Poradnik pierwszej pomocy - Magdalena Bocian-Jodel

Poradnik pierwszej pomocy - Magdalena Bocian-Jodel

MAŁY PORADNIK
PIERWSZEJ
POMOCY DLA
ZASTĘPOWEGO
DRUŻYNY
HARCERSKIEJ
Opracowanie: pwd.Magdalena Bocian – Jodel
Zamiast wstępu
Druhno Zastępowa! Druhu Zastępowy!
Program szkolenia ratowników medycznych w ZHP obejmuje
harcerzy od 15 roku życia, czyli harcerzy starszych.
Materiał ten przeznaczony jest dla harcerzy poniżej 15 roku
życia a oparty jest na wymaganiach harcerskiej sprawności
samarytańskiej jedno- i dwugwiazdkowej. Zawarte są w nim
tematy dotyczące tylko pierwszej pomocy na poziomie
podstawowym.
Z harcerskim pozdrowieniem Czuwaj!
ROZDZIAŁ I
HIGIENISTA (HIGIENISTKA)*
Założy opatrunek, naklei plaster z opatrunkiem, zabandażuje
kończynę, wykorzysta w opatrywaniu chustę trójkątną.

Harcerz będzie:
- wiedział, co to jest rana,
- znał rodzaje ran i będzie umiał je scharakteryzować,
- znał podstawowe środki opatrunkowe i będzie wiedział, kiedy je
zastosować,
- znał zasady zakładania opatrunku i bandażowania.
Aby umieć założyć opatrunek musimy się najpierw dowiedzieć, co to
jest rana, jakie mamy rodzaje ran i jak one wyglądają.

RANA – jest to przerwanie ciągłości skóry pod wpływem jakiegoś
urazu (np. przecięcia nożem, upadku na chodnik).
Jak już powiedzieliśmy rana dzieje się pod wpływem jakiegoś urazu
i właśnie ze względu na rodzaj urazu rany możemy podzielić na :
1. Cięte np.: przecięcie nożem, szkłem, ostrym źdźbłem trawy czy
nawet ostrą krawędzią kartki papieru. Jej brzegi są gładkie.
Zazwyczaj rana jest długa, ale płytka.
2. Kłute np.: gwóźdź wbity w nogę czy ołówek w rękę. Rana wtedy
jest niewielka, ale może być głęboka. Jaj brzegi mogą być gładkie,
jeżeli rana została wykonana ostrym narzędziem, ale jeżeli jest
to gwóźdź to jej brzegi będą nieregularne.
3. Szarpane np.: ugryzienie psa czy zahaczenie o drut kolczasty.
Wtedy rana jest bardzo nieregularna i może brakować kawałka
skóry.
4. Postrzałowe wtedy, kiedy ktoś strzeli do kogoś z pistoletu. Wtedy
przeważnie są dwie rany – wlotowa i wylotowa.
5. Miażdżone, kiedy komuś spadnie coś bardzo ciężkiego na nogę
lub rękę. Wtedy dodatkowo zmiażdżone są także kości. Jest
to duża i rozległa rana, czasami nawet nie dochodzi do przerwania
skóry.
6. Tłuczone – w tym przypadku również nie dochodzi
do przerwania skóry, ale pęka naczyńko krwionośne pod skórą
pod wpływem silnego uderzenia, czyli jest to często spotykany
siniak.

