1 - IPEX

KOMISJA
EUROPEJSKA
WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII
DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I
POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA
Bruksela, dnia 29.9.2016 r.
JOIN(2016) 47 final
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Wzmocnienie wsparcia UE dla Tunezji
PL
PL
1. Wspieranie przemian w Tunezji – priorytet strategiczny UE
Po pięciu latach od rewolucji w 2011 r., w wyniku której obalono autorytarny reżim
prezydenta Bena Alego, proces przejścia Tunezji do demokracji wkroczył w decydujący
moment. Tunezyjczycy utorowali drogę dla nowoczesnej demokracji opartej na wolności
słowa, przejrzystych i pluralistycznych wyborach, rozdziale władz, państwie prawa oraz
poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności. Przywódcy wszystkich sił
politycznych, prężne społeczeństwo obywatelskie Tunezji i ogół ludności wykazali się
determinacją w rozwijaniu pluralistycznego społeczeństwa, w którym wszyscy Tunezyjczycy
– niezależnie od płci – mogą korzystać z wolności osobistej i uczestniczyć w większym
stopniu w życiu gospodarczym i politycznym. Wysiłki te zostały docenione, czego wyrazem
było przyznanie Kwartetowi na rzecz Dialogu Narodowego Pokojowej Nagrody Nobla w
grudniu 2015 r.
Doświadczenie Tunezji jest źródłem nadziei w państwach sąsiadujących bezpośrednio z
Europą, wśród których wiele boryka się z niestabilnością, przemocą i powrotem
autorytarnych reżimów. Pomimo niezaprzeczalnych zmian wywołanych przez rewolucję
nadal jednak trudności w dziedzinie polityki, gospodarki i bezpieczeństwa wpływają na życie
zwykłych Tunezyjczyków, zagrażając trwałości przemian.
W strategicznym interesie UE leży, aby będąca jej sąsiadem Tunezja była państwem silnym,
demokratycznym i stabilnym. Trwałe zaangażowanie UE w udzielanie Tunezji pomocy w
przejściu do demokracji znajduje odzwierciedlenie w zmienionej europejskiej polityce
sąsiedztwa (EPS)1, w ramach której podkreśla się potrzebę opracowania zróżnicowanego
podejścia dostosowanego do konkretnych sytuacji w krajach sąsiadujących z UE. Wymaga to
zatem ze strony UE reakcji dostosowanej do szczególnej sytuacji występującej w tym
państwie. Reakcja ta obejmuje wiele obszarów polityki, aby pomóc w sprostaniu wielu
wyzwaniom związanym z procesem przemian, oraz wiele inicjatyw, które mają ułatwić pełne
wykorzystanie możliwości już zaawansowanego partnerstwa UE-Tunezja.
2. Przemiany podatne na zagrożenia: rozwiązywanie przez Tunezję złożonych i
narastających problemów
Tunezyjskie przemiany są niestabilne i narażone na szereg czynników ryzyka. Ponadto liczne
i wzajemnie powiązane wyzwania uniemożliwiają większości Tunezyjczyków czerpanie
wszystkich korzyści wynikających z nowego demokratycznego ustroju i związanych z nim
wolności.
Celem serii ataków terrorystycznych w 2015 r. stały się sektor turystyki i instytucje
bezpieczeństwa. Atak na przygraniczne miasto Bin Kirdan w marcu 2016 r., który nastąpił od
strony Libii, ilustruje rosnące zagrożenie dla bezpieczeństwa ze strony coraz lepiej
zorganizowanych grup wykorzystujących niestabilność w Libii, a także zagrożenie związane
z przemytem przez granicę broni, narkotyków i ludzi.
Po przyjęciu postępowej konstytucji i zorganizowaniu z powodzeniem wyborów w 2014 r.
władze tunezyjskie podjęły trudne zadanie wdrożenia koniecznych reform instytucjonalnych,
1
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów z dnia 18 listopada 2015 r. – Przegląd Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.
2
prawnych i administracyjnych, zajmując się jednocześnie naglącymi kwestiami społecznogospodarczymi i problemami w zakresie bezpieczeństwa. Duża liczba priorytetów
parlamentu, jego ograniczone możliwości i zasoby oraz wymóg przeprowadzania szerokich
konsultacji w ramach pluralistycznego procesu demokratycznego przyczyniają się do
opóźnień we wdrażaniu reform. Czynniki te wskazują również na to, że nadal niedokończone
przemiany wymagają większej politycznej determinacji. Pilnym priorytetem jest nadal
utworzenie Trybunału Konstytucyjnego i niezależnych organów, których zadaniem będzie
umocnienie demokracji. Nowe domniemane przypadki tortur i brutalnego traktowania
podkreślają potrzebę istotnych zmian zarówno w przepisach prawa, jak i w praktykach
administracyjnych, aby zagwarantowane konstytucyjnie prawa i wolności nabrały realnego
znaczenia dla zwykłych obywateli. Zapowiedziane na 2017 r. wybory samorządowe będą
stanowiły bardzo ważny moment w procesie demokratycznym.
Od 2011 r. tunezyjska gospodarka wielokrotnie ucierpiała w wyniku wstrząsów, które
spowodowały gwałtowny spadek wzrostu gospodarczego, zakłócenia równowagi
makroekonomicznej, wzrost stopy bezrobocia, wzrost ubóstwa (15 % Tunezyjczyków żyje
poniżej granicy ubóstwa) i szerzenie się nieformalnej działalności gospodarczej. Sytuacja ta
utrudnia radzenie sobie z utrzymującymi się trudnościami społeczno-gospodarczymi, które
istniały przed rewolucją i podsycają niezadowolenie wśród zwykłych Tunezyjczyków, w
szczególności wśród osób młodych i mieszkających w regionach słabiej rozwiniętych,
prowadząc w niektórych przypadkach do niepokojów społecznych. W swoim pierwszym
wystąpieniu w Parlamencie nowo wybrany szef rządu Youssef Chahed odniósł się do tych
trudności. Tunezja posiada jednak atuty niezbędne do tego, by przekuć swoje osiągnięcia
demokratyczne w sukces gospodarczy: młodą, wykształconą i dynamiczną ludność,
strategiczne położenie geograficzne, długą historię przemysłu i odnoszące sukcesy
przedsiębiorstwa nastawione na wywóz oraz znaczne niewykorzystane zasoby naturalne, takie
jak energia słoneczna. Pilnie potrzebne są zasadnicze reformy strukturalne w celu kontynuacji
działań na rzecz stabilizacji makroekonomicznej, stymulowania trwałego wzrostu
gospodarczego i przedsiębiorczości, zwiększenia efektywności administracji, zwalczania
korupcji, dostosowania kształcenia, rozwoju umiejętności i szkolenia zawodowego z
uwzględnieniem potrzeb rynku pracy oraz uzyskania bardziej uczciwej alokacji wydatków
publicznych i majątku publicznego.
