desk Dzielnicy Praga- Południe 15

Współpraca Dzielnicy Praga- Południe
z organizacjami pozarządowymi.
Desk Research
Załącznik do Strategii współpracy Dzielnicy Praga- Południe
z organizacjami pozarządowymi.
Projekt:
„Wysokie standardy współpracy z NGO's w Dzielnicy Praga Południe Miasta
Strona
1
Stołecznego Warszawy”.
Spis treści:
1. Położenie, powierzchnia, ludność.
2. Akty prawa i dokumenty dotyczące sfery społecznej.
3. Trzeci sektor w Dzielnicy Praga- Południe.
4. Struktury organizacyjne organizacji pozarządowych.
5. Działania realizowane w ramach współpracy międzysektorowej w Dzielnicy PragaPołudnie.
6. Współpraca finansowa Dzielnicy Praga- Południe z organizacjami pozarządowymi.
Strona
2
7. Problemy we współpracy międzysektorowej.
Wstęp.
W
związku
z
realizacją
projektu
„Wysokie
standardy
współpracy
z
NGO's
w Dzielnicy Praga- Południe Miasta Stołecznego Warszawy” współfinansowanego z Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki opracowywana jest strategia współpracy Dzielnicy Praga- Południe
z organizacjami pozarządowymi,
a samorządem gminnym. Działania wynikające ze Strategii
co do założeń wpisywać się będą w obowiązujący porządek prawny dotyczący współpracy
międzysektorowej. Obszar realizacji Strategii i jego charakterystyczne cechy, oraz specyfikę
funkcjonujących na jego terenie organizacji pozarządowych przedstawia niniejsze opracowanie.
Natomiast na podstawie badań prowadzonych w ramach projektu, konsultacji społecznych
oraz spotkań roboczych określone zostaną główne priorytety i zadania samorządu gminnego, a także
potrzeby organizacji. Strategia współpracy będzie owocem prac zespołów interdyscyplinarnych,
w których skład wchodzą zarówno przedstawiciele organizacji, samorządu lokalnego, a także eksperci
zewnętrzni.
Słowniczek użytych skrótów:
NGO- organizacja pozarządowa (ang. non-governmental-organization),
JST- jednostka samorządu terytorialnego,
OPP- organizacja pożytku publicznego,
MPiPS- Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
UDPPiW- Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie,
UM- Urząd Miasta,
M. st.- Miasto Stołeczne (Warszawa), Miasto,
OPS- Ośrodek Pomocy Społecznej,
GUS- Główny Urząd Statystyczny,
KDS- Komisja Dialogu Społecznego,
DKDS- Dzielnicowa Komisja Dialogu Społecznego,
CAL- Centrum Aktywności Lokalnej,
FIO- Fundusz Inicjatyw Obywatelskich,
Strona
3
PFRON- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
1. Położenie, powierzchnia, ludność.
Powierzchnia:
Praga-Południe to jedna z osiemnastu dzielnic Warszawy. Do 1994 obszar Pragi-Południe obejmował
również tereny dzielnicy Rembertowa i Wawra. Ówczesna gmina Warszawa Praga-Południe została
podzielona na trzy osobne gminy w wyniku przeprowadzonej reformy administracyjnej Warszawy.
Następnie, w 2002 gminy te zostały przekształcone w dzisiejsze dzielnice.
Schemat 1. Podział administracyjny w Warszawie. Źródło: Warszawska Wspólnota Samorządowa, za
Strona
4
http://warszawa.ngo.pl
Dzielnica jest zróżnicowana pod względem historycznym i kulturowym. Zgodnie z Krajowym Rejestrem
Podziału Terytorialnego Kraju TERYT Praga-Południe podzielona została na 8 części:
Schemat 2. Osiedla i obszary MSI na Pradze Południe. Źródło: Wikipedia:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Praga-Po%C5%82udnie
Charakterystyka głównych obszarów Pragi- Południe1:
- Gocław- obejmuje największy zespół mieszkaniowy którego osiedla noszą nazwy typów samolotów.
Do najważniejszych obiektów obszaru należą m.in. Centrum Handlowe Promenada, Kościół Św. Ojca
Pio, Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła oraz Kościół św. Patryka.
- Gocławek- najdalej położona na wschód część dzielnicy. Na jego terenie dominuje zabudowa
wielorodzinna i wysokoblokowa. Najbardziej charakterystycznymi miejscami na tym obszarze są Park
im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika” oraz Osiedle Ostrobramska.
- Grochów- osiedle o charakterze mieszkaniowo przemysłowym. Najważniejsze znajdujące się tutaj
przedsiębiorstwa to „Radwar”, „Mera-Pnefal”, ważny ośrodek przemysłu optycznego: „Polskie Zakłady
1
Na podstawie Wikipedii, oraz danych Urzędu Miasta Warszawa; http://zielona.um.warszawa.pl/tereny-zielone
Strona
5
Optyczne” i „Bumar Żołnierz”. Inne ważne zakłady to „PZL-Warszawa II” i wytwórnia sprzętu
komunikacyjnego, siedziba telewizji Polsat. Od niedawna rozwija się rynek biznesu i usług.
W ostatnich latach na terenie Grochowa powstało kilka biurowców.
- Kamionek- poprzemysłowa cześć dzielnicy, z licznymi obszarami zielonymi, takimi jak: Park Obwodu
Praga Armii Krajowej (OPAK), Park OWS z odnowioną infrastrukturą sportową stanowiący błonia Parku
Skaryszewskiego
sąsiadującego
z
Kamionkiem
oraz
tereny
Jeziorka
Kamionkowskiego.
Na obszarze Kamionka dominują głównie kamienice z okresu międzywojennego, w tym dawne fabryki
oraz duże przedsiębiorstwa, takie jak m.in.: Zakłady Cukiernicze Cadbury-E. Wedel oraz zakłady
produkcyjne Polskich Zakładów Optycznych. W okolicach Kamionka znajduje się także Stadion
Narodowy będący jedną z najważniejszych, współczesnych inwestycji na terenie dzielnicy. Ukończony
w 2012r.
- Kępa Gocławska- obszar dzielnicy położona między ulicami Saską, a Afrykańską, na jej terenie
znajduje się Osiedle im. Mikołaja Kopernika oraz Ogrody Działkowe.
- Kozia Górka- zajmuje prawie wyłącznie stacja kolejowo-postojowa stanowiąca centrum sieci
kolejowej PKP oraz liczne mokradła i oczka wodne (tzw. Bałki), chętnie odwiedzane w sezonie letnim
przez młodzież szkolną. Na terenie Koziej Górki znajduje się także Zakład Karny i Spalarnia odpadów
oraz „Osiedle Dudziarska” odseparowane od innych części Miasta, na którym występuje
nagromadzenie problemów społecznych2.
- Olszynka Grochowska- część dzielnicy najczęściej identyfikowana wyłącznie z Rezerwatem Przyrody
Olszynka Grochowska. Powierzchnia rezerwatu wynosi 56,35 km². Ochroną objęto prawie całe
uroczysko leśne, wyłączając jedynie tereny zdewastowane, poprzecinane torami kolejowymi, liniami
elektrycznymi, rurociągami.
- Saska Kępa- obszar w znacznej części wyróżniający się zabudową willową z zachowaną architekturą
międzywojenną. Znajduje się tu też kilka osiedli mieszkaniowych, pojedynczych apartamentowców,
oraz liczne ambasady, szpital dziecięcy i stacja krwiodawstwa. Starsza cześć Saskiej Kępy objęta jest
2
Opis obszaru przygotowany również na podstawie informacji ze strony http://nakoziejgorce.manifo.com/
Strona
6
ochroną konserwatorską z cennym układem architektoniczno-budowlanym.
Pod względem powierzchni dzielnica zajmuje w Warszawie 13 miejsce (powierzchnia 22,38 km2),
zaś 4 miejsce pod względem powierzchni wśród dzielnic Warszawy położonych na prawym brzegu
Wisły.
Schemat 3. Powierzchnia Warszawy według dzielnic w 2013r. Źródło: http://www.um.warszawa.pl/
Ludność:
Liczba ludności w Warszawie stale rośnie. Najliczniejszą grupą są mieszkańcy w przedziałach
wiekowych 30- 34 oraz 35- 39 lat. Najmniej licznymi grupami ludności są grupy 85 lat i więcej oraz 1014 i 15- 19 lat.
2011
2012
2013
Mężczyźni
780340
783817
786888
791207
Kobiety
919772
924674
928629
933197
Ogółem
1700112
1708491
1715517
1724404
Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS: www.stat.gov.pl
Strona
2010
7
Tabela 1. Liczba ludności w Warszawie (stan na 31.XII):
Analizując powyższe dane można stwierdzić, że liczba ludności w Warszawie w rozpatrywanym okresie
ulega wzrostowi. W roku 2013 liczba ludności wzrosła o 1,42% w stosunku do roku 2010.
2000000
1800000
1600000
1400000
1200000
Mężczyźni
1000000
Kobiety
Ogółem
800000
600000
400000
200000
0
2010
2011
2012
2013
Schemat 4. Podział ludności ze względu na grupy wiekowe w Warszawie. Opracowanie własne na
podstawie GUS, www.stat.gov.pl
W Warszawie liczniejszą grupą w rozpatrywanym okresie stanowiły kobiety. W 2013r liczba kobiet
wynosiła 933 197, natomiast liczba mężczyzn: 791 207. Oznacza to, że kobiety stanowiły 54,12%
ludności w Warszawie, a na jednego mężczyznę przypadało średnio 1,18 kobiet.
Według danych GUS liczba mieszkańców Pragi-Południe w ostatnich kilku latach zachowuje minimalny
trend spadkowy, co ma prawdopodobnie odniesienie w najstarszej grupie wiekowej.
2011
Mężczyźni
81523
81192
Kobiety
97494
97473
Ogółem
179017
178665
Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS, www.stat.gov.pl
2012
2013
81119
97543
178662
80767
97403
178170
Strona
2010
8
Tabela 2. Liczba ludności dzielnicy Praga- Południe (stan na 31.XII):
Pod względem struktury płci podobnie jak w całej Warszawie na Pradze- Południe większą liczbę
stanowią kobiety, które stanowią 54,67% ogółu ludności dzielnicy w ostatnim roku rozpatrywanego
okresu. Biorąc pod uwagę proporcje na jednego mężczyznę przypadało w 2013r. 1,2 kobiet. Wartość ta
jest bardzo bliska temu wskaźnikowi w Warszawie.
200000
180000
160000
140000
120000
Mężczyźni
100000
Kobiety
Ogółem
80000
60000
40000
20000
0
2010
2011
2012
2013
Schemat 4. Podział ludności ze względu na grupy wiekowe w Warszawie. Opracowanie własne na
podstawie GUS, www.stat.gov.pl
Prognoza ludności w Warszawie zakłada systematyczny wzrost w najbliższym dwudziestoleciu.
Zakładać należy, że wzrośnie gęstość zaludnienia w poszczególnych dzielnicach oraz zwiększy
się liczba osiedli z zabudową wielorodzinną. Atrakcyjne inwestycyjnie staną się tereny poprzemysłowe i
położone na dzisiejszych obrzeżach Warszawy.
Tabela 3. Prognoza ludności Miasta st. Warszawa:
Ludność ogółem
2020
2025
2030
2035
1804402
1834283
1858182
1880621
Strona
9
Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS, www.stat.gov.pl
1900000
1880000
1860000
1840000
1820000
1800000
1780000
1760000
2020
2025
2030
2035
Schemat 5. Prognoza wzrostu ludności w Warszawie. Opracowanie własne na podstawie GUS.
Analizując prognozy zmian liczby ludności dla Warszawy można założyć, że będzie się ona zwiększać
również na rozpatrywanym obszarze Pragi-Południe, szczególnie po uwzględnieniu realizowanych
inwestycji w zakresie budownictwa mieszkaniowego i komunikacyjnych (m.in. budowa metra). Wobec
tego będą również rosnąć potrzeby mieszkańców a prowadzone działania będą musiały
charakteryzować się wysoką skutecznością i efektywnością.
Bezrobocie:
Stopa bezrobocia rejestrowanego na terenie Pragi- Pragi Południe według danych z lat 2011- 2012
wzrosła z 4,14% do 5,13%. W rozpatrywanym okresie średnia stopa bezrobocia w Warszawie była
niższa i wynosiła odpowiednio 3,86% i 4,61%. Poniższa grafika przedstawia zestawienie stopy
Strona
10
bezrobocia w Warszawie. Źródło: http://forsal.pl na podstawie GUS.
Zróżnicowanie przestrzenne i terytorialne dzielnicy Praga– Południe, utrzymujące się tendencje
demograficzne oraz tożsamość i różnorodność kulturowa poszczególnych osiedli obrazują obszary
działań organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie dzielnicy.
