wymagania

Obszar
Wiedza i jej
stosowanie
Umiejętności
obywatelskie
Uczestnictwo
w zajęciach
Jakie główne elementy obejmuje?
Jak to sprawdzić? – przykłady
narzędzi
przyswojenie podstawowych
wiadomości i pojęć określonych
wymaganiami szczegółowymi
zawartymi w podstawie
programowej
dostrzeganie relacji i związków
przyczynowo-skutkowych
między faktami i procesami
stosowanie zdobytych
wiadomości do interpretacji
aktualnych wydarzeń z życia
szkoły, społeczności lokalnej i
innych obszarów życia
publicznego
zbieranie, uogólnianie,
porównywanie wiadomości i
wyciąganie własnych wniosków
prace pisemne
testy, sprawdziany
ćwiczenia słownikowe
wypowiedzi ustne (w tym
merytoryczny wkład w
dyskusje, debaty, symulacje)
interpretacja tekstu
prasowego, prawnego itp.
teczki, projekty, wystawy
przygotowanie i wygłoszenie
wystąpienia
udział w dyskusji publicznej
wyrażanie własnego zdania i
formułowanie argumentów na
jego rzecz w formie pisemnej i
ustnej
słuchanie i branie pod uwagę
opinii innych
zdobywanie informacji o życiu
publicznym i korzystanie z nich
odróżnianie opinii od faktów
planowanie działania, podział
zadań itp.
współpraca w zespole
rozwiązywanie problemów
załatwianie prostych spraw (np.
w szkole, urzędzie gminy)
dyskusje i debaty klasowe
symulacje i inscenizacje (np.
kampania wyborcza)
poszukiwanie i analiza
informacji na zadany temat
pisanie listów i petycji w
sprawach publicznych
teczki, projekty, wystawy
działanie na rzecz szkoły lub
społeczności lokalnej itp.
sumienność
systematyczność
aktywny udział w lekcji
współpraca z kolegami
wykonywanie poleceń
nauczyciela
przestrzeganie reguł
obowiązujących na lekcjach
edukacji obywatelskiej
stopień przygotowania do
lekcji
odrabianie zadań domowych
poziom zaangażowania w
pracę na lekcji, w tym np.
udział w dyskusjach,
zgłaszanie własnych
pomysłów ćwiczeń, tematów
dyskusji
sposób komunikowania się i
współpracy z kolegami w
czasie prac zespołowych itp.
Dodatkowe prace wykonywane w czasie pozaszkolnym, dobrowolne
Aktywność
pozalekcyjna działania na rzecz innych, udział w konkursach wiedzy o społeczeństwie itp.
A. Oczekiwane wyniki nauczania - wiadomości i umiejetności, ktore powinni opanować uczniowie
Poniżej zamieszczono zestawienie oczekiwanych rezultatów nauczania w odniesieniu do
kolejnych rozdziałów i zajęć KOSS. Wiadomości i umiejętności odpowiadają bezpośrednio
wymaganiom szczegółowym zawartym w podstawie programowej kształcenia ogólnego do
przedmiotu wiedza o społeczeństwie. Te wymagania zawarte w PPOK, które nie znalazły się
w tym zestawieniu, odnoszą się do tematów omawianych w części drugiej podręcznika.
ROZDZIAŁ I. PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI OBYWATELSKIE
Podstawowe umiejętności w grupie. Uczeń:
Lekcje
1.
omawia i stosuje zasady komunikowania się i współpracy w grupie (np. bierze udział w dyskusji,
zebraniu, we wspólnym działaniu);
I.1
I.2
I.3
2.
wymienia i stosuje podstawowe sposoby podejmowania wspólnych decyzji;
I.4
I.5
3.
przedstawia i stosuje podstawowe sposoby rozwiązywania konfliktów w grupie i między grupami;
I.3
I.5
4.
wyjaśnia na przykładach, jak można zachować dystans wobec nieaprobowanych przez siebie
zachowań grupy lub jak im się przeciwstawić.
I.3
ROZDZIAŁ II. CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE
Życie społeczne. Uczeń:
1.
podaje przykłady zbiorowości, grup, społeczności i wspólnot; charakteryzuje rodzinę i grupę rówieśniczą
jako małe grupy;
2.
wyjaśnia na przykładach znaczenie podstawowych norm współżycia między ludźmi, w tym wzajemności,
odpowiedzialności i zaufania;
3.
charakteryzuje życie szkolnej społeczności, w tym rolę samorządu uczniowskiego; wyjaśnia, na czym
polega przestrzeganie praw ucznia;
4.
rozpoznaje role społeczne, w których występuje, oraz związane z nimi oczekiwania;
Lekcje
II.1
II.4
II.2
II.3
II.4
II.1
II.2
II.3
5.
wyjaśnia, jak tworzą się podziały w grupie i w społeczeństwie (np. na „swoich” i „obcych”) i podaje
możliwe sposoby przeciwstawiania się przejawom nietolerancji.
II.1
II.2
Współczesne społeczeństwo polskie. Uczeń:
1.
charakteryzuje - odwołując się do przykładów - wybrane warstwy społeczne, grupy zawodowe i style
życia;
2.
omawia problemy i perspektywy życiowe młodych Polaków (na podstawie samodzielnie zebranych
informacji);
II.5
3.
przedstawia wybrany problem społeczny ważny dla młodych mieszkańców swojej miejscowości i
rozważa jego możliwe rozwiązania.
II.5
II.1
II.5
ROZDZIAŁ III. SAMORZĄD LOKALNY
Samorządy i ich znaczenie. Uczeń:
1.
2.
uzasadnia potrzebę samorządności w państwie demokratycznym i podaje przykłady działania samorządów
zawodowych i samorządów mieszkańców;
wyjaśnia, na czym polegają zasady decentralizacji i pomocniczości; odnosi je do przykładów z życia
własnego regionu i miejscowości.
