Maciej Kazimierz Sarbiewski

Maciej Kazimierz Sarbiewski
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ herbu Prawdzic łac. Mathias
Casimirus Sarbievius (ur. 24 lutego 1595 w Sarbiewie koło Płońska,
zm. 2 kwietnia 1640 w Warszawie) – światowej sławy polski poeta
neołaciński i teoretyk literatury epoki baroku, kaznodzieja nadworny
Władysława IV, jezuita.
Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ
Nazywany bywał Horatius Sarmaticus (łac. sarmackim Horacjuszem),
Horatius Christianus (łac. chrześcijańskim Horacjuszem), laureat
najwyższej ówczesnej nagrody literackiej "laur poetycki" (łac. poëta
laureatus) o prestiżu porównywanym z nagrodą Nobla w dziedzinie
literatury. Jeden z najbardziej popularnych i najczęściej wydawanych
polskich autorów za granicą[4], obok Henryka Sienkiewicza i
Ferdynanda Ossendowskiego.
Spis treści
◾ 1 Życiorys
◾ 2 Trzy pogrzeby
◾ 2.1 Epitafium
◾ 3 Twórczość
◾ 3.1 Ważniejsze dzieła
◾ 3.2 Wydania zbiorowe
◾ 3.3 Listy
◾ 3.4 Przekłady utworów Sarbiewskiego
◾ 3.5 Utwory o autorstwie niepewnym
◾ 3.6 Utwór mylnie przypisywany Sarbiewskiemu
◾ 4 Pamięć o ks. Macieju Kazimierzu Sarbiewskim SJ
◾ 4.1 Międzynarodowe Dni ks. Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego
◾ 5 Zobacz też
◾ 6 Przypisy
◾ 7 Bibliografia
◾ 8 Linki zewnętrzne
Data i miejsce
urodzenia
24 lutego 1595
Sarbiewo
Data i miejsce śmierci
2 kwietnia 1640
Warszawa
nadworny kaznodzieja króla
Władysława IV
Okres sprawowania
od 1635
Wyznanie
katolickie
Kościół
rzymskokatolicki
Inkardynacja
Jezuici
Prezbiterat
3 czerwca 1623
Multimedia w Wikimedia Commons
Życiorys
Maciej Kazimierz Sarbiewski w Wikiźródłach
Maciej Kazimierz Sarbiewski w Wikicytatach
Ojcem jego był Mateusz Sarbiewski, a matką Anastazja z Milewskich.
Bratem jego był Stanisław Sarbiewski (zm. 1665 r.) – wojewoda
mazowiecki, marszałek izby poselskiej, dzielny dowódca, który ścigał Chmielnickiego i posłował do Moskwy i
do Szwedów.
Naukę rozpoczął w 1607 w kolegium jezuickim w Pułtusku. 25 lipca 1612 wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie
[5]
. Studiował w kolegium jezuickim w Braniewie (1614–1617), (gdzie spotkał św. Andrzeja Bobolę) i na
Akademii Wileńskiej (1620–1622).
Wsławił się łacińskim Wierszem na pochwałę Jana Karola Chodkiewicza –
hetmana – tegoż zwycięstwo pod Chocimem w 1621 r.
W 1622 wysłany został przez swoich zakonnych przełożonych na studia do
Rzymu. Podróżując z klerykami: Janem Grużewskim, Andrzejem Rudominem i
Mikołajem Zawiszą w lasach w okolicach Bambergu został napadnięty i
obrabowany[6] przez rozbójników. Mikołaj Zawisza, ranny w napaści pod
Bambergiem, zmarł na febrę po przybyciu do Rzymu[6].
Na dworze papieża-poety Urbana VIII stał się jednym z grona czołowych
intelektualistów europejskich. Z jego rąk otrzymał najwyższą nagrodę literacką
świata – laur poetycki jako poëta laureatus – złoty naszyjnik z medalem Ojca
Świętego, wyróżniony tą nagrodą jako trzeci polski poeta po: Klemensie Janickim
i Adamie Schröterze. W tym też roku 1622 opisał wierszem swoją podróż do
Rzymu (Iter Romanum – Droga rzymska). 3 czerwca 1623 otrzymał w Rzymie
święcenia kapłańskie[7].
W 1625 r. powrócił do Polski, przebywał w Nieświeżu, został profesorem teologii
i retoryki na Akademii Wileńskiej. Wykładał poetykę i retorykę w kolegiach w
Krożach i w Połocku oraz na Akademii Wileńskiej, gdzie uzyskał w 1632 doktorat
z filozofii, a w 1636 teologii. W 1635 został królewskim kaznodzieją Władysława
IV.
popiersie Macieja
Kazimierza Sarbiewskiego
dłuta Jana Kryńskiego
przed 1885
Był jednym z największych poetów europejskich epoki baroku. Jego Lyricorum
libri doczekały się kilkudziesięciu wydań w całej Europie. W 1632 wydana została
Lyricorum libri IV w Antwerpii luksusowa edycja z miedziorytami Petera Paula
Rubensa w wysokim nakładzie (jak na owe czasy) 5000 egzemplarzy[8].
Zmarł nagle, wskutek udaru[9][10], który nastąpił w trakcie ostatniego,
pożegnalnego kazania wygłoszonego w kościele św. Jana Chrzciciela.
Trzy pogrzeby
Pochowany w podziemiach kościoła o.o. jezuitów w Warszawie, bez żadnego
pomnika[11]. Po kasacie zakonu jezuitów (1773) ok. 1834[12] przeniesiony do
podziemi kościoła pw. św. Pryma i Felicjana o.o. pijarów na ul. Długiej. Gdy po
Powstaniu Listopadowym carskie władze zaborcze przekazały kościół o.o. pijarów
Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, na polecenie namiestnika Iwana Paskiewicza[13]
przeniesiony wraz z pijarami i potajemnie pochowany przez Rosjan w zbiorowej
mogile[14] pod aleją w sąsiedztwie kościoła św. Karola Boromeusza, aby zginął
ślad i nie oddawano im hołdu jako bohaterom narodowym[15], na Cmentarzu
Powązkowskim[16] (miejsce nieoznakowanej, zbiorowej mogiły o.o. pijarów i
jezuitów, znajdujące się pod cmentarna alejką między kwaterami 7 i 9 ok. 8
kroków tj. ok. 6 m od ściany zakrystii koscioła)[12] jest oznakowane tablicą na
zewnętrznej ścianie kościoła św. Karola Boromeusza[1] , z napisem: w pobliżu tej
tablicy spoczywają pod drogą cmentarną w nieoznakowanej mogile zbiorowej
usunięci przez zaborcę z kościoła przy ul. Długiej po Powstaniu Listopadowym i tu
skrycie pogrzebani księża pijarzy:... ...I wielu innych Requiescant in pace
wmurowaną z inicjatywy o. Innocentego Buby, SchP).
