Wpływ wejścia do strefy euro na stabilność makroekonomiczną

Transkrypt

UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ
W LUBLINIE
Wydział Ekonomiczny
Studia podyplomowe:
Mechanizmy funkcjonowania strefy euro
Agnieszka Krzyżanowska
nr albumu: 9355245
Wpływ wejścia do strefy euro na stabilność
makroekonomiczną krajów PIGS
Praca dyplomowa napisana
pod kierunkiem dr Magdaleny Kąkol
Lublin rok 2015
Struktura pracy
Wprowadzenie
1. Konwergencja nominalna i realna strefy euro
2. Metoda badania - pięciokąt stabilizacji makroekonomicznej
3. Stabilność makroekonomiczna Portugalii
3.1. Charakterystyka gospodarcza kraju
3.2. Poziom PSM przed wejściem do strefy euro
3.3. Poziom PSM po wejściu do strefy euro
4. Stabilność makroekonomiczna Włoch
5. Stabilność makroekonomiczna Grecji
6. Stabilność makroekonomiczna Hiszpanii
7. Ocena wpływu przystąpienia do wspólnego obszaru walutowego przez kraje
PIGS z punktu widzenia ich stabilności makroekonomicznej
Zakończenie
3
4
Wprowadzenie
Od niepamiętnych czasów wspólnoty zawierały ze sobą pakty w celu
uzyskania wzajemnych korzyści. Współcześnie jednym z najważniejszych
porozumień jest Unia Europejska, w obrębie której państwa członkowskie mają
prawo i obowiązek przystąpić do unii walutowej. Wspólną walutą jest euro, a
warunki dotyczące wejścia do strefy euro zostały określone w Traktacie z
Maastricht.
Przyjęcie wspólnej waluty wiąże sie z wieloma korzyściami, takimi jak
eliminacja kosztów wymiany walut, większa międzynarodowa przejrzystość cen
oraz wynikające stad nasilenie konkurencji, która sprzyja obniżce kosztów i cen, a
także eliminacja ryzyka kursowego. Główną natomiast korzyścią jest wzrost
wiarygodności polityki makroekonomicznej, niższe stopy procentowe, które
przyczyniają się do wzrostu inwestycji, a tym samym do szybszego wzrostu
gospodarczego, a także wyższa stabilność gospodarki.1 W niniejszej pracy
właśnie do stabilności makroekonomicznej krajów członkowskich strefy euro
będę się odwoływać.
Mając na uwadze aktualność i istotność problematyki strefy euro za cel
niniejszej pracy przyjęłam charakterystykę sytuacji makroekonomicznej krajów
PIGS przed wejściem do strefy euro oraz po wejściu do strefy euro, a także ocenę
wpływu wejścia do tej strefy na stabilność makroekonomiczną badanych krajów.
Praca ma charakter teoretyczno-empiryczny. Została oparta o dostępne
źródła
literatury
makroekonomicznej
przedmiotu
państw,
z
zakresu
raporty,
strefy
roczniki
euro
oraz
stabilności
statystyczne oraz
zasoby
internetowe.
W pracy zastosowano następujące metody badawcze: analizę literatury
przedmiotu, analizę danych statystycznych, obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym
oraz prezentacja danych liczbowych w formie tabelarycznej i graficznej.
Praca składa się z siedmiu punktów, z których dwa mają charakter
teoretyczny, a pięć analityczny. W pierwszym punkcie przybliżono zasady
konwergencji nominalnej i realnej strefy euro. W drugim punkcie zostało
1
A. Koronowski, Kwadratura euro, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2013, s. 62-70
5
przybliżone pojęcie stabilizacji makroekonomicznej oraz opis przyjętej metody
badawczej. W punktach od trzeciego do szóstego przeprowadzono szeroką analizę
danych makroekonomicznych dotyczących stabilizacji makroekonomicznej
wybranych krajów w latach 1990-1998 i 2006-2014. W ostatnim punkcie zaś
przedstawiono ocenę wpływu wejścia do strefy euro krajów PIGS na ich
stabilizację makroekonomiczną.
1. Konwergencja nominalna i realna strefy euro
Istnieje wiele definicji unii walutowej, jednak odwołującą się do
wszelkich ważnych kwestii wydaję się być definicja Dawida Sobczyńskiego.
Według niego unia monetarna to:
"przestrzeń publicznoprawna, złożona z samodzielnych państw bądź jednostek
składowych federacji, stanowiącą najwyższy stopień integracji gospodarczej,
której istotą jest wyrzeczenie się - poprzez wprowadzenie jednolitego
pieniądza, emitowanego przez wspólny bank centralny bądź też zachowanie
narodowych znaków pieniężnych powiązane ze ścisłym i nieodwracalnym
ustaleniem wzajemnych kursów walut narodowych - przez stanowiące ją
podmioty
samodzielnej
polityki
pieniężnej
i
kursowej,
powiązane
z
przekazaniem tych paradygmatów ponadnarodowym instytucjom kierującym
politykę pieniężną i fiskalną, utworzenie wspólnego rynku dóbr i usług oraz
zapewnienie swobody przepływu pracowników."2
W Traktacie z Maastricht podpisanym 7 lutego 1992 roku, zostały
ustalone kryteria konwergencji nominalnej pozwalające na przystąpienie państw
do Unii Gospodarczej i Walutowej. Określa on pięć kryteriów zbieżności
dotyczących budżetu kraju, jego zadłużenia, kursów wymiennych walut,
kształtowania się cen oraz długookresowych stóp procentowych.3 Sformułowano
je następująco:
2
D. Sobczyński, Euro: Historia, praktyka, instytucje, Dom wydawniczy ABC, Warszawa 2002, s.
16-17
3
K. Jakubiszyn i inni, Euro. Nowa waluta, Twigger SA, Warszawa 1999, s. 21
6
Deficyt budżetowy - relacja wielkości deficytu budżetowego do
produktu krajowego brutto nie może przekraczać 3% w ciągu roku. Wyjątkiem od
tej reguły są nadzwyczajne względy i przejściowy charakter, jednak relacja ta
musi oscylować w granicach 3%.4
Dług publiczny - udział zadłużenia publicznego w produkcie krajowym
brutto nie może przekroczyć 60%, a produkt krajowy brutto powinien być
mierzony w cenach rynkowych.5
Kurs walutowy - waluta kraju przez minimum dwa lata poprzedzające
ocenę kwalifikacji kandydata do Europejskiej Unii Walutowej nie powinna być
zdewaluowana wobec innych walut, a dodatkowo powinna zostać zachowana
stabilność waluty danego kraju poprzez niewykraczanie poza normalny przedział
wahań kursów walutowych, przewidziany w mechanizmie kursowym ESW.6
Kształtowanie się cen - należy osiągnąć wysoki poziom stabilności cen,
co oznacza, że roczna stopa inflacji nie powinna przekroczyć 1,5 punktu
procentowego średniego poziomu inflacji w trzech krajach członkowskich Unii
Europejskiej wykazujących najniższą stopę inflacji. Inflacja powinna być
mierzona indeksem cen konsumpcyjnych.7
Długookresowe stopy procentowe - poziom długoterminowej stopy
procentowej nie powinien być wyższy niż o dwa punkty procentowe od stopy
procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji w roku
poprzedzającym kwalifikowanie.8
Konwergencja
realna
to
natomiast
dążenie
do
strukturalnego
podobieństwa gospodarek państw przystępujących do strefy euro oraz podobne
przebiegi cykli koniunkturalnych. Konwergencja realna polega na odpowiedniej
integracji rynku czynników produkcji, towarów i usług. Dotyczy więc
harmonizacji rozwoju w sferze wolnego handlu, unii gospodarczej, unii celnej
4
Ibidem
Z. Wysokińska, Unia ekonomiczna i monetarna - proces jej budowy, efekty ekonomiczne i
wyzwania w procesie wdrażania kryteriów konwergencji ekonomicznej, [w]: J. Witkowska, Z.
Wysokińska (red.), Euro. Doświadczenia i perspektywy, Wyd. Uniwersytety Łódzkiego, Łódź
2009, s. 18
6
K. Kołodziejczyk, Geneza wspólnotowej waluty euro, Wyd. Scholar, Warszawa 2000, s. 75
7
T. Kolasiński, Geneza i proces tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej w Europie Zachodniej,
[w]: A. Nowak, A. Stępniak (red), Strefa euro - wyzwanie dla Polski, WZW, Warszawa 2003, s.
46
8
Z. Wysokińska, op. cit., s. 18
5
7
oraz wolnego rynku. Miernikiem konwergencji realnej jest PKB per capita oraz
zgodność cykli koniunkturalnych pomiędzy państwami strefy euro.9
Po przyjęciu Traktatu z Maastricht państwa zaczęły intensywne
przygotowania do spełnienia wyżej wymienionych warunków. Najważniejszą
zmianą było obniżenie inflacji. W krajach, które przyjęły euro w 1999 roku,
różnica pomiędzy najwyższą a najniższą inflacją spadła z ok. 20% na początku lat
dziewięćdziesiątych do ok. 2% w latach 1997-1999. Kryterium długu publicznego
nie zostało spełnione przez Belgię, Włochy, Grecję, Irlandię, Hiszpanię, Holandię,
Niemcy i Austrię, a w obliczu wykluczenia na długie lata możliwości wejścia tych
krajów do strefy euro nieco "zmiękczono" to kryterium. W stosunku do kryterium
deficytu budżetowego, większość krajów spełniło to kryterium tylko dzięki
"kreatywnej
rachunkowości".
