zielona szkola - scenariusze lekcji

„ZIELONA SZKOŁA” - ŚWINOUJŚCIE
SCENARIUSZE LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO
Opracowała Anna Markowska
SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE V
TEMAT LEKCJI : Opowieść o złotym grodzie nadbałtyckim – Winecie
(Zajęcia realizowane w ciągu 2 godzin lekcyjnych)
CELE LEKCJI :
-
Uczeń:
czyta tekst ze zrozumieniem,
zna zasady pisowni wyrazów wielkimi literami,
poprawnie zapisuje rzeczowniki własne ,
prawidłowo zapisuje wyrazy z „ó” wymiennym i z „rz”,
rozpoznaje w tekście cechy legendy,
poznaje legendarną wizję przeszłości Pomorza Zachodniego,
utrwala poznane wiadomości w formie pracy plastycznej.
METODY WYKORZYSTANE NA LEKCJI:
-
czytanie ciche tekstu ze zrozumieniem,
czytanie głośne,
opowiadanie odtwórcze,
indywidualna praca z tekstem ,
korelacja lekcji języka polskiego i plastyki – plastyczna interpretacja tekstu literackiego.
POMOCE DYDAKTYCZNE:
-
kserokopie tekstu legendy „O zatopionej Winecie”,
egzemplarz ksiąŜki „W krainie Gryfitów. Podania, legendy i baśnie Pomorza
Zachodniego” w opr. Stanisława Świrko,
karty pracy z tekstem opracowane przez nauczyciela ,
egzemplarze komiksów młodzieŜowych np. dodatek do piątkowego wydania „Gazety
Wyborczej”- „Komiksowo”’
słownik języka polskiego.
PRZEBIEG LEKCJI :
1. Podanie i zapisanie tematu lekcji.
2. Rozdanie kserokopii tekstu legendy „O zatopionej Winecie”.
3. Polecenie uczniom uwaŜnego, cichego przeczytania tekstu.
4. Powtórne głośne odczytanie tekstu ze zwróceniem uwagi na właściwą
artykulację , intonację i akcentowanie .
5. Opowiadanie ustne uczniów o przygodach bohaterów.
6.
Rozdanie uczniom kart pracy i wyjaśnienie poleceń.
7. Indywidualna praca uczniów z tekstem.
8. Sprawdzenie poprawności ćwiczeń wykonanych przez uczniów.
9. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat przeczytanej legendy.
10. Zaprezentowanie uczniom zbioru legend „W krainie Gryfitów” i zaproponowanie
do przeczytania innych ciekawych podań, legend i baśni pomorskich.
11. Przypomnienie definicji komiksu – wykorzystanie słownika języka polskiego.
12. Oglądanie przykładowych egzemplarzy komiksów dla dzieci i młodzieŜy.
13.
Zaproponowanie uczniom narysowania komiksu na podstawie tekstu
„O zatopionej Winecie ”.
14. Zawieszenie gotowych prac w widocznym miejscu ( tablica, plansza ścienna).
15. Wspólne obejrzenie prac, omówienie ich i ocenienie.
KARTA PRACY Z TEKSTEM „ O ZATOPIONEJ WINECIE ”
I.
II.
Przeczytaj uwaŜnie tekst o Winecie.
Wykonaj polecenia .
A. Uzupełnij podane zdania wpisując wybrane z tekstu wyrazy.
Weneta pojął za Ŝonę ............................, od której rzeka nosi nazwę ....................
Pewnego dnia do miasta dotarli ........................... . Tak zginęła Wineta, sławny gród
....................... u ujścia ...................... . W kilka wieków po zatopieniu Winety, powstał tu
nowy gród, który od imienia pierworodnego syna Winety i rusałki Diwy nazwano
........................... .
B. Wypisz z tekstu nazwy geograficzne :
Rzeki : .............................................................................................................
Wyspy : ............................................................................................................
Miejscowości : .................................................................................................
C. Czy czytany przez ciebie tekst jest :
- baśnią
- legendą
- mitem
Podkreśl prawidłową odpowiedź.
D. Dopisz wyrazy, w których „ó” wymienia się na ”o” lub „rz” na „r”
Np. rów-rowy, darzyć-dar.
Gród-................. , dwóch- .................. , morze- ................ ,
Odrzański- ..................... , otworzyli- ....................... .
TEKST LEGENDY WYKORZYSTANY W CZASIE ZAJĘĆ
O zatopionej Winecie
W bardzo dawnych czasach, do których nie sięga juŜ pamięć najstarszych nawet
ludzi, przybył nad Zalew Odrzański męŜczyzna z dalekich puszcz nadłabskich. Nie miał
imienia ani nazwiska, przezwano go więc Wenetą od nazwy jego szczepu. On to załoŜył
nad rzeką gród obronny, który od nazwy załoŜyciela zwano Wenetą lub Winetą.