Lekcje
III.1
III.1
III.6
Gmina jako wspólnota mieszkańców. Uczeń:
1.
przedstawia podstawowe informacje o swojej gminie, wydarzenia i postaci z jej dziejów;
2.
wymienia najważniejsze zadania samorządu gminnego i wykazuje, jak odnosi się to do jego codziennego
życia;
3.
przedstawia sposób wybierania i działania władz gminy, w tym podejmowania decyzji w sprawie budżetu;
III.4
III.5
III.7
4.
nawiązuje kontakt z lokalnymi instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi oraz podejmuje
współpracę z jedną z nich (na miarę swoich możliwości);
III.2
III.3
III.4
5.
pisze podanie, krótki list w sprawie publicznej i wypełnić prosty druk urzędowy;
III.3
III.6
6.
odwiedza urząd gminy i dowiaduje się, w jakim wydziale można załatwić wybrane sprawy.
III.1
III.2
III.3
III.3
Samorząd powiatowy i wojewódzki. Uczeń:
1.
przedstawia sposób wybierania samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz ich przykładowe zadania;
2.
porównuje - na wybranych przykładach - zakres działania samorządu wojewódzkiego z zakresem
działania wojewody;
III.1
III.3
III.5
III.1
III.3
3.
przygotowuje plakat, folder, stronę internetową lub inny materiał promujący gminę, okolicę lub region.
III.1
ROZDZIAŁ IV. ZASADY DEMOKRACJI
Państwo i władza demokratyczna. Uczeń:
1.
wymienia podstawowe cechy i funkcje państwa oraz wyjaśnia, czym jest władza państwowa;
2.
wskazuje różnice w sytuacji obywatela w ustroju demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym;
3.
wyjaśnia zasady: większości, pluralizmu i poszanowania praw mniejszości w państwie demokratycznym;
4.
wskazuje najważniejsze tradycje demokracji (antyczna, europejska, amerykańska, polska);
5.
porównuje demokrację bezpośrednią z przedstawicielską oraz większościową z konstytucyjną (liberalną);
6.
wyjaśnia, czym są prawa człowieka, i uzasadnia ich znaczenie we współczesnej demokracji;
7.
rozważa i ilustruje przykładami zalety i słabości demokracji.
Lekcje
IV.1
IV.1
IV.2
IV.4
IV.5
IV.2
IV.2
IV.3
IV.6
ROZDZIAŁ V. AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA
Być obywatelem. Uczeń:
1.
wyjaśnia, jak człowiek staje się obywatelem w sensie formalnym (prawo ziemi, prawo krwi, nadanie
obywatelstwa);
2.
podaje przykłady uprawnień i obowiązków wynikających z posiadania polskiego obywatelstwa;
3.
przedstawia cechy dobrego obywatela; odwołując się do historycznych i współczesnych postaci, wykazuje
znaczenie postaw i cnót obywatelskich.
Lekcje
V.1
V.1
V.1
V.2
Udział obywateli w życiu publicznym. Uczeń:
1.
przedstawia główne podmioty życia publicznego (obywatele, zrzeszenia obywatelskie, media, politycy i
partie, władza, instytucje publiczne, biznes itp.) i pokazuje, jak współdziałają i konkurują one ze sobą w
życiu publicznym;
V.3
2.
uzasadnia potrzebę przestrzegania zasad etycznych w życiu publicznym i podaje przykłady skutków ich
łamania;
3.
przedstawia przykłady działania organizacji pozarządowych i społecznych (od lokalnych stowarzyszeń do
związków zawodowych i partii politycznych) i uzasadnia ich znaczenie dla obywateli;
V.4
wyjaśnia, podając przykłady, jak obywatele mogą wpływać na decyzje władz na poziomie lokalnym,
V.3
V.4
4.
V.2
V.3
krajowym, europejskim i światowym;
5.
opracowuje - indywidualnie lub w zespole - projekt uczniowski dotyczący rozwiązania jednego z
problemów społeczności szkolnej lub lokalnej i w miarę możliwości go realizuje (np. jako wolontariusz).
V.3
Środki masowego przekazu. Uczeń:
1.
omawia funkcje i wyjaśnić znaczenie środków masowego przekazu w życiu obywateli;
2.
charakteryzuje prasę, telewizję, radio, internet jako środki masowej komunikacji i omawia wybrany tytuł,
stację czy portal ze względu na specyfikę przekazu i odbiorców;
V.7
wyszukuje w mediach wiadomości na wskazany temat; wskazuje różnice między przekazami i odróżnia
informacje od komentarzy; krytycznie analizuje przekaz reklamowy;
V.7
uzasadnia, posługując się przykładami, znaczenie opinii publicznej we współczesnym świecie; odczytuje
i interpretuje wyniki wybranego sondażu opinii publicznej.
V.6
3.
4.
V.6
V.7
Wyborcy i wybory. Uczeń:
1.
przedstawia argumenty przemawiające za udziałem w wyborach lokalnych, krajowych i europejskich;
2.
wymienia zasady demokratycznych wyborów i stosuje je w głosowaniu w szkole;
3.
wskazuje, czym powinien kierować się obywatel, podejmując decyzje wyborcze;
4.
krytycznie analizuje ulotki, hasła i spoty wyborcze.
V.5
V.5
V.5
V.5
ROZDZIAŁ VI. NARÓD I PATRIOTYZM
Naród i mniejszości narodowe. Uczeń:
1.
2.
3.
4.
Lekcje
wyjaśnia, co oznacza dla ciebie być Polakiem (lub członkiem innej wspólnoty narodowej) i czym
obywatelstwo różni się od narodowości;
VI.1
wyjaśnia, uwzględniając wielonarodowe tradycje Polski, jaki wpływ na kształtowanie narodu mają
wspólne dzieje, kultura, język i tradycja;
VI.2
wymienia mniejszości narodowe i etniczne oraz grupy migrantów (w tym uchodźców) żyjące obecnie w
Polsce i przedstawia przysługujące im prawa; na podstawie samodzielnie zebranych materiałów
charakteryzuje jedną z tych grup (jej historię, kulturę, obecną sytuację);
wyjaśnia, co to jest Polonia i w jaki sposób Polacy żyjący za granicą podtrzymują swoją więź z ojczyzną.
