Fragment scenariusza

LOLEK Z CISZY NIEPOKALANEJ
Adam Szafraniec
LOLEK
Z CISZY NIEPOKALANEJ
SCENARIUSZ PRZEDSTAWIENIA
Pomoc dydaktyczna
dla nauczycieli szkół podstawowych i gimnazjów
KRAKÓW 2011
Projekt okładki
ADAM SZAFRANIEC
Redakcja
EWA BEDNARSKA-GRYNIEWICZ
Łamanie
TOMASZ ZACHARSKI
© Copyright by Adam Szafraniec, 2011
Baśniowa Kapela
32-048 Jerzmanowice 176b
tel. 605 250 021
adres strony internetowej zespołu i wydawnictwa
www.basniowa-kapela.pl
scenariusze
www.todobre.home.pl
Dziwnym zrządzeniem losu przed dziesięcioma laty, jeszcze za życia Jana Pawła II, napisałem
na zamówienie stowarzyszenia Klanza i wydawnictwa M teksty piosenek: „Kropelka” „Chwała
Ojcu” „A Pon Bócek...” „Burza” i „Niebieski gołąbek”. Wraz z Arturem Kaszowskim
skomponowaliśmy muzykę, Artur przygotował wyjściowe aranżacje i... rozczarowanie,
wydawnictwa nie zrealizowały swoich planów, nie wydały książek, do których miała być
dołączona płyta CD z piosenkami. Kompozycje popadły więc w stan hibernacji. Leżały sobie
cichutko, czekając na swój czas. Wprawdzie co kilka lat wracałem do nich, ale nie nadawałem
im ostatecznego kształtu. I oto na przełomie roku 2010 i 2011 rozeszła się radosna wiadomość
o wyniesieniu na ołtarze Jana Pawła II. Dosyć szybko postanowiłem uczcić to wydarzenie
stosownym tekstem. Usiłowałem coś napisać, ale to, co powstawało, nie zachwycało mnie. I
nagle wpadł mi do głowy pomysł na scenariusz o dzieciństwie Karola Wojtyły. Nie jakiś
banalny, akademijny (mam oczywiście na myśli akademię okolicznościową), ale taki głębszy,
natchniony, sakramentalny. Grzebię w biografii Wojtyłów, rozmawiam z ludźmi z Wadowic,
sięgam do wspomnień kolegów i koleżanek „z podwórka” Karola Wojtyły i piszę scenariusz.
Jak zwykle, próbuję sobie wyobrazić, gdzie będzie realizowany, przez kogo, w jakich
warunkach scenicznych. Usiłuję trzymać na wodzy moją fantazję, bo wiem, że wielu z Was ma
ograniczone możliwości lokalowe i ludzkie, a także finansowe. W poniższym scenariuszu
uwzględniłem Wasze warunki, tak byście mogli zrealizować go w różnych wariantach. Dla
ambitnych i posiadających większe możliwości – całość, dla ambitnych bez możliwości –
akademia z elementami teatru muzycznego. W poniższym tekście wybrałem cztery fragmenty,
które mogą posłużyć do przygotowania akademii. Oznaczyłem je (przykładowo) tak:
Akademia okolicznościowa
SCENKA I
Tekst scenki
Akademia okolicznościowa
KONIEC SCENKI I
Scenariusz przedstawienia dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Można go
zrealizować w całości bądź wykorzystać we fragmentach scenariusz do akademii okolicznościowej wraz z muzyką ze ścieżki dźwiękowej.
Występują:
KAROL SENIOR, EMILIA, LOLEK, EDMUND, ŻYD CHAIM BAŁAMUTH, Geneaolog
EMIL (równie dobrze może to być rola żeńska, wówczas zmieniamy imię na kobiece),
REPORTERKA, KAMERZYSTA (rola męska lub żeńska, niema), AKUSZERKA (rola
epizodyczna), KSIĄDZ FRANCISZEK, MATKA CHRZESTNA I OJCIEC CHRZESTNY
(obie role epizodyczne), GRUSZCZYŃSKA (rola epizodyczna), PIĘKNA PANI (rola niema),
ANIOŁOWIE (role nieme), WOKALISTKA, CHÓR, ponadto GŁOS PAPIEŻA JANA
PAWŁA II (jego słowa może odczytywać lektor).