Weneta pojął za Ŝonę rusałkę Diwę, od której nazwano rzekę – Dziwną.
Diwa urodziła dwóch synów nazwanych : Uznam i Wolin. Gdy dorośli, rządzili dwiema
wyspami nadmorskimi, które przyjęły ich nazwy. Diwa urodziła teŜ dwie córki .
Były to : Świna i Piana, które stały się rusałkami dwóch rzek opływających Wyspy.
Wineta była pięknym, bogatym miastem.
Pewnego dnia do miasta dotarli wikingowie, którzy chcieli obrabować mieszkańcói
zniszczyć miasto. Wineta dzielnie się broniła, ale bogaci kupcy i złotnicy nie chcieli
walczyć . Przekupieni przez wikingów otworzyli im bramę miasta. Zrozpaczeni obrońcy
poprosili o pomoc prawnuczkę
rusałki Diwy, która posiadała magiczny amulet.
Dziewczyna ucałowała amulet i zawołała:
- Rusałko Diwo! Ratuj od zagłady twój gród Winetę!
Nagle rozpętała się szalona burza nad Winetą. Straszliwy wicher zatoczył z rykiem krąg
ponad Zalewem Odrzańskim , Wolinem i Uznamem, spiętrzone fale morskie wdarły się
z łoskotem w gardziel rzeki Dziwny i zalały wszystko dokoła. Tak zginęła Wineta, sławny
gród słowiański u ujścia Odry.
Wineta spoczywa ponoć gdzieś na dnie Zalewu Odrzańskiego, a moŜe zakopana
głęboko w piasku i mule rzeki Dziwny śpi spokojnie pod czujną opieką rusałki Diwy.
Wśród ludu pomorskiego krąŜą wieści, Ŝe Wineta co pewien czas pojawia się
na powierzchni Zalewu Odrzańskiego w całej swej wielkości i urodzie. Towarzyszy jej
dźwięk dzwonów bijących jakby na trwogę. Lecz ujrzeć ją mogą jedynie ludzie wybrani,
o czystych sercach, i to tylko raz na sto lat , w noc świętojańską.
W kilka wieków po zatopieniu Winety, gdy fale Dziwny i wichry bałtyckie zamuliły
zatokę i zamieniły ja w Ŝyzną dolinę, powstał tu nowy gród słowiański , który od imienia
pierworodnego syna Winety i rusałki Diwy nazwano Wolinem. Gród ten, pamiętający
czasy pierwszego księcia Polan, Mieszka I, stoi po dzień dzisiejszy.
( Tekst na podstawie legendy zawartej w zbiorze
„W krainie Gryfitów. Podania, legendy i baśnie Pomorza
Zachodniego” w opracowaniu Stanisława Świrko )
SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV
TEMAT LEKCJI: NIEZWYKŁA BAŚŃ O KRÓLOWEJ JURACIE
( Realizacja w ciągu 2 godzin lekcyjnych)
CELE LEKCJI:
Uczeń:
-
wskazuje cechy baśni,
czyta tekst ze zrozumieniem,
udziela odpowiedzi na pytania pełnymi, poprawnie zbudowanymi zdaniami,
poprawnie stosuje reguły ortograficzne dotyczące pisowni wyrazów z „rz”, Ŝ,
„ó”, „u”,
gromadzi przymiotniki określające cechy charakteru lub wyglądu postaci,
potrafi wskazać na mapie Morze Bałtyckie,
korzysta ze słownika ortograficznego,
potrafi wyjaśnić znaczenie wyrazu „jantar”.
METODY PRACY NA LEKCJI:
-
czytanie głośne ,
czytanie ciche ze zrozumieniem,
praca w małych grupach,
praca indywidualna.
POMOCE DYDAKTYCZNE:
-
kserokopie tekstu baśni „Królowa Bałtyku”,
słowniczki ortograficzne,
słownik języka polskiego,
mapa Polski.
PRZEBIEG LEKCJI:
1. Rozdanie uczniom kserokopii tekstu baśni „Królowa Bałtyku”.
2. Głośne odczytanie baśni przez nauczyciela.
3. Wyjaśnienie uczniom wyrazów trudnych i niezrozumiałych – wykorzystanie słownika
języka polskiego.
4. Wypowiedzi uczniów na temat wydarzeń i bohaterów baśni.
5. Wyjaśnienie znaczenia wyrazu „jantar” – synonimu bursztynu.
6. Wskazanie przez uczniów na mapie Polski usytuowania Morza Bałtyckiego.
7. Wyszukiwanie na mapie miejscowości nadmorskich, których nazwy kojarzą się
z przeczytaną baśnią i zapisywanie ich do zeszytu (np. Jurata, Jantar).