Pamiętaj jednak, że ten podział ran to jest tylko ciekawostka, bo bez
względu, jaka to będzie rana i tak zawsze opatrunek będzie taki sam i
zasady opatrywania będą takie same.
Większe znaczenie na rodzaj opatrunku będzie miała głębokość ran,
czyli podział na: otarcie naskórka, rany powierzchniowe, rany głębokie
(krwotoki). O krwotokach jednak powiemy sobie w następnym rozdziale
poświęconym sprawności dwugwiazdkowej - sanitariusz, sanitariuszka.
Kiedy już wiemy co to jest rana i jakie mamy rodzaje ran musimy sobie
powiedzieć jakie mamy rodzaje opatrunków.
1. Kompresy gazowe – pakowane są w pakiety, na których dokładnie
napisane jest ilość kompresów w pakiecie oraz ich rozmiar.
Kompresy te powinny być przechowywane w tych pakietach,
ponieważ dzięki temu będą one jałowe tzn. bardzo czyste, takie,
które można bez żadnych obaw położyć na ranę.
2. Bandaż dziany – jest to zwykły bandaż, którego używamy
do bandażowania ran (przytrzymywania gazy). Każdy bandaż
pakowany jest w papier, który tak jak w przypadku kompresów
sprawia, że bandaż wciąż jest jałowy i można nim bandażować
ranę. Na tym papierze jest podany także rozmiar bandaża,
ponieważ mamy bandaże o różnej szerokości do bandażowania
np.: głowy, małego palca, dłoni.
3. Bandaż elastyczny – jest to specjalny bandaż służący
do unieruchamiania kończyn np.: przy zwichnięciu kostki.
Jest to bandaż, którym także ćwiczy się bandażowanie, gdyż
bardzo dobrze i szybko się go zwija i nie niszczy się tak szybko jak
bandaż dziany. Bandaże elastyczne pakowane są w kartoniki,
z których można je wyciągnąć, bo nie muszą być one jałowe,
ponieważ nie używamy ich do opatrywania ran, czyli nie
doprowadzimy do zakażenia rany. Wystarczy, żeby były one
czyste.
4. Chusta trójkątna – jest ona zrobiona z różnych materiałów
(bawełna, folia), ale zawsze jest w kształcie trójkąta.
Wykorzystujemy ją przede wszystkim do unieruchamiania
kończyn, ale w razie, czego może ona zastąpić nam bandaż
lub plaster.
5. Plaster bez opatrunku – przeważnie zwinięty jest na rolce i służy
głównie do przymocowywania gazy. Może zastąpić nam czasami
bandaż i tak jak w przypadku bandaży plastry mają różną
szerokość.
6. Plaster z opatrunkiem – służą do opatrywania niewielkich
skaleczeń. Ma różne kształty i wielkości, a także może mieć
nadrukowywane różne postacie z bajek i filmów tak, jak np.: Hary
Potter, czy Kubuś Puchatek.
Są także materiały opatrunkowe, których nie można stosować
w opatrywaniu ran. Są to:
1. Wata – jeżeli położylibyśmy ją na ranę jej włókna przykleiły by się
do rany, co spowodowało by zabrudzenie rany i trudności
w gojeniu.
2. Lignina – przyłożenie jej na ranę dałoby takie same negatywne
efekty jak w przypadku waty.
Zasady zakładania opatrunku są bardzo proste, jednak pamiętać musisz
o wszystkich elementach:
1. Przy poważnym skaleczeniu może być dużo krwi, i ze względu na
niebezpieczeństwo
zakażenia
się
różnymi
chorobami
przenoszonymi przez krew musisz pamiętać, aby unikać kontaktu
z nią. Nigdy jej nie dotykaj. W apteczce powinieneś mieć specjalne
rękawiczki, które zabezpieczą cię przed jej dotknięciem.
2. Zakładaj opatrunek osobie, która siedzi lub leży nigdy na stojąco,
bo może nasz poszkodowany zemdleje na widok krwi.
3. Zawsze musisz wiedzieć, w którym miejscu jest rana, żeby
wiedzieć gdzie przyłożyć gazę lub plaster, dlatego jeżeli nie
widzisz jej, bo jest dużo krwi, lub jest zabrudzone miejsce zranienia
najpierw je przemyj, najlepiej czystą wodą lub wodą utlenioną.
4. Przy niewielkim skaleczeniu naklej plaster z opatrunkiem,
pamiętając, aby miejsce gdzie chcemy przykleić plaster jest suche,
bo inaczej nie będzie się trzymać, natomiast opatrunek musi być
większy, tak żeby dokładnie obejmował całe skaleczenie.
5. Jeżeli rana jest na tyle duża, że nie można zakleić jej plastrem,
musisz zrobić opatrunek z gazy i bandaża. Gaza musi być na tyle
duża, żeby zakryła całą ranę (nie rozkładaj gazy, żeby zwiększyć
jej wielkość, gdyż będzie ona wtedy zbyt cienka i będzie szybko
przesiąkać).
6. Jeżeli jednak gaza zacznie przesiąkać dołóż następną. Nigdy nie
zdejmuj tej wcześniejszej gazy, bo tam już zrobił się skrzep
a zrywając go zwiększymy krwawienie.
7. Dobierz odpowiedni rozmiar bandaża dzianego i zabandażuj ranę.
Końcówkę bandaża przyklej plastrem bądź rozdziel końcówkę
na pół i zawiąż.
8. Bandaże stosujemy przy zakładaniu opatrunku na kończynach,
jeżeli natomiast rana jest np.: na plecach, czy brzuchu należy
przykleić gazę plastrem bez opatrunku, pamiętając żeby miejsce
gdzie chcemy przykleić plaster było suche.
9. Jeżeli nie masz bandaża ani plastra do przymocowania gazy
możesz użyć chustę trójkątną traktując ją jak bandaż.
10. Opatrunek musi się dobrze trzymać, tak żeby nie spadł, ale także
nie może być zbyt mocno założony, gdyż może zwiększyć ból
i doprowadzić do drętwienia kończyny.

