spis treści i I rozdział

Deutsche Grammatik für alle
Repetytorium gramatyczne języka
niemieckiego nie tylko dla maturzystów
Katarzyna Matusiak, Guido Heitkötter,
Maciej Ganczar (redakcja naukowa)
ISBN: 978-83-7561-117-5
format 165/235, oprawa miękka
liczba stron: 320
cena: 44,90 zł
Repetytorium jest przeznaczone dla osób uczących się języka niemieckiego
na poziomie od A1+ do B1 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia
Językowego. Stanowi ono nieocenioną pomoc zwłaszcza dla uczniów liceów
ogólnokształcących oraz maturzystów zdających maturę z języka niemieckiego
zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym. Ponadto z repetytorium mogą korzystać studenci germanistyki, słuchacze kolegiów językowych,
uczestnicy kursów językowych przygotowujących do certyfikatów, młodzi ludzie rozpoczynający pracę w firmach niemieckich, jak i wszyscy uczący się
indywidualnie.
O autorach
Katarzyna Matusiak – absolwentka Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Sieradzu oraz filologii germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego; nauczyciel
praktycznej nauki języka niemieckiego w NKJO w Sieradzu; autorka podręcznika do nauki rozumienia ze słuchu Hörverstehen; współprowadzi audycję radiową Język niemiecki na co dzień w Naszym Radiu w Sieradzu.
Guido Heitkötter – absolwent Westfalskiego Uniwersytetu Wilhelma w Münster oraz wielu kursów z metodyki nauczania języka niemieckiego, m.in. na Uniwersytecie Ludwiga Maximiliana w Monachium i w Goethe-Institut; mieszka
od kilku lat w Polsce, gdzie pracuje w charakterze lektora języka niemieckiego
oraz tłumacza, współpracuje z licznymi wydawnictwami.
Maciej Ganczar – dr n. hum., absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego oraz
Studium Doktoranckiego na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego; nauczyciel akademicki; tłumacz literatury niemieckojęzycznej; autor publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu literaturoznawstwa oraz
języków specjalistycznych; rzeczoznawca MEN ds. podręczników szkolnych
przeznaczonych do kształcenia ogólnego.
www.poltext.pl
Deutsche Grammatik für alle
Spis treĈci
Säowo wstöpne ................................................................................. 7
Lista skrótów ................................................................................... 8
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Odmiana czasowników ............................................................... 9
Czasowniki haben, sein i werden .............................................. 15
Czasowniki modalne ................................................................ 17
Znaczenia czasowników modalnych ........................................... 21
Czasowniki zwrotne .................................................................. 26
Czasowniki zäoĔone .................................................................. 34
Czas teraĒniejszy Präsens ........................................................ 39
Czas przeszäy Perfekt ............................................................... 41
Perfekt z haben i sein .............................................................. 50
Czas przeszäy Präteritum .......................................................... 54
Czas zaprzeszäy Plusquamperfekt .............................................. 61
Czas przyszäy Futur I ................................................................. 63
Tryb rozkazujñcy ....................................................................... 65
Tryb przypuszczajñcy Konjunktiv II .............................................. 71
Strona bierna Vorgangspassiv ................................................... 79
Bezokolicznik z zu i bez zu ........................................................ 84
Imiesäowy Partizip Präsens oraz Partizip Perfekt ......................... 88
Rekcja czasowników ................................................................ 92
Rodzaj rzeczownika .................................................................. 95
Deklinacja rzeczowników w liczbie pojedynczej ............................ 99
Deklinacja rzeczowników w liczbie mnogiej ............................... 103
Deklinacja nazw wäasnych ....................................................... 108
Deklinacja rzeczowników odprzymiotnikowych i odimiesäowowych ... 111
Rekcja rzeczowników .............................................................. 113
Deklinacja przymiotników ........................................................ 116
Stopniowanie przymiotników ................................................... 121
Rekcja przymiotników ............................................................. 125
Liczebniki .............................................................................. 127
OkreĈlenia czasu ................................................................... 131
Przysäówki ............................................................................. 134
Rodzajniki ............................................................................. 139
www.poltext.pl
5
Deutsche Grammatik für alle
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
Zaimki osobowe ....................................................................
Zaimki dzierĔawcze ................................................................
Zaimki wskazujñce .................................................................
Zaimki nieokreĈlone ..............................................................
Zaimki pytajne .......................................................................
Zaimki wzglödne ....................................................................
Zaimek es .............................................................................
Przyimki z biernikiem ..............................................................
Przyimki z celownikiem ...........................................................
Przyimki z biernikiem lub celownikiem .....................................