Epitafium
popiersie Macieja
Kazimierza Sarbiewskiego
dłuta Andrzeja Le Bruna
8 maja 2011 Teresa Kaczorowska przy udziale Academii Sarbieviana odsłoniła
tablicę nagrobną Macieja Kazimierza Sarbiewskiego wmurowaną na ścianie
kościoła pw. św. Karola Boromeusza na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
obok tablicy poświęconej o.o. pijarom[17].
Frontispis Lyricorum
librorum według szkicu
Rubensa
Twórczość
Tworzył po łacinie. Jedynym zachowanym dziełem po polsku[18] jest kazanie[19]
(Laska marszałkowska albo kazanie na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy, W.
Marszałka Litewskiego, Wilno, 1635) wygłoszone na pogrzebie Jana Stanisława
Sapiehy. Sześć lat po śmierci poety dokonano tłumaczenia zbioru Lyricorum
librorum na angielski (Odes of Casimire by G. H.,, Princes Armes, St. Paul's Church
Yard, 1646)[20]. W Kolonii ukazało się aż siedem wydań jego wierszy. Jeszcze w
XX wieku wydawano po węgiersku. Pierwszy niekompletny przekład Liryków w
tłumaczeniu Władysława Syrokomli ukazał się w Wilnie w 1851, kompletny
przekład wierszy w tym Liryków Sarbiewskiego w przekładzie Tadeusza
Karyłowskiego, SI ukazał się dopiero w 1980. Pisma teoretycznoliterackie
Sarbiewskiego były znane jego studentom, krążyły też w odpisach
rękopiśmiennych; drukiem ukazały się w wieku XX. Powstały po łacinie. Obszerny
traktat De perfecta poesi (O poezji doskonałej) (wyd. 1954, edycja dwujęzyczna,
tłum. Marian Plezia) dotyczy eposu, wskazuje antyczne spełnienia gatunku
(Homer, Wergiliusz), daje alegoryczną interpretację Eneidy Wergiliusza jako
poematu o wędrówce duchowej człowieka, przede wszystkim jednak zawiera
nowatorskie rozważania o istocie działań poety, porównanego tu do Boga (tworzy
"na wzór Boga" – instar Dei), bo też dzieło poetyckie wydaje się bytem "jakby na
nowo" (quasi de novo) stworzonym (creari). Władysław Tatarkiewicz nazywając
Sarbiewskiego "pierwszym Polakiem w dziejach estetyki" uznał tę koncepcję za
barokową zapowiedź romantyzmu. Wśród rozpraw zebranych w tomie Wykłady
poetyki (wyd. 1958, ed. dwujęzyczna, tłum. Stanisław Skimina) nowatorski jest
esej De acuto et arguto (O poincie i dowcipie), ukazujący oksymoron, paradoks
jako "zgodną niezgodność" (concors discordia), tj. przykład jedności treści i
formy, zarazem poznawczej, zaskakującej mocy języka poetyckiego. Esej ten
stanowi teoretyczne zaplecze estetyki barokowego konceptyzmu. Wreszcie
obszerne dzieło Dii gentium (Bogowie pogan) (wyd. 1972, ed. dwujęzyczna, tłum.
Krystyna Stawecka) stanowi swoisty słownik znaczeń symbolicznych, wysnuty z
mitologii antycznej, a rozwijany też w kontekście symboliki chrześcijańskiej. Jest
to znamienna dla jezuitów próba syntezy kulturowej.
Maciej Kazimierz
Sarbiewski
epitafium Macieja
Kazimierza Sarbiewskiego
na kościele św. Karola
Boromeusza na Cmentarzu
Powązkowskim w
Warszawie, 2011
Ważniejsze dzieła
◾ Obsequium gratitudinis... D. Joanni Carolo Chodkiewicz, palatino vilnensi...
ab Apolline Krozensi persolutum atque a Gymnasio Krosensi... oblatum,
Wilno 1619, drukarnia Akademii T. J.
◾ De acuto et arguto liber unicus, sive Seneca et Martialis... (O poincie i
dowcipie...), powst. 1619/1620, przed sierpniem/wrześniem 1623
poprawione, prawdopodobnie było przedmiotem wykładów autora w
Połocku 1626/1627; wyd. krytyczne w: Wykłady poetyki (Praecepta
poetica), oprac. S. Skimina, Wrocław 1958, BPP seria B, nr 5; rękopisy
(skrypty studenckie pod dyktatem Sarbiewskiego): Biblioteka Czartoryskich
nr 1446, 1858; przekł. polski: S. Skimina, ogł. przy wyd.Wykłady poetyki...,
(traktat o teorii barokowego konceptyzmu)
◾ Hymenodora honore et gloria internvnciis almae Academiae Vilnensis
nomine ... sponsis ... Ioanne Stanislao Sapieha M.D.L. curiae marschalco ...
grób Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego na
Cmentarzu Powązkowskim
– alejka oznaczona tablicą
[1]
, pod którą znajduję się
zbiorowa mogiła[2], 2009
◾
◾
◾
◾
◾
◾
◾
◾
◾
◾
◾
et ... Annae Chodkieviciae ... Ioanne Caroli Chodkiewicz palatini
Vilnensis ... filiae oblata ..., (Wilno) 1620
Sacra Lithothesis, in prima templi Magnae Virgini Matri dedicati
erectione... ab studiosa iuventute descripta, Wilno 1621, drukarnia
Akademii T. J.; przekł. polski: S. Zabiełło pt. Nieśmiertelna pamięć...,
Wilno 1766
Quatuor leucae Virginis Matris, seu publica... processio odis IV expressae,
Antwerpia 1624, drukarnia Montus; przekł. polski: W. Syrokomla, J.
Ejsmond; przekł. J. Ejsmonda przedr. T. Jodełka Polska poezja maryjna.