Pamiętaj, kiedy opatrunek przesiąknie dołóż kolejną gazę nie
zrywając poprzedniej. Nigdy nie zakładaj bandaża bez gazy.
Zaradził(a) w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, niewielkiego
oparzenia, krwotoku z nosa, ukąszenia przez pszczołę i osę.

Harcerz będzie:
- wiedział, jaki wybrać rozmiar plastra na skaleczenie,
- wiedział jak postąpić z otarciem nogi,
- wiedział, jakie są stopnie poparzeń,
- wiedział jak udzielić pomocy przy poparzeniu I stopnia,
- będzie umiał zatamować krwotok z nosa,
- będzie umiał odróżnić ukąszenie pszczoły od ukąszenia osy,
- będzie umiał pomóc w przypadku pokąsania przez osę i pszczołę.
Skaleczenie
O skaleczeniu mówiliśmy już wcześniej. Podsumowując najważniejsze
jest to, aby odpowiednio dobrać wielkość plastra do rany i aby dokładnie
osuszyć miejsce gdzie chcemy przykleić plaster.
Otarcie nogi
Do otarcia nogi najczęściej dochodzi przy noszeniu nieodpowiedniego
obuwia lub podczas chodzenia w mokrych butach lub skarpetkach.
Warto, więc pamiętać, aby poinformować swoich harcerzy
o odpowiednim dobraniu obuwia i pilnować ich, aby nie chodzili po
wodzie. Kiedy dojdzie do otarcia należy dokładnie osuszyć stopę,
obejrzeć ją i wykonać opatrunek.
W zależności od wielkości otarcia możemy nakleić plaster lub gazę.
Jeżeli mamy dobrze zaopatrzoną apteczkę, możemy przed
przyklejeniem opatrunku posmarować otarcie maścią. Dodatkowo
musimy pamiętać o zmianie skarpetek i najlepiej obuwia. Jeżeli otarcie
nogi jest duże i bardzo bolesne należałoby ograniczyć chodzenie. Jeżeli
jest to w trakcie obozu to należałoby wyznaczać takiemu harcerzowi
zajęcia, które nie wymagają chodzenia. Kiedy harcerz nie musi chodzić
wskazane by było, żeby zdjął buta i skarpetkę i pozwolił otarciu zagoić
się na świeżym powietrzu.

Pamiętaj, nie lekceważ otarć nóg u swoich harcerzy. Zlekceważenie
lekkiego otarcia może przerodzić się w poważną ranę sprawiającą
duży ból i dyskwalifikując harcerza z udziału w zajęciach.
Oparzenia
Aby umieć pomóc przy niewielkim poparzeniu musimy sobie
powiedzieć, co to jest to niewielkie poparzenie.
Wyróżniamy trzy stopnie poparzeń:
I stopień to poparzenie powierzchni skóry, czyli naskórka,
charakteryzujące się zaczerwienieniem miejsca oparzenia i silnym bólem
(I stopień jest właśnie tym niewielkim poparzeniem)
II stopień to poparzenie skóry właściwej charakteryzujące się
zaczerwienieniem miejsca poparzenie, silnym bólem i dodatkowo
pojawiają się pęcherze wypełnione przezroczystym płynem (nie należy
ich przekuwać, gdyż ich funkcją jest chłodzenie poparzenia).
III stopień (tzw. zwęglenie) to uszkodzenie tkanek oraz zakończeń
nerwowych, czyli bardzo charakterystyczne jest brak bólu. Dodatkowo
występuje zwęglenie charakteryzujące się czarnym, szarym ew. białym
zabarwieniem (jest to bardzo ciężki stopień poparzenia).
Do niewielkich poparzeń I stopnia dochodzi najczęściej z powodu
krótkotrwałego kontaktu z gorącym przedmiotem (gorący garnek,
czajnik) bądź płynem (gorąca herbata, zupa). Do poparzenia może dojść
nawet podczas zwykłej kąpieli, jeżeli nie będziemy kontrolować wody.
Pierwsza pomoc to natychmiastowe włożenie oparzonego miejsca pod
kran z bieżącą, zimną wodą. Jeżeli jest to brzuch lub plecy i nie mamy
możliwości podłożenia poparzonego miejsca pod kran przykładamy lód
owinięty w gazę lub czysty ręcznik. Przykładanie nawilżonych
chusteczek czy zimnych przedmiotów nie zdaje egzaminu, gdyż one
bardzo szybko się ogrzewają i nie schładzają poparzenia. Czas
schładzania poparzonego miejsca to 15-20 minut. Po schłodzeniu
dodatkowo możemy nałożyć Panthenol.

