wzrostu znaczenia pozycji pozabankowych.
Potencjał ten może być częściowo zrealizowany, w efekcie likwidacji lokat antybelkowych z codzienną
kapitalizacją odsetek, omijających 19-proc. podatku od zysków kapitałowych. Rozwiązania tego typu zniknęły
bowiem całkowicie z rynku wraz z końcem marca 2012 r. Z powodu wycofania tzw. antybelek, bankom może
być trudniej pozyskiwać klientów w przyszłości.
2.6.
Akcje spółek publicznych oraz obligacje i bony
Spośród wszystkich składników oszczędności, najbardziej zmienną tendencję zmiany aktywów możemy
obserwować w przypadku bezpośrednich inwestycji osób fizycznych w spółki notowane na warszawskiej giełdzie
oraz w bony i obligacje emitowane przez Skarb Państwa. Mamy tu jednak do czynienia z ciekawym zjawiskiem
polegającym na dość stabilnym udziale w oszczędnościach obu tych kategorii łącznie. Na przestrzeni ostatnich
dziesięciu lat inwestycje bezpośrednie stanowiły przeciętnie prawie 8% oszczędności Polaków, osiągając
maksimum (9,7%) w grudniu 2004 roku, a minimum (6,3%) trzy lata później. Mamy tu jednocześnie do czynienia
z wyraźną tendencją wzrostu znaczenia inwestycji w akcje spółek publicznych w warunkach hossy z lat 20032007 oraz 2009-2011. Z kolei obligacje i bony odnotowywały wzrost aktywów do października 2004 roku,
osiągając wówczas swoje maksimum na poziomie blisko 24 mld zł. Od tego momentu, do końca 2011 r., ich
wartość spadła o ok. -62% do poziomu ok. 9 mld zł.
str. 9/26
3. Oszczędności z perspektywy największych grup kapitałowych
W analizie największych grup kapitałowych, pod względem zgromadzonych oszczędności Polaków,
postanowiliśmy w pierwszej kolejności skupić się na 10 największych grupach bankowych, a w dalszej części
opisać 5 największych grup ubezpieczeniowych. Należy zwrócić uwagę, iż prezentowane dane dotyczą spółek w
postaci banku, TFI, ubezpieczyciela, czy OFE. Przyjęte podejście stanowi pewne uproszczenie, gdyż część
instytucji z segmentu ubezpieczeniowego pozyskuje aktywa do swoich UFK w postaci unit-linków również ze
spółek spoza własnej grupy. Z uwagi na brak wiarygodnych danych oraz trudność z identyfikacją części
wspólnych pominęliśmy również środki zgromadzone w produktach inwestycyjnych innych instytucji
oferowanych przez banki i spółki z grupy (mBank, Multibank z grupy BRE Banku, Millenium Prestige, Centralny
Dom Maklerski Pekao S.A. itp.). Z powodu braku dostępu do wiarygodnych danych prezentowane dane nie
obejmują również aktywów klientów ulokowanych w produktach strukturyzowanych innych, niż oparte na
ofercie firm ubezpieczeniowych. W tym ostatnim przypadku środki przypisane są firmie ubezpieczeniowej
tworzącej produkt, a nie dystrybutorowi. Zastosowane uproszczenia zasadniczo nie mają jednak istotnego
przełożenia na pozycję poszczególnych grup kapitałowych i wskazanych przez nas tendencji rynkowych.
Według danych Analiz Online, dziesięć największych grup finansowych zarządzało w końcu grudnia 2011 roku
środkami o łącznej wartości 516 mld PLN. To ok. 61% całkowitej puli oszczędności, po wyłączeniu z niej
gotówki w obiegu poza kasami banków, a także inwestycji w obligacje i bony skarbowe oraz akcje spółek
notowanych na GPW.
Najwyższa koncentracja dotyczy segmentu otwartych funduszy emerytalnych – 8 OFE należących do 10
wymienionych grup finansowych zarządzało aktywami stanowiącymi 80% środków całego segmentu. Z podobna
koncentracją, tj. 78%, mieliśmy do czynienia w przypadku aktywów krajowych funduszy inwestycyjnych. Firmy
należące do 10 największych grup finansowych kontrolują również około 50% środków ulokowanych przez osoby
fizyczne na bankowych depozytach oraz nieco ponad połowę, w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych.
W dalszej części scharakteryzujemy dziesięć największych grup kapitałowych oraz grupę kapitałową Banku
BPH.
str. 10/26
3.1 Grupy bankowe
3.1.1 PKO BP
Największą
część
7,6
oszczędności
Polaków
PKO BP (wartoś ci w mld zł)
8,0
kontrolują spółki związane z
największym
polskim
bankiem detalicznym – PKO
BP. Powierzyliśmy im w
depozyty osób fizycznych
sumie
blisko
11%
oszczędności ogółem i ok.
15% gdy uwzględnimy jedynie
detaliczne fundusze
bankowe
depozyty
oraz
inwestycyjne
środki
ulokowane
za
aktywa OFE
pośrednictwem
instytucji
wspólnego
inwestowania.
Grupę PKO BP poza bankiem
współtworzą PKO TFI (drugi
93,0
gracz na rynku detalicznych
Źr ódło: Analizy Online
funduszy
inwestycyjnych)
oraz otwarty fundusz emerytalny Bankowy, należący do grupy średnich podmiotów. W ocenie Analiz Online, w
grupie PKO BP spodziewać się można w najbliższej przyszłości zmian w strukturze oszczędności polegających na
częściowym przejściu z depozytów w stronę bezpiecznych funduszy inwestycyjnych, przede wszystkim
dłużnych. O takiej tendencji świadczyć może m.in. niski stosunek aktywów detalicznych funduszy
inwestycyjnych do depozytów bankowych klientów indywidualnych, który na koniec 2011 r. wynosił 8%. Jest to
najmniej od września 2005 r. Czynnikiem, który powinien wywołać nieco większe zainteresowanie inwestycjami
poprzez TFI, moze być także nowelizacja przepisów ordynacji podatkowej, eliminująca z końcem I kw. 2012
lokaty antybelkowe. Produkty tego typu bank PKO BP wprowadził do swojej oferty w połowie 2011 r. W
strukturze oszczędności stopniowo coraz większą rolę powinno odgrywać także stosunkowo efektywne
inwestycyjnie OFE, którego ostatnia 3-letnia i roczna ocena w rankingu Analiz Online mierzącym efektywność
zarządzania (na podstawie wskaźnika Information Ratio) wynosiła odpowiednio 3a i 4a. Od majowej sesji
transferowej z 2010 r., fundusz PKO BP Bankowy OFE notuje regularnie dodatnie bilanse przyjść i odejść.
Udział PKO BP Bankowy OFE w oszczędnościach grupy ogółem, rośnie natomiast stopniowo od 2009 r.