Główne role: KAROL SENIOR, LOLEK, ŻYD CHAIM BAŁAMUTH, EMIL, EMILIA,
KSIĄDZ.
Pozostałe role epizodyczne.
Cała sztuka może być zrealizowana w formie „teatru czarnego”.
Trzy możliwe rozwiązania scenograficzne:
Scenografię tworzymy z białych elementów (kamienic), czerpiąc inspirację ze zdjęć ulicy, przy
której stoi dom zamieszkiwany niegdyś przez rodzinę Wojtyłów, a więc białe kamienice
umocowane na czarnym tle, oświetlone światłem ultrafioletowym. Aktorzy operujący motywami
scenograficznymi ubrani na czarno.
Scenografia: wycięty z kartonu zarys kamienic, które za pomocą światła białego utworzą
scenografię z cieni. Tło jasne. Elementy i światło wydobywają się zza tła. Przykład takiego
rozwiązania
można
zobaczyć
pod
adresem
internetowym:
http://blizejprzedszkola.pl/wydarzenie-5309,teatrzyk-cieni (Przykład dotyczy innej sztuki, ale
ilustruje moją propozycję).
Scenografię tworzy jednolite tło z wyciętymi z papieru elementami zabudowy.
Poniższa scena rozgrywa się na ulicy, przed kamienicą. Wśród elementów scenografii może
znaleźć się zegar, który widoczny był z okna mieszkania Wojtyłów, i napis: „Czas ucieka,
wieczność czeka” 1.
Na scenę wchodzi KAROL SENIOR, najlepiej ubrany w mundur. Przechadza się,
podekscytowany. Przystaje i modli się, zatapia się w modlitwie. Po chwili na scenę energicznym
krokiem wchodzi ŻYD CHAIM BAŁAMUTH.
ŻYD CHAIM BAŁAMUTH
Skąd pan whraca, panie Wojtyła?
KAROL SENIOR
Wracam z kościoła. Modliłem się o szczęśliwy poród, który trwa już kilka godzin. Żona jest tak
bardzo umęczona...
ŻYD CHAIM BAŁAMUTH
No, panie Kahrol, będziesz szczęśliwa ojciec. To ciekawa histohria, w moja kamienica rodzi się
już jedenasta dziecko. Będzie chłopiec. Kupi pan u Żyda Chaima rhowehr za sto zloty na sto lat.
Syn nie będzie pokhraka. Spohrt to zdhrowia.
KAROL SENIOR
Panie Bałamuth, skąd pan wie, co nam się urodzi?
ŻYD CHAIM BAŁAMUTH
Moja żona ma oko. Ona widzieć to po pana żona. To jest jeden rzecz. Drugi rzecz to moja
przeczucia.
KAROL SENIOR
Och! Panie Bałamuth, ja tylko się modlę, żeby moja żona, pan wie, że ona ma wątłe zdrowie,
przeżyła poród, no i żeby dziecko było zdrowe... A to, czy się urodzi chłopiec, czy dziewczynka
jest mi obojętne. Będę ich kochał tak samo.
ŻYD CHAIM BAŁAMUTH
Nie martw się, pan Kahrol, wszystko dobrze. Jak żona urodzi syn, to pan stawia Żydowi ciastko
od Hagenhubera, a jak cóhrka, to Żyd stawia panu paczka opłatków od Niewidowskiego.
KAROL SENIOR
Zgoda. Edmund, nasz syn zajada się nimi. Trzeba przyznać, że fabryka Niewidowskiego 2 staje
się wizytówką Wadowic.
ŻYD CHAIM BAŁAMUTH
Jak będzie syn, to Chaim już się postahra, żeby miał on dużo oleja w głowa. Zostawiam już
pana, panie Kahrol. Jak się urodzi dziecko, to pochwal się pan Żydowi.
KAROL SENIOR
Panie Bałamuth, dziękuję panu za życzliwość.
