4. Koncepcja wartości narażonej na ryzyko (“VaR”)

4. Koncepcja wartości narażonej na ryzyko (“VaR”)

ING Bank Śląski | Raport Roczny 2014
Zarządzanie ryzykiem »
Informacje szczegółowe nt. zarządzania ryzykiem »
Zarządzanie ryzykiem rynkowym
4. Koncepcja wartości narażonej na ryzyko (“VaR”)
VaR jest główną metodą stosowaną do pomiaru ryzyka rynkowego zarówno dla ksiąg „handlowych”, jak i „bankowych”. VaR pokazuje potencjalny poziom straty, który nie
powinien zostać przekroczony przy pewnym założonym poziomie ufności (prawdopodobieństwa). Bank wyznacza miary VaR dla portfeli stopy procentowej, walutowego oraz opcji
walutowych stosując następujące założenia: jednodniowy okres utrzymywania pozycji, 99% poziom ufności, 260- dniowy okres obserwacji. Dla portfeli księgi handlowej Bank
stosuje metodę symulacji historycznej. W celu wzmocnienia kontroli ryzyka Bank dodatkowo wprowadził w obszarze księgi ryzyka walutowego jego pomiar i monitoring
w kontekście przyznanych limitów, w ciągu dnia (intra-day).
W przypadku księgi bankowej Departamentu Skarbu do grudnia 2014 r. stosowana była metoda wariancji – kowariancji. Od grudnia 2014 r., po zatwierdzeniu przez Zarząd Banku
nowej metodologii oraz stosownego limitu VaR dla tego portfela Bank formalnie przeszedł na pomiar ryzyka według metody historycznej symulacji.
Ryzyko rynkowe komercyjnych ksiąg bankowych kalkulowane jest w ramach portfela bankowego przy wykorzystaniu metodologii EaR i NPV at Risk opisanych w dalszej części
dokumentu. Natomiast kalkulacja kapitału ekonomicznego dla książek komercyjnych oparta jest o wartość VaR wg metody wariancji-kowariancji. Kapitał ekonomiczny dla książek
komercyjnych na 31.12.2014 wyniósł 2 635 tys PLN, co stanowiło jedynie 3,8% kapitału ekonomicznego Banku.
Pomiar VaR stosowany przez Bank jest zgodny z najlepszymi praktykami rynkowymi. Adekwatność modelu VaR dla ksiąg handlowych jest sprawdzana podczas dziennego
testowania wstecznego (tzw. „VaR backtesting”). Wynik finansowy, „dzienny” oraz „hipotetyczny” (wyznaczany jako dzienna zmiana wartości pozycji utrzymywanej na koniec dnia a
więc wykluczający wszystkie transakcje intra-day) jest porównywany z miarą VaR. Przypadki przekroczeń są szczegółowo badane i wyjaśniane.
Stress-testy
Bank jest świadomy faktu, iż miara VaR nie daje pełnego obrazu ryzyka rynkowego poszczególnych portfeli, ponieważ nie uwzględnia potencjalnych strat w ekstremalnych
przypadkach zmian warunków rynkowych. W związku z powyższym Bank kalkuluje tzw. ”Stressed VaR”. Stressed VaR jest miarą replikującą kalkulację symulacji historycznej przy
założeniu, że do pomiaru wykorzystujemy bieżący portfel oraz historyczne dane rynkowe pochodzące z ciągłego dwunastomiesięcznego okresu charakteryzującego się znacznymi
wahaniami parametrów rynkowych istotnymi z punktu widzenia danego portfela.
Dodatkowo, kwartalnie jest przeprowadzany ogólnobankowy stress-test obejmujący m.in. ryzyko rynkowe, ryzyko płynności i ryzyko kredytowe wykorzystujący scenariusz
regulacyjny oraz scenariusze przygotowywane przez ekonomistów Banku i zaakceptowane przez ALCO.
