Auto w koszty

Auto w koszty
W działalności gospodarczej nie sposób obejść się bez samochodu. Przedsiębiorcy nabywają nie
tylko użytkowe auta – służące podstawowej działalności firmy, ale także obserwujemy zjawisko:
samochody są formą wynagradzania. Już nie tylko menedżerowie wysokiego szczebla użytkują
firmowe auta – jak własne. W dobie bardzo wysokich obciążeń wynagrodzeń podatkami i
składkami ZUS istotna część, zwłaszcza dużych spółek traktuje samochód służbowy jak składnik
wynagrodzenia, co obu stronom bardzo się opłaca. Efekty ekonomiczne są tym lepsze, im szybciej
daje się “wpisać” nakłady na samochód w koszty działalności gospodarczej, obniżając podstawę do
opodatkowania.
Środek trwały
Zgodnie z aktualnym prawem podatkowym, o ile nakłady na środek trwały przekraczają
3.500 zł (netto, bez VAT), to taki nabytek nie może być jednorazowo “wpisany” w koszty. Winien
być amortyzowany. Zgodnie z Art. 16.a. ustęp 1. ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych (CIT) amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte
lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania
środki transportu, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez
podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane
do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy umowy leasingu lub umowy do niej podobnej.
Jest to definicja samochodu jako środka trwałego. Ustawa o podatku dochodowym osób fizycznych
(PIT) stanowi analogicznie.
Sukcesywna amortyzacja
Art.16a. ustawy CIT stanowi, że: „Amortyzacji podlegają (...) środki transportu (...) zwane
środkami trwałymi”. Oznacza to, że wartość zakupionego przez firmę samochodu nie może być od
razu zaliczona do kosztów podatkowych. Nie można więc od razu, w momencie zakupu, obniżyć
podstawy opodatkowania wartością zakupionego samochodu. Należy wpisać samochód
w ewidencji środków trwałych i dokonywać jego sukcesywnego umorzenia. Amortyzację nalicza
się począwszy od następnego miesiąca, po rozpoczęciu używania samochodu. Amortyzacja
(umorzenie), to po prostu “kawałek” ceny auta, odpisywany sukcesywnie od podstawy
opodatkowania.
Wartość początkowa samochodu
Art.16f. ustawy o CIT stanowi, że podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od
wartości początkowej środków trwałych. Istnieje obowiązek wyceny samochodu dla potrzeb jego
amortyzacji. Wyceny rachunkowej – proszę nie mylić z wyceną rzeczoznawcy. Zgodnie z art.16g.
ustawy o CIT za wartość początkową środka trwałego przyjmuje się – w razie jego odpłatnego
nabycia – cenę nabycia. Wartość początkową precyzuje art.16g. ustęp 3. Zgodnie z tym przepisem
przede wszystkim do wartości początkowej zalicza się cenę zakupu samochodu należną
sprzedawcy. Dodatkowo, do wartości początkowej wliczane są koszty i opłaty poniesione w
związku z transakcją zakupu, a naliczone przed dniem oddania samochodu do używania.
Przykładowo są to: koszty transportu, załadunku i wyładunku, koszty ubezpieczenia w drodze do
nabywcy, opłaty notarialne i skarbowe, odsetki i prowizje. Również podatek VAT naliczony w
fakturze zakupu wchodzi do wartości początkowej wówczas, gdy podatnikowi nie przysługuje
prawo jego odliczenia od swojego podatku należnego (np. w przypadku zakupu samochodu
osobowego lub zakupu przez podatnika zwolnionego z VAT). Jeśli samochód został samodzielnie
zaimportowany do Polski przez podatnika, to do wartości początkowej wlicza się także cło i
podatek akcyzowy.
Stawka amortyzacji i okres amortyzacji
Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dokonuje się przy zastosowaniu stawek
amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad, o których mowa w
ustawach podatkowych (CIT i PIT). Amortyzacji samochodów dokonuje się według rocznej stawki
20 %. Stawka ta jest jednakowa dla samochodów osobowych i ciężarowych i oznacza, że rocznie
można obciążyć koszty podatkowe z tytułu amortyzacji w wysokości 20 % wartości początkowej.
Tak więc samochód “wejdzie” w koszty w ciągu 5 lat (60 miesięcy).
Podatnicy, którzy amortyzują samochód osobowy bądź inny o dopuszczalnej ładowności do
500 kg, a także samochód nie posiadający homologacji producenta lub importera wymaganej dla
samochodów innych niż osobowe, powinni pamiętać o ograniczeniu w zaliczaniu do kosztów
uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od tych samochodów. Zgodnie
z art.16.ustęp 1. pkt. 4. ustawy o CIT (analogicznie PIT), odpisy amortyzacyjne nie stanowią
kosztów uzyskania przychodów w części ustalonej od wartości takiego samochodu przewyższającej
równowartość 20 000 EURO, przeliczonej na złote według kursu średniego EURO ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania.