Antologia, Niepokalanów 1949
Lyricorum libri III, Kolonia 1625, drukarnia B. Gualter; inne wydanie pt.
Lyricorum libri III. Epigrammatum liber unus, Kolonia 1625, drukarnia B.
Gualter, (zawartość identyczna); wyd. następne (poszerzone): Wilno 1628,
tablica[1] oznaczająca grób
Antwerpia 1630
Macieja Kazimierza
Characteres lyrici seu Horatius et Pindarus (O rodzajach lirycznych...),
Sarbiewskiego[3] w
powst. prawdopodobnie przed De perfecta poesi...; wyd. krytyczne w:
zbiorowej mogile, kościół
Wykłady poetyki (Praecepta poetica), oprac. S. Skimina, Wrocław 1958,
św. Karola Boromeusza –
BPP seria B, nr 5; rękopisy (skrypty studenckie pod dyktatem
ściana zakrystii, Cmentarz
Sarbiewskiego): Biblioteka Czartoryskich nr 1446, 1858; przekł. polski: S.
Powązkowski
Skimina, ogł. przy wyd.Wykłady poetyki..., (traktat o poezji lirycznej)
De virtutibus et vitiis carminis elegiaci, seu Ovidius (O zaletach i wadach
pieśni elegijnej...), powst. prawdopodobnie przed De perfecta poesi...; wyd. krytyczne w: Wykłady poetyki
(Praecepta poetica), oprac. S. Skimina, Wrocław 1958, BPP seria B, nr 5; rękopisy (skrypty studenckie
pod dyktatem Sarbiewskiego): Biblioteka Czartoryskich nr 1446, 1858; przekł. polski: S. Skimina pt. O
zaletach i wadach elegii, (traktat o poezji elegijnej)
De figuris sententiarum, powst. prawdopodobnie przed De perfecta poesi...; wyd. krytyczne w: Wykłady
poetyki (Praecepta poetica), oprac. S. Skimina, Wrocław 1958, BPP seria B, nr 5, dodatek; rękopis:
Biblioteka Czartoryskich nr 1858; przekł. polski: S. Skimina pt. O figurach myśli, (traktat retoryczny)
De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus (O poezji doskonałej...), powst. przed końcem 1626; rozdz.
36 księgi IX (o poezji dramatycznej i urządzaniu sceny w szkolnych teatrach jezuickich) ogł. B. I.
Riezanow K istorii russkoj dramy. Poetika M. K. Sarbiewskiego, Nieżin 1911; całość wyd. krytycznie S.
Skimina, Wrocław 1954, BPP seria B, nr 4; przekł. polski: M. Plezia, wyd. S. Skimina przy tej edycji;
księga IX w przekł. M. Plezia, wyd. Z. Raszewski Pamiętniki Teatralne 1953, z. 3 (7), z rysunkami
Sarbiewskiego; rękopisy: Biblioteka Czartoryskich nr 1446, 1858, (traktat w 11 księgach o poetyce)
Dii gentium, seu theologia, philosophia tam naturalis quam ethica, politica, oeconomica, astronomia,
caeteraeque artes et scientiae sub fabulis theologiae ethnicae a veteribus occultate (Bogowie pogan...),
powst. około 1627, niewydane; rękopisy: Biblioteka Czartoryskich nr 1249, 1878; skrót z roku 1717,
rękopis nr 1248; fragm. Biblioteka Narodowa nr I 3210: tu stanowi księgę II, tzw. Romanae eruditiones,
(kompilacyjne dzieło o mitologii antycznej)
Lyricorum libri IV, Epodon liber unus alterque epigrammatum, Lejda 1631, drukarnia Elzeviriana, wyd.
następne (poszerzone i zmienone; najważniejsze): Antwerpia 1632; Antwerpia 1634 (porównaj wyd.
Antwerpia 1646); pt. Horatius Sarmaticus, Kolonia 1721; także Kolonia 1781; Paryż 1759; przedr.
fotooffsetowy edycji 1646 – Los Angeles 1953
In primam partem Summae theologicae divi Thomae Aquinatis, fragmenty ogł. J. Zdanowicz "Sarbiewski
na tle kontrowersyj teologicznych swojego wieku", Wilno 1932, Studia Teologiczne, t. 2 (z 3 podobiznami
rękopisu); odpis, prawdopodobnie streszczenie prelekcji akademickich z lat 1631-1632, znajdował się w
Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego, (2-częściowy komentarz do zagdanień wybranych z pierwszej
części Summy teologicznej św. Tomasza z Akwinu)
Laska marszałkowska na pogrzebie... (http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?
id=22783&from=publication%7C) Jana Stanisława Sapiehi, marszałka wielkiego W. Ks. Litewskiego... w
Wilnie... wystawiona (kazanie), Wilno 1635, drukarnia Akademii T. J.; przedruk m.in.: J. Daneykowicz
Ostrowski Swada polska i łacińska, t. 1, Lublin 1745 (cz.: Swada ambony); fragm. podał W. Piątkiewicz:
"Laska marszałkowska" Sarbiewskiego, Przegląd Powszechny 1891, t. 1-2; przekł. łaciński: W.
Cieciszowski pt. Scipio marschalcalis..., Wilno 1645
◾ Oratio panegyrica... in solenni corporis D. Casimiri ranslatione, Wilno 1636, drukarnia Akademii T. J.;
przedr. przy wyd.: Poemata, wyd. A. Naruszewicz, Wilno 1757; przekł. polski: J. Lipnicki Życie, cuda i
cześć św. Kazimierza, Wilno 1858
◾ Liber de Urbe et Romanis, niewydane; rękopisy: Biblioteka Czartoryskich nr 1249; fragm. Biblioteka
Narodowa nr I 3210 (tu stanowi księgę I, tzw. Romanae eruditiones
◾ Memorabilia, niewydane; rękopis Biblioteki Czartoryskich nr 1405, (zbiór wypisów z autorów
klasycznych i polskich, historyków; zob. też: K. Piotrowicz "Polonica w Niemczech", Nauka Polska, t. 18
(1934), s. 65, 119, 123.
◾ Descriptio gentium, 1630
◾ Epodon liber unus alterque Epigrammatum, 1634
◾ parafrazy Anakreonta, Owidiusza, Antologii Palatyńskiej i Horacego
Kilka dzieł niewydanych zaginęło (zob.: T. Wall M. C. Sarbievii bibliographia... Opera... oratione soluta przy
wyd.: Poemata omnia...).