Ryzyko rynkowe ksiąg handlowych (statystyki VaR)*
Miara VaR w 2014 roku (w tys. PLN}
Obszar
Limit
Stan na 31.12.2014
Średnia
Min
Max
Stopa procentowa
3 836,1
1 770,9
1 983,2
394,5
4 448,4
FX**
4 475,4
486,7
484,5
213,4
1 352,4
2 131,2
423,8
456,3
168,6
829,0
FX Opcje
Miara VaR w 2013 roku (w tys. PLN)
Obszar
*
Limit
Stan na 31.12.2013
Średnia
Min
Max
Stopa procentowa
3 732,5
800,0
865,0
135,1
2 962,6
FX**
3 939,8
319,4
648,1
319,4
1 019,1
FX Opcje
2 073,6
340,4
219,0
76,2
601,0
Wszystkie limity VaR i ich wykorzystanie w ING Banku Śląskim są wyrażone w EUR. Poziomy limitów oraz ich wykorzystanie w tabelach i na wykresach specjalnie dla celów tego dokumentu zostały przeliczone na PLN z wykorzystaniem dziennych kursów
fixingowych NBP, w kolumnie „Limit” kwoty wyznaczone z wykorzystaniem kursu fixingowego z ostatniego dnia w roku.
Dane uwzględniają pozycję walutową spółek zależnych, pomiar miesięczny.
Ryzyko stopy procentowej VaR (PLN)
5.000.000
4.000.000
3.000.000
PLN
2.000.000
1.000.000
Limit
Wykorzystanie
1 gru 14
3 lis 14
1 paź 14
1 wrz 14
1 sie 14
1 lip 14
2 cze 14
2 maj 14
1 kwi 14
3 mar 14
3 lut 14
0
2 sty 14
**
Ryzyko walutowe VaR (PLN)
5.000.000
4.000.000
PLN
3.000.000
2.000.000
1.000.000
Limit
31 gru 14
30 lis 14
31 paź 14
30 wrz 14
31 sie 14
31 lip 14
30 cze 14
31 maj 14
30 kwi 14
31 mar 14
28 lut 14
31 sty 14
0
Wykorzystanie
Ryzyko opcji walutowych VaR (PLN)
2.500.000
2.000.000
PLN
1.500.000
1.000.000
500.000
Limit
1 gru 14
3 lis 14
1 paź 14
1 wrz 14
1 sie 14
1 lip 14
2 cze 14
2 maj 14
1 kwi 14
3 mar 14
3 lut 14
2 sty 14
0
Wykorzystanie
Obszar Rynków Finansowych utrzymywał pozycje handlowe na umiarkowanych poziomach w odniesieniu do zaaprobowanych limitów. Średnie wykorzystanie limitów w 2014 r.
wyniosło odpowiednio: 53 % dla stopy procentowej, 17% dla pozycji walutowej oraz 22 % dla opcji walutowych. Trzykrotnie odnotowano przekroczenie twardego limitu VaR dla
portfela długoterminowej stopy procentowej. Jedyna zmiana limitu VaR, która miała miejsce w 2014 r. to podwyższenie decyzją Zarządu Banku limitu w obszarze ryzyka
walutowego spot z 800 tys. EUR do 1 000 tys. EUR.