Amortyzacja używanego samochodu
Art.16 j. ustęp 1. ustawy o CIT przewiduje, że podatnicy, z zastrzeżeniem art. 16 l, mogą
indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po
raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może
być krótszy niż 30 miesięcy (tj. 2,5 roku). Dotyczy to również samochodów osobowych.
Samochody osobowe, ciężarowe i inne środki transportu uznaje się za używane, jeżeli podatnik
udowodni, że przed ich nabyciem były one wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Roczna stawka amortyzacyjna może wynieść wtedy nawet dwa razy więcej: 2 x 20 %, czyli 40 %.
Leasing
Jednym ze sposobów pozyskania samochodu dla firmy jest leasing. Jest to umowa, która
łączy w sobie cechy umowy najmu i sprzedaży. Z punktu widzenia opłacalności podatkowej
korzystny jest tzw. leasing operacyjny. Leasingodawca kupuje samochód i wynajmuje go w zamian
za czynsz firmie korzystającej. Właścicielem samochodu jest przy tym firma leasingowa
(“finansujący”). Na końcu trwania umowy dochodzi do przeniesienia własności samochodu na
korzystającego. Przy spełnieniu konkretnych warunków ustawowych, opłaty ponoszone przez firmę
korzystającą z samochodu, mogą być wliczone do kosztów podatkowych. W czasach, gdy umowy
leaingu nie były uregulowane w ustawach podatkowych i kodeksie cywilnym, zdarzały się
przypadku, że biznesmeni obciążali koszty działalności “czynszem” za samochód w ciągu np. tylko
jednego roku. Dla dochodowych interesów bardzo korzystne było wpisanie w koszty, w jednym
roku, np. Mercedesa 600 S. Obecnie, okres umowy leasingu nie może być krótszy niż 2 lata.
Ustawa o CIT, Art. 17.b. Ustęp 1. przewiduje, że opłaty ustalone w umowie leasingu,
ponoszone przez korzystającego w konkretnym oznaczonym okresie trwania umowy z tytułu
używania samochodu stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów
korzystającego, jeżeli umowa ta spełnia następujące warunki: 1) została zawarta na czas oznaczony,
stanowiący co najmniej 40 % normatywnego okresu amortyzacji samochodu, 2) jej przedmiotem
jest samochód – rzecz ruchoma podlegająca odpisom amortyzacyjnym, 3) suma ustalonych w
umowie opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej
wartości początkowej samochodu. Ponieważ dla samochodów normatywny okres amortyzacji
wynosi 5 lat (20 % rocznie), to z powyższego przepisu wynika, że okres leasingu auta nie może być
krótszy niż 2 lata.
W leasingu operacyjnym firma leasingowa dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Natomiast
dla korzystającego z samochodu kosztem podatkowym są opłaty z tytułu umowy leasingu: czynsz,
opłaty manipulacyjne, prowizje. Koszty eksploatacji samochodu ponosi ta strona, która jest
zobowiązana do tego na mocy umowy leasingu.
Leasing powoduje, że zamiast pięcioletniego okresu amortyzacji samochodu, jego wartość
może być wpisywana w koszty podatkowe firmy w ciągu maksymalnie dwóch lat. Oczywiście nic
za darmo. Efektem ekonomicznym musimy podzielić się z leasingodawcą, płacąc mu odsetki,
prowizje i inne opłaty.
Zakup z kredytu
Gdy brak pieniędzy na zakup auta za gotówkę, to zamiast leasingu można rozważyć zakup na
kredyt. Odsetki (i różnice kursowe) od kredytu na zakup samochodu stanowią koszty podatkowe,
ponieważ jedynie odsetki (i różnice kursowe) w okresie “realizacji inwestycji”, nie pomniejszają
podstawy opodatkowania (art.16.ust.1.ustawy o CIT). Od momentu oddania samochodu do
używania, czyli w praktyce od zakupu, odsetki kredytowe i ewentualne różnice kursowe można
zaliczać w koszty podatkowe.
Co lepsze ?
Analizując poszczególne warianty pozyskania samochodu pod względem ich “szybkości” wpisania
w koszty podatkowe można stwierdzić, że:
1. Zakup na własność nowego samochodu – obniża podstawę opodatkowania przez 5 lat,
2. Zakup samochodu używanego – 2,5 roku,
3.Leasing – 2 lata.
Oczywiście podmioty wykazujące zyski są zainteresowane, aby okres ten był jak najkrótszy, bo
wtedy na bieżąco płaci się mniejszy podatek dochodowy, a zaoszczędzone fundusze można obrócić
w intratnym biznesie. Jednakże wybór z powyższych wariantów nie jest prosty. Decyzja zależy m.
in. od zasobności gotówkowej, planowanych zmian podatkowych, zdolności kredytowanych,
długoterminowych planów biznesowych, rentowności własnego kapitału, itp. W tego typu
decyzjach kij nie ma wyłącznie dwóch końców.
Krzysztof Olbrycht