Patriotyzm dzisiaj. Uczeń:
VI.2
VI.1
1.
wyjaśnia, co łączy człowieka z wielką i małą ojczyzną, i omawia te więzi na własnym przykładzie;
2.
uzasadnia, że można równocześnie być Polakiem, Europejczykiem i członkiem społeczności światowej;
3.
wyjaśnia, odwołując się do wybranych przykładów, czym według ciebie jest patriotyzm; porównuje tę
postawę z nacjonalizmem, szowinizmem i kosmopolityzmem;
VI.3
wykazuje, odwołując się do Holokaustu oraz innych zbrodni przeciw ludzkości, do jakich konsekwencji
prowadzić może skrajny nacjonalizm;
VI.4
4.
5.
rozważa, odwołując się do historycznych i współczesnych przykładów, w jaki sposób stereotypy i
uprzedzenia utrudniają dziś relacje między narodami.
VI.3
VI.3
VI.1
VI.2
VI.3
VI.4
ROZDZIAŁ VII. USTRÓJ DEMOKRATYCZNY W POLSCE
Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Uczeń:
Lekcje
1.
wyjaśnia, co to znaczy, że konstytucja jest najwyższym aktem prawnym w Rzeczypospolitej Polskiej;
VII.1
2.
omawia najważniejsze zasady ustroju Polaki (suwerenność narodu, podział władzy, rządy prawa,
pluralizm);
VII.2
korzystając z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, omawia podstawowe prawa i wolności w niej
zawarte;
VII.3
3.
4.
wyszukuje w środkach masowego przekazu i analizuje przykład patologii publicznej w Polsce.
VII.4
System wyborczy i partyjny. Uczeń:
1.
wyjaśnia, odwołując się do wybranych przykładów, różnice między systemem dwupartyjnym a systemem
wielopartyjnym;
2.
wskazuje, odwołując się do wybranych przykładów, różnice między systemem dwupartyjnym a systemem
wielopartyjnym;
VII.4
wymienia partie polityczne obecne w Sejmie; wskazuje te, które należą do koalicji rządzącej, i te, które
pozostają w opozycji.
VII.4
3.
VII.4
VIII.1
ROZDZIAŁ VIII. PARLAMENT, PREZYDENT I RZĄDY
Władza ustawodawcza w Polsce. Uczeń:
Lekcje
1.
przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego parlamentu, w tym sposób tworzenia ustaw;
VIII.1
2.
sporządza, na podstawie obserwacji wybranych obrad parlamentu, notatkę prasową o przebiegu tych
VIII.1
obrad i przygotowuje krótkie wystąpienie sejmowe w wybranej sprawie.
Władza wykonawcza. Uczeń:
1.
2.
wskazuje najważniejsze zadania prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i wyszukuje w środkach masowego
przekazu informacje o działaniach urzędującego prezydenta;
VIII.2
wyjaśnia, jak powoływany jest i czym zajmuje się rząd polski; podaje nazwisko premiera, wyszukuje
nazwiska ministrów i zadania wybranych ministerstw;
VIII.2
3.
wymienia zadania administracji rządowej i podaje przykłady jej działań;
4.
wyjaśnia, co to jest służba cywilna i jakimi zasadami powinien się kierować urzędnik państwowy.
VIII.3
VIII.3
Władza sądownicza. Uczeń:
1.
2.
przedstawia organy władzy sądowniczej, zasady, wedle których działają sądy (niezawisłość,
dwuinstancyjność), i przykłady spraw, którymi się zajmują;
wyjaśnia, czym zajmują się Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu.
VIII.4
VIII.4
ROZDZIAŁ IX. POLSKA W ŚWIECIE, POLSKA W EUROPIE
Relacje Polski z innymi państwami. Uczeń:
1.
przedstawia najważniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej (stosunki z państwami Unii
Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi, relacje z sąsiadami);
2.
charakteryzuje politykę obronną Polski, członkostwo w NATO, udział w międzynarodowych misjach
pokojowych i operacjach militarnych;
3.
przedstawia relacje Polski z wybranym państwem na podstawie samodzielnie zebranych informacji;
4.
wyjaśnia, czym się zajmują ambasady i konsulaty.
Lekcje
IX.1
IX.2
IX.1
IX.1
Integracja europejska. Uczeń:
1.
przedstawia cele i etapy integracji europejskiej (traktaty rzymskie, traktaty z Maastricht, Nicei, Lizbony);
2.
wyjaśnia, czym zajmują się najważniejsze instytucje Unii Europejskiej (Rada Europejska, Rada Unii
Europejskiej, Parlament Europejski, Komisja Europejska);
3.
wyjaśnia, jak w Unii Europejskiej realizowane są zasady pomocniczości i solidarności;
4.
wyjaśnia, skąd pochodzą środki finansowe w budżecie unijnym i na co są przeznaczane;
IX.3
IX.4
IX.3
IX.4
5.
wskazuje na mapie członków Unii Europejskiej i uzasadnia swoją opinię na temat jej dalszej integracji i
rozszerzania.
IX.3
Polska w Unii Europejskiej. Uczeń:
1.
przedstawia prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej;
2.
wyszukuje informacje na temat korzystania ze środków unijnych przez polskich obywateli,
przedsiębiorstwa i instytucje;
IX.5
formułuje i uzasadnia własne zdanie na temat korzyści, jakie niesie ze sobą członkostwo w Unii
Europejskiej, odwołując się do przykładów z własnego otoczenia i całego kraju.
IX.5
3.
IX.5
ROZDZIAŁ X. JEDEN ŚWIAT, WIELE PROBLEMÓW
Współpraca i konflikty międzynarodowe. Uczeń:
1.
wyjaśnia, czym zajmują się ONZ, jej najważniejsze organy (Zgromadzenie Ogólne, Rada
Bezpieczeństwa, Sekretarz Generalny) i wybrane organizacje międzynarodowe);
2.
wskazuje na mapie miejsca najpoważniejszych konfliktów międzynarodowych; omawia przebieg i próby
rozwiązania jednego z nich;
Lekcje
X.1
X.1
X.3
Problemy współczesnego świata. Uczeń:
1.
porównuje sytuację w państwach globalnego Południa i globalnej Północy i wyjaśnia na przykładach, na
czym polega ich współzależność;
2.
uzasadnia potrzebę pomocy humanitarnej i angażuje się (w miarę swoich możliwości) w działania
instytucji (także pozarządowych), które ją prowadzą;
3.
wyjaśnia, odwołując się do przykładów, na czym polega globalizacja w sferze kultury, gospodarki i
polityki; ocenia jej skutki;
X.4
rozważa, jak twoje zachowania mogą wpływać na życie innych ludzi w sferze kultury, gospodarki i
polityki; ocenia jej skutki;
X.4
4.