Przyimki z dopeäniaczem .........................................................
Przyimki czasu .......................................................................
Przyimki miejsca i kierunku .....................................................
Przyimki przyczyny ..................................................................
Przeczenia nein, nicht i kein ...................................................
Zdania pojedyncze .................................................................
Zdania zäoĔone wspóärzödnie ...................................................
Zdania zäoĔone podrzödnie .....................................................
Zdania okolicznikowe przyczyny ...............................................
Zdania okolicznikowe czasu ....................................................
Zdania okolicznikowe przyzwolenia ..........................................
Zdania okolicznikowe celu ......................................................
Zdania okolicznikowe warunku ................................................
Zdania dopeänieniowe ............................................................
Zdania przydawkowe/wzglödne ...............................................
Säowotwórstwo ......................................................................
WyraĔenia rzeczownikowo-czasownikowe ..................................
144
149
154
156
164
167
169
171
174
177
181
183
188
197
199
202
207
212
215
219
224
226
228
230
237
240
245
Test sprawdzajñcy znajomoĈè gramatyki na poziomie A1-B1 ............. 249
Tabele gramatyczne ..................................................................... 257
Niemiecko-polski glosariusz pojöè gramatycznych ............................ 275
Polsko-niemiecki glosariusz pojöè gramatycznych ............................ 279
Rozwiñzania ................................................................................. 283
6
www.poltext.pl
Deutsche Grammatik für alle
1
Odmiana czasowników
Ze wzglödu na odmianö czasowniki w jözyku niemieckim moĔna podzieliè
na regularne i nieregularne.
Odmiana czasowników regularnych
W czasie teraĒniejszym Präsens czasowniki regularne odmieniajñ siö przez
dodanie do tematu czasownika odpowiedniej koþcówki koniugacyjnej, charakterystycznej dla danej osoby i liczby. Tematem jest ta czöĈè czasownika,
która pozostaje po odjöciu koþcówki -en od bezokolicznika. Temat czasowników regularnych pozostaje niezmienny.
besuchen
p besuchKoþcówki koniugacyjne czasowników
w czasie teraĒniejszym Präsens
Singular
Plural
1. Person
-e
-en
2. Person
-st
-t
3. Person
-t
-en
Odmiana czasowników regularnych
besuchen – odwiedzaè, uczöszczaè do
Singular
Plural
1. Person
ich besuche
wir besuchen
2. Person
du besuchst
ihr besucht
3. Person
er/sie/es besucht
sie besuchen
Forma grzecznoĈciowa (pan, pani, paþstwo, panowie, panie) zarówno dla
liczby pojedynczej, jak i liczby mnogiej pokrywa siö w formie z czasownikiem
w 3. osobie liczby mnogiej: Sie besuchen. Zaimek formy grzecznoĈciowej
zawsze piszemy wielkñ literñ.
www.poltext.pl
9
1
Deutsche Grammatik für alle
Odmiana czasowników
Odmiana czasowników nieregularnych
Czasowniki nieregularne otrzymujñ w czasie teraĒniejszym Präsens do tematu czasownika te same koþcówki koniugacyjne, co czasowniki regularne.
NieregularnoĈè przejawia siö obocznoĈciami w samogäoskach rdzennych.
Do zmiany tej dochodzi tylko w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej, np. -e- na
-ie- (sehen: du siehst, er sieht). ObocznoĈci samogäosek rdzennych
wiökszoĈci czasowników nieregularnych znajdujñ siö w tabeli Czasowniki
nieregularne na stronie 257.
Odmiana czasowników nieregularnych
treffen – spotykaè
WyjĎtki
Singular
Plural
1. Person
ich treffe
wir treffen
2. Person
du triffst
ihr trefft
3. Person
er/sie/es trifft
sie/Sie treffen
1. JeĈli temat czasownika koþczy siö na -t lub -d, to w 2. i 3. osobie
liczby pojedynczej oraz w 2. osobie liczby mnogiej miödzy temat
a koþcówkö dodaje siö samogäoskö -e.
arbeiten – pracowaè
Singular
Plural
1. Person
ich arbeite
wir arbeiten
2. Person
du arbeitest
ihr arbeitet
3. Person
er/sie/es arbeitet
sie/Sie arbeiten
2. Podobnie czyni siö, jeĈli temat czasownika koþczy siö na pojedyncze
-m lub -n poprzedzone spóägäoskñ, z wyjñtkiem spóägäosek -l oraz -r.