Instytucje publiczne funkcjonujące na obszarze dzielnicy Praga- Południe (stan na koniec 2013r):
Oświata (łącznie 84)
Zdrowie (łącznie 5)
Sport (łącznie 4)
Przedszkola 36
Szpital Grochowski
Międzyszkolny Ośrodek Sportowy
Szkoły podstawowe 14
Szpital Dziecięcy „Niekłańska”
Ośrodek Sportu i Rekreacji PragiPołudnie
Gimnazja 10
Wojskowy Instytut Medyczny
Środowiskowa Hala Sportowa
„Saska”
Licea Ogólnokształcące 7
Poradnie PsychologicznoPedagogiczne 2
XII Ogród Jordanowski
Zespoły Szkół Zawodowych 6
Pomoc Społeczna (łącznie 33)
Bezpieczeństwo
Centrum Kształcenia
Ustawicznego 1
Ośrodek Pomocy Społecznej
Pragi- Południe 1
Policja
Centrum Kształcenia
Praktycznego 1
Pozostałe placówki
świadczące bezpłatną pomoc
prawną dla mieszkańców 32
Straż Miejska
Międzyszkolny Ośrodek
Sportowy 1
Kultura
Pozostałe
Ogniska Pracy Pozaszkolnej 4
Biblioteka Publiczna
Towarzystwo Budownictwa
Społecznego
Poradnie PsychologicznoPedagogiczne 2
Centrum Promocji Kultury
Praga- Południe (CPK), filia
CPK na Saskiej Kępie
Zakład Gospodarowania
Nieruchomościami
Dzielnicowy Zespół Ds. Integracji
1
http://www.pragapld.waw.pl/instytucje-dzialajace-na-terenie-dzielnicy-#start
Strona
Źródło: Opracowanie własne na podstawie strony internetowej Urzędu Dzielnicy Praga- Południe:
11
Środowiskowy Hufiec Pracy 1
Praga- Południe jest dzielnicą z dość dużą ilością instytucji publicznych świadczących swe usługi
w najważniejszych aspektach życia społecznego. Najwięcej jest placówek oświatowych, oferują one
nauczanie dla wszystkich grup wiekowych. Warto zwrócić uwagę iż sfera pomocy społecznej w dużej
mierze opiera się na organizacjach pozarządowych (stowarzyszenia i fundacje), które w ramach swej
działalności aktywnie realizują zadania w tym obszarze. Istotnym aspektem jest również współpraca
Ośrodka Pomocy Społecznej w dzielnicy Praga – Południe z organizacjami. Zgodnie ze sprawozdaniem
z działalności Ośrodka za 2013r.3 jego współpraca z organizacjami opierała się na poniższych
działaniach:
•
Prowadzenie wymiany informacji i rekomendowanie działalności organizacji,
•
Udostępnianie lokali na realizację gminnych zadań pomocy społecznej,
•
Współtworzenie banku informacji na temat możliwości pomocy mieszkańcom Pragi - Południe
i współdziałanie z wyspecjalizowanymi placówkami i organizacjami w zakresie pomocy
mieszkańcom dzielnicy.
•
Wspólne inicjatywy Ośrodka i organizacji pozarządowych podejmowane na płaszczyźnie
współpracy z Dzielnicową Komisją Dialogu Społecznego.
2. Akty prawa i dokumenty dotyczące sfery społecznej.
Głównym celem działania władz samorządowych jest dążenie do stałej poprawy stopnia zaspokajania
potrzeb mieszkańców samorządu w różnych dziedzinach. Prowadzone przez instytucje publiczne
kompleksowe działania mają m.in. prowadzić do zwiększenia poziomu życia mieszkańców,
zapewnienia im odpowiedniego poziomu dochodów, zapewnienia infrastruktury mieszkaniowej
oraz użytkowej, właściwej opieki zdrowotnej, bezpieczeństwa, porządku publicznego, edukacji
i kultury. Według obowiązującego stanu prawnego wskazane potrzeby i aspiracje władze mogą
spełniać w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Ramy współpracy Miasta st. Warszawy z organizacjami pozarządowymi oraz społecznościami lokalnymi
określone są w kilku strategicznych dokumentach programowych. Są to przede wszystkim:
3
Sprawozdanie z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej Praga- Południe za 2013r.: http://www.opspragapoludnie.pl/pdfy/sprawozdanie.pdf
4
https://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/Strategia_Rozwoju_m.st_._Warszawy_do_2020_r..pdf
12
Strategia Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku4,
Strona
•
•
Społeczna Strategia Warszawy-Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2009 20205;
•
Program współpracy z organizacjami pozarządowymi (aktualizowany co roku);
Na najbardziej ogólnym poziomie założenia współpracy Miasta z organizacjami pozarządowymi
opisane są w Strategii Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku. Jednym z celów
strategicznych Miasta jest wzmocnienie poczucia tożsamości mieszkańców poprzez pielęgnowanie
tradycji, rozwój kultury i pobudzanie aktywności społecznej. Cel strategiczny realizowany ma być
poprzez cele operacyjne, z których jeden wprost odnosi się do współpracy z III sektorem. Chodzi tutaj
o cel operacyjny: aktywizacja społeczności lokalnych i organizacji pozarządowych, w skład którego
wchodzą programy:
-
rozwijanie współpracy ze społecznościami lokalnymi oraz organizacjami pozarządowymi,
-
stworzenie warunków do przekazywania niektórych zadań Miasta społecznościom lokalnym
i organizacjom pozarządowym.
Dokumentem, który bezpośrednio reguluje współpracę Miasta st. Warszawy z organizacjami
pozarządowymi jest roczny program współpracy, który powstaje w oparciu o wyniki procesu
konsultacyjnego
Miasta
z
organizacjami,
Komisjami
Dialogu
Społecznego
(KDS-ami)
oraz Dzielnicowymi Komisjami Dialogu Społecznego (DKDS-ami). Projekt programu współpracy
z organizacjami pozarządowymi na 2014 rok powstał na bazie programu współpracy na 2013 rok.
Został
on
skonsultowany
z
organizacjami,
Komisjami
Dialogu
Społecznego
(KDS-ami)
oraz Dzielnicowymi Komisjami Dialogu Społecznego (DKDS-ami).
Obecnie obowiązującym dokumentem na rok 2014 jest uchwalony 17 października 2013 roku przez
Radę m.st. Warszawy program współpracy m.st. Warszawy z organizacjami pozarządowymi w 2014
roku6 (dalej nazywany Programem współpracy).
Uchwała ta stanowi swoistą lokalną "konstytucję", regulującą stosunki między warszawskim sektorem
pozarządowym i warszawskim samorządem. Program współpracy ogólnie określa obszary
i zasady oraz formy tej współpracy np. sposób powoływania Komisji Dialogu Społecznego
i Dzielnicowych Komisji Dialogu Społecznego. Zawiera również wykaz zadań publicznych stanowiących
podstawę
dla
władz
Miasta
do
dysponowania
środkami
publicznymi,
przeznaczonymi
na finansowanie lub dofinansowanie zadań publicznych pozostających we właściwości samorządu
https://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/Spoleczna_Strategia_Warszawy__Strategia_Rozwiazywania_Problemow_Spolecznych_na_lata_2009_-_2020.pdf
6
http://ngo.um.warszawa.pl/projekt-programu-na-2014-rok
Strona
5
13
Miasta, a realizowanych przez organizacje pozarządowe.
Priorytetowe zadania publiczne w zakresie współpracy Miasta st. Warszawy z organizacjami w 2014
roku określone są w dokumentach strategicznych, w tym m. in.7:
1) Innowacyjnej Warszawie 2020. Programie wspierania przedsiębiorczości;
2) Mieście kultury i obywateli. Programie rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020. Założenia;
3) Programie ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2009-2012 z uwzględnieniem
perspektywy do 2016 r.;
4) Programie Opieki nad Zabytkami m.st. Warszawy na lata 2010-2014;
5) Programie Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2012-2015;
6) Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochronie Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata
2012-2015;
7) Programie Przeciwdziałania Zakażeniom HIV i Działań na Rzecz Osób żyjących z HIV/AIDS na lata
2012-2015;
8) Strategii Rozwoju Sportu w Warszawie do roku 2020;
9) Strategii Zrównoważonego Rozwoju Systemu Transportowego Warszawy do 2015 roku i na lata
kolejne, w tym Zrównoważonego Planu Rozwoju Transportu Publicznego;
10) Programie "Rodzina" na lata 2010-2020;
11) Warszawskim Programie Profilaktyki i Promocji Zdrowia na lata 2012-2016;
12) Warszawskim Programie Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2010-2020;
13) corocznie uchwalanym Programie Opieki nad Zwierzętami Bezdomnymi oraz Zapobiegania
Bezdomności Zwierząt na Terenie m.st. Warszawy
14) corocznie uchwalanym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych m.st.
Warszawy;
15) Programie Rozwoju Edukacji w Warszawie w latach 2013-2020 oraz priorytetach rozwojowych
Dzielnic.
Zadaniem o szczególnym znaczeniu w 2014 roku jest Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych,
Dokumenty dostępne na stronie:
http://bip.warszawa.pl/Menu_przedmiotowe/programy_strategie_plany/default.htm
Strona
7
14
odbywające się w Warszawie.
Sfera zadań publicznych, Programu współpracy obejmuje zadania w zakresie:
1)
Pomocy
społecznej,
w tym
pomocy
rodzinom
i osobom
w trudnej
sytuacji
życiowej
oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
1a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
2) Działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
3) Działalności charytatywnej;
4) Podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju
świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
5) Działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
6) Ochrony i promocji zdrowia;
7) Działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
8) Promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych
zwolnieniem z pracy;
9) Działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
10) Działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
11) Działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
12)
Działalności
wspomagającej
rozwój
techniki,
wynalazczości
i
innowacyjności
oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
13) Działalności wspomagającej Rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
14) Nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
15) Wypoczynku dzieci i młodzieży;
16) Kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
17) Wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
18) Ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
19) Turystyki i krajoznawstwa;
20) Porządku i bezpieczeństwa publicznego;
21) /nie Dotyczy m.st. Warszawy/
22) Upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań
wspomagających rozwój demokracji;
25) Upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
Strona
24) Pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
15
23) Ratownictwa i ochrony ludności;
26) Działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między
społeczeństwami;
27) Promocji i organizacji wolontariatu;
28) Pomocy Polonii i Polakom za granicą;
29) Działalności Na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
30) Promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
31) Działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw
dziecka;
32) Przeciwdziałania Uzależnieniom i patologiom społecznym;
33)
Działalności
na
rzecz
organizacji
pozarządowych
oraz
podmiotów
wymienionych
w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie8, w zakresie określonym
w pkt 1-32.
Zgodnie z programem współpracy cele partnerów obejmują:
•
podnoszenie skuteczności i efektywności realizacji zadań publicznych;
•
realizację zadań publicznych przez organizacje;
•
wzmocnienie pozycji organizacji i zapewnienie im równych z innymi podmiotami szans
w realizacji zadań publicznych;
•
wspieranie rozwoju organizacji;
•
prowadzenie nowatorskich i efektywnych działań na rzecz mieszkańców oraz tworzenie
systemowych rozwiązań dla ważnych problemów społecznych;
•
uzupełnienie działań Miasta w zakresie nieobjętym przez struktury samorządowe;
•
wzmocnienie wpływu organizacji na proces tworzenia i realizacji polityk publicznych;
•
zwiększenie aktywności organizacji w wykorzystaniu środków pozabudżetowych na rzecz
mieszkańców;
•
przygotowanie i realizację projektów partnerskich;
•
zwiększenie świadomości korzyści z partnerskiej współpracy między jednostkami samorządu
terytorialnego i organizacjami;
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U., nr 96, poz. 873 z
późn. zm.)
16
8
włączenie organizacji w proces budowania marki „Warszawa”.
Strona
•
Szereg poradników i raportów z badań dotyczących współpracy w sferze społecznej określa
również zbiór zasad jakimi powinni się kierować przedstawiciele administracji publicznej i organizacji
pozarządowych. Zasady, którymi kieruje się Miasto st. Warszawa we współpracy z organizacjami
pozarządowymi (na podstawie programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok 2014).