Wydania zbiorowe
◾ Opera poetica, quae innotuerunt, omnia, wyd. F. Kruszewski, Wilno 1749; wyd. następne: wyd. G. M.
Leytner, Wrocław 1753
◾ Poemata ex vetustis manusciptis et variis codicillis... in unum collecta, wyd. A. Naruszewicz, Wilno 1757,
(tu m.in. wydano po raz pierwszy Sylviludia dithyrambica)
◾ Carmina. Nova editio, prioribus longe auctior et emendatior, wyd. J. Barbou, Paryż 1759
◾ Opera posthuma quibus accesserunt multa poemata vernaculo carmine reddita, wyd. F. Bohomolec,
Warszawa 1769, (tu m.in.: ułamek zaginionego poematu heroicznego Lechias; przekład ód)
◾ Poemata omnia, wyd. F. T. Friedmann, Lipsk 1804, wyd. następne: Strasbour 1805; Drezno 1814; Graz
1831; Lipsk 1840
◾ Carmina in usum juventutis... edita, wyd. E. Andraszek, Warszawa 1830
◾ Carmina posthuma ex codice auctoris manu scripto..., wyd. J. Krystyniacki Jahres Bericht d. Zweiten
Obergymnasium in Lemberg f. d. Schul Jahr 1876, Lwów 1876; tu m.in. wydana po raz pierwszy elegia
'Iter Romanum (Droga rzymska) z 1622
◾ Poemata omnia, wyd. T. Wall, Starawieś 1892, wyd. następne niezmienione: Starawieś 1911, (wydanie
najpełniejsze)
◾ Odae selectae, wyd. M. Jezienicki Celniejsze utwory łacińskie Janickiego, Kochanowskiego i
Sarbiewskiego, cz. 1-2, Lwów 1898; cz. 3, Lwów 1900
◾ Poezje łacińskie Janickiego, Kochanowskiego i Sarbiewskiego do użytku w gimnazjach polsko-łacińskich,
wyd. T. Sinko, Lwów 1927, wyd. następne: Lwów 1929; 1932
Listy
◾ 4 listy do Stanisława Łubieńskiego z lat 1636-1638, wyd. w: S. Łubieński Opera posthuma, Antwerpia
1643; także przy wyd. Poemata ex vetustis manusciptis et variis codicillis... in unum collecta, wyd. A.
Naruszewicz, Wilno 1757
◾ 36 listów do Stanisława Łubieńskiego z lat 1636-1639 i niedatowanych, wyd. w Opera posthuma quibus
accesserunt multa poemata vernaculo carmine reddita, wyd. F. Bohomolec, Warszawa 1769
◾ Do K. L. Sapiehy, dat. z Wilna 2 maja 1634, ogł. W. A. Maciejowski Piśmiennictwo polskie, t. 3 dod.,
Warszawa 1852, s. 240
◾ Do K. L. Sapiehy, dat. z Wilna 29 września 1636, ogł. Biblioteka Warszawska 1859, t. 4
◾ 6 listów od Stanisława Łubieńskiego z lat 1630-1638, wyd. w: S. Łubieński Opera posthuma, Antwerpia
1643; także przy wyd. Poemata ex vetustis manusciptis et variis codicillis... in unum collecta, wyd. A.
Naruszewicz, Wilno 1757
◾ 56 listów od Stanisława Łubieńskiego z lat 1630-1640 i niedatowanych, wyd. w Opera posthuma quibus
accesserunt multa poemata vernaculo carmine reddita, wyd. F. Bohomolec, Warszawa 1769
◾ Od Dionizego Petaviusa, dat. z Paryża (1622-1625), wyd. w Opera posthuma quibus accesserunt multa
poemata vernaculo carmine reddita, wyd. F. Bohomolec, Warszawa 1769
◾ 80 listów M. K. Sarbiewskiego i S. Łubieńskiego przeł. W. Syrokomla Przekłady poetów polskołacińskich, t. 6, Wilno 1852
Przekłady utworów Sarbiewskiego
Przekłady polskie
◾ większość utworów poetyckich przeł. W. Syrokomla: Poezja... Sarbiewskiego, Dział I. Pienia liryczne,
Wilno 1851; Dział II. Pienia liryczne i opisowe; w książce: Przekłady poetów polsko-łacińskich, t. 4-5,
Wilno 1851; przedr. w: L. Kondratowicz Poezje, t. 9, Warszawa 1872; wybór przedr.: S. Cywiński w
wyd.: W. Syrokomla Wybór poezji, Wilno 1923; T. Jodełka Polska poezja maryjna. Antologia,
Niepokalanów 1949
◾ przekłady pojedynczych utworów
◾ Nieborowski, ogł. S. Starowolski Magni antistitis Jacobi Zadzicii elogium & vita, Kraków 1644, s.
72
◾ S. Twardowski Miscellanea selecta, Kalisz 1681; także Kalisz 1682
◾ A. A. S. w: J. T. Trembecki Wirydarz poetycki (1675), wyd. A. Brückner, t. 2, Lwów 1911
◾ J. T. Trembecki Wirydarz poetycki (1675), wyd. A. Brückner, t. 2, Lwów 1911
◾ J. Gawiński: Pisma pozostałe, wyd. W. Seredyński Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w
Polsce, t. 2 (1882); przekł. Lyr. IV, 16 ogł. przedtem Ż. Pauli w J. Gawiński Poezje, Lwów 1843, s.
146
◾ A. (mylnie Zbigniew) Morsztyn, Poznań 1844; także w A. Morsztyn Poezje oryginalne i
tłumaczone, Warszawa 1883
◾ J. Orzechowski, ogł. U. Bretholz: Über unbekannte und wenig bekannte polnische Dichter des XVII
Jahrhunderts, Kraków 1897, s. 77 nn.
◾ T. Plater: Myśli wybrane z francuskiego oraz pieśni z Sarbiewskiego, parodie, Wilno 1730; także
wyd. następne: Wrocław 1780
◾ P. Puzyna, A. Naruszewicz, J. Albertrandi, J. Minasowicz, F. Bohomolec, M. Przeździecki: wyd. F.