Jeżeli poparzeniu ulegnie twarz, szyja lub krocze lub poparzone
zostanie małe dziecko należy natychmiast wezwać pogotowie.
Krwotok z nosa
Kolejną często spotykaną sytuacją jest krwotok z nosa. Powodów
krwotoku z nosa jest wiele np.: uraz wywołany uderzeniem w nos lub
nadmiernym dłubaniem w nosie, zbyt długie przebywanie na słońcu,
zmęczenie, nieodpowiednia dieta, wysokie ciśnienie.
Osobę, której leci krew z nosa należy posadzić na krześle tak, aby mogła
pochylić głowę lekko do przodu. Prosimy o dokładne wydmuchanie
nosa i zaciskamy skrzydełka nosa na 10 minut. Informujemy naszego
poszkodowanego, żeby nie łykał krwi. Po 10 minutach sprawdzamy czy
krwotok ustał. Jeśli krwawienie nie ustało zaciskamy skrzydełka nosa na
kolejne 10 minut (już nie wydmuchujemy nosa, gdyż moglibyśmy
wydmuchać już tworzący się skrzep). Jeżeli po kolejnych 10 minutach
krwotok nie ustanie zaciskamy na kolejne 10 minut i kontaktujemy się z
lekarzem. Musimy zapamiętać czas, kiedy zaczął się krwotok.
Ukąszenie przez pszczołę i osę
Czasami nie zdążymy zauważyć czy ukąsiła nas pszczoła czy osa.
Poczujemy tylko silny, piekący ból i dopiero wtedy zauważymy, że tam
gdzie położyliśmy dłoń był owad. Żeby wiedzieć, kto jest sprawcą
musimy obejrzeć miejsce ukąszenia. Zobaczymy duży obrzęk,
zaczerwienienie i jeżeli ukąsiła nas pszczoła zobaczymy wbite małe
żądło, które musimy usunąć.
Jak pomóc?
Dla ulżenia bólu można włożyć obrzęknięte miejsce na chwilę pod
bieżącą, zimną wodę a następnie wykonać okład z Altacetu lub Fenistilu.
Jeżeli obrzęk będzie się powiększał należy zgłosić się do lekarza.

Ukąszenie przez pszczołę czy osę w okolicy twarzy i szyi jest bardzo
niebezpieczne i trzeba jak najszybciej wezwać pogotowie. Podczas lata
trzeba zwracać uwagę podczas jedzenia lodów i picia słodkich napoi
żeby nie połknąć żadnego owada.
Zmierzył(a) temperaturę, wie, jaka jest prawidłowa temperatura
ciała.

Harcerz będzie:
- wiedział, jaka jest prawidłowa temperatura ciała,
- wiedział, kiedy zaczyna się gorączka,
- wiedział, gdzie mierzy się temperaturę,
- wiedział, jakie są rodzaje termometrów.
Mówi się, że prawidłowa temperatura ciała to 36,6*C. jest to jak
najbardziej prawda, jednak bardziej precyzyjnym stwierdzeniem jest od
36,0*C do 37,0*C ponieważ w ciągu doby temperatura może ulegać
cyklicznym wahaniom wynoszącym od 0,5*C do 1*C. Najniższa jest w
czasie snu i we wczesnych godzinach rannych, natomiast najwyższa we
wczesnych godzinach wieczornych. Różnica w wysokości temperatury
zależy także od miejsca gdzie mierzymy temperaturę:
- pod pachą temperatura wynosi od 36,0*C do 37,0*C,
- w jamie ustnej jest o 0,3*C wyższa,
- w odbytnicy jest o 0,5*C wyższa,
- w uchu jest taka jak pod pachą.
W zależności od miejsca pomiaru temperatury zmienia się długość
wykonywanego badania:
- pod pachą pomiar trwa od 7-10 minut,
- w jamie ustnej 5 minut,
- w odbytnicy 3 minuty,
- w uchu kilka sekund.
Bardzo ważny jest dobór odpowiedniego termometru do miejsca gdzie
chcemy wykonać badanie:
- pod pachą będziemy używać termometru rtęciowego, takiego
najpopularniejszego lub elektronicznego, który kształtem przypomina
nasz tradycyjny termometr,
- w jamie ustnej termometru rtęciowego,
- w odbytnicy również będziemy używać termometru rtęciowego jednak
jest on trochę inny od tego, którego normalnie używamy do badania pod
pachą – początek termometru (ta część, którą wsadzamy do odbytu) jest
krótszy i bardziej zaokrąglony,
- w uchu temperaturę badamy specjalnym termometrem
elektronicznym, który jest na długiej rączce i przypomina przyrząd do
badania słuchu.