Deficyt
budżetowy
Hiszpanii
nieznacznie
przekraczał 3%, ale uznano, że kryterium to zostało spełnione. Natomiast w
przypadku Grecji dopiero po przystąpieniu do strefy euro okazało się, że kraj ten
przedstawił sfałszowane statystyki.10
Analizując
strukturalne
podobieństwo
gospodarek
państw
przystępujących w 1999 roku do strefy euro na podstawie produktu krajowego
brutto per capita da się zauważyć, że podobny poziom uzyskały Portugalia (16
754,57 USD) i Grecja (16 823,81 USD). W Hiszpanii poziom PKB per capita był
wyższy i wynosił 22 039,12 USD, natomiast poziom PKB per capita we Włoszech
był znacznie wyższy od poziomu w pozostałych krajach PIGS. 11 Porównując zaś
synchronizację cykli koniunkturalnych można odnieść się do różnicy między
realnym tempem zmian PKB w danym kraju a średnim realnym tempem zmian
PKB strefy euro. Najlepszą synchronizację cyklu koniunkturalnego spośród
krajów PIGS w 1999 roku wykazały Włochy (0,68) i Portugalia (0,69), najgorzej
natomiast było w Grecji, gdzie różnica między realnym tempem zmian PKB w
tym kraju, a średnim realnym tempem zmian PKB krajów wchodzących do strefy
euro wynosiła aż 2,72.12
9
J. Stryjek, Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej, Fundacja
Universitatis Varsoviensis, 2009, s. 3
10
A. Koronowski, op. cit., s. 71
11
pl.tradingeconomics.com/italy/gdp-per-capita
12
http://analizy-rynkowe.pl/wp-content/uploads/2014/11/raport1.pdf
8
2. Metoda badania - pięciokąt stabilizacji
makroekonomicznej
Analizując zjawisko stabilności makroekonomicznej należy najpierw
zastanowić
się,
co
owa
stabilność
oznacza.
Pojęcie
stabilizacji
makroekonomicznej utożsamiane jest ze stanem równowagi ogólnej w gospodarce
danego kraju, a więc równowagi wewnętrznej i zewnętrznej. Stan równowagi
makroekonomicznej jest możliwy, gdy w danym kraju funkcje produkcji, popytu
oraz podaży dla wszystkich czynników wytwórczych i wytwarzanych dóbr tworzą
jeden, wewnętrznie powiązany układ. W celu zapewnienia ogólnego dobrobytu, a
wiec maksymalizacji poziomu zadowolenia społeczeństwa, rząd danego kraju
musi ustalić cele narodowej polityki ekonomicznej. Wśród tych postulatów
znajduje się omawiana stabilizacja ekonomiczna, wzrost gospodarczy, przemiany
strukturalne oraz sprawiedliwy podział dochodu. Stabilizacja ekonomiczna
realizowana jest przez założenia możliwie najwyższego poziomu zatrudnienia
oraz utrzymania stabilnego poziomu inflacji, a nawet jej brak. Należy jednak
pamiętać o marginesie bezrobocia frykcyjnego i dobrowolnego, a więc
nieosiągalny jest stuprocentowy poziom zatrudnienia.13 Przy omawianiu zjawiska
stabilizacji trzeba również pamiętać o równowadze zewnętrznej, która przejawia
się w zrównoważeniu obrotów bieżących bilansu płatniczego, a więc importu i
eksportu.
Grzegorz Kołodko przy rozważaniach dotyczących znaczenia zjawiska
stabilizacji makroekonomicznej porusza również kwestię wzrostu gospodarczego.
Uważa on bowiem, iż makroekonomiczna stabilizacja powinna odzwierciedlać się
w pięciu cechach. Pierwszą jest uzyskanie właściwego poziomu zmian produktu
krajowego brutto, ponieważ niemożliwe jest osiągniecie długotrwałej stabilności
ekonomicznej w gospodarce będącej w stanie stagnacji lub też recesji w długim
okresie. Po drugie, stopa bezrobocia powinna być jak najmniejsza, gdyż jej zbyt
wysoki poziom wywiera negatywny wpływ na pozostałe sfery, takie jak
stabilność polityczna czy sytuacja budżetowa kraju. Trzecim postulatem jest
13
J. Misala, Stabilizacja makroekonomiczna w Polsce w okresie transformacji ze szczególnym
uwzględnieniem deficytów bliźniaczych, Instytut Gospodarki Światowej, Warszawa 2007, s 4-7
9
opanowanie oczekiwań inflacyjnych oraz zniwelowanie przyczyn procesów
inflacyjnych pozwalające na trwałe
utrzymanie poziomu stopy inflacji na
odpowiednim poziomie. Czwartą cechą jest zrównoważony budżet państwa lub
nawet nadwyżka dochodów nad wydatkami, dzięki której możliwe będzie
utrzymanie finansowania wewnętrznego długu publicznego bez skutków
inflacyjnych. Po piąte, należy utrzymywać saldo obrotów bieżących na poziomie
pozwalającym na redukcję zadłużenia zagranicznego. Dodatkowym kryterium jest
stabilny kurs walutowy, dzięki któremu możliwe jest zrealizowanie wyżej
wymienionych celów.14
Zjawisko stabilizacji makroekonomicznej można
poddać analizie empirycznej wieloma metodami. Do najważniejszych z należy
metoda magicznego czworoboku, metoda analizy deficytów bliźniaczych oraz
metoda pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej.
W
swojej
pracy
zastosuję
metodę
pięciokąta
stabilizacji
makroekonomicznej. Analiza ta odwołuje się do pięciu kryteriów stabilizacji
makroekonomicznej
Grzegorza
Kołodki
przedstawionych
wcześniej.
Wierzchołkami pięciokąta są odpowiednio stopa wzrostu produktu krajowego
brutto, stopa bezrobocia, stopa inflacji (mierzona indeksem cen konsumpcyjnych),
relacja salda budżetu do produktu krajowego brutto oraz relacja salda rachunku
obrotów bieżących do produktu krajowego brutto. Wierzchołki te są wyskalowane
w taki sposób, że im lepsze jest kształtowanie się analizowanych wskaźników,
tym dalej konkretne punkty położone są od centrum. Pięciokąt przyjmuje wartości
od 0 do 1, a im większe jest jego pole, tym korzystniejsza jest sytuacja w zakresie
stabilizacji makroekonomicznej. Całkowity obszar możemy obliczyć wzorem:
[(∆GDP x U) + (U x CPI) + (CPI x G) + (CA + ∆GDP)] x k gdzie: k = ½ sin 72°.
14
G. W. Kołodko, Kwadratura pięciokąta. Od załamania gospodarczego do trwałego wzrostu,
Poltext, Warszawa 1993, s. 47-49
10
Rysunek 1. Pięciokąt stabilizacji makroekonomicznej
Źródło: G. W. Kołodko, Kwadratura pięciokąta. Od załamania gospodarczego do
trwałego wzrostu, Poltext, Warszawa 1993
Gdzie:
GDP - stopa wzrostu w %
U - stopa bezrobocia w % siły roboczej
CPI - stopa inflacji w %
G - relacja salda budżetu do produktu krajowego brutto w %
CA - relacja salda rachunku obrotów bieżących do produktu krajowego brutto
w%
Na łączne pole pięciokąta składa się 5 trójkątów: trójkąt sfery realnej (a)
ograniczony parametrem stopy wzrostu oraz stopy bezrobocia, trójkąt stagflacji
(b) uzależniony od stopy bezrobocia i stopy inflacji, trójkąt budżetu i inflacji (c),
którego kształt zależy od stopy inflacji i salda budżetu państwa, trójkąt
równowagi finansowej (d) ograniczony wielkością salda budżetu i saldem
11
obrotów bieżących oraz trójkąt sektora zewnętrznego (e) będący funkcją salda
wymiany z zagranicą i przyrostu produktu krajowego brutto. Zmiana
któregokolwiek z parametrów znajdujących się w wierzchołku pięciokąta
wywołuje zmianę wielkości dwu sąsiadujących ze sobą trójkątów. Maksymalna
wartość każdego z trójkątów wynosi 0,2 (PSM=5×0,2=1).15
Metoda pięciokąta umożliwia również wyodrębnienie pola stabilizacji
makroekonomicznej
danego
kraju
zależnego
głównie
od
czynników
wewnętrznych (PSM1=a+b+c) oraz pola zależnego od czynników zewnętrznych
(PSM2=d+e). Analiza wskaźników, pól trójkątów oraz kształtu pięciokąta
umożliwia określenie kierunków zmian stabilizacji lub destabilizacji oraz może
odnosić się do oceny zagrożeń polityki stabilizacyjnej.16
W
metodzie
obliczania
wielkości
pięciokąta
stabilizacji
makroekonomicznej kierowałam się obliczeniem maksymalnej długości jakie
mogą przyjąć boki trójkątów od środka do wierzchołka pięciokąta. Maksymalna
wartość pola jednego trójkąta wynosi 0,2, a kąt pomiędzy bokami trójkąta wynosi
72°. Wzór na pole trójkąta to iloczyn połowy sinusa kąta 72° (jego wartość
wynosi 0,475) i dwóch boków trójkąta. Po podzieleniu wartości 0,2 przez 0,475 i
spierwiastkowaniu uzyskanej wielkości uzyskujemy maksymalną długość boku w
trójkącie.