Modelowa współpraca powinna obejmować respektowanie zasad przed obie strony, zarówno przez
przedstawicieli instytucji publicznych jak i organizacji pozarządowych:
1) zasada pomocniczości, inaczej subsydiarności – Miasto przekazuje swoje zadania organizacjom,
wycofując się z bezpośredniej ich realizacji w przypadkach gdy ich prognozowana skuteczność i
efektywność będzie większa; Miasto i organizacje nie powinny ingerować w rozwiązywanie
problemów społecznych, jeśli mieszkańcy sami mogą sobie z nimi poradzić;
2) zasada suwerenności stron – zarówno organizacje, jak i Miasto, zachowują niezależność we
wzajemnych relacjach, które powinien cechować szacunek obu stron wobec siebie;
3) zasada partnerstwa – obie strony współdziałają na rzecz Miasta i jego mieszkańców, wspólnie
określają cele i ponoszą odpowiedzialność za ich realizację;
4) zasada efektywności – obie strony wspólnie dbają o to, żeby poniesione nakłady na realizowane
zadania przynosiły jak najlepsze rezultaty;
5) zasada uczciwej konkurencji – wszystkie podmioty powinny mieć takie same szanse w dostępie do
realizacji zadań publicznych;
6) zasada jawności – organizacje i Miasto udostępniają sobie wzajemnie pełną i prawdziwą
informację na temat obszarów swojego działania, które są istotne z punktu widzenia wspólnej
realizacji zadań publicznych na rzecz Miasta i jego mieszkańców;
7) zasada zrównoważonego rozwoju – obie strony podejmują działania, które przyczyniając się do
wzrostu gospodarczego, zapewniają równomierny podział korzyści, ochronę zasobów naturalnych i
środowiska oraz rozwój społeczny;
8) zasada równości szans – obie strony dbają o włączanie na równych prawach grup
Strona
17
mniejszościowych i dyskryminowanych w realizację zadań publicznych.
Na szczeblu lokalny poszczególne Wydziały/Zespoły dla Dzielnicy Praga- Południe współpracują
z organizacjami pozarządowymi na podstawie następujących dokumentów9:
Wydziały/Zespoły
dla Dzielnicy
Nazwa aktu prawnego
Praga- Południe
Wydział
Oświaty - Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i Wychowania
i o wolontariacie (Dz.U.10.234.1536 ),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r.
w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji
zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania. (Dz.
U. 2011.6.25),
- Uchwała NR LXVIII/1815/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
17 października 2013 r. w sprawie przyjęcia programu współpracy m.st.
Warszawy w 2014 roku z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o
których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie
- Zarządzenie NR 3463/2012 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
22
października
przeprowadzania
2012
i
r.
w
sprawie
określenia
trybu
ogłaszania,
ogłaszania
wyników
otwartych
konkursów
ofert
na realizację zadań publicznych finansowanych lub współfinansowanych ze
środków z budżetu m.st. Warszawy w biurach Urzędu m.st. Warszawy
i wydziałach dla dzielnic m.st. Warszawy oraz trybu rozliczania przyznanych
dotacji i kontroli realizowanych zadań publicznych.
Zespół Kultury
-
Ustawia
o
działalności
pożytku
publicznego
i
o
wolontariacie
(Dz.U.10.234.1536 ),
- Program współpracy m.st. Warszawy na dany rok z organizacjami pożytku
9
Na podstawie danych przekazanych przez Urząd Dzielnicy Praga –Południe.
Strona
18
publicznego
Zespół Sportu i
- Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
Rekreacji
i o wolontariacie (Dz.U.10.234.1536 ),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r.
w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji
zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania.
(Dz. U. 2011.6.25),
- Uchwała NR LXVIII/1815/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 17
października 2013 r. w sprawie przyjęcia programu współpracy m.st. Warszawy
w 2014 roku z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których
mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie,
- Zarządzenie NR 3463/2012 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
22 października 2012 r. w sprawie określenia trybu ogłaszania,
przeprowadzania i ogłaszania wyników otwartych konkursów ofert na
realizację zadań publicznych finansowanych lub współfinansowanych ze
środków z budżetu m.st. Warszawy w biurach Urzędu m.st. Warszawy i
wydziałach dla dzielnic m.st. Warszawy oraz trybu rozliczania przyznanych
dotacji i kontroli realizowanych zadań publicznych.
Wydział Spraw
- Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
Społecznych i
i o wolontariacie (Dz.U.10.234.1536 ),
Zdrowia
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r.
w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji
zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania. (Dz.
U. 2011.6.25),
- Uchwała NR LXVIII/1815/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
Warszawy w 2014 roku z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o
19
których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
Strona
17 października 2013 r. w sprawie przyjęcia programu współpracy m.st.
pożytku publicznego i o wolontariacie
- Zarządzenie NR 3463/2012 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
22
października
przeprowadzania
2012
i
r.
w
sprawie
określenia
trybu
ogłaszania,
ogłaszania
wyników
otwartych
konkursów
ofert
na realizację zadań publicznych finansowanych lub współfinansowanych ze
środków z budżetu m.st. Warszawy w biurach Urzędu m.st. Warszawy
i wydziałach dla dzielnic m.st. Warszawy oraz trybu rozliczania przyznanych
dotacji i kontroli realizowanych zadań publicznych.
3. Sektor organizacji pozarządowych.
Organizacje pozarządowe w Polsce.
Według dostępnych danych GUS (za www.ngo.pl) w 2012 roku w Polsce było zarejestrowanych ponad
72 tysiące stowarzyszeń i ponad 11 tysięcy fundacji. Szacuje się, że tylko 60–80% z nich działa
aktywnie, natomiast przyrost organizacji w latach 2008–2012 na 10 tys. mieszkańców wynosi 9,1.
Największa liczba zarówno zarejestrowanych organizacji jak i ich liczba w odniesieniu do liczby
mieszkańców, jest w województwie mazowieckim: 14 tys. zarejestrowanych stowarzyszeń i fundacji.
Oznacza to, że na 10 tys. mieszkańców przypadają ok. 22 organizacje co znacznie przewyższa skupienie
organizacji w głównych centrach administracyjnych innych regionów.
Organizacje pozarządowe w Warszawie.
W województwie mazowieckim najwięcej organizacji pozarządowych skupia Warszawa. W stolicy
w porównaniu z resztą aglomeracji w kraju jest największy odsetek istniejących fundacji. Poza tym
warszawskie organizacje pozarządowe na tle pozostałych odznaczają się większymi zasobami ludzkimi
i finansowymi oraz większym zasięgiem działań.
W Warszawie zarejestrowanych jest blisko 10 tys. fundacji i stowarzyszeń, zaś według szacunków
aktywnie działa ok. 7–8 tys. Wśród nich tylko około połowa to organizacje prowadzące działania
związanych z Warszawą, mieszkańcami miasta itp. Blisko co trzecia warszawska organizacja deklaruje
podejmowanie działań w najbliższym sąsiedztwie, a 63% organizacji ze stolicy prowadzi działania na
Strona
na większą skalę (najczęściej ogólnopolską, ale także regionalną) i nie realizują żadnych projektów
20
na terenie Warszawy. Pozostałe w Warszawie mają jedynie swoją siedzibę, jednak prowadzą działania
rzecz miasta, ale jednocześnie 72% – dwa razy więcej niż w całym sektorze – działa w skali
ogólnopolskiej.
Najważniejszymi branżami warszawskiego sektora pozarządowego (przy uwzględnieniu
wszystkich organizacji zarejestrowanych w stolicy) są kultura i sztuka (główne pole działań 23%
organizacji), edukacja (18%) oraz sport (16%). Jedna trzecia organizacji zatrudnia pracowników
etatowych, podobny odsetek bazuje wyłącznie na pracy społecznej. Pozostałe zaś w różny sposób
angażują współpracowników. Warszawskie organizacje dysponują przeciętnie większymi budżetami niż
organizacje w pozostałych częściach kraju.
Dominujące branże działalności organizacji od kilku lat się nie zmieniają. Na uwagę zasługuje wzrost
liczby organizacji w sektorze kultury i sztuki, oraz trend spadkowy w ilości organizacji funkcjonujących
w dziedzinie usług socjalnych i ochrony zdrowia10.
Tabela 4. Zestawienie sektora organizacji pozarządowych w ujęciu krajowym, regionalnym i lokalnym.
Polska
Warszawa
Praga- Południe
Liczba NGO
83 000
10 000
247
Działające aktywnie
Ok. 58 000
Ok. 7 500
ok. 50
Najpopularniejsze
Sport i turystyka 38%
Kultura i sztuka (23%)
Sport i turystyka 23,1%
obszary działalności
Kultura i sztuka 17%
Edukacja (18%)
Kultura i sztuka 18,2%
Edukacja 14%
Sport i turystyka (16%)
Nauka i rozwój osobisty 13%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS za: raportem Stowarzyszenia klon/jawor: Podstawowe
fakty o organizacjach pozarządowych, 2013r.
Najpopularniejsze obszary działalności organizacji pozarządowych na Pradze-Południe pokrywają
się z najpopularniejszymi w kraju i w Warszawie. W trzech wymienionych powyżej dziedzinach sfery
życia społecznego działa na Pradze- Południe łącznie ok. 50% organizacji co jest bardzo zbliżoną
proporcją do analogicznych obszarów w Warszawie. Należy zwrócić uwagę, że działalność w zakresie
sportu i rekreacji prowadzona przez organizacje jest najpowszechniejsza zarówno w kraju,
jak i na Pradze- Południe. Większe proporcje w tym obszarze dla kraju mogą mieć związek z większą
10
Na podstawie danych z GUS. Ostatnie dane statystyczne dotyczące tego sektora są datowane na 2012r.
Strona
21
popularnością organizacji zajmującej się sportem na terenach wiejskich co umożliwia realizację celów
bez nakładów finansowych związanych z infrastrukturą w przeciwieństwie do innych dziedzin,
jak np. kultury, sztuki, ochrony zdrowia czy wspierania przedsiębiorczości.
wspieranie postaw
obywatelskich, wolontariatu i
działań wspomagających
rozwój demokracji i aktywności
lokalnej oraz dialogu
międzykulturowego
wspieranie postaw obywatelskich,
wolontariatu i działań
wspomagajacych rozwój
demokracji i aktywności lokalnej
oraz dialogu międzykuturowego
0,4%
11,7%
inne
6,1%
sport i turystyka
23,1%
Kultura i sztuka
18,2%
Pomoc najuboższym oraz w
trudnych sytuacjach
życiowych. Przeciwdziałanie
patologiom
4,5%
Nauka, rozwój osobisty oraz
działania na rzecz wspierania
rozwoju przedsiębiorczości
Pomoc najuboższym oraz w
trudnych sytuacjach życiowych
13,0%
8,5%
ochrona przyrody/ekologia
2,8%
ochrona i promocja zdrowia
oraz pomoc osobom
dotkniętym chorobami i
niepełnosprawnością
11,7%
Schemat 6. Udział procentowy poszczególnych obszarów działania organizacji pozarządowych
na Pradze-Południe. Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Przewodniczącego
DKDS Praga- Południe.
Na Pradze- Południe wyróżnić można ponad 10 obszarów, w których działają organizacje
pozarządowe, z których dziewięć zostało sklasyfikowanych. Najpopularniejszym obszarem działalności
jest sport i turystyka i prawie co czwarta organizacja realizuje zadania w tym obszarze. Natomiast
niemal co piąta organizacja realizuje swe cele zakresie kultury i sztuki. Kolejnymi pod względem
Łącznie w tych czterech obszarach działa prawie tyle samo co w dwóch najpopularniejszych. W ujęciu
liczbowym najpopularniejsze obszary działalności organizacji pozarządowych na Pradze-Południe
Strona
osobistego, ochrony i promocji zdrowia, wspierania postaw obywatelskich i pomocy najuboższym.
22
popularności wśród kierunków prowadzonych zadań są obszary tematyczne dotyczące nauki i rozwoju
reprezentuje w sumie kilkadziesiąt organizacji. Daje to większą możliwość w wyborze odpowiedniej
oferty przez osoby zainteresowane i dopasowaniu zadań dla niwelowania problemów społecznych
mniejszych grup.
Tabela 5. Wykaz obszarów działalności organizacji funkcjonujących na terenie Pragi-Południe.
Liczba
NGO
działających w
obszarze
Rodzaj działalności NGO w dzielnicy Praga Południe
Kultura i sztuka
Nauka, rozwój osobisty
przedsiębiorczości
45
oraz
działania
na
rzecz
wspierania
rozwoju
32
ochrona i promocja zdrowia oraz pomoc osobom dotkniętym chorobami i
niepełnosprawnością
29
ochrona przyrody/ekologia
7
Pomoc najuboższym oraz w trudnych sytuacjach życiowych
21
Pomoc najuboższym oraz w trudnych sytuacjach życiowych. Przeciwdziałanie
patologiom
11
sport i turystyka
57
wspieranie postaw obywatelskich, wolontariatu i działań wspomagających rozwój
demokracji i aktywności lokalnej oraz dialogu międzykulturowego
29
wspieranie postaw obywatelskich, wolontariatu i działań wspomagających rozwój
demokracji i aktywności lokalnej oraz dialogu międzykulturowego
1
inne
15
Ogółem
247
Strona
23
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału przekazanego przez Przewodniczącego DKDS
Praga– Południe.