Pamiętaj, aby zachować ostrożność podczas mierzenia temperatury
termometrem rtęciowym, gdyż jest on szklany i łatwo można go zbić.
Kiedy już zmierzyliśmy temperaturę musimy umieć zinterpretować jej
wynik:
36,0*C – 37,0*C – temperatura prawidłowa
37,1*C - 37,7*C – stan podgorączkowy
37,8*C - 38,5*C – gorączka lekka
38,6*C - 39*C – gorączka umiarkowana
39,1*C - 39,9*C – gorączka wysoka
40,0*C i wyżej – gorączka bardzo wysoka

Kiedy podajesz swojemu pacjentowi termometr pamiętaj aby go
wcześniej umyć. Nie używaj do tego jednak gorącej wody, bo można
w ten sposób go zepsuć.
Zna alarmowe numery telefonów. Wie, kiedy i w jaki sposób należy z
nich korzystać.

Harcerz będzie:
- wiedział, jakie są numery telefonów alarmowych,
- wiedział, w jakiej kolejności składać meldunek,
- wiedział, kiedy korzystać z telefonów alarmowych,
Znajomość numerów alarmowych to najważniejsza rzecz bez względu
ile ma się lat. Możemy nie umieć udzielić pierwszej pomocy, ale z
telefonu umie korzystać każdy i może wezwać Pogotowie Ratunkowe
lub Straż Pożarną i to będzie już udzielenie pomocy.
Telefony alarmowe:
POGOTOWIE RATUNKOWE 999
STRAŻ POŻARNA 998
POLICJA 997
Z TELEFONU KOMÓRKOWEGO 112

Ciekawostka – kiedy dzwonimy z telefonu komórkowego na numer
112 zgłasza się Policja, ale wtedy także możemy poinformować o
wypadku a oni zawiadomią Pogotowie.
Dzwoniąc na którykolwiek z numerów alarmowych ważne jest, aby
zgłaszać meldunek w odpowiedniej kolejności:
GDZIE? Czyli miejsce zdarzenia
CO? Czyli co się zdarzyło
ILE? Czyli ilu jest poszkodowanych
JAKIE? Czyli jakie są obrażenia i jaka pomoc już została udzielona
KTO? Czyli podajemy swoje dane

Nigdy nie odkładaj słuchawki pierwszy, dyspozytor, który z Tobą
rozmawia może będzie chciał się jeszcze o coś zapytać. On powie Ci,
że już możesz się rozłączyć.
Ważne jest też, kiedy wzywać pogotowie, policję czy straż.
Jeżeli nie jesteś pewien, czy sytuacja, w której się aktualnie znajdujesz
jest na tyle poważna, że trzeba wezwać pogotowie czy policję – zadzwoń
i dokładnie wytłumacz, o co chodzi a dyspozytor powie ci czy przyjmie
wezwanie. Zawsze możesz poprosić kogoś starszego o pomoc.

Nigdy nie rób dowcipów i nie dzwoń z fałszywym alarmem, ponieważ
kiedy karetka wyjedzie do fałszywego wezwania może się okazać, że
w innej części miasta ktoś jej naprawdę potrzebuje, bo jest ciężko
chory.
ROZDZIAŁ II
SANITARIUSZ (SANITARIUSZKA) **
1.1 Skompletował(a) apteczkę osobistą. Zna zasady kompletowania
apteczki.