8. Rozdanie uczniom kart pracy i wyjaśnienie poleceń. Zaproponowanie skorzystania
ze słowniczków ortograficznych.
9. Sprawdzenie ćwiczeń wykonanych przez uczniów.
10. Podzielenie uczniów na małe grupy i zaproponowanie wykonania ilustracji do
przeczytanej baśni.
11. Wspólne podsumowanie i ocenienie prac plastycznych.
KARTA PRACY Z TEKSTEM BAŚNI „KRÓLOWA BAŁTYKU”
I.
II.
Przeczytaj jeszcze raz uwaŜnie tekst baśni .
Wykonaj polecenia.
1. Odpowiedz na pytania (pisemnie)
a) Gdzie wznosił się pałac królowej Juraty ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
b)
Z czego wykonany był pałac ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
c) Jak nazywał się i kim był ojciec królowej Juraty ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
d) Co złego uczynił rybak Castitis ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
e) Jak miał być ukarany rybak ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
f) Dlaczego Jurata ocaliła rybaka ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
g) Dlaczego w Bałtyku moŜna znaleźć kawałki bursztynu ?
.................................................................................................................
.........................................................................................
2. Wpisz brakujące litery : Ŝ, rz, ó, u .
B...ursztyn, kr...lowa, ...ąd, ...wir, mo...e, b...eg, g...ra, pior...n,
rozt...askał, poło...ył, okr...tny, m...j, ...ucać, wiecz...r.
3. Do kaŜdej z postaci dopisz po 2 przymiotniki określające jej charakter lub
wygląd np. Perkun – groźny, rozgniewany.
Jurata - ....................................................................................……
Rybak Castitis - ....................................................………………..
TEKST BAŚNI „KRÓLOWA BAŁTYKU”
W głębinie wód Bałtyku wznosił się za dawnych czasów pałac królowej Juraty.
Ściany tego pałacu były z czystego bursztynu, progi ze złota, dach z łuski rybiej,
a okna z diamentów. Razu jednego rozesłała królowa wszystkie szczupaki z listami
do najznamienitszych boginek morskich prosząc je na ucztę i o radę. Gdy przybyły,
królowa do nich rzekła :
-Miłe przyjaciółki i towarzyszki moje! Wiecie dobrze, iŜ wszechwładny mój ojciec
PraamŜimas, pan nieba, ziemi i morza, mojej opiece powierzył te wody i wszystkich ich
mieszkańców. Same byłyście świadkami moich łagodnych i szczęśliwych rządów.
śaden najmniejszy robaczek, Ŝadna rybka nie miały przyczyny skarŜyć się, wszyscy Ŝyli
w pokoju i zgodzie; nikt się na Ŝycie drugiego targnąć nie odwaŜył.Teraz zaś jeden
nikczemny rybak, Castitis, znad brzegów moich posiadłości, tam gdzie rzeka Święta hołd
memu królestwu płaci, jeden śmiertelnik ośmiela się naruszać spokojność niewinnych
moich poddanych, chwyta ich w sieci i na śmierć skazuje. Takiej śmiałości nie moŜna
puścić bezkarnie : oto gotowe czekają łodzie. Płyńmy nad brzeg rzeki, bo właśnie o tej
porze zwykł zarzucać sieci. Naszym tańcem i śpiewem zwabimy go na dno morza,
udusimy w uściskach i oczy Ŝwirem zasypiemy.
Rzekła i natychmiast sto łodzi bursztynowych poŜeglowało dokonać okrutnej
zemsty. U ujścia rzeki boginie dojrzały rybaka rozwijającego sieci. Zajęty pracą nie
zauwaŜył przybyłych, lecz gdy usłyszał ich śpiew, zwrócił wzrok na wodę .Ujrzał sto
bursztynowych łodzi i sto przecudnych panien, na czele których stała królowa morza
z koroną na głowie i bursztynowym berłem w ręku. Morskie panny otoczyły rybaka
i dalej śpiewały :
O rybaku piękny ,młody,
Porzuć pracę, chodź do łodzi:
U nas wieczne tany, gody,
Nasz śpiew troskę twą osłodzi.
Zachwycony rybak chciał wsiąść do bursztynowej łodzi, lecz królowa uciszyła swe
towarzyszki i rzekła:
- Stój! Zbrodnia twa wielka i godna kary, jednak ci przebaczę pod jednym warunkiem.
Podobasz mi się. Jeśli mnie szczerze pokochasz, będziesz szczęśliwy. Lecz gdybyś
wzgardził miłością Juraty, zginiesz.
Młodzieniec wyznał i poprzysiągł królowej wieczną miłość. Królowa odtąd co wieczór
przypływała na brzeg i na pobliskiej górze widywała się z Catsisem.