Bohomolec, (zob. także: A. Naruszewicz Wiersze różne, t. 2, Warszawa 1805; J. Minasowicz Zbiór
rytmów polskich, cz. 3, Warszawa 1856; A. Wiśniowski Rozmowy w ciekawych i potrzebnych
materiach, t. 2, Warszawa 1761
◾ J. Minasowicz, A. I., A. Rzewuski Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (od 1789), t. 1, 3-6, 9-10, 15
◾ K. Chromiński Dziennik Wileński 1806, t. 1
◾ H. Juszyński Dykcjonarz poetów polskich, t. 2, Kraków 1820
◾ K. Brodziński Literatura polska. Odczyty uniwersyteckie (powst. 1822-1823), w: Pisma, t. 4, Poznań
1872
◾ J. Wiernikowski Dzieje Dobroczynności, t. 2, Wilno 1823, s. 24; t. 4, Wilno 1824, s. 43
◾ J. Z. R., K. W. M. Rozmaitości Warszawskie 1826, nr 40
◾ M. Kiełczewski, J. N. Kundzicz Dziennik Warszawski 1829, t. 16, s. 49-54, 165-168
◾ anonim Pam. Kr. Nauk i Sztuk Pięknych, t. 1, poszyt 3 (1830), s. 34-35
◾ A. Załęski Przekład pieśni Sarbiewskiego i inne poezje, Warszawa 1831
◾ K. Wiesiołowski Czasopism Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 1831, t. 3, s. 130
◾ W. A. W. (Wolniewicz) Przyajciel Ludu 1837, nr 43
◾ Hymny kościelne, przekł. ks. Kitkiewicza, Wilno 1848
◾ J. Laskarys Biblioteka Warszawska 1850, t. 4
◾ J. Hołubowicz Przegląd Lwowski 1874, t. 8, s. 165; przedr. J. Badeni: "K. M. Sarbiewski", Przegląd
Powszechny 1884, t. 4; także przedr. w książce Studia i szkice, t. 2, Kraków 1898, s. 24-26
◾ A. Kantecki Warta 1874/1875, nr 5, 19, 23, 43
◾ Grot Tygodnik Ilustrowany 1878; Tygodnik Ilustrowany 1880, nr 245
◾ J. Wabner Ateneum 1888, t. 2; Przegląd Pedagogiczny 1897, nr 6
◾ W. Piątkiewicz Przegląd Powszechny 1895, t. 3
◾ P. Parylak Sprawozdanie Gimnazjum Polskiego w Cieszynie za rok szkolny 1898/99, Cieszyn 1899;
Upominek. Książka zbior. na cześć E. Orzeszkowej, Kraków 1893; z górnych chwil życia. Poezje,
Kraków 1906
◾ J. Ejsmond Słowo Polskie (Lwów) 1914, nr 494; także Kurier Lwowski 1914, nr 438; Kurier
Lwowski 1917, nr 1, 60, 97; Sfinks 1917; także Tygodnik Ilustrowany 1922, nr 45; Kurier
Warszawski 1917 nr 97; wyd. zbiorowe pt. Tęsknota do ojczyzny błękitnej (wybór pieśni), Warszawa
1924; wybór przedr. T. Jodełka: Polska poezja maryjna. Antologia, Niepokalanów 1949
◾ T. Karyłowski Przegląd Powszechny 1922, t. 3-4; Głos Narodu 1925, nr 103; Czas 1925, nr 126;
Przegląd Powszechny 1925, t. 4; 1926, t. 4 i wyd. książkowe; 1929, t. 3
◾ P. Schmutzer Przegląd Humanistyczny 1931, nr 3-4
◾ B. Wójcik Filomata 1931, l. XXX
◾ M. Huczneker Przegląd Humanistyczny 1932, nr 4-5
◾ M. Abramowiczówna Kwartalnik Klasyczny 1934, nr 3, s. 198-202
◾ J. Birkenmajer Myśl Narodowa 1938, nr 16
◾ anonim Przegląd Klasyki 1938, nr 1, s. 58
Przekłady na języki obce
bibliografię do roku 1892 podał T. Wall
◾ przekł. niemiecki: Lyr. IV, 23 przez I. Grafe; wyd.: Die schönen Gedichte der Wletliteratur..., Wiedeń
1933; przedr. W. Hahn "Przyczynki do bibliografii Sarbiewskiego i Mickiewicza", Ruch Literacki 1934
◾ przekł. angielski wyboru ód przez G. Hilsa (Londyn 1946), przedr. Los Angeles 1954
◾ przekł. francuski 2 ód zobacz: A. Bonarski "L' Italie et la Pologne au cours des siècles", Lozanna 1945,
Collection "Culture Européene". Échanges Intraeuropéens, nr 2, s. 84-86; F. L. Schoell "Une Discipline
négligée: la littérature latine de la Renaissance", Lettres d' Humanité, t. 7 (1948), s. 161-164
Utwory o autorstwie niepewnym
◾ Epigramat w: In primo... Stanislai... Kiszka... adventu gratulationes oblatae, Wilno 1618, drukarnia
Akademii T. J., (jednym z autorów, podpisanym jako Bartholomaeus Grimza, miał być prawdopodobnie
Sarbiewski; zob. Estreicher XIX, 268)
◾ Icon sive descriptio animorum Barclai quinque praecipuarum nationum in Europa, (Kraków 1647), wyd.
następne: 1684; także (odpis) w: J. T. Trembecki Wirydarz poetycki (1675), wyd. A. Brückner, t. 1, Lwów
1910, s. 134-143; wersja pt. Descriptio gentium (z drobnymi odmianami tekstu) w rękopisie "sylwy"
Andrzeja Lubienieckiego młodszego, Biblioteka Miejska w Rotterdamie nr 527 – ogł. S. Kot: "Descriptio
gentium" di poeti polacchi dei secolo XVII, Ricerche Slavistiche, t. 6 (1958); przekł. polski: pt. Wizerunek
abo opisanie animuszów piąci co najprzedniejszych narodów w Europie, przez I. P. C. ... przełożony, wyd.
przy Icon sive descriptio animorum Barclai quinque praecipuarum nationum in Europa, por. Estreicher
XII, 369-370; także w: J. T. Trembecki Wirydarz poetycki (1675), wyd. A. Brückner, t. 1, Lwów 1910;
porównaj wyd. S. Kot "Descriptio gentium" di poeti polacchi dei secolo XVII, Ricerche Slavistiche, t. 6
(1958), tu jako przekł. D. Naborowskiego, (autorstwo M. K. Sarbiewskiego według przekazu A.