Na terenie dzielnicy Praga-Południe funkcjonuje 24711 organizacji pozarządowych, a ich działalność
obejmuje 8 kluczowych dziedzin sfery życia społecznego. Obszarami, w których działa najwięcej
organizacji są kolejno sport i turystyka, kultura i sztuka, oraz nauka i rozwój osobisty włączając
działania na rzecz wspierania rozwoju przedsiębiorczości. Warto zwrócić uwagę, że próba kategoryzacji
organizacji jedynie na podstawie jednego obszaru działań może nie być reprezentatywna. Niektóre
organizacje działają bowiem w więcej niż jednym obszarze co utrudnia dokładniejszą analizę. Szacuje
się, że około 60% organizacji w kraju nie zmienia kierunku swoich działań. Podczas gdy ok. 20%
prowadzi je w sposób elastyczny uzależniając swoją aktywność pod różnego typu uwarunkowania,
w tym możliwości pozyskania dotacji, zapotrzebowania społecznego, misji zarządu, oczekiwań
decydentów.
Kultura i sztuka
15
1
45
Nauka, rozwój osobisty oraz działania na rzecz
wspierania rozwoju przedsiębiorczości
29
ochrona i promocja zdrowia oraz pomoc osobom
dotkniętym chorobami i niepełnosprawnością
ochrona przyrody/ekologia
32
Pomoc najuboższym oraz w trudnych sytuacjach
życiowych
Pomoc najuboższym oraz w trudnych sytuacjach
życiowych. Przeciwdziałanie patologiom
57
sport i turystyka
29
11
7
21
wspieranie postaw obywatelskich, wolontariatu i działań
wspomagających rozwój demokracji i aktywności lokalnej
oraz dialogu międzykulturowego
wspieranie postaw obywatelskich, wolontariatu i działań
wspomagajacych rozwój demokracji i aktywności lokalnej
oraz dialogu międzykuturowego
inne
Schemat 7. Wykaz obszarów działalności organizacji na Pradze- Południe w ujęciu liczbowym.
Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Przewodniczącego DKDS Praga-
11
dane przekazane przez Przewodniczącego DKDS w Dzielnicy Praga – Południe na podstawie badania lokalnego.
Strona
24
Południe. – stan na II kwartał 2014r.
Odrębną bazę danych dotyczących organizacji pozarządowych opracowało Stowarzyszenie Centrum
Wspierania Aktywności Lokalnej CAL. Baza organizacji pozarządowych weryfikowana była pod kątem
faktycznej aktywności. Z przeprowadzonej analizy wynika, że na Pradze-Południe działa
109 organizacji. Baza organizacji weryfikowana była w roku 2014 i obejmowała m.in. sprawdzenie
danych kontaktowych, co potwierdza ich rzeczywistego funkcjonowania. Należy podkreślić, że nie ma
jednej bazy danych organizacji obejmującej zarówno organizacje zarejestrowane na Pradze- Południe
oraz organizacje zarejestrowane na innym obszarze, a działające regionalnie lub ściśle dla społeczności
lokalnej. Taka baza byłaby niewątpliwie cenna i stanowiłaby duże ułatwienie w nawiązywaniu
kontaktów pomiędzy organizacjami oraz wspólną realizację przedsięwzięć, czy projektów.
Charakterystyka funkcjonowania warszawskich organizacji pozarządowych.
Na podstawie Raportu z badania wykonanego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor: „Podstawowe fakty
o organizacjach pozarządowych” (2013r.)12 szacuje się, że w ujęciu ogółu organizacji można wskazać
powiązane ze sobą dziedziny, które wzajemnie się uzupełniają i stanowią płaszczyznę kompleksowych
działań:
Działania w obszarze kultury i sztuki
działalność edukacyjna i wychowawczą
Dziedzina rozwoju lokalnego
wsparcie
dla
instytucji,
organizacji
pozarządowych oraz inicjatyw lokalnych,
działania w obszarze rynku pracy,
zatrudnienia i aktywizacji zawodowej,
ochrona środowiska
Wsparcie dla instytucji,
organizacji pozarządowych
i inicjatyw obywatelskich
Aktywność w obszarze rynku pracy,
zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej,
także działalność międzynarodowa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w raporcie Stowarzyszenia Klon/ Jawor
Jak wynika z ww. raportu powiązanie tych dziedzin ze sobą umożliwia organizacjom poszerzanie oferty
http://www.ngo.pl/PodstawoweFakty_2012_raport/ebook/content/PodstawoweFaktyNGO_2012_KlonJawor_ra
port.pdf
Strona
12
25
własnej działalności, a także ujęcie jej w sposób bardziej kompleksowy. Realizacja zadań na pograniczu
dziedzin i adresowanie do potencjalnych odbiorców w sposób świadomy umożliwia zwiększenie
skuteczności działań, co w konsekwencji ma wpływ na ich efektywność. Wartością dodaną jest również
świadomość odbiorcy o możliwości zaspokojenia swych potrzeb dzięki uczestnictwie w inicjowanych
przedsięwzięciach. Tym bardziej duże znaczenie ma odpowiednia identyfikacja potrzeb i dotarcie
z ofertą do możliwie dużej grupy zainteresowanych. Zadania te mogą być wykonywane zarówno przez
jednostki publiczne, organizacje, a także wspólnie dopasowując formę działań popularyzujących
do odpowiedniej grupy społecznej.
Zasoby organizacji pozarządowych.
Biorąc pod uwagę finanse i kapitał własny organizacji to z ww. raportu wynika, że w ujęciu
procentowym dominują organizacje bez majątku i z majątkiem szacowanym na kwotę 10 000zł100 000zł, po 26%. Warto zauważyć, że 55% organizacji stanowią te z majątkiem nieprzekraczającym
10 000zł. Tylko 2% organizacji dysponuje majątkiem powyżej 1 000 000zł.
Schemat 6. Wartość majątku warszawskich organizacji pozarządowych. Źródło: raport z badania
od instytucji i firm, darowizn od osób prywatnych, zysków z kapitału (odsetki, udziały, akcje)
oraz przychodów z przekazania 1% podatku i funduszy europejskich. Sytuacja ta dotyczy organizacji
Strona
Organizacje utrzymują się głównie ze składek członkowskich, źródeł samorządowych, darowizn
26
Stowarzyszenia Klon/ Jawor 2013r.: Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych.
w całej Polsce. Natomiast warszawskie organizacje głównie podejmują próby pozyskania środków
z samorządu wliczając w to Urząd Miasta st. Warszawy, Dzielnice, Urząd Marszałkowski i prywatnych
darczyńców. Kolejnym źródłem pozyskiwania dofinansowania przez organizacje pozarządowe są firmy
i przedsiębiorstwa oraz administracja centralna, w tym ministerstwa, FIO, PFRON. Jednymi
z najmniej popularnych wśród warszawskich organizacji są fundusze strukturalne (UE, norweskie,
szwajcarskie).
Przedstawione powyżej właściwości funkcjonowania organizacji pozarządowych jest właściwy również
do organizacji funkcjonujących na terenie dzielnicy Praga – Południe. Ten aspekt ujęty zostanie
w raportach z badań prowadzonych w ramach projektu.
4. Struktury organizacyjne lokalnych organizacji pozarządowych.
Na podstawie analizy raportu z badania w ramach projektu „Bariery w rozwoju warszawskich
organizacji pozarządowych”13, można rozpoznać i zdefiniować problemy występujące w ramach
współpracy pomiędzy JST, a NGO. Celem wskazanego badania było rozpoznanie przeszkód
w działalności kadry zarządzającej instytucjami ekonomii społecznej (IES), a także poznanie,
jak stołeczni urzędnicy postrzegają działalność organizacji pozarządowych: ich pracę, stabilność,
problemy z jakimi się borykają oraz możliwości rozwoju. Zgodnie z definicją sformułowaną przez
pracowników europejskiej sieci badawczej EMES podmioty ekonomii społecznej prowadzą działalność
o celach głównie społecznych, której zyski w założeniu są reinwestowane w te cele lub we wspólnotę,
a nie w celu maksymalizacji zysku lub zwiększenia dochodu udziałowców, czy też właścicieli14. Wnioski
dotyczące warszawskich organizacji pozarządowych powstały więc w oparciu o ocenę trwałości
i potencjału organizacji w odniesieniu do systemu wsparcia zapewniającego zwiększenie udziału tych
podmiotów w realizacji miejskich polityk publicznych.
Organizacja pracy organizacji pozarządowych:
Z wyżej wskazanego raportu wynika, że sposób zarządzania organizacjami pozarządowymi
jest różnorodny. W organizacjach występują różne systemy zarządzania, w zależności od ich zasobów
kadrowych:
- podział personelu organizacji na zespoły „projektowe”. Autorzy raportu zwrócili uwagę, iż zespoły
http://interwencjaprawna.pl/publikacje/ autorstwo: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
14
Definicja podmiotów ekonomii społecznej na podstawie: http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/433225
Strona
13
27
w ramach organizacji się przenikają- skład osobowy jest różny w projektach, a poszczególne osoby
pełnią w nich różne funkcje, od kierownika lub koordynatora projektu po zwykłego uczestnika
z mniejszym zakresem zadań. Biorąc pod uwagę różną długość projektów zauważono,
że w organizacjach często brakuje wyodrębnionych zespołów odpowiedzialnych za bieżącą obsługę
administracyjną, komunikację wewnętrzną i zewnętrzną czy koordynację działań fundraisingowych.
Istotą takich działań często było realizowanie misji, a nie budowanie trwałej struktury instytucjonalnej.
- podział organizacji na zespoły odpowiedzialne za kwestie merytoryczne (związane z profilem
działalności organizacji) oraz zespoły „pomocnicze” zajmujące się administracją, PR–em,
czy fundraisingiem (rozumianym jako pozyskiwanie środków na działalność, pisanie i rozliczanie
wniosków, współpraca ze sponsorami). Tego typu organizacja pracy pozwala wypracować elementy
specjalizacji organizacji. W ujęciu długofalowym zespoły mogą planować strategie działań w oparciu
o realizowane projekty i posiadane zasoby.
- model „wszyscy zajmują się wszystkim”, w którym nie istnieje wyraźny podział na zespoły
„specjalistyczne” i różne zadania różnych osób się przenikają. Mimo, że ten typ działań obarczony jest
wysokim ryzykiem w odniesieniu do efektów prowadzonych działań, ponieważ często nie pokrywają
się one z zakresem kompetencji osób, które je realizują model ten funkcjonuje często w świadomości
i niejako powstaje na potrzeby nagłej realizacji większej ilości zadań.
- struktura „liderska”, w której jedna osoba (bądź ściśle ograniczone grono osób) samodzielnie
wykonuje i koordynuje większość zadań. Pozostałe osoby zaangażowane w działalność organizacji
pełnią wyłącznie rolę pomocniczą lub doradczą.
Biorąc pod uwagę powyższe modele warto zaznaczyć, że osoby zarządzające organizacjami często
jednocześnie pracują zawodowo dlatego działalność w organizacji nie stanowi ich podstawowego
źródła dochodu. Dlatego też przedstawione poniżej typy zarządzania są często determinowane poprzez
określone zasoby kadrowe i dyspozycję czasową.
Formy zarządzania organizacjami.
Zarządzanie organizacjami w Warszawie można też zgodnie ww. raportem podzielić ze względu
na strukturę zarządu i sposób podejmowania decyzji. Wyróżnić można podstawowe rodzaje:
- zarząd hierarchiczny, który opiera się na strukturze pionowej. W zależności od organizacji pracy oraz
istnienia określonych stanowisk, poszczególne decyzje podejmują m.in. prezes, wiceprezesi, dyrektor,
menadżerowie,
kierownicy
działów,
koordynatorzy
projektów.
Warto
zwrócić
uwagę,
natomiast decyzje podejmowane są w ograniczonym gronie lub poprzez zarządzającego organizacją.
Strona
Do realizowanych zadań przyporządkowani są najczęściej osoby zarządzające danym działem,
28
że zakres odpowiedzialności za poszczególne działania w tej formie zarządu łatwo zidentyfikować.
- zarząd płaski – w tym modelu decyzje są z założenia podejmowane wieloosobowo i wspólnie. Jego
cechą charakterystyczną jest duża samodzielność i możliwość podejmowania decyzji jednoosobowo.
Model ten funkcjonuje głównie w organizacjach których członkowie są zaangażowani w dużym
wymiarze czasowym w prace związane z innymi zadaniami.
- zarząd „mieszany”, w którym strategiczne decyzje są podejmowane odgórnie, jednak decyzje
dotyczące bieżącej działalności podejmuje się wspólnie, z udziałem zaangażowanych członków
organizacji.
Odnosząc się do zarządzania pracą działaczy organizacji można stwierdzić na podstawie
przedstawionych powyżej wniosków z raportu na temat barier w rozwoju warszawskich organizacjach
pozarządowych, że ponad połowa organizacji w Warszawie (dane z 2011r., za portalem
www.warszawa.ngo.pl) nie posiadała stałych pracowników. Zidentyfikowano następujące powody
takiego stanu rzeczy:
- brak środków oraz brak stabilności finansowej;
- praca „od projektu do projektu”- brak możliwości zaplanowania budżetu w ujęciu długookresowym
- brak wiedzy i możliwości wypełnienia ciążących na pracodawcy obowiązków z zakresu spraw
pracowniczych oraz BHP;
- problemy z rekrutacją pracowników, brak znajomości specyfiki działania u kandydatów.