atmen – oddychaè
10
Singular
Plural
1. Person
ich atme
wir atmen
2. Person
du atmest
ihr atmet
3. Person
er/sie/es atmet
sie/Sie atmen
www.poltext.pl
Deutsche Grammatik
für alle
Odmiana
czasowników
1
ale
lernen – uczyè siö
Singular
Plural
1. Person
ich lerne
wir lernen
2. Person
du lernst
ihr lernt
3. Person
er/sie/es lernt
sie/Sie lernen
kommen – przychodziè
Singular
Plural
1. Person
ich komme
wir kommen
2. Person
du kommst
ihr kommt
3. Person
er/sie/es kommt
sie/Sie kommen
3. JeĈli temat czasownika koþczy siö na -s, -ß, -x lub -z, to w 2.
osobie liczby pojedynczej koþcówkö koniugacyjnñ skraca siö do
spóägäoski -t.
grüßen – pozdrawiaè
Singular
Plural
1. Person
ich grüße
wir grüßen
2. Person
du grüßt
ihr grüßt
3. Person
er/sie/es grüßt
sie/Sie grüßen
4. Czasowniki koþczñce siö na -eln lub -ern tracñ w 1. osobie liczby
pojedynczej samogäoskö -e.
wechseln – wymieniaè
Singular
Plural
1. Person
ich wechsle
wir wechseln
2. Person
du wechselst
ihr wechselt
3. Person
er/sie/es wechselt
sie/Sie wechseln
www.poltext.pl
11
1
Deutsche Grammatik für alle
Odmiana czasowników
5. Specyficznñ odmianñ charakteryzuje siö czasownik wissen.
wissen – wiedzieè
Uwaga
Singular
Plural
1. Person
ich weiß
wir wissen
2. Person
du weißt
ihr wisst
3. Person
er/sie/es weiß
sie/Sie wissen
W jözyku niemieckim naleĔy pamiötaè o zgodnoĈci podmiotu i orzeczenia. JeĈli w zdaniu wystöpujñ czasowniki w róĔnych osobach, to postöpujemy wg wzoru:
ich und du = wir
wir und ihr = wir
du, er und ich = wir
ihr, sie und ich = wir
du und er = ihr
ihr und sie = ihr
Przykäady
Ich und du machen heute Einkäufe. (Ja i ty robimy dzisiaj zakupy).
Wir und ihr lernen heute bei mir zu Hause. (My i wy uczymy siö
dzisiaj u mnie w domu).
Du, er und ich spielen heute zusammen Karten. (Ty, on i ja gramy
dzisiaj razem w karty).
Ihr, sie und ich essen heute Abend im Restaurant. (Wy, ona i ja
jemy wieczorem w restauracji).
Du und er geht um sieben nach Hause. (Ty i on idziecie do domu
o siódmej).
Ihr und sie nutzt diesen Computer gemeinsam und ich nehme den
da. (Wy i oni korzystacie wspólnie z tego komputera, a ja wezmö
ten tam).
çwiczenia
1.
Wstaw odpowiedniñ koþcówkö.
1. Ich heiß__ Klaus Wischniewski.
2. Mein Freund Luigi hör__ Deutsche Welle im Internet.
3. Gabi lach__ oft.
12
www.poltext.pl
Deutsche Grammatik
für alle
Odmiana
czasowników
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Er schrei__ viel zu laut.
Warum dank__ du mir?
Ohne seine Mutter wein__ das Kind immer.
Wir tanz__ nicht, aber Maja tanz__ mit Erich.
Was such__ du hier?
Die Musik stör__ mich nicht beim Lernen.
Wir trink__ Cola, aber ihr und sie trink__ nur Mineralwasser, oder?
Die Mutter setz__ das Kind auf das rote Sofa.
Die Kinder renn__ zur Schule.
Beate schick__ ihr Kind dieses Jahr in die Schule.
Ulrich verdien__ mehr als seine Ehefrau.
Herr Schulze wäsch__ sein Auto mindestens einmal pro Woche.
Ihr, sie und ich fahr__ heute alle geschäftlich nach Dortmund.
Du und ich bleib__ länger in der Schule.
Wir und ihr diskutier__ im Unterricht über die Todesstrafe.
Du und er denk__ nur an euren Urlaub!
Lauf__ ihr und sie wirklich jeden Tag 10 Kilometer?
2.
Uzupeänij zdania czasownikami podanymi w nawiasach w czasie
Präsens.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Frau Francke __________ in München. (wohnen)
Das Brot __________ auf dem Tisch. (liegen)
Ich __________ ein interessantes Buch. (lesen)
Wir __________ wirklich nicht! (lügen)
Michael __________ seiner Oma. (winken)
Ihr __________ für das Abendessen und ich ___________ für die Kinokarten, in Ordnung? (zahlen)
Viola und Georg __________ die ganze Zeit über die Reise nach Kenia.