5.
ocenia sytuację imigrantów i uchodźców we współczesnym świecie;
6.
wyjaśnia, co to jest terroryzm i w jaki sposób próbuje się go zwalczać.
X.2
X.4
X.2
X.4
X.4
X.3
ROZDZIAŁ XI. CZŁOWIEK W GOSPODARCE RYNKOWEJ
Praca i przedsiębiorczość. Uczeń:
1.
wyjaśnia na przykładach z życia własnej rodziny, miejscowości i całego kraju, w jaki sposób praca i
Lekcje
XI.1
przedsiębiorczość pomagają w zaspokajaniu potrzeb ekonomicznych;
2.
3.
przedstawia cechy i umiejętności człowieka przedsiębiorczego; bierze udział w przedsięwzięciach
społecznych, które pozwalają je rozwinąć;
XI.1
stosuje w praktyce podstawowe zasady organizacji pracy (ustalenie celu, planowanie, podział zadań,
harmonogram, ocena efektów).
XI.1
Gospodarka rynkowa. Uczeń:
1.
przedstawia podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo) i związki między
nimi;
XI.2
XII.1
XII.2
2.
podaje przykłady racjonalnego i nieracjonalnego gospodarowania; stosuje zasady racjonalnego
gospodarowania w odniesieniu do własnych zasobów (np. czasu, pieniędzy);
XI.2
XI.4
XII.1
3.
charakteryzuje gospodarkę rynkową (prywatna własność, swoboda gospodarowania, konkurencja, dążenie
do zysku, przedsiębiorczość);
4.
wyjaśnia działanie prawa podaży i popytu oraz ceny jako regulatora rynku; analizuje rynek wybranego
produktu i wybranej usługi.
XI.3
XII.2
XI.3
XII.4
Pieniądz i banki. Uczeń:
1.
przedstawia na przykładach funkcje i formy pieniądza w gospodarce rynkowej;
2.
wyjaśnia, czym zajmują się: bank centralny, banki komercyjne, giełda papierów wartościowych;
3.
wyszukuje i zestawia ze sobą oferty różnych banków (konta, lokaty, kredyty, fundusze inwestycyjne);
wyjaśnia, na czym polega oszczędzanie i inwestowanie.
XI.4
XI.4
XI.4
XII.1
Gospodarka w skali państwa. Uczeń:
1.
wyjaśnia terminy: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja; interpretuje dane
statystyczne na ten temat;
2.
wymienić najważniejsze dochody i wydatki państwa; wyjaśnić, co to jest budżet państwa;
3.
przedstawia główne rodzaje podatków w Polsce (PIT, VAT, CIT) i oblicza wysokość podatku PIT na
podstawie konkretnych danych.
XI.5
XI.5
XI.5
ROZDZIAŁ XII. EKONOMIA W TWOIM ŻYCIU
Gospodarstwo domowe. Uczeń:
1.
wyjaśnia na przykładach, jak funkcjonuje gospodarstwo domowe
Lekcje
XII.1
2.
wymienia główne dochody i wydatki gospodarstwa domowego; układa jego budżet;
3.
przygotowuje budżet konkretnego przedsięwzięcia z życia ucznia, klasy, szkoły; rozważa wydatki i źródła
ich finansowania;
4.
wyjaśnia, jakie prawa mają konsumenci i jak mogą ich dochodzić.
XII.1
XII.1
XII.1
Przedsiębiorstwo i działalność gospodarcza. Uczeń:
1.
wyjaśnia, na czym polega prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej;
2.
wyjaśnia, jak działa przedsiębiorstwo, i obliczyć na prostym przykładzie przychód, koszty, dochód i zysk;
3.
wskazuje główne elementy działań marketingowych (produkt, cena, miejsce, promocja) i wyjaśnia na
przykładach ich znaczenie dla przedsiębiorstwa i konsumentów;
XII.2
przedstawia główne prawa i obowiązki pracownika; wyjaśnia, czemu służą ubezpieczenia społeczne i
zdrowotne.
XII.4
4.
XII.2
XII.2
Wybór szkoły i zawodu. Uczeń:
1.
2.
zaplanuje dalszą edukację (w tym wybór szkoły ponadgimnazjalnej), uwzględniając własne preferencje i
predyspozycje;
XII.4
wyszukuje informacje o możliwościach zatrudnienia na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy
(urzędy pracy, ogłoszenia, internet);
XII.4
3.
sporządza życiorys i list motywacyjny;
4.
wskazać główne przyczyny bezrobocia w swojej miejscowości, regionie i Polsce; ocenić jego skutki.
XII.4
XII.4
Etyka w życiu gospodarczym. Uczeń:
1.
przedstawia zasady etyczne, którymi powinni się kierować pracownicy i pracodawcy; wyjaśnia, na czym
polega społeczna odpowiedzialność biznesu;
2.
podaje przykłady zjawisk z szarej strefy w gospodarce i poddaje je ocenie;
3.
wyjaśnia mechanizm korupcji i ocenia skutki tego zjawiska dla gospodarki.