Kolejne rządy dążą do przyspieszenia reform strukturalnych. Społeczeństwo obywatelskie, w
tym partnerzy społeczni, także powszechnie uznaje, że reformy takie są konieczne, nawet
jeżeli opór polityczny, społeczny i administracyjny jest nieunikniony i opiera się na
uzasadnionych obawach. Trwałe, skuteczne i włączające przemiany wymagają czasu i
wytrwałości, ponieważ społeczeństwo musi widzieć wymierne postępy, aby nabrać zaufania i
poczucia stabilności. Konieczne i oczekiwane jest zatem zdecydowane wsparcie ze strony
UE.
Tunezyjski rząd zaproponował szereg ustaw – z których część została już przyjęta przez
parlament – mających na celu wdrożenie przepisów konstytucji, dokończenie
demokratycznych ram instytucjonalnych i zreformowanie gospodarki. W ramach dążenia do
zdecydowanego rozwiązania problemu pogarszającego się środowiska bezpieczeństwa,
uchwalono także szereg nadzwyczajnych środków bezpieczeństwa. Obejmują one nową
ustawę o walce z terroryzmem, która – co należy tutaj zaznaczyć – budzi obawy dotyczące
poszanowania praw człowieka. Władze Tunezji prowadzą także prace nad krajową strategią
3
walki z terroryzmem i zapobiegania radykalizacji. Dialog i współpraca z partnerami
międzynarodowymi, w tym z UE, uległy znacznej poprawie.
W maju 2016 r. rząd przedstawił wniosek w sprawie pięcioletniego planu rozwoju. Zawiera
on kompleksową analizę wielu wyzwań stojących przed państwem oraz przedstawia reformy,
w szczególności w dziedzinie sprawowania rządów i administracji publicznej, a także
kierunki polityki w zakresie rozwoju gospodarczego, finansowego, regionalnego i
społecznego. Jeśli wniosek zostanie przyjęty, wspomniany plan pomoże międzynarodowym
darczyńcom, w tym Unii Europejskiej, w pełni dostosować wsparcie do tunezyjskich
priorytetów. W listopadzie rząd tunezyjski zorganizuje konferencję inwestycyjną w celu
uzyskania wsparcia we wdrażaniu planu. UE wspiera zarysowany we wniosku kierunek
działania.
3. Wzmocnione wsparcie UE na rzecz przemian w Tunezji od 2011 r.
Stosunki między UE a Tunezją sięgają 1976 r. i uzyskały znaczny impuls po podpisaniu przez
Tunezję i UE układu o stowarzyszeniu w 1995 r., co utorowało drogę dla wzajemnie
korzystnych stosunków gospodarczych i handlowych trwających przez dwa dziesięciolecia.
Punktem zwrotnym była rewolucja w 2011 r. UE wykorzystała wszystkie swoje instrumenty
w celu wsparcia Tunezyjczyków, towarzyszenia procesowi wyborczemu, promowania praw
człowieka, wspierania reform demokratycznych i społeczno-gospodarczych, poprawy
bezpieczeństwa i wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego. Zaoferowała również Tunezji
zacieśnienie więzi we wszystkich dziedzinach dzięki pogłębionej integracji gospodarczej i
handlowej oraz partnerstwu na rzecz mobilności. Będąc głównym partnerem UE, Tunezja
podjęła strategiczną decyzję o zacieśnieniu stosunków i pogłębieniu integracji z UE. Efektem
było powstanie w 2012 r. „uprzywilejowanego partnerstwa” i ambitnego planu działania w
ramach europejskiej polityki sąsiedztwa2. Na tym gruncie nawiązano intensywne kontakty
polityczne, podniesiono poziomy pomocy finansowej, a także poczyniono znaczne postępy w
wielu dziedzinach, w takich jak stosunki gospodarcze i handlowe, reformy sektora
bezpieczeństwa, kształcenie, badania naukowe i innowacje.
Wsparcie i pomoc finansowa UE dla Tunezji od czasu rewolucji z 2011 r.:
W latach 2011–2016 pomoc UE dla Tunezji wyniosła 2 mld EUR (w tym 1,2 mld EUR
dotacji i 800 mln EUR w ramach pomocy makrofinansowej). Pomoc ta posłużyła do
wsparcia procesu przejścia do demokracji i przemian gospodarczych w Tunezji oraz
przyczyniła się do stabilności fiskalnej państwa dzięki pomocy makrofinansowej.
Obejmuje ona również 85 projektów współfinansowanych przez UE i realizowanych
przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Ich wartość opiewa na 41 mln EUR.
2
Relations Tunisie – Union Européenne: un partenariat privilégié. Plan d'action 2013 – 2017.
https://eeas.europa.eu/delegations/tunisia/documents/press_corner/plan_action_tunisie_ue_2013_2017_fr.pdf
4
Europejskie instytucje finansowe3 udzieliły także pożyczek preferencyjnych o wartości
2,6 mld EUR na rozwój infrastruktury, sektora społecznego i prywatnego oraz projekty w
zakresie uzdatniania wody. W celu wzmocnienia preferencyjnego charakteru tych
pożyczek skorzystano z sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego.
Tunezja zalicza się także do głównych beneficjentów programów regionalnych UE na
rzecz południowego sąsiedztwa w takich dziedzinach jak środowisko, energia, migracja i
bezpieczeństwo.
W dniu 1 stycznia 2016 r. Tunezja stała się krajem stowarzyszonym w ramach programu
„Horyzont 2020” oferującego znaczne możliwości tunezyjskim badaczom, pracownikom
naukowym i innowatorom i wspierającego działania Tunezji w zakresie inwestowania w
badania naukowe i innowacje jako czynników rozwoju społeczno-gospodarczego.
Tunezyjczycy w bardzo dużym stopniu skorzystali z programów UE w dziedzinie
szkolnictwa wyższego Erasmus Mundus i Tempus, a także uzyskali większy dostęp do
wiodących programów UE, takich jak Europejska Sieć Przedsiębiorczości, która sprzyja
tworzeniu powiązań biznesowych.
W celu wsparcia Tunezji w szczególnie trudnym kontekście gospodarczym w 2016 r. UE
wprowadziła wyjątkowy środek tymczasowy4, przyznając dodatkowy bezcłowy
kontyngent taryfowy na oliwę z oliwek w wysokości 35 000 ton rocznie na okres
dwóch lat.
4. W kierunku bardziej skutecznych działań UE wspierających reformy w Tunezji
W 2016 r. Tunezja wnioskowała o pogłębienie stosunków z UE pod względem jakości i
zakresu. W niniejszym komunikacie proponuje się inicjatywy na rzecz skuteczniejszego
wsparcia ze strony UE, które umożliwiłoby pełne wykorzystanie możliwości wynikających z
„uprzywilejowanego partnerstwa” zgodnie ze zmienioną EPS.
Wspieranie realizacji działań reformatorskich w Tunezji ma zasadnicze znaczenie dla
zabezpieczenia jej odporności gospodarczej i powodzenia w przejściu do demokracji.