Lubienieckiego przyjął za pewne S. Kot
Bibliografię podaje T. Wall Mathiae Casimiri Sarbievii Bibliographia; wyd. przy M. K. Sarbiewski Poemata
omnia, Starawieś 1892; wyd. 2 Starawieś 1911, (tu: wykaz dzieł – druków i rękopisów – wierszem i prozą;
wykaz przekł. na jęz. polski i obce; literatura przedmiotu)
Utwór mylnie przypisywany Sarbiewskiemu
◾ Silviludia, wydane jako dziełko Sarbiewskiego od połowu wieku XVIII, wielokrotnie tłumaczone na jęz.
polski i obce; cykl 10 pieśni łacińskich, napisany rzekomo podczas łowów Władysława IV na Litwie 1637
r., jako jedno ze szczytowych osiągnięć artystycznych poety – stanowi według konstatacji J. Sparrowa z
roku 1958, całkowity plagiat z utworu jezuity włoskiego M. Bettiniego Ludovicus, Tragicum Sylviludium,
wyd. łacińskie: Parma 1612; zdaniem J. Warszawskiego oprócz cyklu Sylviludiów, które Sarbiewski
przejął z Bettiniego i adaptował do realiów litewskich, napisał on w październiku 1637 w Strzembowie na
Mazowszu własny Liber Silviludiorum – utwór zaginiony.
Pamięć o ks. Macieju Kazimierzu Sarbiewskim SJ
Poeta, należący do autorów polskich najczęściej publikowanych w oryginale i przekładach od blisko 400 lat w
kraju i za granicą, w swojej ojczyźnie należy do autorów nieznanych i zapomnianych, powoduje to m.in. brak
tłumaczeń i łacina, ...która w czasach nam współczesnych urosła do rozmiarów zapory nie do przebycia dla
przeciętnie wykształconego Polaka[21]. W Polsce jedynie 4 ulice: w Warszawie, Przemyślu, Pułtusku i
Baboszewie noszą jego imię (2009)[22].
Na Litwie w Wilnie jeden z dziedzińców Uniwersytetu Wileńskiego, gdzie poeta otrzymał doktoraty: z filozofii i
teologii oraz wykładał – nazwano jego imieniem (dziedziniec im. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego – lit.:
Motiejus Kazimieras Sarbievijus kiemo).
Międzynarodowe Dni ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego
Cenną inicjatywą przywrócenia poety polskiej kulturze są Międzynarodowe Dni ks. Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego. Poeta patronuje Międzynarodowym Dniom ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego
"Chrześcijański Horacy z Mazowsza", w ramach których odbywa się Ogólnopolski Konkurs Poetycki "O laur
Sarbiewskiego" w Sarbiewie i Płońsku oraz towarzyszący festiwal muzyki baroku Musica Sarbieviana,
zainicjowanych i organizowanych przez poetkę, pisarkę i dziennikarkę Teresę Kaczorowską[23] przy współpracy
Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana[24].
Zobacz też
◾ Quintus Horatius Flaccus – Horacy, poeta
Przypisy
1. tablica znajduje się na filarze między oknami zakrystii –
zob. zdjęcia wmurowana z inicjatywy o. Innocentego
Buby w 1964, SchP
2. znicze oznaczają orientacyjne położenie mogiły pod
alejką
3. bez wymienienia imienia poety jako "...i wielu innych..."
wmurowana w ścianie kościoła św. Karola Boromeusza z
inicjatywy o. Innocentego Buby
4. ... Żaden literat Polski niepodległej nie może poszczycić
się nawet w połowie taką liczba wydań swych dzieł, jak
Sarbiewski... za biogramem Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego autorstwa Mirosława Korolko w Maciej
Kazimierz Sarbiewski: Lyrica Liryki. Warszawa: Instytut
Wydawniczy "PAX", 1980, s. XLIV. ISBN 83-2110082-1.
5. M. Korolko, id., s. VI-VII
6. poetycki opis podróży do Rzymu w Iter Romanum
(Droga rzymska) łac. i w pl. przekładzie Tadeusza
Karyłowskiego w: Maciej Kazimierz Sarbiewski: Lyrica
Liryki. Warszawa: 1980, s. 552-565. ISBN 83-2110082-1.
7. M. Korolko, id., s. VIII
8. Prof. dr hab. Edmund Kotarski: Maciej Kazimierz
Sarbiewski (Sarbievius)
(http://monika.univ.gda.pl/~literat/autors/sarbiew.htm)
(pol.). Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej. [dostęp
26 marca 2009].
9. Teresa Kaczorowska Maciej Kazimierz Sarbiewski, SJ ...
zob. linki zewnętrzne
10. Wojciech Grochowski w "Tygodniku Ilustrowanym" z
1863 roku tak opisuje ostatnie chwile poety: Mimo że
szacunek i łaski królewskie, życie dworskie nużyło poetę,
pragnął je opuścić i Władysław IV zgodził się na to
wreszcie. Już się przygotował do odjazdu, gdy na
nieszczęście przybył do Warszawy jakiś znaczny pan,
który nigdy nie słyszał Sarbiewskiego. Uprosił on króla,
że skłonił mówcę do powiedzenia jeszcze jednego
kazania. Do tego ostatniego wystąpienia sposobił się z
takim namysłem, że jak mówi Niesiecki [Niesiecki za
Tygodnikiem Ilustrowanym 171/1863], aż kropla krwawa
wystąpiła mu na czoło. Kazanie powiedział świetne, ale
zeszedłszy z ambony uczuł silny ból głowy, tak, iż musiał
położyć się w łóżko, i w trzecim dniu choroby przeniósł
się do wieczności, za: Piotr Czartoryski-Sziler: Wielcy
zapomniani: Ksiądz Maciej Kazimierz Sarbiewski –
wybitny twórca baroku
(http://web.archive.org/web/20090414225255/http://dlapolski.pl
zapomniani-Ksiadz-Maciej-Kazimierz-Sarbiewskiwybitny-tworca-baroku-art1307.html) (pol.). Nasz
Dziennik. [dostęp 18 marca 2009]., Wojciech
Grochowski: ks. Maciej Kazimierz Sarbiewski
(http://www.bilp.uw.edu.pl/ti/1863/foto/n01.htm) (pol.).