3.1.2 ING
Drugą grupą kapitałową, dla
której wartość oszczędności
ING (wartoś ci w mld zł)
Polaków wyniosła na koniec
grudnia 2011 r. prawie 10%
całego rynku jest ING. Na
33,4
chwilę obecną grupa ta w
dalszym ciągu była jedyną
dysponującą
detaliczne fundusze
przedstawicielem w każdym z
inwestycyjne
czterech segmentów. Siła
ubezpieczenia na życie
grupy ING opiera się głównie
na
największym
na
aktywa OFE
53,3
drugofilarowym
rynku
4,5
funduszu emerytalnym oraz
trzecim na polskim rynku
7,4
banku detalicznym. Aktywa
zgromadzone w obu tych
formach oszczędzania wynosiły 86,7 mld zł, czyli 88% oszczędności Polaków ulokowanych w grupie. ING OFE
jest w czołówce pod względem osiąganych stóp zwrotu, a jego długoterminowa ocena od września 2010 r.
wynosi 5a. W trakcie ostatniej, majowej sesji transferowej, pierwszej od wprowadzenia całkowitego zakazu
akwizycji, fundusz ten osiągnął najlepszy bilans przyjść i odejść na poziomie +2,6 tys. osób. Wygląda na to, że
str. 11/26
znaczenie tego podmiotu w strukturze oszczędności grupy będzie w dalszym ciągu systematycznie rosło. W
grupie ING jest także nadal potencjał w zakresie prostej konwersji środków z lokat do funduszy. Wskaźnik
penetracji, czyli stosunek wartości detalicznych funduszy inwestycyjnych do depozytów klientów
indywidualnych, wynosi obecnie ok. 13%, czyli najmniej od marca 2009 r. Nie należy zapominać również, że w
ramach analizowanej grupy wchodzi także jedno z największych towarzystw ubezpieczeń na życie pod
względem udziału w rynku, którego udział w grupie w najbliższej przyszłości powinien także rosnąć. Spółka do
2015 r. planuje bowiem pozyskać milion klientów, co realizuje m.in. poprzez aktywne rozszerzanie swojej
oferty, także w zakresie UFK.
3.1.3 Pekao
Grupę Pekao S.A. tworzą drugi
3,4
pod względem wielkości bank
Pekao (wartoś ci w mld zł)
detaliczny,
lider
rynku
funduszy inwestycyjnych pod
13,0
względem
wartości
zarządzanych aktywów oraz
należący
do
grupy
najmniejszych funduszy OFE
detaliczne fundusze
Pekao. Grupa Pekao jako
inwestycyjne
pierwsza jeszcze w 2001 roku
postawiła
na
sprzedaż
jednostek
uczestnictwa
aktywa OFE
klientom banku. Proces ten
nabrał od razu realnego
46,2
kształtu,
bowiem
zmiana
dotyczyła również systemu
motywacyjnego, co w dużym
uproszczeniu sprowadzało się do nałożenia na oddziały limitów sprzedażowych. Wzrost aktywów
zgromadzonych w funduszach inwestycyjnych z oferty Pioneer Pekao TFI jest „finansowany” głównie środkami
pochodzącymi z depozytów bankowych. Biorąc pod uwagę, obecną relację wartości aktywów funduszy
detalicznych do depozytów detalicznych na poziomie 27%, czyli najniższym od ponad 2 lat, widoczny jest
potencjał do wzrostu udziału produktów z oferty największego w Polsce TFI. Z drugiej strony przeszkodą ku
temu jest brak akcji promocyjnych rozwiązań inwestycyjnych, z uwagi na ich - w większości - słabe wyniki
inwestycyjne. Grupa stawia na długoterminowe inwestycje aktywnie sprzedając IKE, a także od początku 2012
r., IKZE. Według danych na koniec 2011 roku IKE związane z funduszami TFI Pioneer Pekao zgromadziło 322 mln
PLN aktywów, co stanowiło ok. 1/3 wszystkich środków pozyskanych do IKE przez fundusze inwestycyjne.
3.1.4 Getin Noble Bank
Czwartą grupą kapitałową,
1,1
pod
względem
wysokości
Getin Noble Bank (wartoś ci w mld zł)
udziału w oszczędnościach
Polaków ogółem jest Getin
Noble Bank. Siłę grupy tworzy
przede wszystkim czwarty pod
względem
depozytów
detalicznych bank na polskim
detaliczne fundusze
rynku, który powstał wyniku
inwestycyjne
połączenia Getin Banku SA z
Noble Bankiem. Na koniec
grudnia 2011 r., zgromadzone
aktywa OFE
tam oszczędności klientów
indywidualnych
wynosiły
blisko 41 mld zł, czyli prawie
9% depozytów gospodarstw
40,7
domowych ogółem. Ponadto w
ramach grupy działa także relatywnie małe TFI, gdzie w segmencie detalicznym, środki zgromadzone przez
str. 12/26
Polaków wynosiły ok. 1 mld zł. Noble Funds TFI należy do tej grupy towarzystw, gdzie istotnym kanałem
dystrybucji jednostek funduszy są firmy ubezpieczeniowe spoza grupy. Świadczyć o tym może m.in fakt, że w
trakcie ostatniej hossy z lat 2009-2011, towarzystwo pozyskało dzięki współpracy z ubezpieczycielami znacznie
ponad +350 mln zł. Wówczas najbardziej zyskowna okazała się współpraca m.in. z AXA TUnŻ (+127 mln zł), czy
AEGON TUnŻ oraz Skandią TuNŻ. Wyniku zawarcia transakcji sprzedaży ponad 50% akcji TU Europa grupie
Talanx oraz japońskiej firmie ubezpieczeniowe Meiji Yasuda. Wartość aktywów UFK w życiowej spółce TU
Europa na koniec grudnia 2011 roku wyniosły 1,2 mld zł. Kolejne 560 mln zł to aktywa ubezpieczeniowych
funduszy kapitałowych Open Life S.A., w którym większościowym udziałowcem jest również TU Europa. W
sumie, w ramach całej grupy Getin Noble Bank zgromadzonych było ok. 4% oszczędności Polaków, co oznacza
równowartość 42 mld zł.
3.1.5 BZ WBK
Grupa BZ WBK to siódmy gracz
0,6
na
rynku
oszczędności
BZ WBK (wartoś ci w mld zł)
Polaków
ogółem.
To
7,2
jednocześnie ostatnia grupa,
która w końcu września
kontrolowała środki o wartości
przekraczającej 35 mld PLN.
Siła grupy opiera się na dwóch
detaliczne fundusze
filarach – czwartym co do
inwestycyjne
wielkości banku detalicznym
oraz TFI oferującym produkty
pod nazwą Arka, będącym
aktywa OFE
trzecim co do wielkości na
polskim rynku funduszy (7,8
mld zł aktywów klientów
27,1
detalicznych na koniec 2011
r.). Grupa BZ WBK przystąpiła
do aktywnego zagospodarowania depozytów klientów banku stosunkowo późno, bo dopiero w końcu 2004 roku.
Sprzymierzeńcem w tym procesie okazał się korzystny splot dwóch czynników – hossa na rynku akcji oraz
ówczesne świetne wyniki funduszy inwestujących na warszawskiej giełdzie. W konsekwencji proces konwersji
trwał niespełna 3 lata i był najbardziej efektywny pod względem wartości środków przeniesionych do funduszy
na całym rynku. Wskaźnik penetracji rynku TFI, wzrósł aż o +153 pkt proc., do poziomu 171%. Tyle właśnie, na
koniec czerwca 2007 r., wynosiła wartość aktywów funduszy detalicznych w stosunku do wartości depozytów
klientów indywidualnych. Obecnie jego wartość jest znacznie niższa, i wynosi 31%, co na tle danych z ostatnich
2 lat wskazuje na potencjał wzrostowy aktywów TFI w najbliższym okresie. W kontekście potencjału
drzemiącego w transferze środków z depozytów, mamy tutaj do czynienia ze zbliżoną sytuacją wobec grupy
Pekao. Jednak w przypadku Arki, w ofercie znajdują się stosunkowo lepiej zarządzane fundusze.