W następnych rozdziałach przedstawię analizę pięciokąta stabilizacji
makroekonomicznej krajów PIGS. PIGS jest to skrót używany w finansach oraz
ekonomi, powstały w 1990 roku i jest to obraźliwe określenie odnoszące się do
gospodarek niektórych państw Europy Południowej. W skład tych państw
wchodzi Portugalia, Włochy, Grecja oraz Hiszpania - są to kraje o przede
wszystkim bardzo złej sytuacji budżetowej.
15
16
Ibidem, s. 52-54
J. Misala, op. cit., s. 13
12
3. Stabilność makroekonomiczna Portugalii
Portugalia to państwo położone w zachodniej części Półwyspu
Iberyjskiego i jest najbardziej wysuniętym na zachód krajem w kontynentalnej
Europie. Od północy i wschodu graniczy tylko z Hiszpanią, zaś od zachodu i
południa oblewają ją wody Oceanu Atlantyckiego. Do Portugalii należą również
archipelagi Azorów i Madery, które są autonomicznymi regionami kraju.
Stolicą Portugalii jest Lizbona. Kraj ma powierzchnię 92 212 km2 oraz
10 427 301 mieszkańców. Najważniejszymi sektorami portugalskiej gospodarki
są transport, handel hurtowy i detaliczny, usługi turystyczne i gastronomiczne
(25,0 %), a także administracja publiczna, edukacja, obrona, opieka zdrowotna i
pomoc społeczna (19,5 %) oraz przemysł (18,7 %). Portugalia dokonuje wymiany
eksportowej i importowej przede wszystkim z Hiszpanią, Francją i Niemcami.
Portugalia jest republiką o systemie rządów parlamentarno-prezydenckim. Głową
państwa jest prezydent, przy którym działa ciało doradcze – Rada Państwa.
Władzę
ustawodawczą
sprawuje
natomiast
jednoizbowe Zgromadzenie
17
Republiki.
W połowie lat osiemdziesiątych XX wieku Portugalia przystąpiła do
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, co wpłynęło na przyśpieszenie rozwoju
gospodarczego kraju. Kilka lat później Regionalny Fundusz Europejskiej
Wspólnoty
Gospodarczej
przyznał
Portugalii
3,7
mld
dolarów
na
zmodernizowanie przemysłu, gospodarki rolnej oraz rozbudowę infrastruktury.
Wtedy też rozpoczęła się reprywatyzacja zakładów przejętych przez państwo w
latach siedemdziesiątych. Struktura gospodarki opartej na rolnictwie oraz
eksploatacji koloni zaczęła sie szybko zmieniać. W 1990 r. nieco ponad 56% PKB
zostało wytworzone w sektorze usług (przede wszystkim handel, turystyka) , 38%
przez przemysł i budownictwo, a zaledwie 6% w rolnictwie i leśnictwie. W 2014
roku produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosi 22 130 dolarów , a
17
http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/portugal/index_pl.htm, dostęp:
23.05.2015r.
13
szczególną rolę w gospodarce odgrywają transfery pieniężne od pracujących za
granicą emigrantów portugalskich . Pomimo zmian, jakie nastąpiły pod koniec
XX wieku w Portugali, kraj ten jest jednym z najwolniej rozwijających się
krajów Europy.18
Portugalia jest członkiem strefy euro od 1 stycznia 1999 r. W pierwszym
roku członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej kraj ten charakteryzował się
przyrostem produktu krajowego brutto na poziomie 3,9%, stopy bezrobocia na
poziomie 4,4%, stopa inflacji wyniosła 2,34%, kraj ten miał deficyt budżetowy na
poziomie 3,4% PKB, a relacja salda wymiany z zagranicą do PKB utrzymywała
się na poziomie -8,7%.
W tabeli 1. zostały przedstawione dane makroekonomiczne Portugalii poziom produktu krajowego brutto, stopa bezrobocia, poziom inflacji, relacja
salda budżetu do produktu krajowego brutto oraz relacja salda rachunku obrotów
bieżących do produktu krajowego brutto obejmujące lata 1990-1998.
Tabela 1. Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego i kształtowanie sie
wskaźnika PSM Portugalii w latach 1990-1998
Portugalia
GDP
U
CPI
G
CA
PSM
1990
4
4,23
13,62
-6,98
-0,23
0,4078
1991
4,4
3,9
11,89
-8,09
-0,81
0,4164
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
1,1
-2
1
4,3
3,5
4,4
4,8
5,3
6,5
6,5
6,8
6,8
6,3
4,9
9,56
6,8
5,43
4,23
3,07
2,34
2,57
-5,46 -8,2
-6,1
-5,7
-5
-4,5
-3,5
-0,17 0,25 -2,24 -0,11 -3,96
-5,8
-7,16
0,4175 0,3641 0,4266 0,4906 0,4785 0,4957 0,5157
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GDP - http://data.worldbank.org/indicator/NY
.GDP.MKTP.KD.ZG/countries/PT?page=3&display=default; U - http://data.worldbank.org/indica
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/portugal/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/portugal/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Portugal/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/
18
Ibidem.
14
Tabela 2. przedstawia, obliczone na podstawie założeń metody pięciokąta
stabilizacji makroekonomicznej, wielkości pojedynczych pól trójkątów sfery
realnej (a), stagflacji (b), budżetu i inflacji (c), równowagi finansowej (d) oraz
sektora zewnętrznego (e) Portugalii w latach 1990-1998. Tabela zawiera również
obliczone wielkości pól czynników wewnętrznych (PSM1) oraz zewnętrznych
(PSM2).
Tabela 2. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej
Portugalii w latach 1990-1998
Portugalia
1990
(e ) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0834
0,0962
0,0938
0,0569
0,0775
0,4078
0,2469
0,1609
1991 1992 1993 1994 1995
Pola trójkątów gdzie cały pięciokąt =1
0,0841 0,0662 0,0484 0,0611 0,0855
0,1002 0,0731 0,0501 0,0689 0,0885
0,1050 0,1122 0,1212 0,1283 0,1329
0,0575 0,0793 0,0730 0,0911 0,0983
0,0695 0,0867 0,0714 0,0772 0,0855
0,4164 0,4175 0,3641 0,4266 0,4906
0,2628 0,2646 0,2443 0,2883 0,3196
0,1536 0,1530 0,1198 0,1382 0,1710
1996
1997
1998
0,0703
0,0835
0,1388
0,1077
0,0781
0,4785
0,3301
0,1484
0,0697
0,0910
0,1457
0,1143
0,0750
0,4957
0,3510
0,1447
0,0676
0,0991
0,1530
0,1207
0,0754
0,5157
0,3728
0,1430
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/portugal/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/portugal/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Portugal/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/; szczegółowe obliczenia w pliku "Portugalia 1990-1998"
Sytuacja
makroekonomiczna
Portugalii
na
początku
lat
dziewięćdziesiątych nie była zadowalająca. Pomimo wzrostu gospodarczego i
stosunkowo niskiego bezrobocia, inflacja i deficyt budżetowy były na dość
wysokim poziomie. W 1993 roku wartość PSM byłą na najniższym poziomie.
Spowodowane to było recesją gospodarczą, która miała swoje źródło w spadku
PKB, wzroście stopy bezrobocia oraz relacji deficytu budżetowego do PKB.
Odnosząc się do poszczególnych czynników PSM, pogorszenie sytuacji
gospodarczej w Portugalii było spowodowane czynnikami zewnętrznymi - pole
trójkąta sektora zewnętrznego zmniejszyło się prawie o połowę. Po roku 1993
15
stopniowo poziom stabilizacji makroekonomicznej rósł, a w 1998 roku był
znacznie większy niż w roku 1990. Powodem tego był rosnący poziom PKB,
spadek bezrobocia, inflacji, a także relacji salda budżetu do PKB. W 1990 roku
poziom PSM1 był najwyższy w okresie 1990-1998, a więc poprawa stabilności
makroekonomicznej była wywołana czynnikami wewnętrznymi. Pola trójkątów
stagflacji oraz budżetu i inflacji były w danym roku największe.
Rysunek 2. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Portugalii w latach
1990-1998
GDP
1990
1991
CA
U
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
G
CPI
Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 2.
Rysunek
2.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
makroekonomicznej Portugalii w latach 1990-1998. Jak widać kształt tych
pięciokątów nie zmieniał się w wielkim stopniu, przeważnie na zmianę kształtu
wpływ miały zmiany przyrostu PKB oraz stopy inflacji.
16
W tabeli 3. zostały zawarte dane makroekonomiczne Portugalii - poziom
produktu krajowego brutto, stopa bezrobocia, poziom inflacji, relacja salda
budżetu do produktu krajowego brutto oraz relacja salda rachunku obrotów
bieżących do produktu krajowego brutto - w latach 2006-2014.