Oryginalny napis był w języku łacińskim („Tempus fugit, aeternitas manet”).
Jan Niewidowski – właściciel pierwszej w Wadowicach wytwórni opłatków (od 1909 r.). W r. 1921 firma
przyjęła nazwę MAFO (Małopolska Fabryka Opłatków w Wadowicach).
1
2
Żyd, odchodząc, przyjaźnie wyciąga rękę. Ojciec przechadza się tam i z powrotem, oczekując
niecierpliwie narodzin dziecka, aż wreszcie zatapia się w modlitwie, co obrazują złożone dłonie
i wzrok utkwiony w niebie.
Nr 1 na CD. Muzyka ilustracyjna.
Pojawia się muzyka i modlitwa ojca oczekującego narodzin dziecka.
KAROL SENIOR
Boże, Tobie powierzam tę chwilę. Ty wiesz, jak bardzo pragnę tego dziecka. Matko
Najświętsza, pochyl się nad Emilią, chroń ją i chroń to dziecko, które się ma urodzić.
Po chwili na scenę wbiega AKUSZERKA i radośnie obwieszcza:
Gratulacje! Ma pan dorodnego i zdrowego synka! Pani Emilia prosi pana.
KAROL SENIOR
Boże, dziękuję Ci!
Podchodzi do AKUSZERKI i ściska ją.
KAROL SENIOR
Niechże panią ucałuję. Dziękuję za wszystko, co pani dla nas zrobiła.
Rozmawiając, opuszczają scenę. Pogłaśniamy muzykę, która ilustruje podniosłość tej chwili –
narodziny przyszłego papieża. Po kilkunastu sekundach ściszamy muzykę. W dalszej części
tworzy ona tło następnej sceny.
Poniższą scenę trzeba umiejscowić w innym zakątku sceny lub sali (albo kościoła). Powinna
ona odwrócić uwagę publiczności od zmiany scenografii. Przenosimy się we współczesność.
Pojawiają się: REPORTERKA z KAMERZYSTĄ oraz GENEALOG EMIL. Mikrofon
reporterki może mieć jakieś logo, na wzór np. TVP1 czy TVN. Przedstawiciele telewizji robią
wywiad z EMILEM. Wchodzą, rozmawiając. KAMERZYSTA idzie tyłem i ciągle filmuje.
REPORTERKA, posługując się mikrofonem, prowadzi z EMILEM dysputę o rodzinie
Wojtyłów. Byłoby ciekawie, gdyby ta scena rozgrywała się pośród publiczności, czyli poza lub
przed sceną. Grupa może wchodzić na salę, do kościoła czy w inne miejsce tylnym wejściem,
lecz nie na scenę, na której odbywa się przedstawienie. EMIL niesie dość duże, wykonane z
kartonu uproszczone drzewo genealogiczne i przedstawia reporterom pochodzenie rodu
Wojtyłów. Strój aktorów według Waszego pomysłu. Załóżmy, że ta scena rozgrywa się już w
XXI wieku.
(REPORTERKA trzyma mikrofon przy jego ustach)
Najmłodszy z rodu Wojtyłów przyszedł na świat w Wadowicach 18 maja 1920 roku. Był trzecim
dzieckiem Emilii z Kaczorowskich i Karola Wojtyły.
REPORTERKA
Panie Emilu, skąd wywodzi się rodzina Wojtyłów?
EMIL omawia pochodzenie rodu, posługując się drzewem genealogicznym. Wykonajcie go
zgodnie z poniższymi danymi Emila. Jeśli jednak będziecie chcieli omówić dokładniej
genealogię (z datami narodzin, śmierci, małżeństwami członków rodziny itd.), to potrzebne
informacje
uzyskacie
np.
pod
adresem
internetowym
http://www.genpol.com/module-subjects-viewpage-pageid-119.html
EMIL
Pierwsze wzmianki o rodzinie Wojtyłów można znaleźć w Czańcu, uroczej wiosce leżącej nad
Sołą, a wpisanej w krajobraz Beskidu Andrychowskiego. Tutaj urodził się Bartłomiej Wojtyła,
prapradziadek papieża Jana Pawła II, oraz jego dziadek, Franciszek. Ojciec Jana Pawła II,
Karol Wojtyła, urodził się w Lipniku; obecnie jest to dzielnica Bielska-Białej. Karol ożenił się z
Emilią Kaczorowską.