Wspomniany pięcioletni plan rozwoju może być źródłem wytycznych dla UE w wyznaczaniu
priorytetów w różnych obszarach polityki.
3
Europejski Bank Inwestycyjny, Agence Française de Développement, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Kreditanstalt
für Wiederaufbau.
4
Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia nadzwyczajnych
autonomicznych środków handlowych dla Republiki Tunezyjskiej, COM(2015)0460.
5
Naszym celem jest wspólne rozwiązanie problemu wysokiego bezrobocia młodzieży,
zmniejszenie dysproporcji między regionami, wspieranie społeczeństwa obywatelskiego i
reformy administracji publicznej, lepsze zarządzanie migracją i mobilnością, zwalczanie
korupcji i przeciwdziałanie problemom związanym z bezpieczeństwem.
Jednocześnie będziemy nadal udzielali wsparcia dla wdrożenia konstytucji i wzmocnienia
tunezyjskich instytucji demokratycznych, a także promowania i poszanowania praw
człowieka. EU jest przekonana, że w naszym wspólnym interesie leży promowanie
zacieśniania więzi i dialogu między UE i tunezyjskim społeczeństwem dzięki zacieśnionym
kontaktom i mobilności. Oznacza to uznanie kluczowej roli odgrywanej przez kulturę w
rozwoju politycznym, społecznym i gospodarczym. W ramach swojego wsparcia UE będzie
nadal zwracała szczególną uwagę na osoby młode i kobiety oraz na systematyczne
angażowanie społeczeństwa obywatelskiego.
4.1. Promowanie dobrych rządów i reformy administracji publicznej
Tunezja poczyniła nadzwyczajne postępy na drodze ku umocnieniu państwa prawa i
demokracji, czego przykładem jest jej nowa konstytucja. Zapisane w niej zasady demokracji i
podstawowe wartości należy jednak przełożyć obecnie na funkcjonujące instytucje, skuteczne
przepisy i procedury oraz skuteczną służbę cywilną.
W konstytucji Tunezji ustanowiono wyraźne cele dotyczące administracji publicznej i
dobrych rządów, które są trzonem rządowej strategii reform. W związku z powyższym
proponujemy, co następuje:






Wsparcie w zakresie opracowania i wdrożenia strategii reformy służby cywilnej w
celu zwiększenia produktywności, odpowiedzialności i motywacji administracji
publicznej.
Pomoc w zakresie usprawnienia zarządzania finansami publicznymi i reformy jej
systemu podatkowego, dążenie do prostszego i bardziej sprawiedliwego systemu.
Pomoc ta, której celem jest zwiększenie odpowiedzialności sektora publicznego i
przywrócenie fiskalnego pola manewru potrzebnego w celu finansowania polityki
rządu, zostanie rozszerzona o wsparcie dla instytucji odpowiedzialnych za nadzór
publiczny.
Wspieranie realizacji procesu decentralizacji. W celu wsparcia procesu budowania
administracji ukierunkowanej na usługi i promowania zarządzania na szczeblu
lokalnym w najmniej rozwiniętych regionach, UE będzie oferowała doradztwo w
zakresie wzmocnienia samorządu gminnego w obszarach kształtowania i koordynacji
polityki, zasobów ludzkich, odpowiedzialności i świadczenia usług przy
jednoczesnym zapewnieniu równości i niedyskryminacji w dostępie do usług
publicznych dla grup szczególnie wrażliwych.
Poprawa świadczenia usług na szczeblu centralnym i lokalnym, na przykład dzięki
ograniczeniu formalności administracyjnych, ułatwieniu dostępu do informacji lub
wprowadzeniu w miarę możliwości administracji elektronicznej.
Wspieranie rządu w walce z korupcją dzięki udzieleniu mu pomocy w opracowaniu
odpowiednich środków mających na celu promowanie integralności i lepsze
zapobieganie korupcji.
Dalsze wspieranie reformy sądownictwa w celu poprawy dostępu do niezależnego i
efektywnego wymiaru sprawiedliwości.
6


Dalsze wspieranie parlamentu w celu wzmocnienia jego nadzoru nad działaniami
rządu i zwiększenia jego zdolności w zakresie inicjatywy ustawodawczej. W tym
kontekście wystąpienie do Parlamentu Europejskiego z wnioskiem o wzmocnienie
wsparcia dla tunezyjskiego parlamentu przy pełnym wykorzystaniu stworzonej
niedawno wspólnej komisji parlamentarnej.
W coraz większym stopniu będzie się korzystać z partnerstwa w ukierunkowany
sposób, zwłaszcza jeśli chodzi o wzmocnienie administracji publicznej.
4.2. Zwiększenie roli prężnego społeczeństwa obywatelskiego
Od czasu rewolucji organizacje społeczeństwa obywatelskiego odgrywają kluczową rolę
w zapewnieniu udanego przejścia do demokracji. Wzmocnienie społeczeństwa
obywatelskiego, w tym partnerów społecznych, pozostaje jednym z kluczowych
priorytetów UE.
UE jest przekonana, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny systematycznie
uczestniczyć w dialogu z władzami we wszystkich obszarach polityki. W związku z tym
ponowne mianowanie ministra ds. relacji ze społeczeństwem obywatelskim jest bardzo
pozytywnym krokiem. Należy umocnić istniejący dialog trójstronny (UE, władze
tunezyjskie i społeczeństwo obywatelskie) dotyczący wszystkich aspektów stosunków między
UE i Tunezją, w szczególności tych, gdzie stosunki między UE i Tunezją zyskałyby dzięki
większej przejrzystości i zaangażowaniu organizacji społeczeństwa obywatelskiego, m.in.
migracji i mobilności, bezpieczeństwa i walki z terroryzmem. W tym duchu UE proponuje,
aby przed każdym oficjalnym spotkaniem UE–Tunezja (zwłaszcza posiedzeniami rady
stowarzyszenia, komitetu i podkomitetów stowarzyszenia), a także każdą turą oficjalnych
negocjacji między UE i Tunezją oraz po nich odbywało się spotkanie z organizacjami
społeczeństwa obywatelskiego. Rząd powinien także nadal konsultować się z tunezyjskimi
organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w związku z negocjacjami dotyczącymi
pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu z UE (DCFTA), w tym m.in. w drodze
dialogu trójstronnego. Wsparcie to będzie udzielane w trakcie negocjacji i na etapie
wdrażania.
UE będzie nadal angażowała społeczeństwo obywatelskie w określanie i wdrażanie swoich
programów i włączała je do odnośnych komitetów sterujących. Zwiększy także finansowanie
wszystkich kategorii organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza na poziomie
regionalnym i lokalnym, za pomocą dwustronnych i tematycznych instrumentów finansowych
zgodnie z unijnym planem działania na rzecz społeczeństwa obywatelskiego5.