Tygodnik Ilustrowany nr 171 z 3 stycznia 1863. [dostęp
24 marca 2009].
11. W. Grochowski, Tygodnik Ilustrowany, nr 171/1863, s. 3;
K.W. Wójcicki, id., s. 94
12. Spoczywający w ziemi pijarzy. Od lewego krańca ściany
zamykającej zakrystię kościółka powązkowskiego, licząc
osiem kroków w linii prostej w głąb cmentarza,
spoczywają w ziemi kości Stanisława Konarskiego,
Onufrego Kopczyńskiego i wielu jeszcze innych
zasłużonych dobrze krajowi pijarów. Nie ma tu
najmniejszego śladu dla uwiecznienia ich pamięci,
przechodzi nawet tędy żwirowa droga, którą z kościoła
przenoszą do grobowisk ciała zmarłych na cmentarz. O
zamiary zaborców, którzy prochy tych kapłanów
tych więc, których prochy depczemy bez należnej czci,
pochowali w zbiorowej mogile i nad nią zrobili drogę,
szczegółowo teraz opowiemy. [Maciej] Kazimierz
aby zginął ślad i nie oddawano im hołdu jako bohaterom
Sarbiewski, jezuita, ów Horacy polski, jak go kiedyś
narodowym, za: o. Gerard Brumirski SchP: Buba Jan, w
zwano, uwieńczony laurem poetyckim od papieża Urbana
Zakonie o. Innocenty od Męki Pańskiej.
VIII, umarł w Warszawie d. 2 kwietnia 1640 r.
(http://www.seminarium.pijarzy.pl/index.php?
Pochowany został w kościele Jezuickim w temże mieście
option=com_content&task=view&id=608&Itemid=99)
na Święto-Jańskiej ulicy, ale nie dano żadnego pomnika.
(pol.). Pietas et Litterae Seminarium Zakonu Ojców
pijarów (http://www.seminarium.pijarzy.pl). [dostęp 20
Kiedy w 1834 roku czyszczono groby tego kościoła, ze
marca 2009].
szczątków ubioru poznać można było, że Jezuitów
16. Piotr Czartoryski-Sziler, id. Ksiądz Sarbiewski został
chowano bliżej wielkich drzwi, a gdzie indziej świeckie
pochowany pod kościołem OO. Jezuitów przy ulicy św.
osoby. W pierwszym grobie była trumna stara w
Jana. W XIX wieku jego prochy zostały przeniesione do
oddzielnym miejscu w formie żłobu zrobiona, bez wieka,
a w niej głowa, część nogi i ręki, reszty już nie dostawało
podziemi kościoła OO. Pijarów przy ulicy Długiej, a
(za: Ks. Kurowski "Wiadomość historyczna o kościele,
stamtąd, na rozkaz władz zaborczych, zabrane do
kollegijum ex. księży Jezuitów warszawskich"). Napis był
wspólnej mogiły na Powązkach.
na zbutwiałej desce "Po...Laur...S." Z tych kilku liter,
17. Teresa Kaczorowska: Sarbiewski nie spoczywa już
powzięto przekonanie, że to są zwłoki Sarbiewskiego, i te
bezimiennie. "Oczywiście nie zabrakło wielu członków
złożywszy w osobnem miejscu, następnie Pijarzy, przez
Akademii Europaea
szacunek jaki mieli dla poety, którego dzieła wykładali po
Sarbieviana" (http://wpolityce.pl/artykuly/9715swoich szkołach, przenieśli do kościoła swego na Długiej
sarbiewski-nie-spoczywa-juz-bezimiennie-oczywiscieulicy. Kiedy jednakże wkrótce z kościoła tego uprzątnąć
nie-zabraklo-wielu-czlonkow-akademii-europaeakości zmarłych Pijarów musieli, i te szczątki wielkiego
sarbieviana) (pol.). wPolityce.pl, 17-05-2011. [dostęp 10łacińskiego poety, wraz z tamtymi wynieśli, i równo ze
02-2013].
świtem odprowadziwszy na cmentarz Powązkowski, w
18. W. Grochowski, id.
miejscu przez nas wskazanem złożyli. Tu więc leżą kości
19. Felix Bentkowski: Historya literatury polskiej
oprócz Sarbiewskiego: Stanisława Konarskiego..., za:
(http://books.google.com/books?
Kazimierz Władysław Wójcicki: Cmentarz Powązkowski
id=5NdGAAAAIAAJ&pg=RA1-PA636&lpg=RA1pod Warszawą tom II
PA636&dq=laska+marsza%C5%
(http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?
82kowska+na+pogrzebie+p.+Jana+Stanis%C5%
id=51051&from=&dirids=1&ver_id=861327&lp=1&QI=48EEF8660AE938F5791112671C5602A6-3)
82awa+Sapiehy&source=bl&ots=eS0jR4lHpk&sig=3QBgrh0LI
(pol.). Warszawa, 1856. [dostęp 25 marca 2009]. s. 94TCjAfVx_jPAw&sa=X&oi=book_result&resnum=3&ct=result#
95.
PA636,M1) (pol.). Warszawa – Wilno 1814. [dostęp 24
13. [za:] hasło "Stanisław Konarski" [w:] Polski Słownik
marca 2009]. s. 611.
20. Mathias Casimir Sarbiewski
Biograficzny tom XIII, 1967-1968, str. 476
14. Zapomniany poeta – Maciej Kazimierz Sarbiewski
(http://oce.catholic.com/index.php?
(http://www.kosciol.pl/article.php/2005050216573393)
title=Mathias_Casimir_Sarbiewski) (ang.). The Oryginal
(pol.). kosciol.pl. [dostęp 18 marca 2009].
Catolic Encyclopedia. [dostęp 25 marca 2009].
15. O. [Inocenty Jan] Buba odszukał na Cmentarzu
21. M.Korolko, id., s. V
Powązkowskim wspólną mogiłę Stanisława Konarskiego,
22. [http://mapa.szukacz.pl AutoMapa
Onufrego Kopczyńskiego, Teodora Wagi, Ignacego
(http://mapa.szukacz.pl/)] (pol.). [dostęp 12 maja 2009].