XII.5
XII.5
XII.5
B. Skala umiejętności i wiadomości, odpowiadających poszczególnym stopniom/ocenom
Poniższa tabelka zawiera wskazówki dotyczące umiejętności i wiadomości, które powinni posiadać uczniowie, by uzyskać
określony stopień. Skalę tę można stosować do wszystkich wymienionych powyżej modułów (np. „Podstawowe umiejętności
życia w grupie”, „Samorząd lokalny”), a także do konkretnych wymagań szczegółowych. Umożliwia to wystawianie
uczniom ocen, udzielanie im informacji zwrotnej, a nauczycielowi ewaluację skuteczności procesu nauczania.
stopień ocena
umiejętności i wiadomości
1
brak odpowiedzi/wykonania zadania lub sposób wykonania świadczący o całkowitym braku
niedostateczny umiejętności i wiadomości; nawet mimo pomocy nauczyciela
2
dopuszczający
brak pewnych podstawowych umiejętności i wiadomości, liczne błędy i luki; przy pomocy
nauczyciela uczeń wykazuje częściowe zrozumienie prostych pojęć i procesów
3
dostateczny
umiejętności i wiadomości opanowane na poziomie podstawowym, zauważalne braki i błędy,
które nie dotyczą jednak najważniejszych pojęć i procesów
4
dobry
ugruntowane umiejętności i wiadomości na poziomie podstawowym, pojedyncze błędy i
niejasności nie dotyczą najważniejszych pojęć i procesów, dopuszczalne trudności ze stosowaniem
wiedzy i umiejętności do analizy i rozwiązywania problemów związanych z danym obszarem
5
bardzo dobry
umiejętności i wiadomości na bardzo wysokim poziomie, bezbłędne wykonanie zadania (ew. w
określonych przypadkach dopuszczalne 1-2 błędy lub niejasności), stosowanie wiedzy i
umiejętności do analizy, oceny i rozwiązywania problemów związanych z danym obszarem
6 celujący
pogłębione umiejętności i wiadomości, samodzielne rozumowanie i wnioskowanie, biegłość w
stosowaniu wiedzy i umiejętności do analizy, oceny i rozwiązywania problemów, także tych
wykraczających poza obszar objęty danym wymaganiem, rozpoznawanie różnorodnych
perspektyw i dylematów wiążących się z danym obszarem
Co i jak się ocenia na zajęciach edukacji obywatelskiej?
drukuj
18.01.2012
Nauczyciel edukacji obywatelskiej powinien pamiętać, że ocena ucznia musi brać pod uwagę różne
aspekty. Zdaniem autorów programu KOSS należy uwzględniać: merytoryczną
wiedzę, umiejętności kluczowe z punktu widzenia edukacji obywatelskiej, sposób uczestniczenia w
zajęciach, aktywność ucznia poza zajęciami. Co jednak kryje się pod nazwami tych kategorii i w
jakiej pozostają one do siebie relacji?
CO I JAK OCENIA SIĘ NA ZAJĘCIACH EDUKACJI OBYWATELSKIEJ?
Tabela ukazuje, co wchodzi w skład wymienionych powyżej obszarów - jest to jedynie
propozycja, którą nauczyciel może uzupełnić lub zmodyfikować, dostosowując do własnych
potrzeb. W ostatniej kolumnie zaproponowaliśmy uwagi, które przypisać można kolejnym
aspektom oceniania - znowu są to jedynie nasze sugestie, a nauczyciel musi sam
zdecydować, na co chce położyć największy nacisk. Ważne jest, by pozostawało to w zgodzie
z programem wychowawczym szkoły, a przede wszystkim, by uczniowie zostali
poinformowani o tym, co i w jakim zakresie wpływać będzie na ich końcową ocenę z
edukacji obywatelskiej.
Co obejmuje ten obszar?
Wiedza
Umiejętności
Uczestnictwo
w zajęciach
Jak to sprawdzić? przykłady narzędzi
przyswojenie wiadomości
określonych standardami
osiągnięć
rozumienie
podstawowych pojęć
dostrzeganie relacji i
związków przyczynowoskutkowych między
faktami i procesami
stosowanie zdobytych
wiadomości do
interpretacji aktualnych
wydarzeń ze sfery
publicznej itp.
zbieranie, uogólnianie,
porównywanie
wiadomości i wyciąganie
własnych wniosków
prace pisemne
testy, sprawdziany
ćwiczenia słownikowe
wypowiedzi ustne (w tym
merytoryczny wkład w
dyskusje, debaty,
symulacje)
interpretacja tekstu
prasowego,prawnego
(itp.)
teczki, projekty, wystawy
przygotowanie i
wygłoszenie wystąpienia
udział w dyskusji
publicznej
wyrażanie własnego
zdania i formułowanie
argumentów na jego rzecz
w formie pisemnej i ustnej
słuchanie i branie pod
uwagę opinii innych
zdobywanie informacji i
korzystanie z nich
selekcjonowanie faktów i
ich hierarchizacja
odróżnianie opinii od
faktów
planowanie działania,
podział zadań itp.
współpraca w zespole
rozwiązywanie
problemów
załatwianie prostych
spraw
dyskusje i debaty klasowe
symulacje i inscenizacje
(np. kampania wyborcza)
poszukiwanie i analiza
informacji na zadany
temat
pisanie listów i petycji w
sprawach publicznych
teczki, projekty, wystawy
działanie na rzecz szkoły
lub społeczności lokalnej
itp.
sumienność
systematyczność
aktywny udział w lekcji
stopień przygotowania do
lekcji
odrabianie zadań
Znaczenie
danego
aspektu dla
oceny
końcowej
35-45%
25-40%
25-35%
współpraca z kolegami
wykonywanie poleceń
nauczyciela
przestrzeganie reguł
obowiązujących na
lekcjach edukacji
obywatelskiej
Aktywność
pozalekcyjna
domowych
poziom zaangażowania w
pracę na lekcji, w tym np.
udział w dyskusjach,
zgłaszanie własnych
pomysłów ćwiczeń,
tematów dyskusji
sposób komunikowania
się i współpracy z
kolegami w czasie prac
zespołowych itp.
Dodatkowe prace wykonywane w czasie pozaszkolnym,
dobrowolne działania na rzecz innych, udział w konkursach
wiedzy o społeczeństwie i tp.