4.3. Inwestowanie w przyszłość: Tworzenie miejsc pracy i pobudzanie zrównoważonego
rozwoju społeczno-gospodarczego
UE opracowała unijny plan działania dla państwa („Feuille de route de l'UE pour l'engagement envers la
société civile en Tunisie 2014 – 2017” opublikowany w 2015 r.) na rzecz stosunków ze społeczeństwem
obywatelskim mający na celu zwiększenie wpływu i przewidywalności działań UE. Zawiera on cztery
następujące priorytety: trwałe wzmocnienie organizacji społeczeństwa obywatelskiego, stworzenie środowiska
sprzyjającego działaniom społeczeństwa obywatelskiego, zwiększenie udziału organizacji społeczeństwa
obywatelskiego w dialogu politycznym oraz kształtowaniu polityki na szczeblu krajowym i lokalnym, poprawę
koordynacji między organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i partnerami technicznymi/darczyńcami.
5
7
Młodzi Tunezyjczycy oczekują, że będą mogli zarobić na życie i przyczynić się do
rozwoju społeczno-gospodarczego swojego kraju. UE szanuje i wspiera te dążenia.
Stymulowanie tunezyjskiej gospodarki ma decydujące znaczenie dla zmniejszenia bezrobocia,
zwłaszcza wśród młodych ludzi. UE jest największym partnerem handlowym Tunezji. Jej
łączny udział w handlu tunezyjskim wynosi 60 %. 70 % bezpośrednich inwestycji
zagranicznych (BIZ) pochodzi z UE.
Od czasu rewolucji, oprócz niekorzystnego wpływu ataków terrorystycznych w miejscach
turystycznych na gospodarkę, słaba gospodarka światowa i wolniejsze tempo reform miały
poważny wpływ na tunezyjską gospodarkę. Obecny wzrost gospodarczy nie wystarczy, by
zmniejszyć bezrobocie; obniżył się poziom inwestycji przy jednoczesnym wzroście deficytu
budżetowego i deficytu bilansu płatniczego. W tym kontekście bardzo potrzebne jest
ożywienie inwestycji, w szczególności z sektora prywatnego.
Chociaż tunezyjskie otoczenie biznesu wyróżnia się w regionie, wiele wyzwań związanych z
przemianami doprowadziło do stopniowego obniżenia poziomu BIZ. Należy także rozwiązać
problem, jakim jest szereg ograniczeń strukturalnych hamujących wzrost gospodarczy.
Należy promować inwestycje krajowe przez wyzwolenie potencjału przedsiębiorczości wśród
mieszkańców Tunezji. UE skoncentruje się na pomaganiu rządowi we wdrażaniu
priorytetowych reform gospodarczych zgodnie z planem pięcioletnim, przede wszystkim
by wzmocnić stabilność makroekonomiczną i stworzyć sprzyjający klimat biznesowy i
inwestycyjny, stymulując konkurencyjność, zatrudnienie i wzrost sprzyjający włączeniu
społecznemu.
UE jest gotowa podjąć bliską współpracę z Tunezją w celu szybkiego zakończenia negocjacji
w sprawie DCFTA między UE i Tunezją, tak by osiągnąć konkretne rezultaty w terminie
trzech lat. Będzie to kluczowy krok w kierunku pogłębienia integracji gospodarczej Tunezji z
UE. UE oferuje Tunezji asymetryczną liberalizację, która umożliwi tunezyjskim
przedsiębiorstwom uzyskanie natychmiastowego dostępu do rynków unijnych przy
jednoczesnym stopniowym otwieraniu rynków przez Tunezję. Oprócz stymulowania handlu
między UE i Tunezją DCFTA będzie odgrywać istotną rolę w promowaniu reform
regulacyjnych i pomaganiu Tunezji w zdobyciu wyższej pozycji w świecie. Zasadnicze
znaczenie będzie miało zapewnienie, by pozytywny wpływ DCFTA szedł w parze z
reformami wewnętrznymi, które są konieczne, aby ze strefy wolnego handlu mogła korzystać
ludność, w szczególności zmarginalizowane obszary i grupy.
UE przyjmuje także z zadowoleniem działania Tunezji na rzecz zawarcia
Eurośródziemnomorskiej umowy dotyczącej usług lotniczych w celu otwarcia rynków
lotniczych i osiągnięcia zbieżności przepisów. Umowa przyczyniłaby się do ożywienia
sektora turystyki i do dalszej integracji gospodarczej.
Zintensyfikowanie wsparcia dla handlu, konkurencyjności i rozwoju sektora
prywatnego
UE będzie wspierała Tunezję na etapie negocjacji i wykonania DCFTA za pomocą
ukierunkowanych środków mających na celu wspieranie i pogłębienie reform regulacyjnych i
instytucjonalnych, oraz pomoże w modernizacji kluczowych sektorów gospodarki, zwłaszcza
rolnictwa i sektora usług, by zapewnić, że Tunezja będzie gotowa, by osiągnąć najwyższe
możliwe korzyści wynikające z tej umowy.
8
Na podstawie rozmów z władzami Tunezji w celu wykonania DCFTA wdrożone zostaną
określone programy przewidujące modernizację sektorów („mise à niveau”).
W tym samym duchu UE podjęła już ostatnio dwie nowe inicjatywy w celu wsparcia
tunezyjskich mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw w ramach pakietu
regionalnego:
1) W ciągu następnych pięciu lat w ramach unijnej inicjatywy na rzecz włączenia społecznego
pod względem finansowym udostępnione zostaną nowe środki finansowe dla Tunezji w
wysokości 200 mln EUR6. Nowy pakiet ułatwi dostęp do finansowania
mikroprzedsiębiorstwom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom, które mają trudności z
otrzymaniem kredytów komercyjnych w lokalnych bankach, dzięki lepszym warunkom
kredytowym (w oparciu o mechanizm gwarancji) i tworzenie nowych źródeł finansowania
(mikrofinanse, kapitał wysokiego ryzyka itp.).
2) W lipcu 2016 r. UE przyjęła także nową inicjatywę o wartości około 100 mln EUR w
postaci nowych kredytów dla mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw w
celu zwiększenia konkurencyjności i pobudzenia handlu przy zastosowaniu podejścia
opartego na łańcuchu wartości.
W ramach wsparcia i uzupełnienia realizacji planu pięcioletniego wspierane będą następujące
inicjatywy:




Rolnictwo: Komisja zaproponuje wcześniejsze tymczasowe wejście w życie unijnych
koncesji handlowych w ramach przyszłej DCFTA.
Przepisy techniczne: Przyspieszenie procesu negocjacji porozumienia w sprawie oceny
zgodności i uznawania produktów przemysłowych w kontekście negocjacji dotyczących
DCFTA w odniesieniu do kluczowych sektorów priorytetowych wskazanych przez
Tunezję przez podjęcie regularnego zorganizowanego dialogu regulacyjnego, wyraźne
określenie etapów pośrednich i zapewnienie niezbędnej pomocy w celu wyeliminowania
luk w pracach przygotowawczych.