Harcerz będzie:
- wiedział, co powinno znajdować się w apteczce osobistej,
- wiedział, do czego użyć materiały z apteczki,
- wiedział, jakie kryteria brać pod uwagę kompletując apteczkę.
Każda apteczka powinna zawierać zestaw I pomocy dostosowany do
przeznaczenia apteczki, czyli ilość osób, pory roku, warunków
terenowych. Zawsze przed każdą wycieczką, biwakiem, obozem
musimy zastanowić się ile osób będzie z nami szło i wziąć tyle
materiałów opatrunkowych, aby nam nie zabrakło. Musimy zastanowić
się gdzie będziemy szli i jaką mamy porę roku, wiadomo, że w zimę
raczej nie użądli nas pszczoła, a w górach łatwiej o skręcenie kostki. Po
takiej analizie dobieramy odpowiednią ilość elementów i odpowiednią
wielkość apteczki.
PRZYKŁADOWE ELEMENTY WYPOSAŻENIA:
1.Materiały opatrunkowe:
- bandaż dziany,
- bandaż elastyczny,
- chusta trójkątna,
- gaza,
- kompresy gazowe,
- plastry z opatrunkiem,
- plaster bez opatrunku,
Do czego służą te materiały opatrunkowe wiemy już opatrunek
pierwszego rozdziału o opatrywaniu ran. Chciałabym powiedzieć
wam także o nowszych materiałach opatrunkowych
- opatrunek chłonący np. spongosan – jest to pianka, która bardzo
dobrze chłonie krew – spełnia rolę gazy,
- codofix – jest to siateczka przypominająca pończochę i zastępuje ona
bandaż.
2.Narzędzia i przyrządy
- szyna – służy do unieruchamiania kończyn,
- nożyczki,
- pęseta – do usunięcia np.: żądła czy kleszcza,
- folia NRC – służy do okrycia poszkodowanego, aby zabezpieczyć go
przed utratą ciepła,
- agrafki,
- latarka,
- rękawiczki lateksowe – służą do zabezpieczenia ratownika przed
krwią,
- gwizdek – gdybyśmy chcieli wezwać pomoc,
- kartka i ołówek
3.Środki farmakologiczne
- dezynfekujące – woda utleniona, spirytus
- do okładu antyseptycznego na trudno gojące się rany – Rivanol
- na obrzęki – Altacet,
- na oparzenia – Panthenol

Pamiętaj, nie możemy podawać żadnych leków. Zawsze sprawdzaj
datę ważności na wszystkich materiałach znajdujących się w apteczce.
Przeterminowane musisz wyjąć.

Jeżeli wyjeżdżacie na obóz lub biwak i nie macie pieniędzy na środki
opatrunkowe pójdźcie do aptek, może tam dadzą Wam jakieś środki
opatrunkowe. Nawet jak będzie ich mało to i tak dobry początek. Nie
zapomnijcie po obozie napisać ładnego podziękowania.
Apteczka osobista
Skład apteczki osobistej jest bardzo zbliżony do tego wymienionego
wyżej. Apteczka osobista to apteczka, w której są materiały
opatrunkowe dla jednej osoby, dla Ciebie ewentualnie dla osoby, z którą
przebywasz. Apteczka osobista powinna być mała, więc można ją nosić
wszędzie: do szkoły, na zbiórkę, do sklepu. Zawiera ona podstawowe
środki opatrunkowe, dzięki którym będziesz mógł zabandażować
kończynę czy nakleić plaster na niewielkie skaleczenie.
1.2 Udzielił(a) pierwszej pomocy w przypadku krwotoku np.: z
kończyny, stłuczenia, zaprószenia oka, omdlenia.

Harcerz będzie:
- wiedział, jak zatamować krwotok,
- wiedział, jak wygląda opatrunek uciskowy,
- wiedział, co zrobić z siniakiem,
- wiedział, jak przemyć oko,
- wiedział, co to jest omdlenie i jak pomóc w przypadku omdlenia.
Krwotok
O krwotoku wspominaliśmy już w pierwszym rozdziale mówiąc o
rodzaju ran – rana głęboka. Krwotoki dzielimy na dwie grupy: krwotok
zewnętrzny i krwotok wewnętrzny.
KRWOTOK ZEWNĘTRZNY – charakteryzuje się intensywnym
wypływem krwi na zewnątrz w wyniku przerwania ciągłości skóry(czyli
jest głęboka rana)
Pierwsza pomoc to założenie opatrunku, jednak w przypadku krwotoku
musi to być opatrunek wykonany szybko i musi być to mocny
opatrunek:
1. Tak jak już wspominałam przy ranach ważne jest zabezpieczenie
ratownika,
2. Musimy przyłożyć gazę odpowiedniego rozmiaru (przy krwotoku
będzie to gaza o rozmiarze ½ metra lub 1 metr – nie rozkładając jej) i
mocno ucisnąć miejsce krwawienia,
3. Musimy unieść zranioną kończynę do góry (powyżej serca) aby
zmniejszyć krwawienie,
4. Musimy założyć opatrunek uciskowy,
5. Chustą trójkątną unieruchomić kończynę,
6. Wezwać pogotowie.
Opatrunek uciskowy, – aby opatrunek był dobrze wykonany i właściwie
spełniał swoje zadanie musi składać się z trzech podstawowych części:
1.gazy
2.uciskacza
3.bandaża dzianego
Jeżeli opatrunek przesiąknie, zasada jest taka sama jak omawialiśmy
przy ranach nie zdejmujemy go, tylko dokładamy nowy.
KRWOTOK WEWNĘTRZNY – jest wtedy, kiedy nie ma widocznej rany,
a krew zbiera się wewnątrz np.: brzucha czy klatki piersiowej. Tak dzieje
się w przypadku dużych urazów ja wypadek samochodowy.
Pomóc możemy wzywając Pogotowie Ratunkowe.
Stłuczenie
O stłuczeniu mówiliśmy już przy ranach. Jest to siniak. Nie musimy
specjalnie udzielać pierwszej pomocy, ale jeżeli to komuś pomorze,
możemy przyłożyć coś zimnego np.: lód. Jeżeli stłuczenie jest bardzo
bolesne, bo dotyczy np.: łokcia możemy na jakiś czas unieruchomić rękę
aż przestanie boleć. Jeżeli pojawi się obrzęk i ból będzie się nasilał trzeba
skonsultować się z lekarzem.
Zaprószenie oka
Do zaprószenia oka często dochodzi podczas silnego wiatru, który unosi
piach, czy podczas rozpalania ogniska.