5-15%
OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW - POJĘCIA, INFORMACJE,
UMIEJĘTNOŚCI I ICH STOSOWANIE
PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI OBYWATELSKIE
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wymienić najważniejsze cechy dobrego obywatela
wyjaśnić, jaką rolę odgrywają w ludzkim życiu więzi społeczne
wysłuchać opinii rozmówcy i streścić jej najważniejsze wątki
zadać trafne i jasne pytania dotyczące omawianego zagadnienia
sformułować własną opinię i poprzeć ją racjonalnymi argumentami
określić, z jakich źródeł informacji w konkretnych sytuacjach należy korzystać
wskazać opinie i fakty w wypowiedziach dotyczących życia publicznego
określić, od czego zależy dobra atmosfera i współpraca w grupie (zilustrować to przykładami)
wskazać na przykładach z życia, literatury i filmu, jakie mogą być grupy i role grupowe
przedstawić kilka najważniejszych zasad pozyskiwania sojuszników do realizacji różnych
przedsięwzięć
wyjaśnić, jakimi wartościami kierują się uczestnicy życia publicznego w swoim postępowaniu
wskazać związane z życiem publicznym sytuacje wymagające podjęcia decyzji, określić różne
warianty rozwiązania oraz ocenić ich wady i zalety
opisać podstawowe sposoby podejmowania decyzji w sprawach dotyczących grupy oraz
ocenić ich efektywność
rozpoznać potrzeby i interesy jednostek i grup uczestniczących w życiu publicznym
wyjaśnić, w jaki sposób i w jakim stopniu wydarzenia, decyzje polityczne i procesy społeczne
dotyczą interesów jednostkowych i grupowych
rozpoznać stanowiska oraz interesy stron konfliktu i wskazać możliwe sposoby jego
rozwiązania
wyjaśnić, na czym mógłby polegać kompromis w konkretnych sytuacjach konfliktowych
wymienić rodzaje i źródła norm, ilustrując je przykładami
rozpoznać sytuacje łamania norm i przewidzieć skutki takiego postępowania
wyjaśnić, dlaczego życie społeczne nie mogłoby się toczyć bez poczucia odpowiedzialności i
wywiązywania się z obowiązków przez poszczególnych obywateli.
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard: wyjaśnić, jakimi wartościami kierują się uczestnicy życia publicznego w swoim
postępowaniu.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
podać przykłady wartości, jakimi kierowały się wybrane postaci znane z historii, literatury i
filmu, oraz ocenić ich postępowanie
podać przykłady wartości, które odgrywają zasadniczą rolę w społeczeństwie
demokratycznym
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
podać przykłady wartości, jakimi kierowały się wybrane postaci znane z historii, literatury i
filmu, oraz ocenić ich postępowanie
wymienić najważniejsze wartości, które odgrywają zasadniczą rolę w społeczeństwie
demokratycznym
ocenić postępowanie wybranej osoby publicznej z punktu widzenia dobra wspólnego
podać przykłady sytuacji, gdy dobro publiczne i dobro prywatne są zbieżne oraz gdy
pozostają ze sobą w konflikcie
SAMORZĄD LOKALNY
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, co to jest samorząd terytorialny i czym różni się od samorządu uczniowskiego
podać podstawowe informacje o swoim sąsiedztwie (środowisku lokalnym, wsi, osiedlu) i
zlokalizować je na mapie
wyjaśnić, co to jest zasada pomocniczości, i podać przykład jej zastosowania
podać przykłady ponad gminnych władz samorządowych
opisać sposób przeprowadzania wyborów do rad gmin i powiatów oraz sejmiku
samorządowego
scharakteryzować kompetencje rady gminy, podać, czym zajmuje się zarząd i kto go powołuje
wymienić kilka przykładów zadań realizowanych przez władze własnej gminy
podać, gdzie mieszczą się urzędy gminy i powiatu oraz przykłady spraw, które można tam
załatwić
wyjaśnić, co to jest budżet gminy, oraz podać przykłady dochodów i wydatków
opisać sposoby wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych różnych szczebli
wymienić formy radzenia sobie władz samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego z
problemami społecznymi i ekonomicznymi
opisać cechy szczególne swego regionu, jego walory i problemy
określić, jakie zadania dotyczące prowadzenia szkół mają władze samorządowe, i wskazać
przykłady związków łączących szkołę i społeczność lokalną
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard: scharakteryzować kompetencje rady gminy, podać, czym zajmuje się zarząd i kto
go powołuje.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
określić, czym zajmuje się radny
podać, kto kieruje pracą rady gminy
podać przykład zadania rady gminy
opisać sposób powoływania burmistrza (wójta, prezydenta miasta)
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
wymienić obowiązki radnego
podać, kto kieruje pracą rady gminy i jak jest powoływany na to stanowisko
wymienić nazwy i podać, jakimi sprawami zajmują się co najmniej dwie komisje rady gminy
podać co najmniej trzy przykłady zadań rady gminy
opisać, jak powoływany jest zarząd, jakie są jego zadania i kto jest jego przewodniczącym
ZASADY DEMOKRACJI
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wytłumaczyć, czym jest państwo i jakie są jego główne funkcje
wyjaśnić, co to jest obywatelstwo i czym się ono różni od narodowości
określić istotę patriotyzmu i porównać tę postawę z nacjonalizmem
wskazać różnice między monarchią, demokracją i dyktaturą
scharakteryzować państwo totalitarne, odwołując się do przykładów historycznych
przedstawić najważniejsze sposoby rozumienia pojęcia -demokracja (demokracja
większościowa - demokracja konstytucyjna)
wyjaśnić różnice między demokracją bezpośrednią i przedstawicielską
uzasadnić znaczenie wyborów demokratycznych oraz podać podstawowe zasady w nich
obowiązujące
wyjaśnić, czym się różnią i jaką rolę odgrywają w życiu publicznym kompromis i konsensus
wytłumaczyć, dlaczego obywatelskie działania na rzecz dobra wspólnego mają zasadnicze
znaczenie dla demokracji
określić korzyści wynikające z trójpodziału władzy wymienić główne gałęzie władzy oraz ich
podstawowe kompetencje
wytłumaczyć, dlaczego i w jaki sposób władza większości we współczesnych państwach
demokratycznych jest ograniczona
przedstawić kompetencje i zadania sądu (trybunału) konstytucyjnego
wymienić najważniejsze wartości demokratyczne i wskazać przykłady konfliktów tych
wartości
zestawić argumenty za i przeciw ograniczaniu wolności słowa
opisać, jak narodziła się i zmieniała demokracja w ciągu wieków, oraz wskazać przełomowe
momenty w jej dziejach
podać kilka przykładów demokratycznych zasad znanych z historii Polski
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard: określić korzyści płynące z trójpodziału władz i wymienić główne gałęzie władzy