Reguły pochodzenia: Wspieranie sprawnej rewizji Regionalnej konwencji w sprawie
paneurośródziemnomorskich preferencyjnych reguł pochodzenia (konwencja PEM),
ustanowienie nowoczesnych, prostszych i bardziej elastycznych reguł pochodzenia,
stwarzając Tunezji nowe możliwości korzystania z preferencyjnego dostępu do rynku UE
i z integracji regionalnej. Mając na względzie rewizję konwencji PEM i DCFTA, UE
zbada wraz z Tunezją kwestie zaawansowanego wdrażania reguł PEM, a także
tymczasowej elastyczności w odniesieniu do niektórych produktów, które zostaną
wdrożone jak najszybciej w celu natychmiastowego pobudzenia tunezyjskiego eksportu.
Promowanie handlu i inwestycji: UE wraz ze swoimi państwami członkowskimi
zaproponuje „partnerstwo na rzecz wzrostu”, które będzie obejmowało sektorowe misje
do Tunezji realizowane przez podmioty sektora prywatnego UE w celu zachęcania do
inwestycji. UE udzieli Tunezji pomocy również we wdrażaniu jej strategii promowania
handlu i wywozu, w tym w państwach członkowskich UE, które nie mają silnych relacji
6
Programy te stanowią część inicjatyw regionalnych obejmujących kilka państw. Wskazane kwoty są
przewidziane jako część finansowania w ramach wspomnianych inicjatyw regionalnych, która prawdopodobnie
zostanie przeznaczona dla Tunezji.
9






biznesowych z Tunezją. Działania te zapewnią wyeksponowanie tunezyjskich produktów,
otwarcie rynku na te produkty oraz związane z tym możliwości wywozowe, przywozowe i
inwestycyjne, a także wzmocnienie ram regulacyjnych dla inwestycji w celu poprawy
klimatu biznesowego w Tunezji.
Tworzenie możliwości zachęcających tunezyjską diasporę do włączenia się w sprawy
tunezyjskiej gospodarki za pomocą programów zakładających wykorzystanie umiejętności
diaspory oraz zachęcenie jej do inwestowania w lokalny i regionalny rozwój Tunezji, i
m.in. uruchomienie funduszu rozruchowego, jak określono w przeglądzie EPS.
MŚP: UE będzie również dzieliła się z Tunezją dobrymi praktykami zawartymi w
programie Small Business Act dla Europy w celu uproszczenia regulacyjnego i
politycznego otoczenia MŚP;
Organy celne: Wsparcie wdrażania ambitnej reformy administracji celnej. Obejmuje to
uproszczenie i zautomatyzowanie procedur, poprawę zarządzania i bezstronności oraz
zapewnienie dostępności informacji.
Jakość sieci połączeń: Większe wykorzystanie sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego
(NIF) w celu odblokowania inwestycji europejskich instytucji finansowych, aby pomóc w
finansowaniu priorytetowych projektów infrastrukturalnych określonych w planie
pięcioletnim i wchodzących w skład transśródziemnomorskiej sieci transportowej;
Dostęp do przystępnych źródeł finansowania: Pomoc w zakresie opracowania i
wdrożenia strategii włączenia społecznego pod względem finansowym; wykorzystanie
dotacji UE w celu zachęcenia europejskich instytucji finansowych i sektora prywatnego
do inwestowania w mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (z
udziałem tunezyjskiej diaspory w UE); zróżnicowanie źródeł finansowania dla tych
przedsiębiorstw poza kredytami udzielanymi przez banki komercyjne (wspieranie rozwoju
niepublicznego rynku kapitałowego, leasingu, factoringu i finansowania
społecznościowego) i rozszerzenie wsparcia dla sieci istniejących instytucji
mikrokredytowych; promowania rozwoju gospodarki społecznej i inwestowanie w ten
rozwój jako innowacyjny sposób uzyskania zwrotu z inwestycji przy jednoczesnym
zapewnieniu konkretnych korzyści dla lokalnych społeczności.
System statystyczny: Rząd potrzebuje wiarygodnego systemu statystycznego, aby
monitorować wdrażanie reform. UE będzie wspierała ulepszone zarządzanie i autonomię
operacyjną instytucji w systemie statystycznym, w szczególności w odniesieniu do
kluczowych krajowych i regionalnych wskaźników społeczno-gospodarczych.
UE jest zdania, że Tunezja może inwestować w swoją własną przyszłość, wykorzystując
globalną transformację nowoczesnych gospodarek, w szczególności w zakresie
zrównoważonej energii, innowacji i gospodarki cyfrowej.
W związku z tym UE z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie zielonej gospodarki jako
jednej z proponowanych osi planu pięcioletniego. Dążenie do gospodarki zasobooszczędnej
i niskoemisyjnej wymaga wysokiego poziomu aspiracji politycznych wśród Tunezyjczyków.
Czyste technologie, energia ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczna,
zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych i lepsze gospodarowanie odpadami mogą
w znacznym stopniu przyczynić się do rozwiązania problemów dotyczących środowiska i
zmiany klimatu, umożliwiając Tunezji wypełnienie godnego pochwały zobowiązania
podjętego podczas konferencji ONZ w sprawie zmiany klimatu (COP 21).
10
Rozwijanie krajowego systemu badań naukowych i innowacji będzie miało zasadnicze
znaczenie dla transformacji tunezyjskiej gospodarki oraz zwiększenia jej konkurencyjności i
lepszego powiązania z gospodarką światową.
Uczestnictwo Tunezji w programie „Horyzont 2020” umożliwia zacieśnioną współpracę w
tych obszarach.
W związku z tym UE powinna zmobilizować swoje zasoby w celu realizacji następujących
działań:







Udzielenie rządowi pomocy, za pośrednictwem specjalnego programu, w realizacji
zmienionych krajowych strategii w zakresie energii odnawialnej i efektywności
energetycznej (np. poprzez współfinansowanie inwestycji, promowanie transferu
technologii i zapewnienie finansowego wsparcia dla funduszy na rzecz transformacji
energetyki) Modernizacja zakładów produkcyjnych poprzez pomoc na rzecz przemysłu w
nabywaniu nowoczesnych, zasobooszczędnych technologii, np. w ramach specjalnego
partnerstwa między Europą a Tunezją i zacieśnionej współpracy z europejskimi klastrami
i ich przedsiębiorstwami powiązanymi.
Udzielenie pomocy Tunezji, w ścisłej współpracy z europejskimi instytucjami
finansowymi, w rozwiązywaniu jej problemów środowiskowych, w szczególności
występujących w dużych miastach problemów związanych z zanieczyszczeniem
powietrza, gospodarką odpadami stałymi i ściekami.