Ryzyko rynkowe ksiąg bankowych Departamentu Skarbu (statystyki VaR)*
Miara VaR w 2014 roku (w tys. PLN)
Obszar
LMF&ALM
Limit
Stan na 31.12.2014
Średnia
Min
Max
85 246,0
48 789,4
5 626,1
421,5
50 397,9
Miara VaR w 2013 roku (w tys. PLN)
Obszar
LMF&ALM
*
Limit
Stan na 31.12.2013
Średnia
Min
Max
8 294,4
1 159,5
1 800,8
641,9
3 912,1
W przypadku pozycji LMF (zarządzanie pozycją płynnościową i finansowaniem) oraz ALM (pozycja zarządzania aktywami i pasywami) kwoty podane za 2013 r. oraz 11 miesięcy 2014 r. są miarami Delta VaR, ponieważ właśnie ta miara podlegała formalnemu
limitowaniu. W grudniu 2014 r. Zarząd Banku zatwierdził dla tego obszaru metodę pomiaru ryzyka opartą na historycznej symulacji oraz nowy wyższy, adekwatny do tej metody limit VaR (podwyższenie limitu z 2,0 mln EUR do 20,0 mln EUR). Zmiana ta (1 miesiąc)
została odpowiednio odzwierciedlona w podanych powyżej statystykach. Pomiar metodą wariancji-kowariancji nie uwzględniał spreadu pomiędzy krzywą papierów rządowych a krzywą swap. Metoda symulacji historycznej uwzględnia to ryzyko, co jest jedną
z jej wielu zalet. Biorąc pod uwagę fakt, że portfel papierów wartościowych Departamentu Skarbu jest znacznych rozmiarów także ryzyko w związku z tym jest wyższe, co znajduje potwierdzenie w miarach VaR.
LMF & ALM VaR (PLN)
100.000.000
80.000.000
PLN
60.000.000
40.000.000
20.000.000
Limit
Wykorzystanie
1 gru 14
3 lis 14
1 paź 14
1 wrz 14
1 sie 14
1 lip 14
2 cze 14
2 maj 14
1 kwi 14
3 mar 14
3 lut 14
2 sty 14
0
Departament Skarbu utrzymywał pozycje w portfelu bankowym na umiarkowanych poziomach w odniesieniu do zaaprobowanych limitów. Widoczny na wykresie wzrost limitu jak
i jego wykorzystania wynikał ze zmiany metody pomiaru ryzyka o czym w większych szczegółach wspomniano powyżej. Średnie wykorzystanie limitów łącznie dla portfela
bankowego wyniosło 23 %. W 2014 r. odnotowano 1 przekroczenie twardego limitu VaR dla portfela bankowego. Wynikało ono z konieczności domknięcia przez Departament
Skarbu wewnętrznego transferu znacznych wolumenów z ksiąg komercyjnych (z portfeli replikacyjnych), co było niemożliwe do wykonania w ciągu jednego dnia. Przekroczenie
zostało usunięte w dniu następnym.
Ryzyko rynkowe bankowych ksiąg komercyjnych
Ponieważ księgi te są zabezpieczane na wypadek zmian wyników ekonomicznych, głównymi miarami służącymi do pomiaru ekspozycji na ryzyko stóp procentowych są pomiary
dochodu narażonego na ryzyko („Earnings at Risk – EaR”), oraz pomiary wartości bieżącej netto zdyskontowanych przyszłych przepływów narażonych na ryzyko (NPV-at-Risk) –
wyniki tych pomiarów są zaprezentowane w tabelach wrażliwości na ryzyko stopy procentowej w dalszej części dokumentu. Pozycje w bankowych księgach komercyjnych
podlegają również pomiarowi nieliniowego ryzyka stopy procentowej. W szczególności: Bank mierzy ryzyko opcyjności (potencjalne straty na tych pozycjach wynikające
z wcześniejszego wycofywania depozytów i/lub wcześniejszej spłaty kredytów) oraz ryzyko rezydualne (potencjalna strata na tych pozycjach wynikająca ze stosowania
niestandardowych mechanizmów cenowych, które nie sa transferowane do Departamentu Skarbu zarządzającym ryzykiem stopy procentowej). Zdaniem Banku w obydwu
przypadkach nie jest to istotne ryzyko (potencjalne straty mają bardzo nieznaczny udział w historycznych i prognozowanych wynikach).
Pozycja walutowa generowana w księgach bankowych jest w całości przekazywana do księgi handlowej i tam zarządzana.