oraz ich podstawowe kompetencje.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, jakie zagrożenia niesie ze sobą skupienie władzy w jednym ręku
wymienić trzy podstawowe gałęzie władzy (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
określić główne zadanie wybranej gałęzi władzy
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, jakie zagrożenia niesie ze sobą brak podziału władz, i zilustrować je przykładami z
historii
wymienić trzy podstawowe gałęzie władzy (ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
określić główne zadanie władzy ustawodawczej (stanowienie prawa)
określić główne zadanie władzy wykonawczej (bieżące administrowanie krajem)
określić główne zadanie władzy sądowniczej (wymierzanie sprawiedliwości)
podać przykłady instytucji należących do trzech gałęzi władzy
PRAWA CZŁOWIEKA
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, czym są prawa człowieka i dlaczego uważa się je za naturalne i nienaruszalne
wymienić najważniejsze (historyczne i współczesne) dokumenty dotyczące praw człowieka
wytłumaczyć, czym są wolności i prawa osobiste oraz polityczne i podać ich przykłady
wymienić podstawowe prawa socjalne i ekonomiczne
podać przykłady łamania praw człowieka przez władze PRL
przedstawić możliwości działania obywatela państwa demokratycznego w przypadku
naruszenia jego praw
scharakteryzować najważniejsze prawa człowieka i obywatela, jakie zostały zapisane w
Konstytucji RP
opisać, w jaki sposób prawa człowieka są chronione przez prawo i instytucje
międzynarodowe
przedstawić cele i metody działania organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw
człowieka oraz wymienić kilka takich organizacji
omówić najważniejsze prawa przysługujące dzieciom
wyjaśnić, czym są mniejszości narodowe i religijne, i określić, jakie szczególne uprawnienia im
przysługują
scharakteryzować podstawowe obowiązki obywateli wobec swojego państwa
wytłumaczyć, czemu nie wywiązywanie się z obowiązków nie powinno być podstawą do
pozbawienia obywatela jego praw
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard: wyjaśnić, czym są prawa człowieka i dlaczego uważa się je za naturalne i
nienaruszalne.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
podać przykłady praw i wolności
podać przykłady naruszania praw człowieka
wyjaśnić, dlaczego żadna władza nie może pozbawić człowieka jego naturalnych praw
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
podać przykłady praw i wolności
podać przykłady - historyczne i współczesne - naruszania praw człowieka
wśród podanych przez nauczyciela przykładów rozpoznać sytuacje, w których zostały
naruszone prawa człowieka
wyjaśnić, co to znaczy, że prawa człowieka są naturalne i niezbywalne
GOSPODARKA WOLNORYNKOWA
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, skąd wynika rzadkość dóbr i jak wpływa na działalność gospodarczą ludzi
wymienić i zilustrować czynniki wytwórcze wykorzystywane przy produkcji różnych dóbr
wskazać podstawowe różnice między gospodarką centralnie sterowaną i rynkową oraz
historyczne i współczesne przykłady tych systemów
podać rodzaje podmiotów gospodarczych działających na rynku i opisać, czym się one przede
wszystkim zajmują
wyjaśnić, co to jest gra rynkowa, i podać przykłady różnych rynków dóbr/usług
przedstawić działanie prawa podaży i popytu oraz określić, w jaki sposób kształtuje się cena
równowagi
wyjaśnić, na czym polega wolna konkurencja na rynku oraz dlaczego w praktyce często jest
ona niedoskonała
określić, do czego potrzebny jest pieniądz w gospodarce i jakie jego formy współcześnie
występują w gospodarce
przedstawić rolę banków we współczesnej gospodarce
uzasadnić, dlaczego gospodarka współczesnego państwa nie może funkcjonować bez
podatków
opisać, jak powstaje i o czym rozstrzyga budżet państwa
podać, jakich wskaźników używa się najczęściej, by ocenić stan gospodarki
wytłumaczyć, co to jest i skąd się bierze -szara strefa w gospodarce, oraz wskazać łączące się
z nią zagrożenia
przedstawić główne reformy gospodarcze, które przeprowadzono w Polsce po 1989 roku
wyjaśnić, jak powstają i działają przedsiębiorstwa w Polsce
określić, jakie kroki powinien podjąć młody człowiek poszukujący pracy, a także napisać
życiorys i podanie o pracę
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard przykładowy: wyjaśnić, jak powstaje i o czym rozstrzyga budżet państwa.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, co to jest budżet państwa (roczne zestawienie wszystkich dochodów i wydatków
państwa)
podać, kto proponuje i kto uchwala budżet państwa (rząd, parlament)
wymienić przykłady źródeł dochodów budżetowych (np. podatek VAT, podatek dochodowy)
oraz przykłady dziedzin życia publicznego finansowanych z budżetu państwa
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić, co to jest budżet państwa (roczne zestawienie wszystkich dochodów i wydatków
państwa)
podać, kto proponuje i kto uchwala budżet państwa (rząd, parlament) oraz jakie
konsekwencje przewiduje konstytucja w razie nie uchwalenia budżetu przez parlament w
odpowiednim terminie
wymienić kilka przykładów źródeł dochodów budżetowych (np. podatek VAT, podatek
dochodowy) i dziedzin życia publicznego finansowanych z budżetu państwa
wyjaśnić pojęcia deficytu i nadwyżki budżetowej
INSTYTUCJE PAŃSTWA DEMOKRATYCZNEGO
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
wyjaśnić różnice między władzą uprawnioną i nieuprawnioną
objaśnić, czym jest konstytucja i jakie są jej główne funkcje we współczesnym państwie
demokratycznym
opisać cechy charakterystyczne systemu parlamentarnego, prezydenckiego i mieszanego
wyjaśnić, jakie instytucje i w jaki sposób realizują w Polsce zasadę trójpodziału władz
podać podstawowe zasady obowiązujące w demokratycznych wyborach
przedstawić funkcje i organizację pracy polskiego parlamentu
wyjaśnić, jak powstają w Polsce ustawy
przedstawić uprawnienia i zadania prezydenta w polskim systemie politycznym
opisać procedurę powstawania, skład i funkcje rządu RP
przedstawić ustrój administracyjny RP
opisać strukturę administracji rządowej i podstawowe zasady działania jej urzędników
wyjaśnić, w jaki sposób Trybunał Konstytucyjny kontroluje zgodność prawa z konstytucją
wymienić organy stojące na straży prawa w RP i określić ich zadania
wytłumaczyć, co to jest norma prawna i czym się różni od innego rodzaju norm
podać fundamentalne zasady prawa i wyjaśnić je
scharakteryzować podstawowe dziedziny prawa
przedstawić główne elementy procedury sądowej w procesie cywilnym oraz karnym
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard: przedstawić funkcje i organizację pracy polskiego parlamentu jako organu władzy
ustawodawczej.