Brak starań o dotacje wynika przede wszystkim z niewiary w sukces i braku konkursów
odpowiadających specyfice organizacji. Istotny jest także brak wiedzy na temat sposobu ubiegania
się oraz samej możliwości starania się o takie środki – dotyczy on zwłaszcza organizacji o krótkim stażu
działania. Zdaniem ich przedstawicieli staż organizacji ma znaczenie ze względu na kilka czynników: nie
tylko doświadczenie i wiedzę, ale także funkcjonującą w urzędzie opinię o organizacji oraz posiadanie
bezpośrednich (czasem nieformalnych) kontaktów z urzędnikami. Część urzędników przyznaje,
że większe szanse na dotacje mają organizację znane, o ugruntowanej pozycji. Są jednak również tacy,
którzy starają się promować nowe organizacje.
Komunikacja wewnątrz organizacji:
Komunikacja wewnętrzna stanowi o skuteczności w działaniu organizacji. Często decyduje o rozwoju
organizacji w sposób bezpośredni i często wskazywana jest również jako jeden z głównych elementów
stanowiących przeszkodę w realizowanych działaniach. W badaniach prowadzonych przez Urząd m.st.
Raport z badania: Podstawowe fakty o warszawskich organizacjach pozarządowych Stowarzyszenie Klon/Jawor
http://www.ngo.pl/PodstawoweFakty_2012_raport/ebook/content/PodstawoweFaktyNGO_2012_KlonJawor_ra
port.pdf
Strona
15
29
Warszawy15 zdecydowana większość respondentów deklarowała, że w ich organizacjach problem
wewnętrznych konfliktów nie jest odczuwalny. We wskazanym raporcie przedstawiono tezę, że często
wewnętrzne spory i konflikty są jednak bagatelizowane, ale wynika to nie ze specyfiki działania,
a bardziej z aspektów pracy w zespole. Warto nadmienić, mając na uwadze przytoczone powyżej typu
zarządzania organizacjami, iż istotnym czynnikiem wpływającym na ilość i zakres konfliktów może być
działanie pod presją czasu, szczególnie w sytuacjach gdy podejmowane decyzje są zmieniane
kilkukrotnie i wiążą się z wykonywaniem dodatkowej pracy. Odpowiedzialność za rozwiązywanie
konfliktów najczęściej jednak bierze na siebie kadra zarządzająca co pozwala przypuszczać, że posiada
ona dobry obraz sytuacji w organizacji.
5. Współpraca z organizacjami pozarządowymi w ujęciu lokalnym.
Zgodnie
z Poradnikiem Modelowej
Współpracy
Administracji Publicznej
z Organizacjami
Pozarządowymi16 wydanym przez Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT współpraca
międzysektorowa może mieć charakter finansowy, pozafinansowy. Realizacja projektów może
następować również w partnerstwie samych organizacji lub tez organizacji wraz z samorządem
lub jego jednostkami organizacyjnymi.
Współpraca finansowa:
Wśród dobrych praktyk jakie można zaobserwować na płaszczyźnie współpracy pomiędzy Miastem,
a organizacjami pozarządowymi można wskazać następujące formy:
•
powierzania realizacji zadania publicznego poprzez udzielenie dotacji na sfinansowanie jego
wykonania;
•
wspierania realizacji zadania publicznego poprzez udzielenie dotacji na dofinansowanie jego
wykonania;
•
oddania w najem na preferencyjnych warunkach należących do Miasta lokali użytkowych
organizacjom w celu prowadzonej przez nie działalności pożytku publicznego;
•
dzierżawy na preferencyjnych warunkach należących do Miasta nieruchomości na potrzeby
http://www.isp.org.pl/uploads/filemanager/Program%20Spoleczenstwa%20Obywatelskiego/poradniksplot.pdf
Strona
16
30
realizacji zadań na rzecz mieszkańców;
•
udzielania poręczeń organizacjom starającym się o przyznanie kredytu lub pożyczki
na realizację zadań publicznych skierowanych do mieszkańców.
Wydatki m.st. Warszawy na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe stanowiły
w 2012 roku ok. 1% budżetu Miasta: nieco ponad 114 mln złotych. Zdecydowana większość tej kwoty
przekazywana jest w ramach otwartych konkursów ofert prowadzonych na podstawie ustawy
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Rokrocznie ogłaszanych jest ok. 150-170
konkursów, w których staruje ok. 1100-1200 organizacji składając łącznie 3-4 tys. wniosków. Co roku
blisko 800 z nich uzyskuje przynajmniej jedną dotację. W 2012 przyznano blisko 1900 dotacji.
Najwięcej środków przeznaczanych jest na realizację, przez organizacje pozarządowe, zadań
publicznych z obszaru pomocy społecznej, sportu oraz ochrony zdrowia17.
Schemat 7. Zbiorcza informacja o konkursach dla organizacji pozarządowych w Warszawie18.
Zakres i tematyka konkursów są powszechnie konsultowane z organizacjami. Konsultacje dotyczą
jednak głównie sposobów realizacji określonych zadań, a nie strategicznych celów polityki Miasta.
Zadania te wynikają przede wszystkim z przyjętych wcześniej dokumentów strategicznych. Urzędnicy
są zwolennikami szerokiego określania zadań konkursowych co wynika z analizy przytoczonych
18
Na podstawie danych Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa dostępnych na stronie http://warszawa.ngo.pl/
Źródło:http://www.ngo.pl/PodstawoweFakty_2012_raport/ebook/content/PodstawoweFaktyNGO_2012_KlonJ
awor_raport.pdf
Strona
17
31
raportów.
Połowa organizacji prowadzących działania na terenie Warszawy aplikowała w ciągu ostatnich
3 lat o środki z Urzędu m.st. Warszawy, zaś jedna trzecia starała się o środki z Dzielnic. Organizacje
starsze oraz działające intensywnie i systematycznie częściej aplikują o środki i są skuteczniejsze
w ich pozyskiwaniu. Zdecydowana większość organizacji aplikujących w ciągu ostatnich 3 lat o dotacje
od Urzędu Miasta lub Dzielnic uzyskała dotację przynajmniej raz.
Głównym trybem zlecania zadań publicznych przez m. st. Warszawa są otwarte konkursy ofert na
realizację zadań publicznych, które są przygotowywane i przeprowadzane przez biura Urzędu
m.st. Warszawy oraz wydziały dla Dzielnic m.st. Warszawy. Są to odpowiednio zadania o charakterze
ogólnomiejskim i zadania o charakterze dzielnicowym.
Schemat 8. Liczba dotacji przekazanych organizacjom w Warszawie 19. Opracowanie własne.
Konkursy ogłaszane są na wsparcie realizacji zadań, co oznacza, iż m.st. Warszawa przekazuje
organizacji pozarządowej część środków finansowych (udział % w stosunku do całkowitych kosztów
realizacji zadania), czyli dofinansowuje to zadanie, natomiast organizacja musi pozyskać z innych źródeł
(czyli spoza budżetu m.st. Warszawy) pozostałą cześć. Nieliczne zadania są w pełni finansowane przez
Na podstawie danych Urzędu Miasta (http://civicpedia.ngo.pl)
20
Na podstawie http://ngo.um.warszawa.pl/otwarte-konkursy-ofert-na-realizacje-zadan-publicznych
Strona
19
32
m.st. Warszawę, tzn. powierzane20.
Liczba dotacji przekazywanych przez Urząd Miasta i Dzielnice w ostatnich trzech latach przedstawia się
następująco:
Schemat 9. Statystyka przyznanych dotacji organizacjom pozarządowym. Źródło Raport Klon/ Jawor
Liczba dotacji jest większa w przypadku Miasta, niż w przypadku Dzielnic. Zauważalna jest tendencja
w wyrównywaniu się proporcji co pozwala prognozować, że liczba dotacji z Urzędu Miasta i Dzielnic
będzie utrzymywać się na bardzo zbliżonym poziomie.
Praga-Południe zajmuje przedostatnie miejsce w Warszawie pod względem stosunku złożonych
do dofinansowanych wniosków (42%). Niższy wynik ma tylko Śródmieście (36%). Zdecydowanymi
liderami w tej dziedzinie są Targówek i Ursus, gdzie skuteczność aplikacji jest niemal dwukrotnie
większa i wynosi 80%. Średnia skuteczność ubiegania się o środki dla organizacji w Warszawie to 56%.
Warto zwrócić uwagę, że przeciętna kwota dotacji zakontraktowana w 2012r. była niemal równa
przeciętnej kwocie dotacji w rozpatrywanym okresie. Wysokość dotacji stanowiła z kolei średnio
Strona
33
niemal połowę wnioskowanej kwoty.
Schemat 10. Przyznane dotacje w ujęciu procentowym przez Dzielnice m.st. Warszawy21.
Schemat 11. Ujęcie procentowe dofinansowanych wniosków oraz liczba przyznanych dotacji przez
przez Dzielnice m.st. Warszawy22.
Podstawowe fakty o warszawskich organizacjach pozarządowych. Aut.: Klon/ Jawor
22
J.w.
Strona
21
34
Schemat 12. Wysokość dotacji w stosunku do kwoty wnioskowanej w Dzielnicach m.st. Warszawy23.
Tym samym zgodnie z przedstawionymi powyżej wykresami średnia udzielona wartość dotacji
dla jednego projektu była jedną z najniższych w Warszawie. Warto jednak zwrócić uwagę, że liczba
przyznanych dotacji była dość wysoka i pod tym względem Praga- Południe należała do jednej
z najlepszych Dzielnic w Warszawie. Oznacza to, że na omawianym obszarze dość aktywnie działają
organizacje pozarządowe szczególnie w aspekcie aplikowania o dotację na realizację zadań
publicznych. W odniesieniu do ilości organizacji działających na Pradze- Południe jest to dobry rezultat
obrazujący wysoką aktywność organizacji pozarządowych, na co wskazuje analiza dostępnych
raportów z badań dotyczących organizacji pozarządowych działających dla społeczności lokalnej.
Obok dostrzegalnej aktywności organizacji pozarządowych w ubieganiu się o środki w ramach
dotacji miejskich zauważyć można, że wysokość dostępnych środków zarezerwowanych na wdrażanie
poszczególnych działań w zakresie realizacji zadań publicznych nie jest wystarczająca w stosunku
do zgłaszanych przez organizacje potrzeb. Wskazują na to zestawienia obrazujące wysokość dotacji
w stosunku do kwoty wnioskowanej przez NGO’y. Tym samym biorąc pod uwagę wysokość dotacji
przyznawanych przez Dzielnicę Praga- Południe w roku 2012 to spośród wszystkich Dzielnic Warszawy
plasowała się na przedostatnim miejscu. Zauważalne jest, że wnioskodawcy średnio nie uzyskują
nawet połowy wnioskowanej kwoty ramach konkursów dotacyjnych. Najczęstszą przyczyną takiego
stanu rzeczy w ramach miejskich dotacji jest w dużej mierze wartość merytoryczna zgłaszanych
wniosków.
Najczęstszymi
błędami
popełnianymi
przez
organizacje
aplikujące
o
dotacje
są niewłaściwe prognozowanie wydatków kwalifikowanych w stosunku do dostępnej alokacji
środków w poszczególnych konkursach, która według przedstawicieli organizacji pozarządowych
jest zbyt niska. Z powyższych zestawień wynika również, że Praga- Południe to Dzielnica, gdzie
najniższa przeciętna kwota dotacji koresponduje z niemal najniższym odsetkiem dofinansowanych
wniosków. Warto przy tym zauważyć, że ta prawidłowość nie występuje w Dzielnicach, gdzie
przeciętna kwota dotacji i procent dofinansowanych wniosków są najwyższe.
W przypadku Dzielnicy Praga – Południe dotacje dla organizacji pozarządowych przyznawane są przez
dwa Wydziały: Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia, Wydział Oświaty i Wychowania
23
Podstawowe fakty o warszawskich organizacjach pozarządowych. Aut.: Klon/ Jawor
Strona
35
oraz dwa Zespołu: Zespół Sportu i Rekreacji oraz Zespół Kultury.
Zestawienie dotyczące informacji na temat ilości umów zawartych w ramach współpracy z NGO
na Pradze- Południe z poszczególnymi komórkami i jednostkami organizacyjnymi dla Dzielnicy PragaPołudnie m.st. Warszawy:
Wydziały/Zespoły dla
Liczba umów zawartych w ramach zadań zleconych dla NGO
Dzielnicy Praga-Południe
m.st. Warszawy
Wydział Oświaty i
Wychowania
Zespół Kultury
W roku 2012 dwie umowy na łączną kwotę 12 400,00zł
W roku 2013 cztery umowy na łączną kwotę 12 500,00zł
W roku 2012 dwanaście umów na łączną kwotę 90 000,00zł
W roku 2013 szesnaście umów na kwotę 15 000,00 zł
Zespół Sportu i Rekreacji
W roku 2012 trzydzieści siedem umów na łączną kwotę 380 000,00zł
W roku 2013 trzydzieści osiem umów na łączną kwotę 446 795,00zł
Wydział Spraw Społecznych i
Zdrowia
W roku 2012 roku dziewięć umów rocznych na łączną kwotę
259.800 zł i sześć umów wieloletnich na lata 2012-2015 na łączną
kwotę 1 836 240,00 zł. z tego do wydatkowania w 2012 r. 36 240,00
zł
W 2013 roku piętnaście umów rocznych na kwotę 600 540,00 zł.