Grupę uzupełnia BZ WBK-Aviva TUnŻ, w którym bank dysponuje wprawdzie 50% udziałem, lecz z racji funkcji
dystrybucyjnej pełni w naszej ocenie wiodącą rolę.
3.1.6 KBC (Kredyt Bank)
W dziesiątce największych
grup kapitałowych w Polsce
znalazła się także grupa KBC.
Siła grupy opiera się przede
wszystkim na szóstym co do
wielkości banku detalicznym,
gdzie na koniec grudnia 2011
roku, zgromadzonych było 18
mld zł. Kwota ta stanowiła ok.
4%
wartości
depozytów
gospodarstw
domowych
ogółem. Od 3 lat wartość
portfela depozytów klientów
detalicznych rośnie wyraźnie
KBC (wartoś ci w mld zł)
3,1
-
3,6
detaliczne fundusze
inwestycyjne
aktywa OFE
17,9
str. 13/26
szybciej od konkurencji. Tylko w 2011 r., wzrost wyniósł +11,7%, co było m.in. efektem wprowadzenia nowych
produktów oraz konkurencyjnego oprocentowania. Dla porównania średni wzrost wartości depozytów wśród 6
pozostałych największych banków detalicznych, wyniósł w tym czasie +3,2%.
Poza bankiem detalicznym, w grupie znajdują się także średniej wielkości towarzystwo funduszy
inwestycyjnych KBC TFI. Aktywa detaliczne tego towarzystwa na koniec 2011 roku wyniosły 3,6 mld zł, z czego
ponad 80% środków ulokowanych było w funduszach z ochroną kapitału. KBC TFI utrzymuje prawie 50% udział w
rynku wszystkich rozwiązaniach tego typu dostępnych na polskim rynku. W grupie KBC jest także nadal
potencjał w zakresie konwersji środków z depozytów do funduszy. Wskaźnik penetracji, czyli stosunek wartości
detalicznych funduszy inwestycyjnych do depozytów klientów indywidualnych, wynosi obecnie 20%, czyli
najmniej od czerwca 2010 r. Poza tym, w ramach analizowanej grupy wchodzi także średniej wielkości
towarzystwo ubezpieczeń na życie (Warta TUnŻ), sprzedane już w 2012 roku firmie Talanx oraz jeden z
najmniejszych na rynku otwarty funduszy emerytalny (OFE Warta). Wartość środków zgromadzonych w tych
rozwiązaniach stanowiła ok. 20% wartość oszczędności Polaków ulokowanych w grupie.
3.1.7 Bank Millennium
Kolejną
bankową
grupą
2,2
kapitałową, pod względem
Bank Millennium (wartoś ci w mld zł)
wysokości
udziału
w
oszczędnościach
Polaków
ogółem jest Bank Millenium.
Siła grupy opiera się na piątym
na polskim rynku banku
detalicznym, gdzie na koniec
detaliczne fundusze
grudnia
2011
r.
inwestycyjne
zgromadzonych było 23 mld zł,
tj. 5% depozytów gospodarstw
domowych ogółem, a także na
aktywa OFE
średniej wielkości TFI. W
sumie na koniec 2011 roku, w
ramach całej grupy Bank
Millenium zgromadzonych było
23,4
ok. 3% oszczędności Polaków,
co odpowiada kwocie w wysokości 25,6 mld zł. W ocenie Analiz Online, w grupie Bank Millenium spodziewać się
można w najbliższej przyszłości zmian w strukturze oszczędności polegających na częściowym przejściu z
depozytów w stronę bezpiecznych funduszy inwestycyjnych. Wśród wszystkich bezpiecznych funduszy
inwestycyjnych, od początku roku, rekordy popularności bije Millennium Depozytowy (Millennium FIO), który w
tym okresie pozyskał już per saldo ponad 1 mld zł. Jego wynik za 2011 rok wyniósł +5,8%, czyli był o +0,8 pkt
proc. powyżej średniej. Od czerwca ubiegłego roku, systematycznie notuje wzrost przewagi nad konkurencją.
Rezultaty te przełożyły się na najwyższą krótkoterminową ocenę 5a w ostatnim rankingu Analiz Online, przy
czym w długim horyzoncie ocena wyniosła 4a. Z kolei, w ratingu bazującym na analizie ilościowej, jak i
jakościowej, analitycy Analiz Online przyznali Millenium Depozytowy 4 gwiazdki. Niewątpliwie dużą rolę w
popularności funduszu odgrywa Bank Millennium, który jest głównym dystrybutorem funduszu.
3.1.8 BPH
Grupa BPH oparta jest na siódmym, pod względem zgromadzonych aktywów, banku detalicznym i na średniej
wielkości TFI. Łączne aktywa Polaków zgromadzone w tych formach oszczędzania wynosiły na koniec 2011 roku
11,5 mld zł, czyli ok. 1% oszczędności ogółem.
W przypadku grupy proces konwersji środków z banku do funduszy rozpoczął się w połowie 2004, wraz z
istotnymi zmianami w obrębie TFI. W konsekwencji fuzji banków BPH i PKB towarzystwo przejęło, jeszcze jako
CAIB TFI PBK Atut. Finalizacja procesu połączenia oraz zmiany na poziomie Zarządu otworzyły drogę do
efektywnego przejmowania środków z banku. Towarzystwo wykorzystało do tego oferty łączące lokaty bankowe
z inwestycją w fundusze. W efekcie proces konwersji trwał ponad 3 lata, przy czym na koniec grudnia 2007 r.,
wskaźnik penetracji rynku TFI, wzrósł o +100 pkt proc., do poziomu 108%. Tyle właśnie, na koniec grudnia 2007
r., wynosiła wartość aktywów funduszy detalicznych w stosunku do wartości depozytów klientów
indywidualnych. Warto zaznaczyć, że w tym czasie w wyniku fuzji nad zagospodarowaniem BPH TFI pracowali
str. 14/26
już przedstawiciele Pioneer Pako TFI oraz banku Pekao S.A. Obecnie, wartość wskaźnika penetracji rynku TFI
dla banku BPH, jest istotnie niższa, i wynosi 37%. Jest to najmniejsza wartość licząc od czerwca 2010 roku, co
w najbliższej przyszłości świadczyłoby o istotnym potencjale wzrostu aktywów TFI, kosztem bankowych
depozytów. Z drugiej jednak
BPH (wartoś ci w mld zł)
strony, za takim scenariuszem
nie przemawia relatywnie
słaba
oferta
funduszy
3,3
inwestycyjnych,
nisko
oceniania
zarówno
z
perspektywy rankingów Analiz
detaliczne fundusze
Online, jak i ratingów. W
inwestycyjne
kontekście
ostatniego
największego zainteresowania
klientów
TFI
funduszami
dłużnymi, w tym przypadku,
aktywa OFE
niepokojące
mogą
być
8,3
zwłaszcza słabe stopy zwrotu
funduszy dłużnych z oferty
towarzystwa. W sumie, BPH
TFI odnotowuje regularnie
ujemne saldo wpłat i umorzeń licząc od maja 2011 roku.
str. 15/26
3.2 Grupy ubezpieczeniowe
3.2.1 Aviva
Aviva znajduje się w czołówce
2,1
największych
grup
Aviva (wartoś ci w mld zł)
kapitałowych pod względem
11,5
wielkości
udziału
w
oszczędnościach
Polaków.