Gdy Perkun , bóg władający piorunami, dowiedział się o tych spotkaniach,
rozgniewał się, Ŝe bogini odwaŜyła się pokochać śmiertelnika . Jednego razu, po
powrocie królowej do pałacu, spuścił z nieba piorun, który rozproszył morskie bałwany,
uderzył w komnatę królowej, ją zabił, a bursztynowy pałac na drobne roztrzaskał cząstki.
Rybak zaś został przykuty na dnie morza do skały. Obok połoŜono ciało jego ukochanej –
Juraty. Castitis patrząc na nie miał wiecznie opłakiwać swe nieszczęście .
Dlatego teraz, gdy wicher morski wzburzy fale, słychać jęk z dala – to jęk biednego
rybaka; a woda wyrzuca kawałki bursztynu – to są szczątki pałacu królowej Bałtyku.
(Test opracowany na podstawie baśni Lucjana Siemieńskiego „Królowa Bałtyku” zawartej
w zbiorze „Baśnie polskie” )
SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO W KL.IV
TEMAT LEKCJI: „BURZA NA MORZU” – ĆWICZENIA
ORTOGRAFICZNE
CELE LEKCJI:
Uczeń:
- zna zasady pisowni wyrazów z „rz”, „Ŝ”, „ó”, „u” ,
- poprawnie zapisuje wyrazy z „ó”, „rz” (wymiennym i niewymiennym)
oraz z „Ŝ” i „u”,
- wyodrębnia prawidłowo z grupy wyrazów przymiotniki i rzeczowniki,
- poprawnie łączy przymiotniki z rzeczownikami w związki wyrazowe,
- układa samodzielnie prostą krzyŜówkę ortograficzną,
- korzysta ze słownika ortograficznego,
- rozróŜnia kilka rodzajów krzyŜówek.
METODY PRACY NA LEKCJI:
- metoda „kuli śniegowej”,
- metoda pracy indywidualnej.
POMOCE DYDAKTYCZNE:
- słowniczki ortograficzne,
- karty pracy przygotowane przez nauczyciela,
- małe karteczki,
- kilka egzemplarzy „Szaradzisty” lub innych czasopism drukujących
krzyŜówki.
PRZEBIEG LEKCJI :
1. Zapisanie tematu lekcji.
2. Rozdanie uczniom małych karteczek i polecenie zapisania na nich reguł
pisowni wyrazów z „ó”, „u”, „rz”, „Ŝ” – praca metodą „kuli śniegowej”.
3. Ustne podsumowanie wyników pracy uczniów – sformułowanie zasad
ortograficznych.
4. Rozdanie uczniom słowniczków ortograficznych i przypomnienie zasad
korzystania z nich.
5. Zapoznanie uczniów z ćwiczeniami zawartymi na karcie pracy.
6. Samodzielna praca uczniów z wykorzystaniem słowniczków
ortograficznych.
7. Sprawdzenie ćwiczeń i poprawa ewentualnych błędów.
8. Zaprezentowanie uczniom róŜnych wydawnictw szaradziarskich
i przedstawienie przykładów róŜnych typów krzyŜówek (np. jolki,
szyfrogramy, krzyŜówki panoramiczne, kwadraty magiczne).
9. Zachęcenie uczniów do rozwiązywania krzyŜówek.
10. Polecenie uczniom próby ułoŜenia prostej krzyŜówki ortograficznej,
w której hasłami pomocniczymi będą rzeczowniki związane tematycznie
z nadmorskimi okolicami np. morze, Bałtyk, piasek.
KARTA PRACY
„BURZA NA MORZU ”- ĆWICZENIA ORTOGRAFICZNE
1. Dopisz do podanych wyrazów takie formy, w których „rz” wymienia się na „r”
:
morze - ...........................
wędkarz - .........................
na rowerze - ...................
Ŝeglarz - ..........................
2. Podane wyrazy przepisz w dwóch grupach : w pierwszej rzeczowniki,
w drugiej przymiotniki :
Brzeg, burza, krzew, plaŜa, zachmurzenie, korzenny, rzut, Ŝeglarski,
krzaczasty, rzeczny, Ŝegluga .
3. Do podanych wyrazów dopisz wybrane wyrazy z tabeli:
....................
....................
....................
....................
okaz, .......................... Ŝegluga, ................. nurt,
morze, ........................ czasy, .................... sosny,
woda, ......................... niebo, .................... bursztyn,
teren .
Przygraniczny, zachmurzone, wzburzone, rzadki, rzeczna, rzeczny,
zamierzchłe, strzeliste, przejrzysta, przepiękny
4. Wpisz brakujące litery”rz” lub „Ŝ”, „ó”lub „u”.
Wyb...e...e, pla...a, ...agl...wka, Kołob...eg, p...epłynąć, dró...ka,
wy...yna, wsch...d, zach...d, ryboł...wstwo, ł...dka, motor...wka.