Ośrodek Pomocy Społecznej
44 organizacje pozarządowe i podmioty publiczne mające siedzibę/
Dzielnicy Praga- Południe
placówkę na Pradze Południe współpracujące z ośrodkiem w 2013r.
35 organizacji pozarządowych i podmiotów publicznych nie
posiadające siedziby/ placówki na terenie Dzielnicy w 2013r.
Z wskazanego wyżej zestawienia wynika, że wśród dotacji przyznawanych na przestrzeni
ostatnich dwóch latach przez Dzielnicę Praga-Południe m.st. Warszawy dominują dotacje z obszaru
sportu i rekreacji, było to łącznie 75 umów. W ramach prac prowadzonych przez Zespół Sportu
sama. Także wartość zawieranych w ramach prac Zespołu Sportu i Rekreacji umów jest najwyższa
i zdecydowanie przewyższa pozostałe komórki organizacyjne Dzielnicy.
Strona
przez Dzielnicę Praga-Południe m.st. Warszawy. Ich liczba w ostatnich dwóch latach jest niemal taka
36
i Rekreacji zawarto ponad połowę wszystkich umów w stosunku do pozostałych dotacji przyznanych
Najmniejsza liczba umów w ramach zadań zleconych organizacjom pozarządowym była prowadzona
przez Wydział Oświaty i Wychowania. Jednak pod względem ich wartości przewyższała Zespół Kultury,
który prowadził ich kilkakrotnie więcej.
Współpraca pozafinansowa.
Współpraca pozafinansowa stanowi kolejny rodzaj działań, jakie mogą podejmować organizacje
pozarządowe z samorządem. Polega przede wszystkim na zasięganiu opinii organizacji pozarządowych
dotyczących aktów prawnych – w zależności od rangi dokumentu Miasto konsultuje go z Warszawską
Radą Pożytku Publicznego, odpowiednią Komisją Dialogu Społecznego lub Dzielnicową Komisją Dialogu
Społecznego.
Warszawska Rada Pożytku Publicznego, opiniuje projekty strategii rozwoju, projekty uchwał i aktów
prawa miejscowego dotyczących sfery zadań publicznych (także Programu Współpracy), zlecania zadań
organizacjom oraz standardów realizacji tych zadań.
Komisje Dialogu Społecznego (28 Komisji w Warszawie- stan na VIII.2013) mają charakter inicjatywny
i doradczy. Konsultują i współtworzą dokumenty wydawane przez władze miasta w zakresie
działalności danej komisji. Uczestniczą w komisjach konkursowych rozpatrujących oferty o przyznanie
dotacji, określają potrzeby społeczne i sposoby ich zaspokajania.
Dzielnicowe Komisje Dialogu Społecznego (15 Komisji w Warszawie- stan na VIII.2013) W każdej
dzielnicy może działać jedna dzielnicowa komisja, która skupia zainteresowane organizacje realizujące
zadania w różnych dziedzinach na rzecz jej mieszkańców. W skład dzielnicowej komisji wchodzi także
co najmniej jeden przedstawiciel Dzielnicy.
Biorąc pod uwagę „dobre praktyki” na linii współpracy pozafinansowej pomiędzy samorządem,
a organizacjami pozarządowymi zostały wypracowane działania, które umożliwiają nawiązanie
współpracy, jej kontynuację lub rekomendowanie potrzeb społecznych, których zaspokojenie jest
możliwe dzięki realizacji proponowanych inicjatyw. Usprawnienia te mogą też wpłynąć na trafniejsze
zdiagnozowanie obszarów newralgicznych na linii współpracy (np. niewłaściwa komunikacja, zbyt
rozbudowane procedury, niedostateczna wiedza partnerów) i w sposób efektywny dzięki dostępnym
narzędziom zwiększyć świadomość zainteresowanych stron. Działania te mogą się odbywać chociażby
poprzez (wspólne) tworzenie baz danych organizacji ułatwiających wzajemny kontakt, organizowanie
potencjalnej współpracy poprzez określenie wzajemnych oczekiwań i wspólnego wypracowania
rozwiązań, które w odniesieniu do uwarunkowań lokalnych będą najefektywniejsze.
Strona
świadomości na temat ich zasadności. Działania tego typu aktywizacją partnerów poprawiają „klimat”
37
szkoleń w zakresie proponowanym przez organizacje, pomoc przy upraszczaniu procedur i zwiększanie
Poniżej zaprezentowana została przykładowa lista tego typu działań, wraz ze wskazaniem które z nich
funkcjonują na Pradze- Południe.
Rekomendowane działania pozwalające usprawnić współpracę pozafinansową
Wdrożenie
stworzenie i prowadzenie internetowej bazy danych o organizacjach
TAK/ NIE
pozarządowych działających na terenie gminy
wzajemna wymiana informacji w zakresie planowanych kierunków działalności i
TAK/ NIE
współdziałanie w celu ich zharmonizowania
tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym
TAK/ NIE
współpraca i udzielanie pomocy w zakresie pozyskiwania zewnętrznych środków
TAK/ NIE
finansowych, w szczególności informowanie o konkursach
konsultowanie z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi
TAK/ NIE
w art. 3 ust. 3 ustawy (ODOPPIW) projektów aktów normatywnych w dziedzinach
dotyczących działalności statutowej tych organizacji
promocja działań podejmowanych przez lokalne organizacje pozarządowe
TAK/ NIE
poprzez zamieszczanie na stronie internetowej urzędu dostarczonych przez
organizacje informacji nt. realizowanych projektów
udzielanie rekomendacji dla organizacji pozarządowych starających o zewnętrzne
TAK/ NIE
środki finansowe
pomoc w nawiązywaniu kontaktów z innymi organizacjami, w tym kontaktów
TAK/ NIE
międzynarodowych
udzielanie informacji w zakresie tworzenia i funkcjonowania stowarzyszeń,
TAK/ NIE
fundacji, i innych podmiotów, w tym grup nieformalnych
udzielanie przez dzielnicę wsparcia pozafinansowego: użyczenie sprzętu;
TAK/ NIE
bezpłatne wynajmowanie pomieszczeń, etc
organizowanie szkoleń dla organizacji pozarządowych w zakresie zasad
TAK/ NIE
TAK/ NIE
obejmowanie honorowym patronatem Burmistrza działań lub programów
TAK/ NIE
prowadzonych przez organizacje pozarządowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie poradnika współpracy z organizacjami w odniesieniu
do działań realizowanych przez Dzielnicę Praga- Południe.
Strona
zawieranie i realizacja umów o wykonanie inicjatywy lokalnej
38
sporządzania oferty realizacji zadania publicznego
Jedną z form współpracy są także patronaty udzielane przez Burmistrza dzielnicy dla przedsięwzięć
realizowanych przez organizacje pozarządowe. Według danych uzyskanych z Dzielnicy Praga- Południe
w 2012 r. Burmistrz Dzielnicy Praga- Południe objął swoim patronatem 30 wydarzeń organizowanych
przez organizacje pozarządowe. W latach kolejnych patronaty przyznawane były w następującej ilości:
w roku 2013- 20 patronatów, a do końca lipca 2014 r. przyznano 16 patronatów.
Współpraca partnerska
Kolejną formą realizacji wspólnych działań pozwalająca na inicjowanie projektów o charakterze
bardziej kompleksowym wykorzystującym wzajemny potencjał, doświadczenie i zasoby wszystkich
biorących udział w przedsięwzięciu partnerów są przedsięwzięcia o charakterze partnerskim.
Z danych dostępnych w serwisie warszawskich organizacji pozarządowych (http://warszawa.ngo.pl/)
wynika, że najczęściej warszawskie organizacje zawiązują pomiędzy sobą partnerstwa na potrzeby
wspólnych projektów. W mniejszym stopniu współpraca partnerska dotyczy Urząd Miasta
st. Warszawa lub Dzielnic. Forma kontaktów we współpracy partnerskiej z poszczególnymi rodzajami
partnerów jest rozłożony dość proporcjonalnie. Prawie co trzecia organizacja deklaruje brak kontaktów
z firmami prywatnymi, przedsiębiorcami i biznesem.
Źródło: http://warszawa.ngo.pl/ na podstawie raportu z badania warszawskich organizacji
Strona
39
samorządowych (aut. Stowarzyszenie Klon/ Jawor)
Na terenie Pragi- Południe ta forma współpracy występuje m.in. w działaniach realizowanych przez
lokalny
Ośrodek
Pomocy
Społecznej.
Wśród
podmiotów
z
którymi
OPS
współpracuje
24
na rzecz społeczności lokalnej są :
1. Środowiskowe Domy Samopomocy (ŚDS) prowadzone przez:
-Warszawskie Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Psychicznie i Nerwowo Chorymi;
-Warszawskie Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
Głównym zadaniem ŚDS-y jest socjalizacją osób mających problemy z funkcjonowaniem w sferze
społecznej
2. Fundacja Dzieci Niczyje.
W współpracy z FDN Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi działania na rzecz rodzin z małymi
dziećmi (0-4lat), jako kontynuację programu „Dobry Rodzic-Dobry Start”
3. Centrum Porad Obywatelskich „CIS”.
Wspólnie z organizacją pożytku publicznego „CIS” zostały przeprowadzone zajęcia edukacyjne
skierowane do rodziców zastępczych. Zajęcia związane były z tematyką sposobów
przekazywania własności i zadłużeń oraz ich konsekwencji. Wspólnym działaniem było również
realizowanie projektu „Twój dom – Partnerstwo na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych
bezdomnością w Dzielnicy Praga-Południe m. st. Warszawy”
4. Fundacja Park Militarny Twierdzy Modlin.
Dzięki pomocy Fundacji Park Militarny Twierdzy Modlin, Ośrodek Pomocy Społecznej
zorganizował jednodniową wycieczkę do Modlina. W ramach wyjazdu do twierdzy Modlin
odbyła się gra terenowa dla uczestników oraz zwiedzanie.
5. Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej.
Zabawy dla dzieci poprowadzone przez drużynę ZHR uświetniły spotkanie z okazji Świąt Bożego
Narodzenia
6. Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie.
Podległy Ośrodkowi Pomocy Społecznej Zespół ds. Rodzin Zastępczych współpracuje z
Warszawskim Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie wspierania rodziny i systemie pieczy
zastępczej.
7. Ośrodek dla Ofiar Przemocy „DOM”.
Współpraca ośrodka na rzecz kobiet dotkniętych przemocą.
24
Na podstawie sprawozdania z działalności OPS Praga - Południe za rok 2012.
Strona
40
8. Caritas Diecezji Warszawsko- Praskiej oraz Stowarzyszenie Penitencjarne „Patronat”.
Przy współpracy z Punktem Konsultacyjno- Informacyjnym Caritas Diecezji WarszawskoPraskiej oraz Punktem Pomocy Doraźnej Stowarzyszenia Penitencjarnego „Patronat”
prowadzone było poradnictwo zawodowe, prawne, psychologiczne i socjalne.
Wspólnym działaniem była także realizacja projektu „Twój dom – Partnerstwo na rzecz osób
bezdomnych i zagrożonych bezdomnością w Dzielnicy Praga-Południe m. st. Warszawy”
9.
Stowarzyszenie „Wspólne podwórko”.
Przy współdziałaniu Stowarzyszenia, Ośrodek Pomocy Społecznej realizował działania
w ramach partnerskiego programu „Blok, podwórko, kamienice – ożywiły się dzielnice”.
W program zaangażowane były jeszcze dwie inne organizacje pozarządowe, a liderem było
Miasto st. Warszawa. Natomiast ścisła współpraca w ramach programu pomiędzy OPS-em
i Stowarzyszeniem „Wspólne Podwórko” dotyczyła wsparcia skierowanego do osób
zagrożonych wykluczeniem, bądź wykluczonych z życia społecznego zamieszkujących obszar
kryzysowy (rewitalizowany) w dzielnicy .