Grupa ta zgromadziła ok. 7%
oszczędności, co odpowiada
kwocie prawie 65 mld zł.
detaliczne fundusze
Wśród spółek wchodzących w
inwestycyjne
skład Avivy, na szczególną
uwagę zasługuje drugie co do
wielkości
aktywów
OFE.
aktywa OFE
Podobnie, jak w przypadku
ING, również udział Aviva OFE
51,3
powinien w dalszym ciągu
rosnąć. Fundusz ten, który
jeszcze we wrześniu 2011r,
znajdował się na dole rankingu Analiz Online, w ostatnim czasie znacznie poprawił swoje wyniki inwestycyjne.
Tym samym jest to obecnie najlepsze drugofilarowe rozwiązanie dostępne na polskim rynku, którego 3-letnia
oraz roczna ocena wynosi odpowiednio 5a i 4a. W tym kontekście poprawie powinna ulec także sytuacja tego
podmiotu na kolejnych sesjach transferowych, które do tej pory okazywały się dla niego skrajnie niekorzystne.
Przy analizowaniu grupy, nie sposób także nie wspomnieć o spółce Aviva TUnŻ, która pod względem
zgromadzonych aktywów znajduje się w czołówce rynku ubezpieczeń na życie. Siłą tej firmy jest mocna
jakościowo oferta produktowa, gdzie ok. 2/3 funduszy, w ostatnim rankingu bazującym na wskaźniku
Information Ratio, osiągnęło najlepsze długoterminowe oceny (5a lub 4a). Spółka Aviva TUnŻ zgromadziła
najwięcej na całym rynku środków w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych. Ich wartość wyniosła 10,3
mld zł, tj. niemal 28% wszystkich środków pochodzących z UFK.
3.2.2 PZU
Grupa PZU oparta jest przede
2,8
wszystkim na największym
PZU (wartoś ci w mld zł)
ubezpieczycielu na polskim
rynku ubezpieczeń na życie
oraz trzecim pod względem
wielkości OFE. Dodatkowo w
skład grupy wchodzi również
średniej wielkości TFI, gdzie
18,2
detaliczne fundusze
środki klientów w segmencie
inwestycyjne
detalicznym
wynosiły
na
koniec grudnia 2011 r. 2,7
mld zł, tj. blisko 4% całego
aktywa OFE
rynku. W sumie na koniec
30,5
2011 roku, w ramach całej
grupy PZU zgromadzonych
było ok. 5% oszczędności
Polaków,
co
odpowiada
kwocie w wysokości 54 mld zł. W przypadku OFE z grupy PZU, należy zauważyć, że podobnie jak w przypadku
innych instytucji, jego udział w oszczędnościach ogółem powinien w dalszym ciągu systematycznie rosnąć.
Istotną siła grupy pozostaje także ubezpieczyciel życiowy, w ramach którego, na koniec grudnia 2011 r.
zgromadzonych było aż 18 mld zł aktywów. Ok. 90% z tej kwoty stanowiły ubezpieczenia na życie, a resztę
przede wszystkim aktywa UFK. Segment ten osiąga ponadprzeciętne rezultaty. W 2011 r. składki w PZU Życie,
rosły dynamiczniej od szerokiego rynku, zwiększając się w ciągu roku o 5,44% do poziomu 9,8 mld zł.
str. 16/26
3.2.3 Amplico
Grupę
Amplico
tworzą
1,2
czwarty co do wielkości
Amplico (wartoś ci w mld zł)
otwarty fundusz emerytalny,
średniej
wielkości
4,5
ubezpieczyciel życiowy oraz
małe towarzystwo funduszy
inwestycyjnych.
We
wszystkich
3
formach
detaliczne fundusze
oszczędzania na przyszłość
inwestycyjne
zgromadzonych jest łącznie
23 mld zł, co stanowi 2,3%
oszczędności
ogółem.
W
aktywa OFE
przypadku drugiego filara,
Amplico
OFE
znacznie
17,4
poprawił
swoje
wyniki
inwestycyjne
od
drugiej
połowy 2011 r. W efekcie
tego fundusz aktualnie znajduję się w czołówce zestawień Analiz Online mierzących efektywność zarządzania,
z oceną 3-letnią 4a i najlepszą ocenę roczną na poziomie 5a. Znaczna poprawa wyników idzie w parze z
napływem z istotnym napływem nowych środków do funduszu. Podczas 2 sesji transferowych od początku 2012
roku pozyskał on najwięcej nowych klientów ze wszystkich drugofilarowych podmiotów, tj. +13,9 tys. Obecnie
udział Amplico OFE w oszczędnościach Polaków zgromadzonych w grupie wynosi 75% i powinien w dalszym
ciągu zyskiwać na wartości. Należy pamiętać, że poza efektywnie zarządzanym OFE, w grupie znajdują się
także skutecznie inwestujące fundusze inwestycyjne oraz UFK. W przypadku tego drugiego typu rozwiązań, aż
80% posiada aktualnie najwyższe oceny, tj. 5a. i 4a., w rankingach Analiz Online bazujących na wskaźniku
Information Ratio.
3.2.4 AXA
Czwartą największą grupą
0,6
ubezpieczeniową
pod
AXA (wartoś ci w mld zł)
2,2
względem
zgromadzonych
oszczędności jest AXA Polska,
gdzie zebrane przez klientów
środki
przeznaczone
na
przyszła
konsumpcję,
na
detaliczne fundusze
koniec 2011 r., osiągnęły
wartość 16,9 mld zł (1,7%
inwestycyjne
oszczędności
ogółem).
W
skład grupy wchodzi piąte co
do wielkości OFE, a także
aktywa OFE
małe
TFI
i
niewielki
ubezpieczyciel
życiowy.
14,1
Należy zauważyć, że grupa,
rozpoczęła
działalność
w
Polsce w 2007 roku i do 2015
roku planuje znajdować się w pierwszej piątce w każdym segmencie rynku, na którym obecnie działa. W
strukturze grupy, coraz większą rolę powinny odgrywać fundusze inwestycyjne oraz ubezpieczenia na zycie.
Rok 2011 był dla AXA Życie istotnym okresem rozwoju. Towarzystwo rosło niemal pięciokrotnie szybciej niż cały
rynek, w tempie ponad 6%. Dzięki temu AXA awansowała na dziewiąte miejsce wśród zakładów ubezpieczeń na
życie ze składką o wartości 943,3 mln zł. Jednocześnie polisy na życie z UFK stanowią około 76% przypisu
składki. Spółka tak dobre wyniki osiągnęła działając w wielokanałowym modelu dystrybucji, którego silnym
ogniwem są jej zewnętrzni partnerzy, m.in. Grupa Getin czy DSA Financial Group. W roku 2011 AXA Życie
wzbogaciło swoją ofertę produktową wprowadzając ubezpieczenia zdrowotne oraz nowe ubezpieczenia
ochronne, a także uatrakcyjniło swój flagowy produkt Plan Inwestycyjny. M.in. dzięki współpracy z
ubezpieczycielem życiowym, w 2011 roku, dobrze prosperowała także AXA TFI, która podwoiła swoje aktywa do
poziomu 616 mln zł.
str. 17/26
3.2.5 AEGON
Grupa AEGON bazuje m.in. na
średniej wielkości otwartym
Aegon (wartoś ci w mld zł)
funduszu emerytalnym, gdzie
na koniec grudnia 2011 roku
4,6
zgromadzonych było 9, 7 mld
zł, tj. ok. 4% całego
drugofialrowego rynku. W
przypadku OFE z grupy
detaliczne fundusze
Aegon, należy zwrócić uwagę
inwestycyjne
iż obecnie, jest to relatywnie
słabe rozwiązanie na tle
całego drugofilarowego rynku
aktywa OFE
pod względem efektywności
9,7
zarządzania. W związku z tym
jego
rola
w
strukturze
aktywów powinna rosnąć w
wolniejszym tempie, aniżeli
w przypadku lepszych OFE oferowanych przez konkurencję. W rankingu Analiz Online, ostatni raz fundusz
AEGON OFE otrzymał dobrą 3-letnią ocenę, tj. 4a w marcu 2010 roku i od tego czasu zauważalna jest wyraźne
pogorszenie osiąganych rezultatów. Na koniec grudnia jego ocena roczna i 3-letnia wynosiła odpowiednio 3a i
2a.