Portugalia 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
GDP
1,6
2,5
0,2
-3
1,9
-1,8
-3,3
-1,4
0,9
U
7,7
8
7,6
9,5
10,8
12,7
15,6
16,5
14,1
CPI
3,11
2,45
2,59 -0,83
1,4
3,65
2,78
0,27 -0,28
G
-4,1
-3,2
-3,7
-10,2
-9,9
-4,3
-6,5
-5
-4
CA
-10,3
-9,8
-12,2 -10,5 -10,2
-6,9
-2
0,5
0,6
PSM
0,4246 0,4498 0,4109 0,3248 0,3471 0,3599 0,3239 0,3830 0,4470
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/portugal/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
bank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?page=1
sektora zewnętrznego (e) Portugalii w latach 2006-2014. Tabela zawiera również
(PSM2).
17
Portugalii w latach 2006-2014
Portugalia
2006
(e) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(C) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0457
0,0690
0,1333
0,1140
0,0626
0,4246
0,3162
0,1083
2007 2008 2009 2010 2011
0,0505 0,0363 0,0273 0,0471 0,0379
0,0733 0,0609 0,0383 0,0609 0,0378
0,1347 0,1364 0,1404 0,1220 0,1013
0,1234 0,1191 0,0806 0,0770 0,1103
0,0679 0,0580 0,0382 0,0400 0,0725
0,4498 0,4109 0,3248 0,3471 0,3599
0,3314 0,3165 0,2593 0,2600 0,2494
0,1184 0,0943 0,0655 0,0871 0,1104
2012
2013
2014
0,0375
0,0257
0,0871
0,0980
0,0756
0,3239
0,2108
0,1131
0,0525
0,0310
0,0892
0,1189
0,0915
0,3830
0,2391
0,1440
0,0667
0,0462
0,1070
0,1292
0,0979
0,4470
0,2824
0,1646
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/portugal/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
bank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?page=1; szczegółowe obliczenia w pliku "Portugalia
2006-2014"
Sytuacja makroekonomiczna w Portugalii w ostatnich paru latach nie
wyglądała zbyt optymistycznie. W 2007 roku w porównaniu z rokiem
wcześniejszym sytuacja ta polepszyła się dzięki odnotowaniu wzrostu
gospodarczego. Zwiększyły się pola trójkąta sfery realnej oraz trójkątów budżetu i
inflacji oraz sektora zewnętrznego. W latach następnych natomiast wskaźniki
stabilności makroekonomicznej stale malały. Nastąpiła recesja gospodarcza rokrocznie produkt krajowy brutto spadał (wyjątkiem jest rok 2010, w którym
PKB wzrosło aż o 5 punktów procentowych w stosunku do roku 2009), a
bezrobocie w 2012 r. wzrosło ponad dwukrotnie w stosunku do roku 2008.
Inflacja ulegała licznym wahaniom. Deficyt budżetowy w stosunku do PKB rósł,
maksimum osiągnął w latach 2010-2011 i wynosił około -10%. Polepszała się
natomiast relacja salda obrotów bieżących do PKB. W porównaniu z rokiem 2007
(w którym wartość PSM była najwyższa) w roku 2012 (w którym wartość
wskaźnika PSM była najniższa) najbardziej zmieniło się pole trójkąta sfery realnej
- spadło prawie o 65%. Pomimo, iż w 2014 roku nastąpiło znaczne polepszenie
sytuacji niż w latach poprzednich, to nie osiągnięto stopnia stabilizacji
makroekonomicznej z roku 2007. W 2014 roku wpływ na wzrost wskaźnika
18
stabilności makroekonomicznej miały przede wszystkim czynniki zewnętrzne.
PSM2, czyli pola trójkątów równowagi finansowej oraz sektora zewnętrznego w
2014 roku przewyższały ich wielkości sprzed 7 lat. Wpływ czynników
wewnętrznych był mniejszy - wskaźnik PSM1 był większy niż rok wcześniej,
jednakże mniejszy w porównaniu z rokiem 2007, w którym Portugalia osiągnęła
najlepszy poziom stabilizacji w przeciągu badanych lat.
2006-2014
GDP
2006
2007
CA
U
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
G
CPI
Wykres
3.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
makroekonomicznej Portugalii w latach 2006-2014. Kształt tych pięciokątów
zmieniał się w kolejnych latach, a na zmianę tę najmniej wpływała zmiana stopy
inflacji.
19
4. Stabilność makroekonomiczna Włoch
Włochy sąsiadują z Francją, Szwajcarią, Austrią i Słowenią, a północna
granica Włoch jest naturalnie wyznaczana przez Alpy. Terytorium Włoch
obejmuje Półwysep Apeniński oraz dwie największe wyspy na Morzu
Śródziemnym (Sycylię i Sardynię), a także kilkadziesiąt mniejszych wysp.
Wewnątrz terytorium Włoch znajdują się dwa niezależne państwa: Watykan i San
Marino.
Stolicą Włoch jest Rzym. Kraj ma powierzchnię 301 336
km2 oraz
60 782 668 mieszkańców. Ustrój Włoch to republika parlamentarna, jednak rola
prezydenta jest nieco wzmocniona, przykładowo dysponuje on swobodnym
prawem desygnowania premiera – co jest istotne w systemie wielopartyjnym; w
przypadku dymisji rządu może jej nie przyjąć i rozwiązać parlament. We
Włoszech jest dwuizbowy parlament składający się Izby Deputowanych oraz
Senatu.19
Najważniejszymi sektorami włoskiej gospodarki są transport, handel
hurtowy i detaliczny, usługi turystyczne i gastronomiczne (20,6 %), przemysł
(18,4 %), administracja publiczna, edukacja, obrona, opieka zdrowotna i pomoc
społeczna (16,9 %). Włochy dokonują wymiany eksportowej przede wszystkim z
Niemcami, Francją i USA, a importowej z Niemcy, Francja i Chiny.20
Włochy są członkiem strefy euro od 1 stycznia 1999 r. W pierwszym roku
członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej kraj ten charakteryzował się
poziomie 11,7%, stopa inflacji wyniosła 1,66%, kraj ten miał deficyt budżetowy
na poziomie 2,8% PKB, a relacja salda wymiany z zagranicą do PKB
utrzymywała się na poziomie 1,02%.
19
20
http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/italy/index_pl.htm, dostęp: 27.05.2015
Ibidem
20
W tabeli 4. zostały zawarte dane makroekonomiczne Włoch - poziom
wskaźnika PSM Włoch w latach 1990-1998
Włochy 1990 1991
GDP
2
1,5
U
9,9
10,1
CPI
6,45
6,25
G
-11,8 -11,6
CA
-1,9
-2,49
PSM 0,3345 0,3287
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
0,8
-0,9
2,2
2,9
1,3
1,8
1,6
9,3
10,2
11,1
11,7
11,9
12
12,1
5,28
4,63
4,05
5,23
4,02
2,04
1,96
-10,2
-9,9
-8,2
-7,7
-7,4
-7
-2,7
-2,67 1,16
1,19
2,16
3,05
2,83
1,84
0,3505 0,3477 0,4018 0,4070 0,4043 0,4282 0,4803
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/italy/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/italy/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Italy/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/
sektora zewnętrznego (e) Włoch w latach 1990-1998. Tabela zawiera również
(PSM2).
21
Tabela 5. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Włoch w
latach 1990-1998
Włochy
1990
(e) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0674
0,0643
0,1052
0,0515
0,0461
0,3345
0,2210
0,1135
1991 1992 1993 1994 1995
0,0633 0,0590 0,0567 0,0761 0,0830
0,0610 0,0596 0,0480 0,0615 0,0630
0,1050 0,1137 0,1116 0,1090 0,1007
0,0532 0,0646 0,0683 0,0817 0,0812
0,0462 0,0536 0,0629 0,0736 0,0791
0,3287 0,3505 0,3477 0,4018 0,4070
0,2193 0,2379 0,2280 0,2521 0,2449
0,1095 0,1126 0,1197 0,1497 0,1621
1996
1997
1998
0,0747
0,0545
0,1045
0,0873
0,0833
0,4043
0,2463
0,1580
0,0775
0,0566
0,1118
0,0969
0,0854
0,4282
0,2654
0,1628
0,0739
0,0554
0,1115
0,1294
0,1102
0,4803
0,2963
0,1840
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/italy/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/italy/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Italy/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/; szczegółowe obliczenia w pliku "Włochy 1990-1998"
Poziom stabilizacji makroekonomicznej Włoch w 1990 roku był na niskim
poziomie. Było to spowodowane dużym deficytem budżetowym oraz inflacją, a
także ujemnym saldem wymiany z zagranicą. Po niewielkim spadku wartości
PSM w 1991 roku, stabilizacja gospodarcza Włoch w następnych kilku latach
zaczęła się poprawiać. Głównymi czynnikami decydującymi o poprawie był
zmniejszająca się relacja deficytu budżetowego do PKB, spadek stopy inflacji
oraz poprawa relacji salda rachunku obrotów bieżących do PKB, a więc wzrost
eksportu. Poprawa stabilności makroekonomicznej Włoch w latach 1992-1998
była spowodowana przede wszystkim stałym wzrostem czynników zewnętrznych,
a to z kolei wywołane przez duży wzrost pola trójkąta równowagi finansowej. W
1998 roku poziom PSM był znacznie wyższy od poziomu z roku 1990, przy czym
pola trójkątów stagflacji, budżetu i inflacji oraz równowagi finansowej były
największe spośród lat 1990-1998.