Innym przykładem podejmowania działań partnerskich na terenie dzielnicy przez organizacje
pozarządowe jest przedsięwzięcie prowadzone przez Biuro Pomocy i Projektów Społecznych
m.st. Warszawy pn. „Lokalny System Wsparcia”. Program składa się z trzech priorytetów; pierwszy
dotyczy tworzenia przyjaznych warunków dla życia i rozwoju rodziny, drugi koncentruje się
na niesieniu pomocy rodzinom zagrożonym wykluczeniem społecznym, a trzeci na reintegracji rodzin
i rozwoju pieczy zastępczej. W ramach dotychczasowych trzech edycji konkursu wybrano pięć
konsorcjów projektowych, wśród których jedno działa na Pradze- Południe.25
Projekt „Partnerstwo dla Dzieci Pragi” powstał i jest realizowany w koalicji pięciu organizacji
pozarządowych działających na rzecz dzieci i młodzieży. Ideą inicjatywy jest poprawa sytuacji
edukacyjno- społecznej młodzieży w Dzielnicy Praga- Południe. Realizacja projektu jest zaplanowana na
wrzesień 2013- czerwiec 2015r. Celami projektu są poprawa sytuacji edukacyjnej, społecznej dzieci
i młodzieży, wsparcie edukacyjne, psychologiczne, rozwojowe, polepszenie kompetencji społecznych,
przeciwdziałanie nieodpowiednim zachowaniom, integracja ze środowiskiem lokalnym, rozwój oferty
programowej placówek wsparcia dziennego.
Innym przykładem współpracy partnerskiej była wspólna realizacja przedsięwzięć partnerskich
Na podstawie strony internetowej Praskiego Forum: http://praskieforum.org.pl/sites/file/SP%203%20s%202729.pdf
Strona
25
41
prowadzona w ramach pozyskiwanych przez Dzielnicę środków z funduszy unijnych.
W tym względzie w latach 2009-2014 Dzielnica Praga – Południe m.st. Warszawy realizowała wspólnie
z organizacjami pozarządowymi kilka projektów partnerskich, wśród których przeważały projekty
o
charakterze
edukacyjnym.
Należały
do
nich
takie
projekty,
jak
np.:
„Szansa
na przedszkole”. Projekt skierowany był do dzieci w wieku przedszkolnym, którego liderem
było Towarzystwo Rozwijania Aktywności Dzieci „Szansa”. Na terenie Pragi – Południe działania
w ramach projektu realizowane były w praskim przedszkolu „Misia Czarodzieja”, które od lat
współpracuje z „Szansą”, czego efektem był m.in. zrealizowany w latach 2009-2011 projekt.
Innymi działaniami podejmowanymi wspólnie z organizacjami pozarządowymi były projekty
skierowane do uczniów praskich szkół takie jak np.: „ Uwolnić potencjał-program specjalistycznych
działań wyrównujących szanse edukacyjne uczniów szkól z oddziałami integracyjnymi na Pradze –
Południe” - lider Stowarzyszenie AVSI, czy projekt „Współpraca się opłaca” skierowany do uczniów
szkoły zawodowej we współpracy z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej. Dzielnica uczestniczyła
także w realizacji programu społecznej rewitalizacji „Blok, podwórko, kamienice – ożywiły
się dzielnice”, w ramach którego współpracowała głównie poprzez Zakład Gospodarowania
Nieruchomościami z organizacjami pozarządowymi prowadzanymi rewitalizacje 7 praskich podwórek,
tj. z Stowarzyszeniem na rzecz poprawy środowiska mieszkalnego "Odblokuj" oraz Stowarzyszeniem
Monopol Warszawski. Obecnie w ramach zawiązanego partnerstwa realizowany jest wspólnie
z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz Stowarzyszeniem Wspierania Aktywności Lokalnej CAL
projekt „Wysokie standardy współpracy z NGO’s w Dzielnicy Praga-Południe Miasta Stołecznego
Warszawy”, w ramach którego powstaje wskazana na wstępie opracowania strategia26.
Najem lokali użytkowych.
Innym przykładem podejmowanych działań wynikających z kompetencji samorządu jest najem lokali
użytkowych znajdujących się w zasobach Miasta/Dzielnicy
prowadzony w drodze konkursowej
lub poza konkursem. Z takich możliwości korzystają także organizacje pozarządowe, które biorą udział
Na podstawie danych ze strony internetowej Dzielnicy Praga- Południe: http://www.pragapld.waw.pl/projektyrealizowane-przez-dzielnice-praga-poludnie-#start
Strona
26
42
w konkursach.
Poniżej znajduje się zestawienie dotyczące wynajmu lokali w latach 2012-2013 przez organizacje
pozarządowe.
stan na 31.12.2012
Stan na 31.12.2013
Liczba wynajętych lokali
63
69
Liczba zawartych umów z organizacjami
6
9
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Wydział Gospodarowania
Nieruchomościami i Nadzoru Właścicielskiego dla Dzielnicy Praga- Południe m.st. Warszawa.
W ramach prowadzonych działań związanych z najmem lokali użytkowych przez Dzielnicę Praga –
Południe od 2008 r. prowadzony jest także program „Artystyczna Skaryszewska”. Jego celem jest
wsparcie rozwoju kultury, a w szczególności niezależnych organizacji artystycznych i indywidualnych
artystów działających lub mających zamiar prowadzić swoją działalność na terenie Dzielnicy.
W ramach programu organizowane są przez Dzielnicę cyklicznie konkursy na najem lokali użytkowych
na preferencyjnych warunkach z przeznaczeniem na działalność społeczno-kulturalną. Lokale, które
typowane są do konkursów znajdują się m.in.: w okolicach ulic Lubelskiej, Skaryszewskiej, Targowej
i Grochowskiej. Wskazany obszar pofabryczny cieszy się zainteresowaniem środowisk artystycznych
i organizacji pozarządowych., które biorą udział w programie.
Poza możliwością wynajmu lokali użytkowych na prowadzoną działalność organizacje pozarządowe
mogą także dzierżawić nieruchomości znajdujące się w zasobach Miasta. Reguluje tą kwestię
Zarządzenie Nr 4240/2010 Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie zasad
wydzierżawiania na okres do trzech lat nieruchomości Miasta st. Warszawy i nieruchomości Skarbu
Państwa, dla których organem reprezentującym właściciela jest Prezydent m.st. Warszawy.
Inną formą działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe jest często organizacja wydarzeń
plenerowych w przestrzeni publicznej. Ułatwieniem w tym względzie jest przewodnik przygotowany
przez Miasto st. Warszawa pn.: „Działaj w przestrzeni”27
Z organizacjami pozarządowymi konsultowane są także projekty uchwał lub inne istotne dla rozwoju
Miasta zagadnienia. Sposób konsultowania reguluje uchwała Nr LXXXIX/2653/2010 Rady
m.st. Warszawy z dnia 9 września 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu konsultowania
z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24
27
Na podstawie strony internetowej: http://ngo.um.warszawa.pl/dzierzawa-nieruchomosci
Strona
miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji.
43
kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, projektów aktów prawa
Ponadto na terenie Miasta st. Warszawy działają dwie organizacje w ramach, których organizacje
pozarządowe mają możliwość wykorzystania przestrzeni na własne działania. Są to Centrum Społeczne
Paca (ul. Paca 40, Praga-Południe) oraz Centrum Warsztat (pl. Konstytucji 4, Śródmieście), Wskazane
wyżej miejsca działają w ramach projektów współfinansowanych przez Miasto st. Warszawa. 28
Centrum Paca 40 prowadzone jest przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, które prowadzi
szereg działań na rzecz animowania lokalnej społecznej.
Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL29, od ponad dziesięciu lat tworzy przestrzeń
spotkań i zaprasza do dyskusji, traktując pracę animacyjną jako kluczowy element każdego działania
w sferze publicznej. Realizuje więc założenie, że zmiana społeczna zawsze zaczyna się w lokalnej
społeczności. Jest to możliwe dzięki uruchomieniu potencjału ludzi- zgodnie z hasłem „Odkryj siłę
społeczności!”. Innowacyjne rozwiązania służą praktycznej realizacji idei zrównoważonego rozwoju
lokalnego, którego efektem jest lepsza jakość życia i równe szanse rozwoju dla obywateli. Są to m.in.:
Edukacja pracowników i wspieranie lokalnych instytucji publicznych, organizowanie spotkań animatorów,
wspieranie środowisk i ruchów społecznych, prowadzenie obserwacji badań i diagnozy, opracowywanie
innowacyjnych rozwiązań problemów i usług społecznych w tym dla administracji publicznej
oraz promocja aktywności społecznej C.A.L. realizuje również mniejsze przedsięwzięcia jak organizacja
spotkań i warsztatów.
6. Możliwości finansowania organizacji.
Finansowanie organizacji w ramach pozyskiwanie środków od samorządów nie jest jedynym sposobem
na realizację projektów, czy też utrzymywaniem bieżącej działalności zgodnie ze swoimi celami
i założeniami. Obecnie wyróżnić można się jeszcze kilka alternatyw, które mogą być zastosowane w
różnych uwarunkowaniach lokalnych. Są nimi m.in.: kredyty i pożyczki, działalność komercyjna,
korzystanie z funduszy zewnętrznych. Bywają jednak organizacje z powodów wizerunkowych nie
aplikują o fundusze i prowadzą swoja działalność w formie non- profit. W ten sposób uwiarygodniają
działalność zgodnie ze swoją misją. Realizacja inicjatyw przy udziale funduszów zewnętrznych
odbierana jest bowiem jako działanie komercyjne i „zarabianie na projektach”. Niestety brak jest
kompletnych danych dotyczących wszystkich źródeł finansowania organizacji pozarządowych
29
Na podstawie strony internetowej: http://ngo.um.warszawa.pl/przestrze-i-lokale
Na podstawie strony internetowej Stowarzyszenia Wspierania Aktywności Lokalnej CAL:
http://www.cal.org.pl/
Strona
28
44
w Dzielnicy Praga- Południe stąd też nie jest w chwili obecnej sporządzenie zestawienia obrazującego
jaka forma finansowania jest najpowszechniejsza. Według danych Urzędu Miasta st. Warszawa
i statystyk przytaczanych m.in. prze GUS i Stowarzyszenie Klon/ Jawor dla organizacji prowadzących
swą działalność w Warszawie wyróżnić można kilka podstawowych źródeł pozyskiwania środków
zewnętrznych. Są to:
Kredyty i pożyczki.
Jest to jedna z najmniej popularnych form finansowania wśród warszawskich organizacji.
W większości analizowanych przez badaczy przypadków nie spotkano się z tą formą finansowania. Jako
przyczyny takiego stanu rzeczy wymieniono:
•
brak pewności uzyskania przychodów,
•
brak środków na spłatę odsetek od kredytu / pożyczki,
•
brak zdolności kredytowej i przewidywana odmowa ze strony banku,
•
postrzeganie kredytu w kategoriach ryzyka, obawa przed utraceniem pieniędzy, które nie
należą do prywatnej osoby, ale do organizacji,
•
opór mentalny oraz obawa przed zaciąganiem zobowiązań finansowych, które często wynikają
z niewiedzy.
Działalność odpłatna.
Tylko część organizacji prowadzi działalność odpłatną w tym działalność gospodarczą (głównie
wydawnicza, ale także usługowa). Organizacje nieprowadzące takiej działalności motywowały ten fakt
następująco:
•
postrzeganie działalności gospodarczej jako niespołecznej
•
obawa utraty wiarygodności poprzez wprowadzenie działań komercyjnych
•
konieczność zmiany statutu
•
Konieczność zdobycia gruntownej wiedzy w tym zakresie, czasami wiążącej się z pozyskaniem
dodatkowej kadry z uwagi na brak doświadczenia
•
problem z zaplanowaniem przedsięwzięcia i jego promocją
•
wysokie koszty stałe utrzymania działalności gospodarczej
•
przekonanie o negatywnej opinii administracji publicznej na temat dotowania organizacji
Strona
45
prowadzących działalność gospodarczą
Korzystanie z funduszy zewnętrznych.
Większość organizacji nie opiera swojej podstawowej działalności na finansowaniu w ramach
projektów europejskich czy norweskich. Niektórzy w ogóle nie aplikują o takie środki. Część
kilkakrotnie aplikowała bezskutecznie, inni z kolei realizowali projekty europejskie i mają z tego tytułu
negatywne doświadczenia. Wśród największych trudności związanych z realizacją projektów
finansowanych ze środków europejskich wymieniano:
•
skomplikowane formularze i zasady wnioskowania oraz rozliczania, wymogi, które często
trudno spełnić, a które zabierają bardzo dużo czasu;
•
konieczność posiadania dużej rezerwy finansowej na wypadek opóźnienia w wypłacie transz–
co w przypadku realizacji projektu często uniemożliwia mniejszym organizacjom utrzymanie
stabilności finansowej;
•
brak kadry chętnej do inwestowania czasu w pisanie i rozliczanie wniosków;
•
brak kadry wykwalifikowanej w zakresie rozliczania projektów europejskich, posiadającej
specjalistyczną wiedzę z tego konkretnie zakresu;
•
prowadzenie i rozliczanie projektów unijnych często zabiera czas konieczny na prowadzenie
działań statutowych.
Mając na uwadze powyższe należy zaznaczyć że Dzielnica Praga- Południe wprowadza usprawnienia
mające na celu informowanie o możliwościach ubiegania się o fundusze strukturalne, takie jak
informacje na swojej stronie internetowej dedykowane organizacjom i przedsiębiorcom.