Ponadto w strukturze kapitałowej grupy znajduje się także ubezpieczyciel życiowy, który jest drugim co do
wielkości aktywów graczem na rynku ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Na koniec analizowanego
okresu, środki klientów Aegon TUnŻ w segmencie detalicznym wynosiły 4,6 mld zł, z czego ponad 90%
ulokowanych było w UFK. Na krajowym rynku UFK przewagą konkurencyjną ubezpieczyciela, jest obecnie
stosunkowo szeroko rozbudowana oferta produktowa, bazująca zarówno na funduszach polskich, jak i
zagranicznych, a także rozwinięta sieć dystrybucji. Łącznie, na koniec zeszłego roku, w ramach całej grupy
Aegon zgromadzonych było ok. 1% oszczędności Polaków, co odpowiada kwocie w wysokości 14 mld zł.
str. 18/26
4. Oszczędności w wybranych krajach Europy
Doświadczenia zdecydowanej większości rozwiniętych gospodarek krajów europejskich potwierdzają tezę,
iż najlepszym motorem wzrostu oszczędności jest rozwój gospodarczy. W 5 spośród 6 badanych krajów o
relatywnie wysokim poziomie rozwoju gospodarczego, wartość oszczędności gospodarstw domowych od
wielu lat przekracza wartość Produktu Krajowego Brutto. W roku 2011 w przypadku tych państw wskaźnik
oszczędności/PKB wahał się pomiędzy 154-348%.
Przypomnijmy, że w Polsce oszczędności na koniec 2011 roku sięgnęły 64% PKB. Z kolei w innych krajach
Europy Środkowo Wschodniej, tj. na Słowenii, czy na Węgrzech wskaźnik ten kształtował się na poziomie
odpowiednio 113% oraz 96%. Sytuacja ta stwarza zatem perspektywę dla dalszego wzrostu oszczędności
w Polsce. Gdyby posłużyć się przykładem Hiszpanii to przy wartości PKB za 2011 rok, wartość
oszczędności gospodarstw domowych w Polsce powinna przekraczać 2,4 mld PLN.
Aktywa funduszy detalicznych / PKB
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Niemcy
35%
32%
33%
32%
35%
29%
29%
22%
23%
23%
20%
Włochy
55%
46%
46%
42%
43%
38%
32%
18%
20%
22%
20%
Szwecja
20%
14%
16%
17%
20%
24%
22%
15%
20%
20%
17%
Wielka Brytania
20%
15%
15%
16%
15%
17%
15%
7%
9%
11%
11%
Hiszpania
21%
18%
20%
21%
22%
21%
19%
13%
13%
11%
10%
Węgry
4%
5%
4%
4%
7%
8%
10%
7%
8%
9%
8%
Słowenia
3%
4%
4%
6%
6%
8%
10%
5%
7%
7%
7%
Norwegia
5%
4%
5%
5%
7%
6%
6%
4%
5%
6%
5%
Polska
1%
2%
3%
3%
5%
8%
10%
4%
5%
5%
4%
Źródło: An alizy On lin e, n a pods tawie dan ych ban ków cen traln ych, Euros tat, OECD
Warto również zwrócić uwagę na fakt, że wskaźnik opisujący zależność wartości oszczędności od poziomu
wytworzonego PKB ma tendencję do zmian w czasie. Szczególny wpływ na to zjawisko może mieć
koniunktura na rynku akcji, od której w krajach rozwiniętych zależy znaczna cześć oszczędności. Nie przez
przypadek okazuje się, że w analizowanym okresie spadek wskaźnika pokrywa się z czasem spadków cen
str. 19/26
akcji. Tym samym, ze zmniejszeniem się jego wartości mamy do czynienia w okresach bessy z lat 20012002, 2007-2008 oraz w wyniku spadków cen akcji w 2011 roku. Zmienność ta może być tłumaczona
również ograniczeniem skłonności do oszczędzania wskutek spowolnienia gospodarczego. Jednak
zmniejszenie wartości zaangażowania w akcje w badanych przypadkach każe wskazać pierwszy z
czynników jako przyczynę podstawową.
Jeśli spróbujemy wykorzystać analogiczną zależność, do oceny rozwoju rynku funduszy inwestycyjnych to
dane Analiz Online wskazują, że w Polsce istnieje jeszcze większy potencjał wzrostu tych aktywów na tle
oszczędności ogółem. Średni udział oszczędności gospodarstw domowych ulokowanych w funduszach w
PKB w Polsce był najniższy spośród analizowanych państw i wynosił na koniec 2011 roku „tylko” 4%. Dla
porównania w analizowanych krajach rozwiniętych, wskaźnik ten był nawet w 2 przypadkach (Niemcy i
Włochy) pięciokrotnie wyższy. Ponadto relacja wartości funduszy detalicznych do PKB w Polsce pozostaje
około dwukrotnie niższa, aniżeli na Węgrzech. Gdybyśmy mieli wykorzystać opisywaną relację do prognozy
wzrostu aktywów funduszy detalicznych w Polsce, bazując np. na sytuacji w tym kraju, to okazałoby się, że
oczekiwana wartość inwestycji gospodarstw domowych poprzez TFI, przy dzisiejszym poziomie PKB,
powinna wynosić około 125 mld PLN. Jest to dwukrotnie więcej niż obecnie.
4.1 Wielka Brytania
W grudnia 2011 roku oszczędności brytyjskich gospodarstw domowych osiągnęły wartość 5,3 bln GBP, co
odpowiada kwocie w wysokości 21,9 mld PLN. Jest to aż 348% PKB wypracowanego przez Wielką Brytanię, czyli
wyraźnie najwięcej ze wszystkich analizowanych państw. W horyzoncie 10 lat, oszczędności Brytyjczyków,
zwiększyły swoją wartość o +51,4%, czyli o +1,8 bln GBP. Tym samym, średnioroczny wzrost oszczędności
ukształtował się na poziomie +4,2%.
Struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld GBP)
6 000,0
Depozyty
5 000,0
4 000,0
Rezerwa technicznoubezpieczeniowa
3 000,0
Fundusze inwestycyjne
2 000,0
Akcje
1 000,0
Obligacje
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
Źródło: An alizy On lin e, n a pods tawie dan ych ban ku cen traln ego, OECD i Euros tat
W latach 2001-2011, większość składników oszczędności Brytyjczyków traciła na wartości. Spośród wszystkich
segmentów, w największym stopniu na wartości traciły m.in. inwestycje bezpośrednie, tj. w akcje (-0,8%) i
obligacje (-22,0%). Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat inwestycje tego typu stanowiły przeciętnie ok. 11%
oszczędności Polaków, osiągając maksimum (14%) w grudniu 2001 roku, a minimum (8%) siedem lat później, czy
w trakcie trwania kryzysu finansowego. Ostatecznie, na koniec grudnia 2011 r. wartość inwestycji Brytyjczyków
w inwestycjach bezpośrednich stanowiła łącznie 474 mld GBP, czyli 9% ich oszczędności ogółem.
W analizowanym okresie, poza inwestycjami bezpośrednimi, swoją wartość zmniejszały także inwestycje
pośrednie, tj. w fundusze inwestycyjne, dla których spadek wyniósł -2,6% do poziomu 134 mld GBP. Mamy tu
jednocześnie do czynienia z wyraźną tendencją spadku znaczenia inwestycji w fundusze akcyjne, na korzyść
fundusze bezpiecznych, czy nawet zrównoważonych. Spadek wartości funduszy akcyjnych, zauważalny był w
warunkach bessy z lat 2001-2002 i 2007-2008, a także w wyniku spadku cen akcji w 2011 roku. Mimo to, na
koniec analizowanego okresu, fundusze oparte na rynku akcji posiadały wciąż zdecydowanie największy udział
przekraczający 50% (spadek z poziomu ok. 80% 10 lat wcześniej) wszystkich środków Brytyjczyków ulokowanych
w funduszach.
str. 20/26
Z kolei istotny wzrost znaczenia w strukturze oszczędności ogółem odnotowały depozyty brytyjskich
gospodarstw domowych, których wartość na przestrzeni 10 lat wzrosła aż o +85% do poziomu 2,4 bln GBP. Tym
samym, ich udział w strukturze oszczędności ogółem zwiększył swoją wartość o 8,1 pkt proc. do poziomu 45%.
4.2 Niemcy
Na koniec 2011 roku wartość oszczędności niemieckich gospodarstw domowych osiągnęła poziom 4,7 bln EUR,
co odpowiada równowartości 20,6 bln PLN. Kwota ta stanowiła 182% niemieckiego PKB. W perspektywie
dziesięciu lat oszczędności Niemców wzrosły o +28%, czyli o +1 bln euro. Tym samym, średnioroczny wzrost
oszczędności ukształtował się na poziomie +2,5%.
Gdy przyjrzymy się zmianom wartości oszczędności Niemców w analizowanym okresie, okazuje się, że z
wyjątkiem wartości rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej oraz depozytów i walut, we wszystkich kategoriach
obserwujemy spadek. Spośród wszystkich składników oszczędności, najbardziej spadkową tendencję zmiany
aktywów możemy obserwować w przypadku bezpośrednich inwestycji Niemców w obligacje. W sumie, wciągu
10 lat wartość tego typu instrumentów spadła o 1/3 do poziomu 244,6 mld euro. Tym samym, ich udział w
strukturze oszczędności ogółem spadł o +4 pkt proc. do poziomu 9,6%.
Struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld EUR)
5 000,0
4 500,0
4 000,0
3 500,0
3 000,0
Akcje
2 500,0
2 000,0
Obligacje
1 500,0
1 000,0
Depozyty
500,0
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
W latach 2001-2011, na wartości straciły także inwestycje Niemców w akcje oraz fundusze inwestycyjne –
spadek odpowiednio o -27% (do 389,9 mld EUR) i -11% (do 389,2 mld EUR). Dla obu tych klas aktywów
szczególnie niekorzystny okazał się rok 2008, czyli apogeum giełdowych spadków po upadku Lehman Brothers.
Wówczas wartości inwestycji w akcjach spadła o prawie 1/3, a w funduszach inwestycyjnych o blisko 1/5. W
przypadku tego drugiego składnika oszczędności, największy spadek wartości odnotowały w tym czasie
fundusze akcyjne, tj. o ok. -41%. Jednak według szczegółowych danych na koniec kwietnia 2011 r., fundusze
akcyjne, z ponad 30-proc. udziałem w rynku, były wciąż najbardziej popularnymi produktami. Co ciekawe, na
rynku niemieckim relatywnie dużą popularnością cieszyły się także fundusze nieruchomości. Na koniec kwietnia
2011 roku miały one 12-proc. udział w aktywach niemieckich funduszy inwestycyjnych, czyli podobnie jak 10 lat
wcześniej.
Jednocześnie od końca 2007 roku, podobnie jak w trakcie wcześniejszej bessy, w inwestycjach niemieckich
gospodarstw domowych widoczne jest istotne przenoszenie środków do depozytów. W sumie, w ciągu 10 lat,
wartość środków niemieckich gospodarstw domowych ulokowana na kontach bankowych wzrosła aż o +52% do
poziomu 1,9 bln EUR.
4.3 Szwecja
Na koniec 2011 roku, wartość oszczędności gospodarstw domowych w Szwecji ukształtowała się na poziomie 4,4
bln SEK, czyli 2,2 bln zł. Kwota ta stanowi blisko 180% szwedzkiego PKB. W 10-letnim horyzoncie czasu
oszczędności Szwedów wzrosły o +69%, czyli o +1,8 bln SEK. W latach 2001-2011 wartość oszczędności rosła
zatem rocznie średnio o +5,4%.
str. 21/26
W przypadku Szwecji, w okresie od 2001 do 2011 roku, wszystkie składniki oszczędności odnotowały wzrost
aktywów. Także w tym kraju, widoczne było zwiększone zainteresowanie instrumentami bezpiecznymi, w
związku z czym ostatecznie największą dynamikę wzrostu odnotowały depozyty. Ich wartość zwiększyła się w
sumie o +121%, do poziomu 1,3 bln SEK. Środki zgromadzone na depozytach bankowych rosły nieprzerwanie, z
roku na rok, przy czym maksymalna dynamika miała miejsce w 2001 (+14%) i 2007 roku (+19%), czyli na
początku bessy z tych okresów.
Pod względem dynamiki wzrostu, drugą pozycję zajęły akcje w posiadaniu szwedzkich gospodarstw domowych.
W sumie, w ciągu 10 lat, ich wartość wzrosła o +107% do poziomu 1,7 bln SEK. W tym przypadku, mamy do
czynienia z wyraźną tendencją wzrostu znaczenia inwestycji w okresie hossy z lat 2003-2006, a także 20092010. W tym okresie, ich wartość wzrosła odpowiednio o +112% i +46%.
W okresie od 2001 do 2011 roku, kolejnymi składnikami szwedzkich oszczędności, pod względem dynamiki
wzrostu, była rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa (+82%) i obligacje (+30%). Tym samym wartość oszczędności
zgromadzona w obu formach oszczędzania wyniosła odpowiednio 2,5 bln, 0,1 bln SEK. W pierwszym przypadku,
na wzrost złożyły się niemal wyłącznie środki zgromadzone w szwedzkich funduszach emerytalnych, ale także w
ubezpieczeniach na życie. W drugim natomiast depozyty zbywalne, których wzrost odpowiadał za 97% wzrostu
wynoszące +0,8 bln SEK.
Struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld SEK)
7 000,0
6 000,0
5 000,0
4 000,0
Akcje
3 000,0
Obligacje
2 000,0
Depozyty
1 000,0
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
Spośród wszystkich składników szwedzkich oszczędności, w ciągu 10 lat, najwolniej rosła wartość funduszy
inwestycyjnych (+24%). W tym przypadku, zauważalne było szczególne zainteresowanie lokowaniem pieniędzy
w funduszach bezpiecznych, tj. pieniężnych i obligacyjnych. Ich aktywa wzrosły odpowiednio o +46% i +57%. Z
kolei środki Szwedów w funduszach akcyjnych straciły w tym czasie na wartości -23%, tj. -73 mld SEK.
4.4 Norwegia
Na koniec 2011 roku wartość oszczędności Norwegów osiągnęła poziom 2,4 bln NOK, co odpowiada kwocie w
wysokości 1,3 bln PLN. Kwota ta stanowiła ok. 100% norweskiego PKB. W perspektywie dziesięciu lat
oszczędności Norwegów wzrosły o +94%, czyli o +1,1 bln NOK. Tym samym, średnioroczny wzrost oszczędności
ukształtował się na poziomie +7,2%.
Jeśli popatrzymy na zmianę wartości oszczędności Norwegów w analizowanym okresie, zauważamy, że z
wyjątkiem wartości obligacji, we wszystkich segmentach obserwujemy wzrost. Spośród wszystkich składników
oszczędności, najbardziej wzrostową tendencję zmiany aktywów możemy zaobserwować w przypadku rezerwy
techniczno-ubezpieczeniowej. W sumie, w ciągu 10 lat jej wartość wzrosła o +118% do poziomu 1,1 bln NOK.
Tym samym, jej udział w strukturze oszczędności ogółem wzrósł o +5 pkt proc. do 45%.
W latach 2001-2011, na wartości zyskały także środki Norwegów ulokowane na depozytach bankowych. W tym
czasie, ich wartość wzrosła o +95%, do poziomu 0,9 bln NOK. Wzrost wartości tego typu rozwiązań,
odnotowywany był z każdym rokiem badanego okresu, przy czym szczególnie korzystne okazały się okresy bessy
z lat 2001-2002 i 2007-2008. Wówczas wartości depozytów bankowych rosła po ok. +19. Ostatecznie, po 10
str. 22/26
latach, udział tej kategorii w oszczędnościach Norwegów ogółem pozostał jednak niemal na niezmienionym
poziomie wynoszącym 39%.
Struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld NOK)
2 500,0
2 000,0
1 500,0
Akcje
1 000,0
Obligacje
500,0
Depozyty
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
Pod względem dynamiki wzrostu oszczędności Norwegów, kolejne pozycje zajęły fundusze inwestycyjne oraz
akcje. W sumie, w ciągu 10 lat, ich wartość wzrosła o +63% i +47%, do poziomu odpowiednio 0,1 bln i 0,2 bln
NOK. W tym przypadku, mamy do czynienia z wyraźną tendencją wzrostu znaczenia inwestycji w okresie hossy
z lat 2003-2006, a także 2009-2010. W tym okresie, ich wartość wzrosła odpowiednio o +128% i +69%.
Z kolei w latach 2001-2011, w inwestycjach norweskich gospodarstw domowych, spadek wartości odnotowały
obligacje. Ich wartość zmniejszyła się w sumie o -24% do 16 mld NOK, przy czym trwała tendencja spadkowa
dla tej klasy aktywów zapoczątkowana została w 2007 roku.
4.5 Włochy
W grudniu 2011 roku oszczędności włoskich gospodarstw domowych osiągnęły wartość 3,4 bln EUR, co
odpowiada kwocie w wysokości blisko 15 bln PLN. Kwota ta stanowi 214% PKB wytworzonego przez Włochów w
zeszłym roku. W horyzoncie 10 lat, włoskie oszczędności, zwiększyły swoją wartość o +29,5%, czyli o +0,8 bln
EUR. Tym samym, średnioroczny wzrost oszczędności ukształtował się na poziomie +2,6%.
4 000
3 500
3 000
2 500
Akcje
2 000
1 500
Obligacje
1 000
Depozyty
500
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0
W okresie od 2001 do 2011 roku, spośród składników oszczędności Włochów, na wartości traciły lokaty
poczynione w akcjach oraz funduszach inwestycyjnych. Największy spadek dotyczył funduszy inwestycyjnych,
bo przekroczył -50%, w wyniku czego ich wartość skurczyła się do 221 mld EUR. Z kolei inwestycje Włochów w
akcjach zmniejszyły w tym czasie swoją wartość o -11%, do poziomu 670 mld EUR. Dla funduszy inwestycyjnych
szczególnie niekorzystne okazały się lata 2007-2008, kiedy to w wyniku giełdowych spadków, ich wartość
str. 23/26
zmniejszyła się niemal o połowę. W przypadku akcji natomiast, zdecydowanie największy spadek aktywów na
poziomie -44%, miał miejsce w okresie bessy z lat 2001-2002. Na koniec grudnia 2011 roku, udział obu tych klas
aktywów w oszczędnościach Włochów ogółem wynosił odpowiednio 20% i 7%.
W badanym okresie czasu, na rynku włoskim, największą popularnością cieszyły się fundusze dłużne. Na koniec
grudnia 2011 roku miały one ponad 40-proc. udział w aktywach włoskich funduszy inwestycyjnych, czyli
podobnie jak 10 lat wcześniej. Popularność inwestowania w dług wśród Włochów, miała także swoje
odzwierciedlenie w inwestycjach bezpośrednich. W analizowanym okresie, wartość oszczędności ulokowanych
w rozwiązaniach tego typu wzrosła o +40%, do poziomu 713 mld EUR.
W latach 2001-2011, składnikami włoskich oszczędności, których wartość rosła najszybciej w analizowanym
okresie była rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa (+105%) oraz depozyty bankowe (+70%). Tym samym, ich
udział w strukturze oszczędności ogółem zwiększył swoją wartość o +5,9 i +5,6 pkt proc. do poziomu
odpowiednio 20 i 33%.
4.6 Hiszpania
Na koniec 2011 roku, wartość oszczędności gospodarstw domowych w Hiszpanii ukształtowała się na poziomie
1,7 bln EUR, co oznacza równowartość 7,3 bln PLN. Kwota ta stanowi 154% PKB wytworzonego przez Hiszpanów
w zeszłym roku. W 10-letnim horyzoncie czasu hiszpańskie oszczędności wzrosły o +55%, czyli o +0,6 bln EUR. W
latach 2001-2011 wartość oszczędności rosła zatem rocznie średnio o +4,4%.
W przypadku Hiszpanii, w okresie od 2001 do 2011 roku, wszystkie składniki oszczędności, poza funduszami
inwestycyjnymi, odnotowały wzrost aktywów. Również w tym kraju, widoczne było wzmożone zainteresowanie
inwestowaniem w instrumenty bezpieczne, w związku z czym ostatecznie największą dynamikę wzrostu
odnotowały obligacje i depozyty. W pierwszym przypadku, ich wartość zwiększyła się w sumie aż o +150%, do
poziomu 63 mld EUR. Przełożyło się to na zwiększenie udziału obligacji w strukturze oszczędności ogółem o
+1,5 pkt proc. do poziomu 3,8%. Z kolei środki zgromadzone na depozytach bankowych, w ciągu 10 lat, zyskały
na wartości +92% i na koniec grudnia 2011 r. osiągnęły poziom 0,9 bln EUR. Za wyjątkiem 2011 roku, ich
wartość rosła z roku na rok, przy czym maksymalna dynamika miała miejsce w 2006 roku (+13,4%).