22
Rysunek 4. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Włoch w latach 19901998
GDP
1990
1991
CA
U
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
G
CPI
Rysunek 4. obrazuje kształtowanie się pięciokątów stabilizacji
ekonomicznej Włoch w latach 1990-1998. Jak widać kształt tych pięciokątów nie
zmieniał się w wielkim stopniu, przeważnie na zmianę kształtu wpływ miały
zmiany salda budżetu państwa.
W tabeli 6. zostały zawarte dane makroekonomiczne Włoch - poziom
23
Włochy 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
GDP
2
1,5
-1
-5,5
1,7
0,6
-2,3
-1,9
0,4
U
6,8
6,1
6,7
7,8
8,4
8,4
10,7
12,2
12,7
CPI
2,09
1,83
3,35
0,78
1,52
2,78
3,04
1,22
0,24
G
-3,4
-1,6
-2,7
-5,4
-4,4
-3,6
-2,9
-2,8
-2,7
CA
-2,5
-2,3
-2,7
-1,8
-3,3
-2,9
-0,3
1
2
PSM 0,4990 0,5268 0,4605 0,3923 0,4684 0,4571 0,4255 0,4412 0,4770
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/italy/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
sektora zewnętrznego (e) Włoch w latach 2006-2014. Tabela zawiera również
(PSM2).
latach 2006-2014
Włochy
2006
(e) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0660
0,0742
0,1439
0,1235
0,0913
0,4990
0,3417
0,1573
2007 2008 2009 2010 2011
0,0637 0,0491 0,0254 0,0625 0,0575
0,0733 0,0559 0,0266 0,0674 0,0611
0,1496 0,1380 0,1442 0,1367 0,1307
0,1382 0,1229 0,1138 0,1185 0,1190
0,1019 0,0945 0,0823 0,0833 0,0889
0,5268 0,4605 0,3923 0,4684 0,4571
0,3611 0,3169 0,2846 0,3226 0,3108
0,1656 0,1436 0,1077 0,1458 0,1463
2012
2013
2014
0,0457
0,0396
0,1156
0,1229
0,1016
0,4255
0,2782
0,1473
0,0502
0,0384
0,1138
0,1320
0,1066
0,4412
0,2843
0,1569
0,0666
0,0480
0,1144
0,1373
0,1107
0,4770
0,2997
0,1773
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/italy/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
bank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?page=1; szczegółowe obliczenia w pliku "Włochy
2006-2014"
24
Sytuacja makroekonomiczna Włoch w roku 2007 była zadowalająca, gdyż
wskaźnik PSM był większy od 0,5. Niewielki spadek PKB zrekompensowany
został przez polepszenie sytuacji finansów publicznych, spadek bezrobocia oraz
minimalną poprawę wymiany z zagranicą. Jednak w następnych latach wzrost
gospodarczy został zahamowany, rosło bezrobocie oraz deficyt budżetowy, a
inflacja była podlegała licznym fluktuacjom. W 2009 roku znaczne pogorszenie
sytuacji było głównie spowodowane przez czynniki zewnętrzne (najniższy
poziom PSM1 w przeciągu badanych lat), a przede wszystkim było to
konsekwencją dużego spadku wielkości pola sektora zewnętrznego (w
porównaniu z 2007 rokiem pole to spadło o ponad 60%).
Od 2010 roku
stopniowo zaczęła się poprawiać sytuacja w zakresie finansów publicznych i
wymiany z zagranicą - nastąpił spadek deficytu budżetowego i wzrost eksportu
nad importem. W latach 2012-2014 obserwujemy umiarkowaną poprawę reszty
wskaźników - PKB rósł, zaś inflacja spadała. W 2014 roku poziom wskaźnika
PSM2 był najwyższy spośród wszystkich badanych lat, pola trójkątów równowagi
finansowej oraz sektora zewnętrznego stale rosły (już od 2011 roku). Zwiększało
się też pole trójkąta budżetu i inflacji, natomiast poziom obszaru stagflacji spadał.
Rysunek 5. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Włoch w latach 20062014
GDP
2006
2007
CA
U
2008
2009
2010
2011
2012
2013
G
CPI
2014
25
Wykres
5.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
ekonomicznej Włoch w latach 2006-2014. Kształt tych pięciokątów nie zmieniał
się w wielkim stopniu, a wpływ na zmianę ich kształtu miały przede wszystkim
zmiany w przyroście PKB.
5. Stabilność makroekonomiczna Grecji
Grecja położona jest w Europie Południowo-Wschodniej, na południowym
krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Do jej terytorium należą setki wysp na Morzu
Egejskim, Jońskim i Śródziemnym.
Stolicą Grecji są Ateny. Kraj ma powierzchnię 131 957
km2 oraz
10 992 589 mieszkańców. Ustrój polityczny Grecji to republika parlamentarna.
Władza wykonawcza jest sprawowana przez rząd oraz prezydenta, natomiast
władza ustawodawcza przez parlament oraz prezydenta.
Najważniejszymi sektorami greckiej gospodarki są transport, handel
hurtowy i detaliczny, usługi turystyczne i gastronomiczne (23,2 %), administracja
publiczna, edukacja, obrona, opieka zdrowotna i pomoc społeczna (21,2 %) oraz
branża nieruchomości (16,7 %). Grecja dokonuje wymiany eksportowej przede
wszystkim z Turcją, Włochami i Niemcami, a importowej z Rosją, Niemcami i
Włochami.21
Grecja jest członkiem strefy euro od 1 stycznia 2001 r. W pierwszym roku
członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej kraj ten charakteryzował się
utrzymywała się na poziomie -7,17%.
21
http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/greece/index_pl.htm, dostęp: 15.05.2015
26
W tabeli 8. zostały zawarte dane makroekonomiczne Grecji - poziom
wskaźnika PSM Grecji w latach 1992-2000
Grecja
GDP
U
CPI
G
CA
PSM
1992
0,7
8,37
15,93
-11,5
-1,96
0,2689
1993
-1,6
7,7
14,47
-12,4
-0,73
0,2520
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
2
2,1
3
4,5
4,1
3,1
4
7,8
9
9,7
9,6
10,8
11,7
11,1
10,88 8,96
8,2
5,55
4,77
2,64
3,15
-9,02
-8,8
-9,1
-6,7
-6
-3,9
-3,2
-0,13 -2,44 -3,66
-5,2
-4,35 -5,43 -7,82
0,3586 0,3572 0,3580 0,4143 0,4182 0,4361 0,4402
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/greece/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/greece/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Greece/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/
sektora zewnętrznego (e) Grecji w latach 1992-2000. Tabela zawiera również
(PSM2).
27
Tabela 9. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Grecji w
latach 1992-2000
Grecja
1992
(e ) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c ) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0600
0,0617
0,0676
0,0319
0,0477
0,2689
0,1612
0,1077
1993 1994 1995 1996 1997
0,0492 0,0717 0,0667 0,0685 0,0719
0,0500 0,0710 0,0678 0,0704 0,0789
0,0770 0,0943 0,0982 0,0983 0,1108
0,0315 0,0560 0,0628 0,0634 0,0867
0,0445 0,0656 0,0617 0,0574 0,0660
0,2520 0,3586 0,3572 0,3580 0,4143
0,1584 0,2213 0,2288 0,2321 0,2764
0,0937 0,1373 0,1284 0,1259 0,1379
1998
1999
2000
0,0723
0,0722
0,1076
0,0942
0,0718
0,4182
0,2740
0,1442
0,0644
0,0639
0,1113
0,1175
0,0791
0,4361
0,2927
0,1435
0,0621
0,0706
0,1128
0,1203
0,0745
0,4402
0,3036
0,1366
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/greece/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/greece/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Greece/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/; szczegółowe obliczenia w pliku "Grecja 1992-2000"
Sytuacja makroekonomiczna Grecji na początku lat dziewięćdziesiątych
była bardzo zła. Przyczyną była wysoka stopa inflacji, duży deficyt budżetowy
oraj ujemne saldo wymiany z zagranicą. W latach 1993-2000 następował
natomiast stopniowy wzrost wskaźnika PSM. Nastąpił wzrost gospodarczy, spadła
inflacja, a także
zmniejszała się relacja deficytu budżetowego do PKB.
Niepokojącym zjawiskiem był natomiast rosnący import oraz bezrobocie. W 2000
roku poziom PSM1 wzrósł prawie dwukrotnie, co wywołane było zwiększeniem
pola trójkąta stagflacji oraz budżetu i inflacji. Duży, stabilny wzrost zauważyć
można również w polu trójkąta równowagi finansowej. Poziom stabilizacji
makroekonomicznej Grecji w 2000 roku, w porównaniu z rokiem 1992, był
znacznie większy - poprawił się bowiem o 60%.
28
Rysunek 6. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Grecji w latach 19922000
GDP
1992
1993
CA
U
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
G
CPI
Wykres
6.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
makroekonomicznej Grecji w latach 1992-2000. Jak widać kształt tych
pięciokątów ulegał zmianom, a wpływ na to miały przede wszystkim zmiany
wielkości PKB, stopy inflacji oraz salda budżetu.