Wspieranie systemu badań naukowych i innowacji, aby stał się bardziej konkurencyjny i
wydajny, tak by mógł wspierać proces transformacji gospodarki. W ramach programu
„Horyzont 2020” udzielanie gwarancji pośrednikom finansowym udzielającym pożyczek,
a także zapewnienia usług doradczych, bezpośrednich pożyczek i instrumentów
udziałowych dla innowacyjnych przedsiębiorstw, zwiększając udział w tym programie.
W sektorze rolnictwa wspieranie łańcuchów wartości żywności ekologicznej, a także
pomoc przy pobudzaniu wywozu do UE.
Wspieranie rozwoju gospodarki cyfrowej w celu przyspieszenia rozwoju sektora IT, np.
poprzez wsparcie cyfrowych ekosystemów, rozwoju szybkiego internetu, innowatorów
cyfryzacji itp.; uwzględnienie problematyki cyfryzacji MŚP.
Ożywienie sektora kultury i sektora twórczego przez promowanie klastrów i
zachęcanie do współpracy międzysektorowej i udziału w programach UE, takich jak
Kreatywna Europa.
Identyfikowanie obecnych i przyszłych potrzeb rynku pracy w celu opracowania strategii
rozwoju umiejętności.
4.4. Rozwiązanie problemu dysproporcji w społeczeństwie
Konieczne jest wyeliminowanie społecznych i regionalnych różnic w rozwoju, które w
znacznym stopniu przyczyniły się do wybuchu rewolucji w 2011 r. Konieczne są
zdecydowane działania zmierzające do utrzymania procesu przejścia do demokracji,
gdyż niezadowolenie społeczne, szczególnie wśród ludzi młodych, stale narasta. Sytuację
pogarsza fakt, że przez wiele lat zaniedbywano inwestycje w usługi publiczne oraz
infrastrukturę społeczną i gospodarczą w znacznej części kraju. Istnieje jednoznaczny
związek między brakiem możliwości i ryzykiem radykalizacji, które stanowi zagrożenie
zarówno dla Tunezji, jak i dla UE.
11
Rozwiązanie wszystkich tych kwestii będzie oznaczać znaczny koszt, którego Tunezja nie
będzie w stanie ponieść sama, biorąc pod uwagę jej ograniczone zasoby. W tym kontekście
proponuje się następujące środki:






Decentralizacja będzie stanowić filar działań rządu mających na celu ograniczenie
dysproporcji regionalnych. UE zobowiązuje się do wykorzystania swoich zasobów, by
pomóc budować zdolności zawodowe w organach administracji samorządowej, a także
by zapewnić odpowiednie poziomy transferów środków finansowych do samorządów
terytorialnych, aby mogły świadczyć podstawowe usługi. UE powinna również wspierać
opracowywanie regionalnych strategii rozwoju społeczno-gospodarczego stanowiących
podstawę inicjatyw w najbiedniejszych regionach.
Poprawa polityki społecznej, m.in. poprzez modernizację i lepsze ukierunkowanie jej
siatki zabezpieczenia społecznego.
UE będzie wspierała projekty z zakresu infrastruktury społecznej (dotyczące
kształcenia, zdrowia, zaopatrzenia w wodę i warunków sanitarnych) mające na celu
poprawę warunków życia w najuboższych obszarach miejskich i wiejskich oraz otwarcie
terytoriów śródlądowych. Również w tym przypadku NIF i europejskie instytucje
finansowe mogą pomóc rządowi w zaspokojeniu potrzeb w zakresie infrastruktury
społecznej.
Wspieranie lepszego dostępu do wysokiej jakości kształcenia i szkoleń zawodowych
dostosowanych do potrzeb rynku pracy, w oparciu o tunezyjską nową strategię szkoleń
zawodowych.
UE powinna również rozszerzyć program Erasmus + w celu finansowania staży dla
tunezyjskich studentów w europejskich przedsiębiorstwach oraz zwiększenia wsparcia
finansowego, aby mogła z niego skorzystać większa liczba studentów i pracowników, a
także wzmocnienia instytucji szkolnictwa wyższego, organów krajowych i organizacji
młodzieżowych.
Promowanie zatrudnienia ludzi młodych poprzez ustanowienie programów wsparcia, w
ramach których osoby niebędące w trakcie kształcenia, pracy lub szkolenia w określonym
czasie otrzymają dobrej jakości ofertę pracy dostosowaną do indywidualnych potrzeb i
sytuacji.
4.5. Wsparcie przy rozwiązywaniu problemów w zakresie bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo Tunezji jest ma kluczowe znaczenie nie tylko dla jej obywateli i rozwoju
gospodarczego, zwłaszcza sektora turystycznego, lecz również dla Unii Europejskiej i jej
obywateli.
Od 2015 r. UE pogłębia swoją współpracę z Tunezją w zakresie bezpieczeństwa, szczególnie
w obszarze zwalczania terroryzmu i przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi i
radykalizacji postaw, promując równocześnie pełne poszanowanie dla państwa prawa, praw
człowieka i podstawowych wolności. Współpraca ta jest reakcją na dotkliwy problem, z
którym można sobie poradzić tylko dzięki wspólnemu działaniu.
Oprócz mechanizmu koordynacji bezpieczeństwa G7+57, który w sposób zasadniczy
przyczynia do poprawy wymiany i koordynacji informacji między władzami Tunezji a
7
G7+5 składa się z wszystkich członków G7 oraz UE, Belgii, Niderlandów, Hiszpanii i Szwajcarii.
12
międzynarodowymi partnerami, UE zintensyfikowała dialog z Tunezją dzięki
przeprowadzeniu pierwszego pogłębionego dialogu politycznego w sprawie bezpieczeństwa i
zwalczania terroryzmu w Tunezji we wrześniu 2015 r. Kolejna sesja planowana jest pod
koniec bieżącego roku i ma na celu dokonanie przeglądu postępów i określenie dalszych
etapów współpracy. W proces ten włączy się społeczeństwo obywatelskie.
Uwzględniając wzmocniony wymiar bezpieczeństwa w ramach przeglądu EPS, UE powinna:






Kontynuować wdrażanie programu wartego 23 mln EUR, którego założeniem jest
wspieranie reformy sektora bezpieczeństwa, i zapewniać wsparcie dla budowania
zdolności przy wykorzystaniu innych instrumentów.
W stosownych przypadkach zapewniać dodatkowe wsparcie we wdrażaniu środków
bezpieczeństwa, w szczególności zgodnie z pakietem projektów przedstawionym
Tunezji w marcu 2016 r.
Pomóc Tunezji w zwalczaniu terroryzmu i zapobieganiu radykalizacji, zwłaszcza
poprzez wspieranie budowania krajowych zdolności oraz dostarczanie w ramach
programów regionalnych i tematycznych wiedzy eksperckiej dotyczącej kwestii takich
jak zapobieganie radykalizacji, zarządzanie granicami; zachęcanie do prowadzenia
zgodnie z zasadami praworządności dochodzeń i ścigania karnego; strategiczna
komunikacja; rozwiązanie problemu, jakim są zagraniczni bojownicy terrorystyczni i
przestępczość zorganizowana. Chociaż dotychczas nie uznawano działań
prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony za najbardziej
odpowiedni sposób wsparcia Tunezji, UE jest skłonna przeanalizować wszystkie
warianty wsparcia Tunezji w stosownych przypadkach.