2 000,0
1 800,0
1 600,0
1 400,0
1 200,0
Akcje
1 000,0
800,0
Obligacje
600,0
400,0
Depozyty
200,0
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
Pod względem dynamiki wzrostu, kolejne pozycje zajęła rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa (+68%) oraz
akcje (+19%). Oznacza to wzrost wartości w ciągu 10 lat o +109 mld i +57 mld EUR do poziomu odpowiednio
270 i 355 mld EUR. W przypadku akcji, mamy do czynienia ze zdecydowanie największą tendencją wzrostu
znaczenia inwestycji w okresie hossy z lat 2003-2006. Wówczas bowiem wartość papierów udziałowych w
posiadaniu hiszpańskich gospodarstw domowych zwiększyła się o +154%, czyli o +364 mld EUR.
Spośród wszystkich składników hiszpańskich oszczędności, w ciągu 10 lat, spadała jedynie wartość środków
ulokowanych w funduszach inwestycyjnych (-23%). W tym przypadku, zauważalny był spadek zainteresowanie
lokowaniem pieniędzy w funduszach akcyjnych i mieszanych.
str. 24/26
4.7 Węgry
W grudniu 2011 roku wartość oszczędności gospodarstw domowych na Węgrzech osiągnęła poziom blisko 26 bln
HUF, co odpowiada kwocie prawie 369 mld PLN. Jest to 96% węgierskiego PKB. W perspektywie 10 lat oznacza
to wzrost oszczędności o +143%, czyli o +15,3 bln HUF. W analizowanym okresie oszczędności Węgrów rosły
średnio o +9,3% rocznie.
Struktura oszczędności gospodarstw domowych (mld HUF)
30 000,0
25 000,0
20 000,0
15 000,0
Akcje
10 000,0
Obligacje
5 000,0
Depozyty
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0,0
Gdy popatrzymy na zmianę wartości oszczędności Węgrów w analizowanym okresie, zauważamy nieco
odmienne tendencje, aniżeli w przypadku krajów rozwiniętych. Spośród wszystkich składników oszczędności,
najbardziej wzrostową tendencję zmiany aktywów możemy bowiem zaobserwować w przypadku funduszy
inwestycyjnych. W sumie, w ciągu 10 lat ich wartość wzrosła aż o +292% do poziomu 2,2 bln HUF. Tym samym,
zaangażowanie funduszy w strukturze oszczędności ogółem zwiększyło się o +3,3 pkt proc. do poziomu blisko
9%.
W okresie od 2001 do 2011 roku, struktura aktywów funduszy węgierskich uległa znaczącej zmianie. Udział
produktów dłużnych w aktywach całkowitych zmniejszył się z ok. 70% do 8%. Z drugiej strony w 2005 roku
pojawiły się fundusze gwarantowane, które szybko zdobyły 15% rynku. Ponadto, sporą popularnością na
Węgrzech cieszyły się fundusze funduszy. Według danych na koniec maja 2011 roku, 11% całkowitych aktywów
funduszy ulokowanych było właśnie w tego typu produktach. W ramach tej grupy produktów inwestorzy
najczęściej wybierali fundusze akcyjne (32% funduszy funduszy) i zrównoważone (26% funduszy inwestujących
w fundusze). Jednocześnie, w 2011 roku, największy udział w rynku posiadały fundusze rynku pieniężnego –
35%.
Napływ środków do tych produktów nie pociągnął za sobą odpływu aktywów z depozytów. Od 2001 roku wartość
depozytów wzrosła o +129%, do poziomu 10,7 bln HUF. Wzrost wartości tego typu rozwiązań, odnotowywany był
praktycznie z każdym rokiem badanego okresu, przy czym najniższe tempo wzrostu miało miejsce w latach
2009-2011. Ostatecznie, po 10 latach, udział tej kategorii w oszczędnościach Węgrów ogółem spadł jednak o 2,5 pkt proc. do poziomu wynoszącego 41%.
W analizowanym okresie, pozostałe składniki węgierskich oszczędności, tj. akcje, rezerwa technicznoubezpieczeniowa oraz obligacje, zwiększyły swoją wartość odpowiednio o +153%, +145% oraz +83%.
4.8 Słowenia
Na koniec 2011 roku, wartość oszczędności gospodarstw domowych w Słowenii ukształtowała się na poziomie
blisko 40 mld EUR, co oznacza równowartość 178 mld PLN. Kwota ta stanowi 113% słoweńskiego PKB
wytworzonego w 2011 roku. W 10-letnim horyzoncie czasu oszczędności Słoweńców wzrosły o +172%, czyli o +26
mld EUR. W latach 2001-2011 wartość oszczędności rosła zatem rocznie średnio o +10,5%.
W przypadku Słowenii, w okresie od 2001 do 2011 roku, wszystkie składniki oszczędności odnotowały wzrost
aktywów. Podobnie jak na Węgrzech, także w tym kraju widoczne było wzmożone zainteresowanie funduszami
inwestycyjnymi. W analizowanym okresie ich wartość wzrosła niemal 3-krotnie, do poziomu 2,3 mld EUR. Obok
str. 25/26
funduszy inwestycyjnych, Słoweńcy zwiększyli także swoje oszczędności o +140% w akcjach, do poziomu 10,2
mld EUR. Warto zauważyć, że aktywa zagregowane w obu tych formach oszczędzania zwiększały swoją wartość
bardzo szybko do końca 2007 roku (wzrost o +181%), przy czym w 2008 roku odnotowały istotny spadek, tj. w
sumie o -24%. Po tym okresie mieliśmy do czynienia z ponownym wzrostem ich wartości wynoszącym
średniorocznie ok. +7%. Ostatecznie, spośród obu tych form oszczędzania, w strukturze oszczędności
Słoweńców ogółem zwiększyło się „tylko” zaangażowanie w funduszach inwestycyjnych, tj. o +1,8 pkt proc. do
poziomu blisko 6%.
45
40
35
30
25
Akcje
20
Obligacje
15
10
Depozyty
5
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
0
Wraz z rosnącymi aktywami funduszy oraz akcji, rosły także środki Słoweńców zgromadzone na depozytach
bankowych. W analizowanym okresie, wartość depozytów wzrosła o +166%, do poziomu 23 mld EUR. W
badanym okresie inwestycje tego typu stanowiły przeciętnie ok. 56% oszczędności Słoweńców, osiągając
maksimum (59%) w grudniu 2001 roku, a minimum (49%) sześć lat później. Ostatecznie, na koniec grudnia 2011
r. wartość depozytów bankowych Słoweńców stanowiła łącznie 57% ich oszczędności ogółem, czyli najwięcej
spośród wszystkich analizowanych państw.
W latach 2001-2011, składnikami słoweńskich oszczędności, których wartość rosła najszybciej w analizowanym
okresie była jednak rezerwa techniczno-ubezpieczeniowa (+344%). Tym samym, jej udział w strukturze
oszczędności ogółem zwiększył swoją wartość w najszybszym tempie, czyli o +4,1 pkt proc. do poziomu blisko
11%.
str. 26/26

Struktura oszczędności w Polsce i wybranych

Transkrypt

Podobne dokumenty

Struktura oszczędności gospodarstw domowych

Oszczędności gospodarstw domowych (grudzień