W tabeli 10. zostały zawarte dane makroekonomiczne Grecji - poziom
29
Grecja 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
GDP
5,8
3,5
-0,4
-4,4
-5,4
-8,9
-6,6
-3,3
0,8
U
8,9
8,3
7,7
9,5
12,5
17,7
24,2
27,3
26,5
CPI
3,2
2,89
4,16
1,21
4,71
3,34
1,51 -0,92 -1,31
G
-6
-6,8
-9,9
-15,6
-11
-9,6
-8,9
-12,7
-2,5
CA
-10,8
-14
-14,5 -10,9 -10,1
-9,9
-2,5
0,6
2,2
PSM 0,4290 0,3897 0,3158 0,2337 0,2346 0,1966 0,2061 0,1692 0,3628
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/greece/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
Następna tabela przedstawia, obliczone na podstawie założeń metody
pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej, wielkości pojedynczych pól trójkątów
sfery realnej (a), stagflacji (b), budżetu i inflacji (c), równowagi finansowej (d)
oraz sektora zewnętrznego (e) Grecji w latach 2006-2014. Tabela zawiera również
(PSM2).
Tabela 11. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Grecji
w latach 2006-2014
Grecja
2006
(e ) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c ) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0607
0,0889
0,1257
0,1001
0,0538
0,4290
0,3146
0,1144
2007 2008 2009 2010 2011
0,0432 0,0298 0,0214 0,0183 0,0044
0,0781 0,0571 0,0306 0,0215 0,0036
0,1307 0,1281 0,1312 0,0983 0,0729
0,0954 0,0696 0,0338 0,0607 0,0739
0,0422 0,0313 0,0168 0,0358 0,0418
0,3897 0,3158 0,2337 0,2346 0,1966
0,3043 0,2547 0,1955 0,1805 0,1504
0,0854 0,0611 0,0382 0,0541 0,0462
2012
2013
2014
0,0187
0,0053
0,0367
0,0843
0,0610
0,2061
0,1263
0,0797
0,0410
0,0048
0,0186
0,0602
0,0447
0,1692
0,0836
0,0857
0,0696
0,0101
0,0244
0,1461
0,1127
0,3628
0,1805
0,1823
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/greece/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
bank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?page=1; szczegółowe obliczenia w pliku "Grecja
2006-2014"
30
Sytuacja gospodarcza Grecji pogarszała się z roku na rok. W 2013 roku
wskaźnik stabilizacji makroekonomicznej był najniższy. Tak niski poziom
stabilizacji był spowodowany głównie czynnikami wewnętrznymi - poziom PSM1
w badanym roku był najniższy, czego przyczyną była bardzo niska wartość pól
trójkątów sfery realnej i stagflacji (w porównaniu do 2006 roku, w którym
wartość PSM była największa pola zmniejszyły się odpowiednio o 94,5% i 85%).
Przyczyną tego była od lat pogarszająca się sytuacja gospodarcza. Od 2006
rokrocznie spadała wartość PKB, a bezrobocie wzrosło do bardzo wysokiego
poziomu. Inflacja po osiągnięciu maksimum w 2010 roku zaczęła spadać i w 2013
roku przyjęła wartość ujemną. W 2008 roku saldo obrotów było na najniższym
poziomie w badanym okresie, następnie jednak stopniowo rosło, aż do roku 2013,
w którym wystąpiło dodatnie saldo wymiany z zagranicą. W 2014 sytuacja
makroekonomiczna Grecji zdecydowanie się poprawiła. Nastąpił wzrost
gospodarczy, znacznie polepszyła się relacja salda budżetowego i obrotów
bieżących do PKB, jednak nie osiągnięto stopnia stabilizacji z 2006 roku.
Rysunek 7. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Grecji w latach 20062014
GDP
2006
2007
CA
U
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
G
CPI
31
Wykres
7.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
ekonomicznej Grecji w latach 2006-2014. Kształt tych pięciokątów bardzo się
zmieniał, a jedyną zmienną makroekonomiczną, która wpływała w niewielkim
stopniu na zmianę ich kształtów była stopa inflacji. Inflacja utrzymywała się na
bardzo wysokim poziomie, co może świadczyć o przegrzaniu gospodarki.
6. Stabilność makroekonomiczna Hiszpanii
Hiszpania od północy sąsiaduje z Francją i Andorą, a od zachodu z
Portugalią. Do Hiszpanii należy również archipelag Balearów na Morzu
Śródziemnym, Wyspy Kanaryjskie na Oceanie Atlantyckim, a także dwie
autonomiczne eksklawy w Afryce Północnej – Ceuta i Melilla.
Stolicą Hiszpanii jest Madryt. Kraj ma powierzchnię 505 990,7 km2 oraz
46 507 760 mieszkańców. Hiszpania jest dziedziczną monarchią parlamentarną.
Władzę ustawodawczą zapewnia parlament – dwuizbowy, sąd lub Zgromadzenie
Narodowe, który składa się z Kongresu Deputowanych. 22
Najważniejszymi sektorami hiszpańskiej gospodarki są transport, handel
hurtowy i detaliczny, usługi turystyczne i gastronomiczne (25,3 %), administracja
publiczna, edukacja, obrona, opieka zdrowotna i pomoc społeczna (18,1 %) oraz
przemysł (17,4 %). Hiszpania dokonuje wymiany eksportowej i importowej
przede wszystkim z Francją, Niemcami i Włochami. 23
Hiszpania jest członkiem strefy euro od 1 stycznia 1999 r. W pierwszym
roku członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej kraj ten charakteryzował się
utrzymywała się na poziomie -2,93%.
22
23
http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/spain/index_pl.htm, dostęp: 15.05.2015
Ibidem
32
W tabeli 12. zostały zawarte dane makroekonomiczne Hiszpanii - poziom
wskaźnika PSM Hiszpanii w latach 1990-1998
Hiszpania
GDP
U
CPI
G
CA
PSM
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
3,8
2,5
0,9
-1
2,4
2,8
2,7
3,7
4,3
16,24 16,4
18,4
22,8
24,3
23,1
22,5
21,1
19
6,72
5,94
5,93
4,57
4,72
4,68
3,56
1,97
1,84
-3,52
-4,2
-3,86
-6,5
-8,8
-7,2
-6,5
-4,8
-3,4
-3,47 -3,58
-3,5
-1,08 -1,24 -0,31 -0,23 -0,09 -1,18
0,3848 0,3690 0,3427 0,2797 0,2621 0,3008 0,3206 0,3744 0,4135
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/spain/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/spain/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Spain/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/
sektora zewnętrznego (e) Hiszpanii w latach 1990-1998. Tabela zawiera również
(PSM2).
33
Hiszpanii w latach 1990-1998
Hiszpania
1990
(e) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0732
0,0506
0,0712
0,1023
0,0874
0,3848
0,2241
0,1607
1991 1992 1993 1994 1995
0,0660 0,0578 0,0521 0,0713 0,0760
0,0453 0,0337 0,0173 0,0188 0,0236
0,0727 0,0620 0,0407 0,0320 0,0388
0,1014 0,1036 0,0915 0,0755 0,0864
0,0835 0,0855 0,0781 0,0644 0,0760
0,3690 0,3427 0,2797 0,2621 0,3008
0,2194 0,1994 0,1495 0,1264 0,1488
0,1495 0,1433 0,1301 0,1357 0,1520
1996
1997
1998
0,0756
0,0254
0,0441
0,0952
0,0804
0,3206
0,1647
0,1560
0,0820
0,0325
0,0554
0,1136
0,0909
0,3744
0,2016
0,1729
0,0824
0,0419
0,0688
0,1247
0,0957
0,4135
0,2354
0,1781
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/spain/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.tradingeconomics.com/spain/governmentbudget; CA - http://www.economywatch.com/economic-statistics/Spain/Current_Account_Bala
nce_Percentage_GDP/; szczegółowe obliczenia w pliku "Hiszpania 1990-1998"
Hiszpania w 1990 roku odnotowała stosunkowo duży wzrost PKB oraz
nieco ponad dopuszczalny, przez kryteria przystąpienia do strefy euro, poziom
relacji salda budżetu do PKB. W kilku następnych latach poziom PSM spadał.
Powodem tego był znaczny wzrost stopy bezrobocia, niższy niż przyrost PKB
oraz rosnący deficyt budżetowy. Wielkości pól trójkątów sfery realnej, stagflacji,
budżetu i inflacji oraz równowagi finansowej znacznie spadły. Jedynie wielkość
pola sektora zewnętrznego w 1994 roku była na podobnym poziomie co w 1990
roku. Od roku 1995 stabilność makroekonomiczna Hiszpanii zaczęła się
polepszać. Było to wywołane wzrostem PKB, spadkiem stopy bezrobocia i
inflacji, zmniejszeniem deficytu budżetowego, a także poprawą salda wymiany z
zagranicą. W 1998 roku ponad dwukrotnie, w porównaniu z rokiem 1994,
zwiększyły się pola trójkątów sfery realnej oraz stagflacji. Całkowita różnica w
poziomie PSM pomiędzy 1990 a 1998 rokiem nie jest jednak zbyt duża, gdyż
wzrost nastąpił jedynie o 7%.