Koniec prezentacji genealogii Wojtyłów. Jeszcze krótka wzmianka o Emilii Kaczorowskiej.
REPORTERKA
Czy wiadomo coś o pochodzeniu matki papieża, Emilii?
EMIL
Emilia urodziła się w Białej, obecnie jest to część Bielska-Białej. Pierwsze wzmianki o rodzinie
Kaczorowskich pochodzą z Zamojszczyzny, a ściślej – z Michałowa koło Szczebrzeszyna. Tam
urodził się ojciec Emilii, Feliks, który ostatecznie osiedlił się ze swoją rodziną na Podbeskidziu,
w prawobrzeżnej części Bielska-Białej, czyli w Białej.
REPORTERKA
Czym zajmowali się rodzice Jana Pawła II?
EMIL
Karol Wojtyła senior był urzędnikiem administracji wojskowej w randze porucznika. Matka
ukończyła Szkołę Sióstr Miłości Bożej przy ulicy Pędzichów w Krakowie. Zajmowała się
wychowaniem dzieci i domem. Rodzina Wojtyłów wynajmowała dwupokojowe mieszkanie od
Chaima Bałamutha. Rodzina Bałamuth to wadowiccy Żydzi, właściciele sklepu. Niemal
wszyscy zginęli w czasie drugiej wojny światowej. Kamienica stała w sercu Wadowic, tuż obok
kościoła pod wezwaniem Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny. Jan Paweł II podczas siódmej
pielgrzymki do ojczyzny w roku 1999 i spotkania z mieszkańcami Wadowic wspominał:
Można z łatwością znaleźć w Internecie film lub sam dźwięk ze spotkania Jana Pawła II z
wadowiczanami w 1999 roku, podczas którego papież wypowiedział poniższe słowa, i
odtworzyć je za pomocą rzutnika i ekranu.
Nr 2 na CD. GŁOS PAPIEŻA JANA PAWŁA II.
Tu w tym mieście Wadowicach wszystko się zaczęło. I życie się zaczęło, i szkoła się zaczęła,
studia się zaczęły i teatr się zaczął. Z synowskim oddaniem całuję próg domu rodzinnego,
wyrażając wdzięczność Opatrzności Bożej za dar życia przekazany mi przez moich rodziców...
Po tych słowach REPORTERKA i EMIL zajmują miejsca wyznaczone przez reżysera.
Akcja przenosi się na scenę, gdzie tymczasem dokonano zmiany scenografii, i ilustruje
wydarzenia z roku 1920. Tym razem scenografia przedstawia jakiś element wnętrza kościoła,
np. chrzcielnicę (najlepiej z bazyliki wadowickiej). Na scenę powraca KAROL SENIOR,
trzymając na rękach zawiniątko, a w nim dopiero co narodzonego syna.
KAROL SENIOR (patrząc z zachwytem na noworodka)
Mój kochany syneczku, jaki jesteś piękny!
Spogląda na ołtarz i tabernakulum.
Boże, spójrz, to mój drugi syn!
Zwraca się do syna.
Synku, to nasz kościół. Dom boży.
Znów zwraca się do Boga.
Nr 3 na CD. „Chwała Ojcu” (0–58 s.).
KAROL SENIOR modli się radośnie fragmentem Psalmu 34 (bez mikrofonu). Zaczyna po 5.
sekundzie utworu „Chwała Ojcu”.
Uwielbiajcie ze mną Pana,
Imię Jego wspólnie wywyższajmy!
Szukałem Pana, a On mnie wysłuchał
I uwolnił od wszelkiej trwogi.
Refren (CHÓR):
Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu!
CHÓR śpiewa. KAROL SENIOR schodzi ze sceny, a po chwili powraca w orszaku chrzcielnym.