Pamiętaj nie wolno trzeć oka.
Najlepszym sposobem wyczyszczenia oka jest jego przemycie. Pamiętać
musimy, że podczas spłukiwania oka buzia poszkodowanego musi być
zamknięta (żeby się nie nałykał wody) w strumień wody musi spływać
od strony nosa w stronę uchę. Woda nie może być za ciepła ani za
zimna, a strumień nie może być za mocny. Co jakiś czas prosimy
naszego poszkodowanego, żeby pomrugał okiem i sprawdził czy jeszcze
odczuwa ból. Jeżeli kilkakrotnie próbowaliśmy usunąć zabrudzenie
a mimo to oko nadal boli należy skonsultować się z okulistą.
Jeżeli nasz zabieg uda się należy bardzo dokładnie osuszyć twarz
i przypomnieć, aby pomimo wszystkiego nie trzeć oka.
Omdlenie

OMDLENIE – jest to krótkotrwała utrata przytomności spowodowana
chwilowym niedotlenieniem mózgu.
Najczęściej omdlenie spowodowane jest długotrwałym staniem
w dusznym pomieszczeniu lub po nagłej pionizacji. Często także zdarza
się osobom nieprawidłowo odchudzającym się. Jest także reakcją
na silny ból lub silne przeżycie emocjonalne.
Jak pomóc?
1. Odsuńmy wszystkich na bok, aby dostarczyć świeże powietrze,
poprośmy o otworzenie okien, jeżeli jest taka możliwość,
2. Musimy sprawdzić oddech i tętno i udrożnić drogi oddechowe
(o tym w następnych częściach),
3. Musimy ułożyć poszkodowanego na plecach i podnieść jego nogi
i ręce do góry pod kątem 90*,
4. Jeżeli poszkodowany ma zapięty kołnierz, ma krawat lub pasek
musimy poluzować garderobę,
5. Jeżeli po ok. 3 minutach poszkodowany nie wróci do siebie,
traktujemy jego stan jako utratę przytomności i wzywamy
pogotowie.

Jeżeli pomagasz komuś, kto ma spódnicę lub sukienkę staraj się
zachować intymność poszkodowanego.
1.3 Prawidłowo unieruchomił(a) kończynę górną i dolną.

Harcerz będzie:
- wiedział, jakie są zasady unieruchamiania kończyn,
- wiedział, czego użyć do unieruchamiania kończyn,
- będzie wiedział jak unieruchomić kończyny.
Mamy dwie zasady unieruchamiania kończyn, o których warto
pamiętać:
I zasada – w przypadku urazu stawu należy unieruchomić dwie
sąsiadujące kości,
II zasada – w przypadku urazu kości należy unieruchomić dwa
sąsiednie stawy.
Przyrządami stosowanymi do unieruchamiania kończyn są szyny.
Najpopularniejszymi szynami są szyny Kamera. Mają one różną długość
i szerokość, więc można je dopasować do każdego rodzaju złamania.
Aby założyć szynę trzeba ją najpierw odpowiednio dopasować:
1. Bierzemy pod uwagę miejsce złamania, długość i szerokość kończyny,
2. Profilujemy kształt szyny na zdrowej nodze poszkodowanego (żeby
niepotrzebnie nie dotykać złamanej kończyny),
3. Szyna jest z drutu, więc musimy ją odpowiednio zabezpieczyć
owijając bandażem elastycznym.
Tak przygotowaną szynę przykładamy do złamanej kończyny i
delikatnie przybandażowujemy bandażem dzianym. Kończynę dolną
unieruchamiamy w pozycji zastanej, natomiast kończynę górną w
pozycji zgiętej do klatki piersiowej.
Jeżeli nie mamy szyn to nic nie szkodzi. Możemy unieruchomić
kończyny za pomocą chust trójkątnych czy pasów harcerskich.
W przypadku kończyn dolnych przystawiamy kończynę zdrową
do chorej, wkładamy coś pomiędzy nogi na całej długości nóg
(aby wypełnić fizjologiczne otwory) i trzema lub czterema chustami
bądź pasami przywiązujemy nogi do siebie pamiętając o dwóch
zasadach powiedzianych na początku.
W przypadku ręki układamy ją w zgięciu przy klatce piersiowej
i przymocowuje bandażem lub chustą trójkątną i robiąc temblak z
koszulki bądź chusty trójkątnej.
1.4 Zmierzył(a) tętno i oddech.