34
Rysunek 8 . Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w latach
1990-1998
GDP
1990
1991
CA
U
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
G
CPI
Rysunek
8.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
ekonomicznej Hiszpanii w latach 1990-1998. Jak widać kształt tych pięciokątów
nie zmieniał się w wielkim stopniu. Na zmianę kształtu wpływ miały przede
wszystkim stopa bezrobocia saldo budżetu państwa.
W tabeli 14. zostały zawarte dane makroekonomiczne Hiszpanii - poziom
35
Hiszpania 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
GDP
4,2
3,8
1,1
-3,6
0
0,6
-2,1
-1,2
1,4
U
8,6
8,4
11,5
18,1
20,2
21,7
25,2
26,6
24,5
CPI
3,52
2,78
4,09 -0,28
1,8
3,2
2,44
1,42 -0,15
G
2,4
1,9
-4,5 -11,1
-9,6
-9,6
-10,6
-7,1
-5,5
CA
-8,8
-9,8
-9,5
-4,7
-4,4
-3,6
-1,2
0,8
0,6
PSM
0,5203 0,5133 0,3774 0,2497 0,2702 0,2581 0,2082 0,2616 0,3287
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/spain/historicinflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
bank.org/indicator/BN.CAB.XOKA.GD.ZS?page=1; szczegółowe obliczenia w pliku "Hiszpania
2006-2014"
sektora zewnętrznego (e) Hiszpanii w latach 2006-2014. Tabela zawiera również
(PSM2).
Hiszpanii w latach 2006-2014
Hiszpania
2006
(e) CA/GDP
(a) GDP/U
(b) U/CPI
(c) CPI/G
(d) G/CA
PSM
PSM1 = a+b+c
PSM2 = d+e
0,0602
0,0810
0,1259
0,1582
0,0950
0,5203
0,3651
0,1552
2007
2008
2009
2010
2011
0,0558 0,0455 0,0324 0,0512 0,0560
0,0795 0,0548 0,0203 0,0261 0,0235
0,1307 0,1065 0,0801 0,0614 0,0494
0,1590 0,1071 0,0719 0,0782 0,0743
0,0885 0,0635 0,0450 0,0532 0,0549
0,5133 0,3774 0,2497 0,2702 0,2581
0,3691 0,2684 0,1722 0,1658 0,1472
0,1442 0,1091 0,0774 0,1044 0,1109
2012
2013
2014
0,0455
0,0101
0,0294
0,0691
0,0541
0,2082
0,1086
0,0996
0,0542
0,0080
0,0216
0,0983
0,0795
0,2616
0,1279
0,1337
0,0698
0,0167
0,0368
0,1166
0,0887
0,3287
0,1701
0,1585
tor/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3; CPI - http://www.inflation.eu/inflation-rates/spain/historic-
36
inflation/cpi-inflation-portugal.aspx, G - http://www.oecd-ilibrary.org/economics/governmentdeficit-surplus-as-a-percentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en; CA - http://data.world
W latach 2006-2007 poziom stabilizacji makroekonomicznej w Hiszpanii
plasował się na poziomie powyżej 0,5, co oznacza dobrą sytuację gospodarczą.
Wskaźniki PKB oraz relacji salda budżetu do PKB były najwyższe, a bezrobocia
najniższe spośród badanych lat. Poziom stabilizacji makroekonomicznej w latach
następnych zaczął się jednak znacznie pogarszać. Nastąpiło zjawisko recesji
gospodarczej. Poziom PKB spadał. Stopa bezrobocia gwałtownie rosła i w 2013
roku wyniosła aż 26,6%. Pogarszała się również relacja deficytu budżetowego do
PKB. Inflacja wahała się, jednak od 2009 roku następowały nieco dłuższe okresy
wzrostu i spadku tego wskaźnika. Relacja salda rachunku obrotów bieżących do
PKB rokrocznie się polepszała, co wskazuje na wzrost eksportu Hiszpanii. Wpływ
na pogorszenie się sytuacji Hiszpanii miały przede wszystkim czynniki
wewnętrzne. W porównaniu z rokiem 2006, w którym poziom PSM był
największy, a rokiem 2012, w którym poziom PSM był najmniejszy, najbardziej
uległo zmienia pole trójkąta strefy realnej (zmniejszyło się aż o 87,5%). Najmniej
natomiast zmieniło się pole trójkąta sektora zewnętrznego - spadło jedynie o 24%.
Od 2012 roku poziom stabilności makroekonomicznej Hiszpanii zaczął wzrastać,
co przejawiało się wzrostem PKB, spadkiem wskaźnika bezrobocia i inflacji oraz
poprawą relacji wymiany z zagranicą.
Wykres
9.
obrazuje
kształtowanie
się
pięciokątów
stabilizacji
makroekonomicznej Hiszpanii w latach 2006-2014. Kształt tych pięciokątów
zmieniał się znacznie, a największy wpływ na ich zmiany miały stopa bezrobocia
i saldo budżetu państwa.
37
Rysunek 9. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w latach
2006-2014
GDP
2006
2007
CA
U
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
G
CPI
7. Ocena wpływu przystąpienia do wspólnego obszaru
walutowego przez kraje PIGS z punktu widzenia ich
stabilności makroekonomicznej
W tej części pracy chciałabym dokonać analizy porównawczej i ocenić
wpływ wejścia do strefy euro krajów PIIGS. Najpierw porównam poziom
stabilizacji makroekonomicznej przed wejściem do strefy euro oraz po wejściu do
strefy euro każdego z krajów. Następnie zaś dokonam syntezy wniosków
poszczególnych krajów.
Tabela 16. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Portugali przed wejściem
do strefy euro oraz po wejściu do strefy euro
PSM 1990-1998 0,4078 0,4164 0,4175 0,3641 0,4266 0,4906 0,4785 0,4957 0,5157 Średnia 0,4459
PSM 2006-2014 0,4246 0,4498 0,4109 0,3248 0,3471 0,3599 0,3239 0,3830 0,4470 Średnia 0,3857
Źródło: Opracowanie własne
38
Oceniając wpływ wejścia Portugalii do strefy euro na podstawie
wskaźnika stabilizacji makroekonomicznej należy stwierdzić, że miała ona
negatywne skutki. Porównując poziom stabilizacji makroekonomicznej w
Portugalii przed wejściem do strefy euro oraz po wejściu do strefy euro widać, że
stabilizacja osiągała lepszy poziom przed wejściem do strefy euro. Najwyższa
wartość wskaźnika PSM w latach 1990-1998 wynosiła 0,5157, a najniższa
wartość wynosiła 0,3641. W latach 2006-2014 zaś najwyższa wartość wskaźnika
PSM wyniosła 0,4498, a najmniejsza 0,3239. Różnica między średnim
wskaźnikiem PSM w latach 1990-1998 a 2006-2014 wynosi 0,0602.
Tabela 17. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Włoch przed wejściem do
strefy euro oraz po wejściu do strefy euro
PSM 1990-1998 0,3345 0,3287 0,3505 0,3477 0,4018 0,4070 0,4043 0,4282 0,4803 Średnia 0,3870
PSM 2006-2014 0,4990 0,5268 0,4605 0,3923 0,4684 0,4571 0,4255 0,4412 0,4770 Średnia 0,4608
Stabilizacja makroekonomiczna Włoch przed wejściem do strefy euro była
zdecydowanie gorsza niż po wejściu do strefy euro. Najwyższa wartość
wskaźnika PSM w latach 1990-1998 wynosiła 0,4803, a najniższa wartość
wynosiła 0,3287. W latach 2006-2014 zaś najwyższa wartość wskaźnika PSM
wyniosła 0,5268, a najniższa 0,3923. Różnica między średnim wskaźnikiem PSM
przed wejściem do strefy euro a po wejściu do strefy euro
wynosi 0,0738.
Wejście
na
Włoch
do
strefy
euro
pozytywnie
wpłynęło
stabilizację
makroekonomiczną kraju.
Tabela 18. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Grecji przed wejściem do
PSM 1992-2000 0,2689 0,2520 0,3586 0,3572 0,3580 0,4143 0,4182 0,4361 0,4402 Średnia 0,3671
PSM 2006-2014 0,4290 0,3897 0,3158 0,2337 0,2346 0,1966 0,2061 0,1692 0,3628 Średnia 0,2820
39
Wpływ wejścia do strefy euro negatywnie wpłynął na stabilizację
makroekonomiczną Grecji. Porównując poziom stabilizacji makroekonomicznej
przed wejściem do strefy euro oraz po wejściu do strefy euro widać, że
stabilizacja osiągała lepszy poziom przed wejściem do strefy euro. Najwyższa
wartość wskaźnika PSM w latach 1990-1998 wynosiła 0,4402, a najniższa
wartość wynosiła 0,2520. W latach 2006-2014 najwyższa wartość wskaźnika
PSM wyniosła 0,4290, a najniższa 0,1692. Średnia różnica wskaźnika PSM
między latami 1990-1998 a 2006-2014 wynosi 0,0851.