Wzmocnienie współpracy z odnośnymi agencjami i organami UE, m.in. z Europolem,
Cepolem, Eurojustem, Fronteksem, Europejskim Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony
oraz centrum doskonałości sieci upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw.
Włączanie do dialogu politycznego zagadnień związanych z bronią palną i
materiałami wybuchowymi oraz szczególne uwzględnienie praktycznych środków
operacyjnych w celu poprawy współpracy organów ścigania w tym zakresie.
Wzmocnienie współpracy w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z klęskami
żywiołowymi i zapobiegania temu ryzyku poprzez działania w ramach Unijnego
Mechanizmu Ochrony Ludności, w szczególności poprzez wzmocnienie systemów
wczesnego ostrzegania i zdolności w zakresie zapobiegania i gotowości.
4.6. Wspólne wysiłki na rzecz lepszego zarządzania migracją i mobilnością
Skuteczne zarządzanie migracją stanowi polityczny priorytet dla UE i Tunezji. UE zależy na
wzmocnieniu współpracy z Tunezją w tym obszarze, zwłaszcza w zakresie przeciwdziałania
nielegalnej migracji i wyeliminowania podstawowych przyczyn migracji. Większość
Tunezyjczyków mieszkających zagranicą przebywa w państwach członkowskich UE8.
Ponad 360 000 obywateli Tunezji przebywa legalnie w UE (liczba ważnych pozwoleń na pobyt w dniu
31.12.2014 r.) – liczba ta wzrosła w ostatnich latach i nie obejmuje osób posiadających podwójne obywatelstwo
(drugiego lub trzeciego pokolenia Tunezyjczyków). Jednocześnie wielu obywateli Tunezji, którzy nie posiadają
zezwolenia na pobyt, nielegalnie przebywa na terenie UE (w 2015 r. około 10 235 obywatelom Tunezji wydano
decyzję nakazującą powrót, ale tylko 3 325 z nich faktycznie powróciło do kraju).
8
13
Tunezja opracowuje krajową politykę w dziedzinie migracji od 2012 r. Ma ona na celu
zagwarantowanie, że migranci w Tunezji uzyskają pomoc, ich prawa będę przestrzegane i że
będą mogli uczestniczyć w rozwoju Tunezji. Należy wspierać ukończenie tych prac i ich
realizację.
Pomimo trudnej sytuacji wewnętrznej w 2011 r. Tunezja wykazała się solidarnością i
udzieliła schronienia dużej grupie uchodźców uciekających z Libii. Duża liczba Libijczyków,
którzy nadal przebywają w tym państwie, może szybko stać się znacznym obciążeniem
społeczno-gospodarczym, jeżeli sytuacja w Libii nie poprawi się lub ulegnie dalszemu
pogorszeniu.
W 2014 r. UE i jej 10 państw członkowskich9 zawarło partnerstwo na rzecz mobilności10 z
Tunezją, które zapewnia kompleksowe ramy dla dialogu politycznego i współpracy z Tunezją
we wszystkich aspektach zarządzania migracją.
Jak stwierdzono w komunikacie w sprawie ustanowienia nowych ram partnerstwa z
państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji z dnia 7 czerwca
2016 r.11, UE ma zamiar rozszerzyć stosunki z Tunezją w oparciu o istniejące partnerstwo na
rzecz mobilności.
W związku z tym zaproponowano, by UE, udzielając wsparcia, koncentrowała się na
następujących działaniach:





9
Wyeliminowanie podstawowych przyczyn nielegalnej migracji, przede wszystkim
przez wspieranie niezbędnych krajowych reform i rozwoju społeczno-gospodarczego
Tunezji.
Dalsza pomoc w opracowywania i realizacji kompleksowej i skutecznej krajowej
polityki w dziedzinie migracji i azylu oraz opracowanie całościowych ram
instytucjonalnych.
Szybkie zakończenie negocjacji (które mają się rozpocząć w połowie października
2016 r.) w sprawie umowy o ułatwieniach wizowych i jednocześnie umowy o
readmisji. Tunezja może być pierwszym krajem z południowego sąsiedztwa UE, który
skorzysta ze skutecznej i ambitnej umowy o ułatwieniach wizowych. Ułatwienia
wizowe mogłyby okazać się przydatne w realizacji DCFTA.
Wspieranie praktycznej współpracy między Tunezją i państwami członkowskimi UE
w zakresie powrotów UE, reintegracja osób przyjętych z powrotem przez Tunezję
oraz rozwój współpracy Tunezji w zakresie readmisji z odpowiednimi krajami
afrykańskimi. By usprawnić zarządzanie migracją, UE może również wspierać
tworzenie przez Tunezję biometrycznego rejestru ludności.
Pełnienie przez Tunezję roli państwa pilotażowego w zakresie określania i realizacji
programów legalnej migracji zgodnie z planem działań z Valletty.
Belgia, Dania, Niemcy, Hiszpania, Francja, Włochy, Polska, Portugalia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo.
10
Déclaration conjointe pour le Partenariat de Mobilité entre la Tunisie, l'Union Européenne et ses Etats
Membres participants, http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/e-library/documents/policies/internationalaffairs/general/docs/declaration_conjointe_tunisia_eu_mobility_fr.pdf
11
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady i Europejskiego Banku
Inwestycyjnego, COM(2016) 385 final.
14


Wzmocnienie istniejących programów mobilności (Erasmus+, „Erasmus” dla
młodych przedsiębiorców w ramach przystąpienia do programu COSME, działania
„Maria Skłodowska-Curie” w ramach programu „Horyzont 2020” i programy
krajowe).
Dalsze wspieranie Tunezji w budowaniu jej zdolności w zakresie zapobiegania
nielegalnej migracji, koncentrowanie wysiłków na zwalczaniu przestępczości
zorganizowanej, przemytu i handlu ludźmi, w szczególności w ramach lepszego
zarządzania granicami.
Oprócz istniejących instrumentów dwustronnych i regionalnych wykorzystany zostanie
kryzysowy fundusz powierniczy UE dla Afryki w celu zrealizowania wsparcia UE w zakresie
tych priorytetów. Przyszły plan inwestycji zewnętrznych pomoże w walce z przyczynami
migracji.
5. Przyszłe działania
Pięcioletni plan rozwoju Tunezji zakłada ambitny program reform. Chociaż UE uczyniła już
bardzo wiele, jeśli chodzi o wspieranie procesu przejścia do demokracji w Tunezji, w
niniejszym komunikacje podkreśla się ambitne zamierzenie UE, aby wspierać godny
odnotowania proces transformacji w Tunezji.