Zaborowskiego, Anastazego Pomorzkanta, Szymona
23. Program Międzynarodowych Dni ks. Macieja
Bielskiego i wielu innych. Przygotował tablicę
Kazimierza Sarbiewskiego
(http://www.gminababoszewo.pl/aktualnosci/sarb.pdf)
pamiątkową i zorganizował uroczystość jej odsłonięcia
na zewnętrznej ścianie kościoła św. Karola Boromeusza
(pol.). [dostęp 18 marca 2009].
na Powązkach dn. 27 października 1964 r. (hasło
24. Stowarzyszenie Academia Europaea Sarbieviana
„Stanisław Konarski” [w:] Polski Słownik Biograficzny
(http://www.sarbiewski.pl/) (pol.). [dostęp 19 marca
tom XIII, 1967-1968, str. 476). W ten sposób zniweczył
2009].
Bibliografia
◾ Hymenodora honore et gloria internvnciis almae Academiae Vilnensis nomine ... sponsis ... Ioanne
Stanislao Sapieha M.D.L. curiae marschalco ... et ... Annae Chodkieviciae ... Ioanne Caroli Chodkiewicz
palatini Vilnensis ... filiae oblata ..., 1620 (http://www.polona.pl/dlibra/docmetadata?
id=oai:www.polona.pl:1237&from=http://fbc.pionier.net.pl)
◾ Celniejsze utwory łacińskie Janickiego, Kochanowskiego i Sarbiewskiego. Cz. 1, 1898
(http://www.polona.pl/dlibra/docmetadata?id=oai:www.polona.pl:1237&from=http://fbc.pionier.net.pl)
◾ Celniejsze utwory łacińskie Janickiego, Kochanowskiego i Sarbiewskiego. Cz. 2, 1899
(http://www.polona.pl/dlibra/docmetadata?id=oai:www.polona.pl:6211&from=http://fbc.pionier.net.pl)
◾ Celniejsze utwory łacińskie Janickiego, Kochanowskiego i Sarbiewskiego. Cz. 3, Celniejsze ody
Kochanowskiego i Sarbiewskiego, 1900 (http://www.polona.pl/dlibra/docmetadata?
id=oai:www.polona.pl:6222&from=http://fbc.pionier.net.pl)
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski (Biografia) w; Dzieła Ignacego Krasickiego. T.III, cz.IV, p. V. Wrocław
1824 r. s. 289
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski: Poezye księdza Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Dział 1, Pienia
liryczne / Dział 2 Pienia liryczne i opisowe / przekł. Władysława Syrokomli. Wilno: nakł. i drukiem Józefa
Zawadzkiego, 1851.
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski: Lyrica quibus accesserunt Iter Romanum et Lechiados fragmentum Liryki
oraz Droga rzymska i fragment Lechiady. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1980. ISBN 83-2110082-1.
◾ Teresa Kaczorowska: Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ na Mazowszu. Ciechanów: Związek Literatów
Polskich. Oddział, 2005, s. 58. ISBN 8389408104.
◾ Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut
Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 208-216
Linki zewnętrzne
◾ Heraldyczna zabawa Macieja Sarbiewskiego (http://www.wilanowpalac.pl/heraldyczna_zabawa_macieja_sarbiewskiego.html)
◾ Anna Nowicka-Struska: Maciej Kazimierz Sarbiewski (Sarbievius)
(http://www.ptta.pl/pef/pdf/s/sarbiewski.pdf) (pol.). PTTA (http://www.ptta.pl). [dostęp 12 lipca 2011].
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski: De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus
(http://univ.gda.pl/~literat/srbwski/index.htm) (łac.). [dostęp 18 marca 2009].
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski: wybór poezji w przekładach m.in. "Do rycerstwa polskiego ojczystą muzą
ad equites polonos" (http://www.staropolska.gimnazjum.com.pl/barok/barok_008.html) (pol.). [dostęp 18
marca 2009].
◾ Maciej Kazimierz Sarbiewski: Carmina Selecta (http://www.ipa.net/~magreyn/casimire.htm) (łac.).
[dostęp 19 marca 2009].
◾ Teresa Kaczorowska: Maciej Kazimierz Sarbiewski SJ na Mazowszu
(http://www.kaczorowska.com/index.php?numer=8&nr=2&idpr=6) (pol.). Teresa Kaczorowska – strona
własna poetki (http://www.kaczorowska.com). [dostęp 18 marca 2009].
◾ Stowarzyszenie Academia Europaea Sarbieviana – organizator Międzynarodowych Dni ks. Macieja
Kazimierza Sarbiewskiego (http://www.sarbiewski.pl/) (pol.). [dostęp 19 marca 2009].
◾ pieśń do wiersza Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w przekładzie (http://www.youtube.com/watch?
v=spdg_rN79q4) Samuela ze Skrzypny Twardowskiego „Do rycerstwa polskiego ojczystą muzą ad
equites polonos” wykonuje Jacek Kowalski z zespołem Klub św. Ludwika (pol.). [dostęp 14 maja 2009].
◾ pieśń w przekładzie polskim Macieja Kazimierza Sarbiewskiego „Do źródła Sony” recytuje
(http://www.youtube.com/watch?v=FIMU2-Gd1Qw) Wojciech Siemion (pol.). [dostęp 22 kwietnia 2009].
Kontrola autorytatywna (osoba): ISNI: 0000 0001 1229 848X (http://isni-url.oclc.nl/isni/000000011229848X)
VIAF: 36947664 (http://viaf.org/viaf/36947664) LCCN: n85049185 (http://lccn.loc.gov/n85049185)
GND: 119055031 (http://d-nb.info/gnd/119055031)
BnF: 121036318 (http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb121036318)
WorldCat (http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85049185)
Źródło „http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maciej_Kazimierz_Sarbiewski&oldid=39348849”
Kategorie: Polscy prezbiterzy jezuiccy Kaznodzieje nadworni Polscy poeci Polscy pisarze barokowi
Polscy poeci nowołacińscy Polscy estetycy Polscy działacze kontrreformacji
Ludzie związani z Pułtuskiem Absolwenci Uniwersytetu Wileńskiego
Wykładowcy Uniwersytetu Wileńskiego Pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Urodzeni w 1595 Zmarli w 1640
Tę stronę ostatnio zmodyfikowano o 21:24, 28 kwi 2014.Tekst udostępniany na licencji Creative
Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach (http:https://creativecommons.org/licenses/bysa/3.0/deed.pl), z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje
o warunkach korzystania (http:https://wikimediafoundation.org/wiki/Warunki_korzystania).