(sprechen)
Der Direktor ___________ seine Angestellten und ___________ in sein
Büro. (grüßen, gehen)
Ihr __________ immer bei Tante Christina. (schlafen)
Du __________ einen Brief und ich __________meine Hausaufgabe.
(schreiben, machen)
Der Kleine __________ seine Mutter. (küssen)
Hier in München __________ viele Schauspieler. (leben)
In der Schule __________ Jakob Französisch und Englisch. (lernen)
Annemarie und Stefanie __________ als Kellnerinnen. (arbeiten)
Du __________ morgen das Geld ganz sicher! (bekommen)
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
www.poltext.pl
1
geschäftlich –
säuĔbowo
Todesstrafe, die –
kara Ĉmierci
winken –
machaè
Schauspieler, der –
aktor
13
1
Deutsche Grammatik für alle
Odmiana czasowników
3.
Uzupeänij zdania czasownikami z ramki w czasie Präsens.
antworten, bauen, beginnen, benutzen, fahren, fragen,
helfen, nehmen, reden, sagen, wissen
Zahnseide, die –
niè dentystyczna
Kamin, der –
kominek
Rollstuhl, der –
wózek inwalidzki
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Wer __________ mir auf diese Frage?
Steffi __________ ihrem Freund beim Umzug.
Connie und Tobias __________ ein kleines Haus.
In den Urlaub __________ wir nur Sommerkleidung und Sandalen.
Zu diesem Thema __________ ich nichts.
Mein neuer Arbeitskollege __________ zu viel.
Um wie viel Uhr __________ der Film?
Elena __________ morgen geschäftlich nach Dortmund.
Warum __________ du mich, ich __________ doch nichts.
Beim Zähneputzen __________ er immer Zahnseide.
4.
UäóĔ zdania z podanych wyrazów. Pamiötaj o odmianie czasownika.
1. ein großes Haus / Erich / besitzen
....................................................................................................
2. Steffi / zum Geburtstag / ihrer Mutter / gratulieren
....................................................................................................
3. dem Schüler / der Lehrer / nicht / glauben
....................................................................................................
4. alleine / das kleine Mädchen / in den Park / gehen
....................................................................................................
5. warum / ihr / kein Geld / uns / geben?
....................................................................................................
6. noch / Feuer / im Kamin / brennen
....................................................................................................
7. ihren Hund / Melanie / jede Woche / bürsten
....................................................................................................
8. um ihre Rechte / Frauen / kämpfen
....................................................................................................
9. seit dem Autounfall / Karlheinz / im Rollstuhl / sitzen
....................................................................................................
10. etwas Leckeres / hier / ich / riechen
....................................................................................................
5.
Uzupeänij dialog czasownikami z ramki.
arbeite, fahren, fragst, gehen, heiße, heiße, heißt, kenne, komme,
komme, kommst, machst, machst, sagst, studiere
14
www.poltext.pl
Deutsche
Grammatik
für alle
Czasowniki
haben,
sein
i werden
A: Hallo, wie __________ du?
B: Ich __________ Martina, und du?
A: Ich __________ Olaf. Woher __________ du, Martina?
B: Aus Berlin, und du?
A: Ich __________ aus Bremen.
B: Olaf, was __________ du hier in Stuttgart?
A: Ich __________ an der Uni Hohenheim, und du?
B: Ich __________ bei Porsche.
A: Oh, interessant! Und was __________ du heute Abend?
B: Nichts Besonderes, warum __________ du?
A: Vielleicht __________ wir zusammen ins Kino? Was ________ du dazu?
B: Ja, gerne, aber ich __________ Stuttgart noch nicht so gut.
A: Kein Problem! Ich __________ um 7:00 Uhr zu dir und wir __________
mit der U-Bahn ins Stadtzentrum.
B: Super! Hier ist meine Adresse.
A: Danke, also bis um 7:00.
B: Ja, bis dann!
2
Uni, die – skrót od
säowa Universität,
czyli uniwersytet
U-Bahn, die – metro
2
Zachęcamy do lektury!
Czasowniki
haben, sein i werden
Czasowniki haben, sein i werden odgrywajñ w jözyku niemieckim szczególnñ rolö. Obok znaczenia podstawowego peäniñ one funkcje czasowników
posiäkowych Hilfsverben, säuĔñcych do tworzenia czasów, stron i trybów.
Odmiana czasowników haben, sein i werden
haben – mieè
Singular
Plural
1. Person
ich habe
wir haben
2. Person
du hast
ihr habt
3. Person
er/sie/es hat
sie/Sie haben
www.poltext.pl
15