Priorytet, jaki nadano stosunkom między UE i Tunezją, będzie nadal odzwierciedlał się w
częstotliwości kontaktów politycznych i regularności wizyt, stanowiących element
zakrojonego na szeroką skalę politycznego dialogu koncentrującego się na szerokim spektrum
tematów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym kwestii regionalnych i
globalnych. Komisja i Wysoki Przedstawiciel proponują również, aby co dwa lata miało
miejsce spotkanie na wysokim szczeblu UE i Tunezji, w których uczestniczyć będą
przywódcy polityczni obydwu stron. Proponowany termin pierwszego spotkania to jesień
2016 r. w Brukseli. W związku z udziałem szefa rządu Tunezji w posiedzeniu Rady do Spraw
Zagranicznych w lipcu 2015 r. można byłoby od czasu do czasu zaprosić tunezyjskich
ministrów do udziału w konkretnych istotnych rozmowach na posiedzeniach Rady. Należy
również rozważyć sposoby dalszego zacieśniania kontaktów z władzami Tunezji w ramach
wszystkich obszarów polityki sektorowej na poziomie poszczególnych komisarzy lub grup
komisarzy oraz właściwych służb Komisji.
W celu wsparcia kluczowych reform strukturalnych, pobudzenia zrównoważonego rozwoju
społeczno-gospodarczego oraz zwiększenia konkurencyjności sektora prywatnego Komisja
zamierza zwiększyć swoją roczną pomoc finansową udzielaną w postaci dotacji z 186,5 mln
EUR w 2015 r. do 300 mln EUR w 2017 r. Pomoc ta, udostępniona dzięki wykorzystaniu
finansowych możliwości oferowanych przez różne instrumenty UE, powinna być wyraźnie
zaplanowana w taki sposób, aby pomóc Tunezji we wdrożeniu jej ambitnego programu
reform przy jednoczesnym zaspokajaniu najpilniejszych potrzeb Tunezji.
UE jest zdeterminowana, aby w okresie do 2020 r. utrzymać stały poziom finansowania.
Zgodnie z przepisami dotyczącymi Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa takie wzmocnione
wsparcie będzie zależało od kontynuowania przez Tunezję jej przejścia do demokracji, w tym
postępów osiąganych w umacnianiu praworządności i zapewnieniu poszanowania praw
podstawowych oraz przeprowadzaniu reform określonych w planie pięcioletnim.
15
Komisja ma zamiar wykorzystać część tego dodatkowego finansowania jako dźwignię
finansową dla dalszego wsparcia ze strony europejskich instytucji finansowych. Świadczy to
o zaangażowaniu UE i europejskich instytucji finansowych we wspieranie Tunezji przez
mobilizację dodatkowych zasobów przeznaczonych na strategiczne projekty i rozwój
prywatnego sektora. Są one gotowe wyasygnować około 800 mln EUR rocznie do 2020 r.
UE pomoże również władzom Tunezji w zwiększeniu zaangażowania prywatnego sektora w
te projekty dzięki partnerstwom publiczno-prywatnym opartym na przejrzystych zasadach.
Komisja zaproponowała również 500 mln EUR dodatkowej pomocy makrofinansowej,
która ma zostać wypłacona w 2016 r. i 2017 r. Wniosek, przyjęty przez Radę i Parlament
Europejski dnia 6 lipca 2016 r., stanowi największą tego typu operację, jaką kiedykolwiek
przeprowadzono w regionie sąsiedztwa południowego. Należy teraz szybko przystąpić do jej
wykonania w pełnej współpracy z władzami Tunezji. Biorąc pod uwagę zwiększone
zapotrzebowanie na zewnętrzne finansowanie, które ma wyniknąć z realizacji planu
pięcioletniego, UE może na podstawie oceny potrzeb ekonomicznych rozważyć, udzielanie
dalszej pomocy makrofinansowej w nadchodzących latach w celu wsparcia realizacji
programu reform strukturalnych.
Zwiększenie wsparcia, o którym mowa powyżej, będzie wymagało od instytucji UE i państw
członkowskich, Tunezji i innych partnerów dalszej poprawy koordynacji między nimi i
zwiększenia skuteczności oraz zwiększenia zasobów finansowych, ludzkich i technicznych
przeznaczonych na wsparcie Tunezji. Pomoc Tunezji w sprostaniu wyzwaniom oraz wsparcie
procesu przemian poprzez skoordynowany, spójny pakiet wsparcia UE zwiększą wpływ
pomocy UE oraz wzmocnią jej pozycję i widoczność. Mógłby również stanowić ważny krok
na drodze do opracowania pełnego, wspólnego planowania pomocy UE z udziałem państw
członkowskich. UE wspiera proces tworzenia platformy koordynacji napływającej pomocy,
opartej na planie pięcioletnim, aby zapewnić dostosowanie międzynarodowego wsparcia do
potrzeb Tunezji i jego większy wpływ, mając na uwadze doświadczenia wynikające z
mechanizmu G7+5 w obszarze bezpieczeństwa i zwalczania terroryzmu. By pomóc we
wdrażaniu tych środków i odpowiednim ich zabezpieczeniu, wykorzystany zostanie przede
wszystkim instrument TAIEX.
Komisja i Wysoki Przedstawiciel mają zamiar skorzystać z wiedzy eksperckiej wszystkich
instytucji UE i obszarów polityki w celu wsparcia Tunezji, w szczególności za pośrednictwem
grupy ESDZ Komisji ds. południowego wybrzeża Morza Śródziemnego, angażując także
europejskie instytucje finansowe. Grupa ta będzie monitorować i analizować postępy we
wdrażaniu niniejszego komunikatu. Utworzona przez władze Tunezji podobna struktura
poprawiłaby koordynację między ministerstwami i zapewniłaby możliwość szybszego
reagowania i szybszej realizacji podjętych zobowiązań.
6. Wniosek
Komisja i Wysoki Przedstawiciel są przekonani, że Tunezja skorzystałaby z silniejszego,
skuteczniejszego wsparcia UE w perspektywie krótko- i średnioterminowej. W niniejszym
wspólnym komunikacie proponuje się szereg sposobów osiągnięcia tego celu. Wsparcie UE
będzie jednak bardziej skuteczne, jeżeli można je połączyć ze zwiększonym wsparciem ze
strony państw członkowskich i innych partnerów międzynarodowych.
UE musi wykazać, że może sprostać wyzwaniu, jakim jest zabezpieczenie demokracji i
poszanowania praw człowieka oraz zapewnienie bezpieczeństwa i dobrobytu w jej
16
sąsiedztwie. Komisja i Wysoki Przedstawiciel proponują zatem podjęcie współpracy z Radą,
Parlamentem Europejskim i europejskimi instytucjami finansowymi w celu umocnienia tej
skoordynowanej i skutecznej reakcji UE, w szczególności w świetle zaplanowanej w dniach
29–30 listopada 2016 r. konferencji poświęconej inwestycjom w Tunisie, jak również innych
inicjatyw.
17