W specjalnej zakładce30 znajdują się m.in. informacje na temat programów operacyjnych, odnośniki
do najważniejszych instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie funduszy oraz wykaz zrealizowanych
i realizowanych przez Dzielnicę projektów.
Dodatkowo zgodnie z art. 19a ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.) m.st. Warszawa może zlecić,
na wniosek organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ww. ustawy,
realizację zadania publicznego z pominięciem otwartego konkursu ofert, czyli przyznać dotację na
realizację zadania w trybie tzw. małego grantu. Kwota dofinansowania lub finansowania ze środków
m.st. Warszawy takiego zadania nie może przekroczyć 10 000 złotych, a termin realizacji zadania nie
Na podstawie: http://www.pragapld.waw.pl/fundusze-europejskie-#start
31
Opracowano na podstawie: http://ngo.um.warszawa.pl/male-granty
Strona
30
46
może być dłuższy niż 90 dni31.
7. Problemy we współpracy międzysektorowej.
Wśród istotnych problemów, jakie organizacje napotykają we współpracy z administracją publiczną
w poradniku modelowej współpracy administracji z organizacjami pozarządowymi (aut. SPLOT)
w różnych obszarach działania wymieniono m.in.:
Problemy we współpracy z punktu widzenia organizacji
krótki czas trwania
Powodują, że organizacje mają mało czasu na pracę merytoryczną oraz
projektów (do roku) i
duże poczucie niepewności swojej sytuacji. Rozwiązaniem tego problemu
rozbudowane wymogi
byłoby organizowanie większej liczby konkursów na projekty wieloletnie.
sprawozdawcze
Poczucie niepewności organizacji potęguje dodatkowo długotrwała
procedura decyzyjna, która powoduje często, że na początku roku
kalendarzowego kadra organizacji nie ma wiedzy jakie działania będzie
mogła w kolejnych miesiącach zrealizować. Problemem są również
opóźnienia
ze strony instytucji w zakładanych harmonogramach
rozstrzygania konkursów oraz wypłatach kolejnych transz dotacji.
zbyt późne
Zdaniem organizacji, zbyt późno dowiadują się one o tym, jakie projekty
informowanie
będą realizowane w danym roku oraz o zmianach w zasadach
wnioskowania, ponadto rozbieżność wymogów przy rozliczaniu dotacji
pomiędzy różnymi dzielnicami i biurami urzędu, a nawet ich sprzeczność z
zbyt mała elastyczność
Rozmówcy wyrażali jednocześnie opinię, że Miasto bardziej restrykcyjnie
w kwestii przesuwania
od innych grantodawców interpretuje przepisy w tym względzie.
środków w ramach
Rozmówcy zwracali uwagę na to, że istnieje co prawda możliwość
założonego na wstępie
aneksowania umowy, jednak jest to kwestia uznaniowa i zależy to od
kosztorysu projektu.
dobrej woli urzędnika.
problem przyznawania
Problem jest istotny szczególnie przy założeniu, że projekt ma być w
środków w kwocie
całości realizowany. Organizacje zazwyczaj celowo wówczas zawyżają
mniejszej niż
proponowane kosztorysy, aby po ograniczeniu ilości przyznanych środków
47
wnioskowana
móc nadal zrealizować zakładane działania. Część organizacji zgłosiła
Strona
obowiązującym prawem.
również zarzut pod adresem Miasta, że środki na dotacje są rozdawane
wybiórczo, kilku wybranym organizacjom, niezależnie od wartości
merytorycznej pozostałych zgłoszonych projektów.
zbyt mała wysokość
Większość organizacji ze względu na swoją kondycję finansową nie może
środków samorządu
planować długoterminowej działalności lub też realizacji kompleksowych
jest przeznaczane na
projektów bez zabezpieczenia finansowego, w sposób samodzielny
działalność
i zapewniający ciągłość prowadzonych działań.
organizacyjną i rozwój
organizacji
Zła jakość
np. zły stan techniczny lokali, zbyt mała wielkość lub brak środków na ich
udostępnianej
remonty. Rozwiązaniem tego problemu może być współdzielenie lokali
infrastruktury
przez kilka organizacji, np. wspólna przestrzeń biurowa.
Problemy we współpracy z punktu widzenia urzędników
Powielanie pomysłów,
Według części urzędników niektóre organizacje uważają za obowiązek
wtórne działania, brak
samorządu finansowanie ich działania. Problem pojawia się, kiedy ich
kreatywności
oferta przegrywa z lepszymi propozycjami innych organizacji i tracą środki
na działalność. Zwrócono uwagę na to iż warto określić projekty kluczowe
z punktu widzenia ciągłości funkcjonowania określonych projektów jako
najbardziej efektywnych form wsparcia dla mieszkańców Warszawy.
Niewielki wewnętrzny
Określono iż powodem takiego stanu rzeczy jest chęć pozyskiwania
rozwój organizacji.
grantów które pozwalają przetrwać i prowadzić działalność. W
konsekwencji nie przeznacza się wystarczających środków na rozwój i
inwestowanie w organizację. Jest to spowodowane brakiem możliwości
otrzymania dotacji instytucjonalnych, które można byłoby przeznaczyć na
funkcjonowanie i rozwój. Należy podkreślić, że tego typu opinie dotyczą
Jest to czynnik negatywnie wpływający na możliwość pozyskania środków
pomiędzy
na realizację projektu, chociażby ze względu na traktowanie innych
organizacjami
organizacji jako konkurencję, a nie jako partnerów. Kolejną wadą takiego
podejścia jest też mniejszy potencjał organizacji działającej w pojedynkę.
Skutkiem tego jest także brak doświadczenia w realizacji projektów które
Strona
Brak współpracy
48
głównie organizacji które powstały przed rokiem 1989.
mogą być innowacyjne w skali lokalnej i odpowiadać na potrzeby
mieszkańców w ujęciu bardziej kompleksowym. Organizacje działające w
grupie mają ponadto większą „siłę przebicia” i nie muszą konkurować ze
sobą często o tą samą grupę docelową.
Problemy zewnętrzne
Brak rozwoju dla form
Problem wynika z zakresu ogłaszanych przez Miasto konkursów na
wsparcia.
realizację zadań publicznych. Według opinii urzędników jak i samych
organizacji system nie ewoluuje w sposób wystarczający i nie pozwala na
chociażby realizację zadań w formie bardziej kompleksowej.
Brak dotacji
Problem powoduje brak stabilizacji w funkcjonowaniu organizacji,
instytucjonalnych
chociażby uwzględniając kwestie przy zagospodarowaniu przestrzeni
lokalowej (wynajmowanie mniejszej powierzchni mimo iż realizowane
działania wymagają większej przestrzeni), a także zasobów kadrowych.
Narzekano na funkcjonowanie systemu wspierania organizacji przez
sponsorów, dlatego rozwiązaniem mogłaby być pomoc urzędów w
kojarzeniu organizacji z przedsiębiorcami i instytucjami biznesowymi.
Problemy finansowe w
Problemy te dotyczą praktycznie wszystkich organizacji z wyjątkiem
działalności organizacji
fundacji zakładanych przez duże firmy, duże instytucje lub znane osoby.
Organizacje te są w stanie przeznaczyć specjalne fundusze na promocję
swojej działalności chociażby poprzez media. Rekomendowanym
rozwiązaniem
dla
mniejszych
organizacji
jest
podpisywanie
długoterminowych umów na realizację projektów. Projekty trwające rok
w rzeczywistości trwają krócej z uwagi na konieczność przeprowadzenia
konkursów zgodnie z długotrwałymi procedurami. Najtrudniejszym
okresem dla organizacji jest więc zazwyczaj pierwszy kwartał w roku.
Problem ten ma zasadnicze podłoże- większość organizacji jest
uzależniona od środków samorządowych z których realizuje większość
zadań, oraz brak sięgania po środki z funduszy strukturalnych.
Zbyt skomplikowane systemy procedur występujących chociażby przy
organizacji i wymagają zaangażowania czasowego osób zarządzających.
Zbyt szczegółowa dokumentacja bywa określana jako główna przeszkoda
49
rozliczaniu środków są absorbujące dla dużych grup pracowników
Strona
Bariery biurokratyczne
przy aplikowaniu o środki na realizację większej ilości projektów lub
bardziej złożonych w swoim zakresie i charakterze. Wartym uwagi jest
fakt iż zdaniem urzędników przy rozliczaniu dotacji raczej nie występują
nadużycia finansowe, ewentualnie błędy są raczej spowodowane
nadmiarem dokumentów i brakiem ich usystematyzowania.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy Poradnika Modelowej współpracy administracji
publicznej i organizacji pozarządowych32.
Ocena współpracy międzysektorowej33 w oparciu o przedstawione czynniki:
Opinie pozytywne
+ duży potencjał organizacji
Opinie negatywne
- realizacja działań w interesie społecznym
pozornie nieodpłatna często wiąże się z
nastawieniem na zysk
+ Duże doświadczenie pracowników organizacji
- oczekiwania względem pokrywania etatów,
pochodnych od wynagrodzeń, nagród
niezależnie od tego czy są efekty w działalności
+ bardzo dobra znajomość obszarów niszowych
- brak profesjonalizacji działań na odpowiednim
poziomie
+ dużo przypadków ludzi z pasją
- postrzeganie organizacji jako „łowców dotacji”
+ zdolność do zapraszania do współpracy
- zbyt szeroki zakres działalności i zbyt częsta
ekspertów branżowych
zmiana profilu działań podyktowana tematyka
ogłaszanych konkursów
+ pełnią rolę obiektywnego rzecznika obywateli
- nieodpowiednie przygotowanie ofert
konkursowych
+ większa elastyczność działań poprzez brak
- traktowanie urzędnika jako osoby
sformalizowanych procedur
nieprzychylnej
+ oszczędne gospodarowanie środkami
- brak zrozumienia dla działań urzędniczych
Zarówno opinie pozytywne jak i negatywne mogą mieć uzasadnienie w określonych przypadkach
warunkujących współpracę. W uprzywilejowanej pozycji są organizacje z większym doświadczeniem
Aut.: Sieć Wspierania organizacji Pozarządowych http://www.isp.org.pl/uploads/
33
Opracowanie własne na podstawie raportu Bariery rozwoju warszawskich organizacji samorządowych.
Strona
32
50
i zapleczem (w tym kadrowym), które lepiej radzą sobie z pozyskiwaniem dotacji. Z drugiej strony
aplikowanie ośrodki wymaga od organizacji spełnienia dużej ilości wymogów formalnych, które mogą
mieć wpływ
na niemożność realizacji zaplanowanego działania w takiej formie jak planowano.
Ryzykiem w tym względzie jest utrata indywidualnego charakteru przedsięwzięcia, a może mieć to
wpływ na zmianę podejścia do planowanej możliwości współpracy na rzecz spełnienia określonych
wymagań. Obie kwestie są ściśle związane z czynnikiem ludzkim, który najczęściej decyduje o
powodzeniu współpracy i którego negatywny wpływ można eliminować poprzez odpowiednią
komunikację i wzajemne zrozumienie.
Ogólnej oceny współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi można dokonać na podstawie
barometru satysfakcji NGO-sów34–wskaźnika wyrażającego poziom satysfakcji, jaki odczuwają
organizacje pozarządowe w związku z podejmowaną współpracą z Dzielnicą Praga - Południe. Jest to
jedna z metod pomiaru satysfakcji w sposób mierzalny i dający się sklasyfikować. Obejmuje zarówno
badania ankietowe, badania jakości, rekomendacje, sugestie, zażalenia. Przy realizacji tego typu
badania ważne jest by prowadzić je w sposób ciągły, sformalizowany oraz by dobierać odpowiednią
(reprezentatywną) próbę badawczą, a także żeby odbywało się ono w odpowiednim momencie
umożliwiającym uczestnikom zachowaniem obiektywizmu. Prezentowane wyniki (we wszystkich trzech
kategoriach) są średnią ocen z poziomu zadowolenia w trzech kategoriach, które wystawili członkowie
34
http://wiadomosci.ngo.pl/ z dn. 19.03.2013
Strona
51
Prezydium Dzielnicowej Komisji Dialogu Społecznego w I kwartale 2013r.
Biorąc pod uwagę charakterystykę dzielnicy, Praga-Południe to dzielnica, w której organizacje
pozarządowe działają dość aktywnie w zestawieniu z innymi dzielnicami w Warszawie. Realizowane są
tu zarówno przedsięwzięcia polegające na współpracy finansowej jak i pozafinansowej. Jednocześnie
nie
wszystkie
projekty
mogą
być
realizowane
ze
względów
finansowych.
Świadczy
to o istnieniu obszarów współpracy, które nie są zagospodarowane w odpowiednim stopniu. Jest to
dostrzegalne przez organizacje, również te, które nie mają siedziby na terenie dzielnicy, a działają dla
Strona
52
społeczności lokalnej.