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
podać nazwy obu izb polskiego parlamentu
określić, jakie są dwa zasadnicze zadania parlamentu (stanowienie prawa oraz kontrola pracy
rządu)
wyjaśnić, kto kieruje pracą Sejmu, a kto Senatu (marszałkowie)
opisać, w jaki sposób parlament podejmuje decyzje (głosowanie)
wyjaśnić, czym są koalicja rządowa i opozycja w Sejmie
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
podać nazwy obu izb polskiego parlamentu
określić, jakie są dwa zasadnicze zadania parlamentu RP (stanowienie prawa oraz kontrola
pracy rządu)
wyjaśnić, kto kieruje pracą Sejmu, a kto Senatu (marszałkowie)
opisać, w jaki sposób parlament podejmuje decyzje, i wyjaśnić, co to jest kworum
wyjaśnić, co to są komisje i kluby parlamentarne i podać ich aktualne przykłady
scharakteryzować uprawnienia Sejmu i Senatu, wskazując na ich różną rolę
wyjaśnić, czym są koalicja rządowa i opozycja w Sejmie, i podać, jakie partie wchodzą
aktualnie w ich skład
wytłumaczyć, co to jest immunitet poselski, oraz określić swoje stanowisko w sporze o jego
ograniczenie
WYZWANIA DLA POLSKI I ŚWIATA
Pojęcia, informacje i umiejętność ich zastosowania
Uczeń powinien umieć:
przedstawić sytuację polityczną po II wojnie światowej, która doprowadziła do powstania
paktów obronnych (NATO i Układ Warszawski), wyjaśnić pojęcie -zimnej wojny
określić cele i sposoby działania NATO i wymienić co najmniej kilka państw będących
członkami tego paktu oraz kraje, które ubiegają się o wejście do NATO
wyjaśnić, czym jest suwerenność, i pokazać na przykładach, jak współcześnie jest ona
ograniczana
opisać procesy integracyjne w powojennej Europie
wyjaśnić, co to jest Unia Europejska, podać główne jej organy i sposób podejmowania decyzji
wskazać trudności, jakie stoją przed Polską w procesie integracji z Unią Europejską, oraz
korzyści wynikające z przystąpienia do niej
przedstawić cele ONZ i wymienić jej podstawowe organy i ich zadania
wymienić kilka organizacji działających w ramach ONZ i przedstawić cele, które realizują
uzasadnić, dlaczego wymiana międzynarodowa jest niezbędna i jakie występują w niej
ograniczenia
wyjaśnić, kim są imigranci i uchodźcy i jakie są międzynarodowe zasady ich traktowania
uzasadnić, dlaczego działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest podstawowym zadaniem
wspólnoty międzynarodowej, opierając się na aktualnych przykładach międzynarodowych
konfliktów
określić, w jaki sposób wspólnota międzynarodowa może pomagać krajom ubogim i
gospodarczo zacofanym
uzasadnić znaczenie regionów i współpracy międzyregionalnej w Europie oraz współczesnym
świecie i podać przykłady
przedstawić najważniejsze zagrożenia ekologiczne współczesnego świata i wskazać
możliwości ich rozwiązania na poziomie społeczności lokalnej, regionu, państwa i
społeczności międzynarodowej
przedstawić najważniejsze zagrożenia cywilizacyjne stojące przed ludzkością na progu XXI
wieku (choroby cywilizacyjne, patologie społeczne)
Przykład oczekiwanych osiągnięć ucznia
Standard przykładowy: przedstawić cele ONZ i wymienić jej podstawowe organy i ich
zadania
Ocena dostateczna
Uczeń powinien umieć:
rozwinąć skrót ONZ i rozpoznać symbol tej organizacji
krótko wyjaśnić, czym zajmuje się ta organizacja i kto kieruje na bieżąco jej pracą (sekretarz
generalny)
podać przykład działania ONZ
Ocena bardzo dobra
Uczeń powinien umieć:
rozwinąć skrót ONZ i rozpoznać symbol tej organizacji
wyjaśnić, czym zajmuje się ONZ
wymienić podstawowe organy ONZ (Zgromadzenie Ogólne, Sekretarz Generalny, Rada
Bezpieczeństwa) oraz ewentualnie podać nazwisko osoby obecnie pełniącej funkcję
sekretarza generalnego
wymienić kilka wyspecjalizowanych organizacji ONZ i wyjaśnić, czym się zajmują (UNESCO,
MOP, MFW, MBOiR, UNICEF, WHO)
podać przykład działania ONZ w dziedzinie utrzymania pokoju na świecie i ochrony praw
człowieka
DODATEK - SZKOŁA JAKO INSTYTUCJA I WSPÓLNOTA, SAMORZĄDNOŚĆ UCZNIOWSKA,
PRAWA UCZNIA
Uczeń powinien umieć:
wskazać w życiu szkolnym decyzje, które mogą podejmować sami uczniowie, oraz te, które
muszą być podejmowane przez dyrektora, radę pedagogiczną czy poszczególnych nauczycieli
podać sytuacje, w których dyrektor lub nauczyciel przed podjęciem decyzji powinni zasięgnąć
opinii uczniów
interpretować zapisy statutu własnej szkoły
przedstawić cele i kompetencje samorządu uczniowskiego i odnieść je do praktyki działania
samorządu w jego szkole
wyjaśnić, w jaki sposób w jego szkole wybierane są władze samorządu, oraz ocenić, na ile
wybory te są autentyczne i demokratyczne
podać najważniejsze prawa ucznia oraz ich źródła
rozpoznać sytuacje, w których prawa ucznia są naruszane, oraz wyjaśnić, w jaki sposób
uczniowie mogą bronić swoich uprawnień