Tabela 19. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii przed wejściem
do strefy euro oraz po wejściu do strefy euro
PSM 1990-1998 0,3848 0,3690 0,3427 0,2797 0,2621 0,3008 0,3206 0,3744 0,4135 Średnia 0,3386
PSM 2006-2014 0,5203 0,5133 0,3774 0,2497 0,2702 0,2581 0,2082 0,2616 0,3287 Średnia 0,3319
Poziom stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii przed wejściem do
strefy euro był nieco lepszy niż po wejściu do strefy euro. Najwyższa wartość
wskaźnika PSM w latach 1990-1998 wynosiła 0,4135, a najniższa wartość
wynosiła 0,2621. W latach 2006-2014 zaś najwyższa wartość wskaźnika PSM
wyniosła 0,5203, a najniższa 0,2082. Różnica między średnim wskaźnikiem PSM
przed wejściem do strefy euro a po wejściu do strefy euro
wynosi 0,0067.
Pomimo, iż w latach 2006-2014 najwyższa wartość wskaźnika PSM była znacznie
wyższa niż w latach 1990-1998, to najniższa wartość wskaźnika PSM po wejściu
do strefy euro była niższa niż jego najniższy poziom przed wejściem do strefy
euro. Negatywnym zjawiskiem jest właśnie większa rozpiętość w poziomie
stabilizacji makroekonomicznej po wejściu do strefy euro. Ostatecznie, oceniając
przystąpienie Hiszpanii do strefy euro należy stwierdzić, iż miało to negatywny
wpływ na stabilizację makroekonomiczną kraju.
Sytuacja makroekonomiczna krajów PIGS w ciągu ostatnich kilku lat nie
była najlepsza. W żadnym z analizowanych krajów poziom stabilizacji w ostatnim
40
roku nie przekroczył poziomu z roku 2006-2007. W każdym z tych państw doszło
do znacznego spadku wskaźnika PSM. Największy spadek nastąpił w Grecji,
gdzie w 2013 roku wartość wskaźnika spadła aż o 60,55% w stosunku do
najwyższego PSM zarejestrowanego w ciągu badanych lat. Najmniejszy zaś
spadek PSM w latach 2006-2014 nastąpił we Włoszech - wartość wskaźnika
spadła zaledwie o 25,5%. Po tych spadkach jednak sytuacja polepszyła się we
wszystkich omawianych krajach. Obecnie najlepszy poziom stabilizacji jest we
Włoszech - poziom PSM wynoszący 0,4770 jest już bliski do poziomu
zadowalającego, czyli
powyżej
0,5. Najniższy zaś
poziom
stabilizacji
makroekonomicznej równy 0,3287 odnotowujemy w Hiszpanii.
Przed
wejściem
do
strefy
euro
najlepszy
poziom
stabilizacji
makroekonomicznej wykazywała Portugalia, tam średnie PSM z lat 1990-1998
wynosiło 0,4459. Najgorszy zaś poziom wykazywała Hiszpania - jej średnie PSM
wynosiło 0,3386. Największe wahania pomiędzy najwyższym a najniższym PSM
wśród badanych lat przed wejściem do strefy euro wystąpiły w Grecji,
najmniejsze zaś wahania były w Hiszpanii.
Dokonując syntezy przeprowadzonych wyżej wniosków należy stwierdzić,
że wejście krajów PIGS do strefy euro miało negatywny wpływ na ich stabilizację
makroekonomiczną. Z czterech przeanalizowanych krajów aż trzy wykazały
gorszą sytuację makroekonomiczną po wejściu do strefy euro. Średnio poziom
PSM w Portugalii, Grecji oraz Hiszpanii spadł o 0,0507. W stosunku do jedności,
czyli maksymalnej wartości poziomu stabilizacji makroekonomicznej jaką może
osiągnąć kraj, średni spadek PSM o 0,0507 jest duży, jednak nie na tyle by
posunąć się do stwierdzenia, że strefa euro była źle stworzonym projektem i nie
powinien on dojść do skutku.
Zakończenie
Przeprowadzone studia literatury przedmiotu z tematyki strefy euro i
stabilizacji makroekonomicznej, analizy raportów i danych, a także wykorzystanie
różnych metod statystycznych pozwoliły na zrealizowanie założonego celu pracy,
41
którym była ocena wpływu wejścia do strefy euro krajów PIGS na stabilność
makroekonomiczną tych krajów.
Analiza stabilizacji makroekonomicznej Portugalii, Włoch, Grecji oraz
Hiszpanii pozwoliła na wysnucie wniosku, że wejście krajów PIGS do strefy euro
negatywnie wpłynęło na ich stabilność makroekonomiczną. Dwa spośród
badanych krajów wykazały silne, negatywne konsekwencje w postaci spadku
stabilności ekonomicznej po wejściu do strefy euro. Jedno państwo wykazało
nieco mniej negatywne skutki, natomiast tylko jedno państwo odniosło korzyści z
wejścia do strefy euro.
Należy zastanowić się nad sensownością dalszego rozwoju strefy euro i jej
rozszerzania o kolejnych członków. Trzeba podjąć badania w stosunku do innych
grup krajów, gdyż może się okazać, iż wejście do strefy euro wpłynie zupełnie
inaczej na ich stabilność makroekonomiczną.
42
Bibliografia
1. Jakubiszyn K. i inni, Euro. Nowa waluta, Twigger SA, Warszawa 1999
2. Kolasiński T, Geneza i proces tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej
w Europie Zachodniej, [w]: A. Nowak, A. Stępniak (red), Strefa euro wyzwanie dla Polski, WZW, Warszawa 2003
3. Kołodko G. W., Kwadratura pięciokąta. Od załamania gospodarczego do
trwałego wzrostu, Poltext, Warszawa 1993
4. Kołodziejczyk K., Geneza wspólnotowej waluty euro, Wyd. Scholar,
Warszawa 2000
5. Koronowski A., Kwadratura euro, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2013
6. Misala J., Stabilizacja Makroekonomiczna w Polsce w okresie
transformacji ze szczególnym uwzględnieniem deficytów bliźniaczych,
Instytut Gospodarki Światowej, Warszawa 2007
7. Sobczyński D., Euro: Historia, praktyka, instytucje, Dom wydawniczy
ABC, Warszawa 2002
8. Stryjek J., Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty
narodowej, Fundacja Universitatis Varsoviensis 2009
9. Wysokińska Z., Unia ekonomiczna i monetarna - proces jej budowy,
efekty ekonomiczne i wyzwania w procesie wdrażania kryteriów
konwergencji ekonomicznej [w]: J. Witkowska, Z. Wysokińska (red.),
Euro. Doświadczenia i perspektywy, Wyd. Uniwersytety Łódzkiego, Łódź
2009
Źródła internetowe:
1. http://analizy-rynkowe.pl/wp-content/uploads/2014/11/raport1.pdf
2. http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG/countries/PT
?page=3&display=default
3. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS?page=3
4. http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/greece/index_pl.htm
43
5. http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/italy/index_pl.htm
6. http://europa.eu/about-eu/countries/membercountries/portugal/index_pl.htm
7. http://europa.eu/about-eu/countries/member-countries/spain/index_pl.htm
8. http://www.economywatch.com/economicstatistics/Greece/Current_Account_Balance_Percentage_GDP/
9. http://www.economywatch.com/economicstatistics/Italy/Current_Account_Balance_Percentage_GDP/
10. http://www.economywatch.com/economicstatistics/Portugal/Current_Account_Balance_Percentage_GDP/
11. http://www.economywatch.com/economicstatistics/Spain/Current_Account_Balance_Percentage_GDP/
12. http://www.oecd-ilibrary.org/economics/government-deficit-surplus-as-apercentage-of-gdp-2014-1_gov-dfct-table-2014-1-en
13. pl.tradingeconomics.com/greece/gdp-per-capita
14. pl.tradingeconomics.com/italy/gdp-per-capita
15. pl.tradingeconomics.com/portugal/gdp-per-capita
16. pl.tradingeconomics.com/spain/gdp-per-capita
17. www.inflation.eu
18. www.tradingeconomics.com/country/government-budget
44
Spis tabel
Tabela 2. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Portugalii w
latach 1990-1998
Tabela 4. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Portugalii w
latach 2006-2014
latach 1990-1998
latach 2006-2014
latach 1992-2000
latach 2006-2014
Tabela 13. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w
latach 1990-1998
45
Tabela 15. Pola trójkątów pięciokąta stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w
latach 2006-2014
Tabela 16. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Portugali przed wejściem do
Tabela 17. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Włoch przed wejściem do
Tabela 18. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Grecji przed wejściem do
Tabela 19. Poziom stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii przed wejściem do
46
Spis rysunków
Rysunek 1. Pięciokąt stabilizacji makroekonomicznej
1990-1998
2006-2014
Rysunek 4. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Włoch w latach
1990-1998
Rysunek 5. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Włoch w latach
2006-2014
Rysunek 6. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Grecji w latach 1992-2000
Rysunek 7. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Grecji w latach 2006-2014
Rysunek 8 . Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w latach
1990-1998
Rysunek 9. Pięciokąty stabilizacji makroekonomicznej Hiszpanii w latach
2006-2014
47

Wpływ wejścia do strefy euro na stabilność makroekonomiczną

Transkrypt

Podobne dokumenty

Duet skrzypcowy „PARTITA

Stabilizacja makroekonomiczna gospodarki rosyjskiej w latach 1997

PSM I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Nysie

KONCERT uczniów PSM I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w

Podpory Airshore - FIRE-MAX