Harcerz będzie:
- wiedział, co to jest tętno,
- wiedział, gdzie bada się tętno,
- wiedział, jak bada się tętno i oddech u osoby nieprzytomnej,
- wiedział, jak i dlaczego bada się tętno u osoby przytomnej,
- wiedział, jakie jest prawidłowe tętno u osoby zdrowej.

TĘTNO – jest to fala krwi, która rozciąga elastyczne ściany naczyń
krwionośnych. Jednostka tętna to uderzenia / minutę. Jest miarą
krążenia.
Miejsce gdzie bada się tętno to najczęściej:
1. Głowa: - tętnica szyjna,
- tętnica skroniowa,
2. Kończyna górna: - tętnica promieniowa,
- tętnica ramienna,
3. Kończyna dolna: - tętnica udowa,
- tętnica podkolanowa.
Badanie tętna u osoby nieprzytomnej bardzo różni się od badania tętna
osoby przytomnej.
U osoby nieprzytomnej badamy tętno, aby stwierdzić czy ta osoba ma
krążenie, czyli sprawdzamy czy żyje.
Tętno sprawdzamy wtedy na tętnicy szyjnej, wykonujemy to trzema
palcami – wskazującym, środkowym i serdecznym. Czas pomiaru to 10
sekund.
Natomiast u osoby przytomnej tętno badamy, aby wiedzieć czy jest ono
prawidłowe.
Tętno sprawdzamy wtedy na tętnicy promieniowej również trzema
palcami. Jak wyczujemy tętno liczymy każde uderzenie przez 15 sekund
i ilość uderzeń mnożymy razy 4 aby uzyskać pełną minutę.
Wartość tętna zależna jest od wieku:
Noworodek ma 130 – 140 uderzeń/minutę
7 letnie dziecko ma 80 – 90 uderzeń / minutę
14 letnie dziecko ma 80 – 85 uderzeń / minutę
Dorosły ma 66 – 76 uderzeń / minutę
Osoby w podeszłym wieku ok. 60 uderzeń / minutę
Tętno może być podwyższone u kogoś, kto właśnie biegał lub się
zdenerwował. Natomiast u sportowców jest fizjologicznie obniżone.
U osób nieprzytomnych poza tętnem badamy także oddech. Aby dobrze
zbadać oddech musimy się pochylić nad poszkodowanym tak, aby
uchem słuchać wydech, na policzku go czuć a okiem patrzyć czy unosi
się klatka piersiowa. Jest to zasada widzę, słyszę, czuję. Oddech tak jak
tętno sprawdzamy przez 10 sekund.

Jeżeli nie wyczujesz tętna i oddechu natychmiast wezwij Pogotowie
Ratunkowe, natomiast, jeżeli podczas badania tętna u osoby
przytomnej wynik wyjdzie nieprawidłowy poinformuj tę osobę, bo
powinna ona skontaktować się z lekarzem
1.5 Udrożnił(a) górne drogi oddechowe.

Harcerz będzie:
- wiedział, dlaczego należy udrażniać drogi oddechowe,
- wiedział, jak udrażniać drogi oddechowe.
Osoby, które uległy wypadkom bardzo często ginęły nie z powodu
odniesionych obrażeń tylko w wyniku uduszenia spowodowanego
nieudrożnionymi drogami oddechowymi. Czasami tak prosta czynność
jak udrożnienie dróg oddechowych może uratować komuś życie.
Poniższe rysunki dokładnie przedstawiają jak należy udrażniać drogi
oddechowe oraz co dzieje się, gdy głowa leży nieprawidłowo